- 2 days ago
Category
📚
LearningTranscript
00:00Badamy katastrofy budowlane z całego świata.
00:05Tama w Kalifornii na krawędzi katastrofy.
00:09Powiedziałem, że musimy uciekać.
00:12Most w Szkocji, który mógł prowadzić donikąd.
00:16Problemem była trwałość mostu.
00:20Wytaczenia wielkiej budowy w Niemczech.
00:24Musimy powstrzymać ten nonsense.
00:26W Anglii koniec roku był gorący.
00:32Szybko zrobiło się niebezpiecznie.
00:39W budownictwie najmniejszy błąd może wywołać katastrofę.
00:47Od błędnych obliczeń
00:49do nieporozumień.
00:56Oto wielkie pomyłki budowlane,
01:00które mogą naprawić tylko eksperci.
01:07Największe katastrofy budowlane.
01:11Czasami do katastrof dochodzi,
01:12gdy sprawy są jeszcze ciepłe,
01:14a farba nie zdążyła wyschnąć.
01:17To problem dla wszystkich dookoła.
01:22Czasami przyczyny pozostają ukryte przez lata.
01:26Kilka łączeń pękło.
01:28Wielka bomba zegarowa.
01:31Jak trafienie z moździerza.
01:38Tak było w przypadku tej katastrofy w Kalifornii,
01:41która o mało nie zniszczyła całych miast.
01:47Ludzie wpadali w panikę.
01:52Pytałem, czy to poważne.
01:54Powiedzieli, że tak.
01:56W obliczu katastrofy nakazano ewakuację
01:58180 tysięcy osób z terenów wzdłuż rzeki Feder.
02:02Od śmierci mogła dzielić ich zaledwie godzina.
02:11Kalifornia słynie z wiecznego słońca
02:13i 1300 kilometrów linii brzegowej.
02:17Mimo położenie nad oceanem,
02:18od dawna zmaga się z brakiem wody.
02:21W latach 60. rozpoczęto pracę nad zaporą
02:24niedaleko miasteczka Oroville.
02:27Wielu nie zna tej nazwy,
02:33a to jeden z największych projektów
02:34infrastrukturalnych w historii USA.
02:38Ukończona w 68 roku
02:40Tama Oroville
02:41na rzece Feder
02:43ma 230 metrów wysokości
02:46i pozostaje
02:46najwyższą zaporą w USA.
02:50Została zbudowana
02:51ze 140 milionów ton gliny i kamienia,
02:54a stworzony przez nią zbiornik retencyjny
02:57gromadzi ponad 4 biliony litrów.
03:00Tama zaopatrywała w wodę farmy
03:02i miasta z całej Kalifornii.
03:08Jeśli poziom wody wzrośnie
03:10powyżej bezpiecznego poziomu,
03:12każdej zaporze grozi uszkodzeniu
03:14lub zniszczenie skutkujące
03:15zalaniem terenów położonych niżej.
03:20Awaria zagroziłaby
03:21nie tylko miasteczku Oroville,
03:22lecz także tysiącom domów
03:25wzdłuż biegu rzeki
03:26do zatoki San Francisco.
03:28Zapora została więc wyposażona
03:30w dwa przelewy.
03:35Gdy woda przekroczy pewien poziom,
03:38jest spuszczana przelewem.
03:42Główny przelew to betonowe koryto
03:44o szerokości 12-pasmowej autostrady.
03:48Przy wysokim stanie wody
03:49otwierane są wrota,
03:50a woda spływa 900 metrów
03:53do rzeki Feder.
03:58Tama ma jeszcze przelew awaryjny
04:01w postaci obniżonego progu,
04:03przez który woda przelewa się
04:04po przekroczeniu poziomu
04:06275 metrów.
04:13Przelew to nazwa na wyrost.
04:15To po prostu zbocze.
04:20Przez prawie 50 lat
04:24Tama spełniała swoje zadanie.
04:26Nie tylko zaopatrywała okolice w wodę,
04:29lecz także przeciwdziałała powodziom
04:31i generowała elektryczność.
04:34Zima 2017 była najbogatszą
04:37w opady zimą od 100 lat.
04:39Zbiornik Orowil osiągnął
04:41151% stanu normalnego.
04:44Do dziennikarki Rizy Johnson
04:47dotarły plotki
04:48o problemach z Tama.
04:517 lutego dostałam informację,
04:53że coś się dzieje na Tama.
04:56Ktoś podobno widział
04:57odpadające fragmenty betonu.
04:59Główny przelew nie tylko
05:06nie radził sobie ze zrzutem,
05:08ale zaczął się rozpadać.
05:12Woda wybiła potężną dziurę w korycie.
05:19Fotograf zrobił zdjęcia.
05:21Widać było uszkodzenia,
05:22a potem wszystko zaczęło się rozpadać.
05:25Przelew był zagrożony.
05:38Pilot Gonzalo Curiel
05:39nagrał z lotu ptaka
05:41moment katastrofy.
05:46Większość ludzi nie widziała Tamy.
05:49Na szczęście mam samolot.
05:51Mogłem zrobić zdjęcia
05:52i nagrać film.
05:55Widziałem katastrofę
06:01przelewu z powietrza.
06:04Widok okazał się spektakularny,
06:06ale i przerażający.
06:08Nie wiadomo było,
06:09co się stanie.
06:11Erozja boków koryta,
06:12masa błota w wodzie.
06:14Nie wyglądało to dobrze.
06:15Jona Walder mieszka poniżej zapory.
06:26Mieszkańcy tych terenów
06:27byli zaniepokojeni.
06:29Woda niosła kamienie
06:30i fragmenty betonu.
06:32Ktoś udostępnił to na Facebooku.
06:34Ludzie zaczęli komentować
06:36i stąd się dowiedzieliśmy.
06:37Inżynierowie byli zmuszeni
06:45do ograniczenia przepływu
06:47przez główny przelew,
06:48ale napływ wód opadowych
06:50powodował gwałtowne zbliżanie się
06:52do maksymalnego poziomu
06:54275 metrów.
06:55Wiedziałam, że nadchodzą burze
07:02i że zbiornik szybko się napełnia.
07:05Wtedy zaczęłam się bać.
07:0811 lutego 2017 roku
07:11po raz pierwszy woda zaczęła
07:12przelewać się przez przelew awaryjny.
07:17To był pierwszy raz w historii.
07:20Nieznany dotąd przypadek.
07:25Główny przelew był uszkodzony
07:30i tylko przelew awaryjny
07:31mógł uchronić tamę przed katastrofą.
07:34Spływająca po zboczu woda
07:36znosiła do rzeki błoto i kamienie.
07:39Już następnego dnia
07:40doszło do zniszczenia
07:41położonej niżej drogi.
07:47Bardziej niebezpieczna była
07:48gwałtowna erozja zbocza.
07:52Awaryjny przelew okazał się zagrożeniem.
07:55Eksperci szacowali,
08:00że gdyby doszło do osunięcia,
08:01w stronę rzeki
08:02wylałaby się dziewięciometrowa fala.
08:06Władze były zmuszone
08:07ogłosić ewakuację
08:08180 tysięcy osób
08:10z zagrożonych terenów.
08:16O trzeciej ogłoszono,
08:18że mieszkańcy mają godzinę
08:19na spakowanie się
08:20i opuszczenie terenu.
08:22pytałem, czy to poważne.
08:27Powiedzieli, że tak.
08:29To jak z filmu.
08:31180 tysięcy osób
08:33musiało porzucić wszystko
08:35i uciekać.
08:36Zapora była poważnie zagrożona.
08:45Przelew awaryjny
08:46nie radził sobie
08:47z ilością wody
08:48i szybko erodował.
08:50Gdyby się osunął,
08:51skala katastrofy
08:52byłaby niewyobrażalna.
08:54Gdyby przelew nie wytrzymał,
09:00to tych ludzi by zalało.
09:05Dali nam 50 minut.
09:08Gdyby w tym czasie
09:08doszło do katastrofy,
09:10to wiele osób by zginęło.
09:13W trakcie ewakuacji
09:14w wiadomościach
09:15trwało odliczanie
09:16do przerwania Tamy.
09:19Pokazywali też autostradę
09:20z miasta.
09:21Była całkowicie zablokowana.
09:32Woda wypłukiwała
09:34przelew awaryjny,
09:35więc inżynierowie
09:36starali się obniżyć
09:37poziom w zbiorniku.
09:41Główny przelew
09:41został poważnie nadwarężony,
09:44ale udało się spowolnić przepływ,
09:45a poziom wody
09:46zaczął powoli opadać.
09:51Dwa dni później
09:53odwołano ewakuację,
09:55a wstrząśnięci mieszkańcy
09:56mogli wrócić do domów.
10:00Ta sytuacja obnażyła
10:01dwa poważne problemy
10:02konstrukcyjne.
10:06Analiza geologiczna
10:08pokazała, że zbocze
10:09było zbyt miękkie,
10:10aby wytrzymać
10:11atak rwących potoków.
10:15Geolog Eldridge Moore
10:16wyjaśnia.
10:22Mogę oderwać kawałek
10:23i pokruszyć go
10:24w palcach na tył.
10:27Przelew awaryjny
10:28przez tydzień
10:29wypłukał miejscami
10:30ponad 7 metrów skały.
10:42To nie koniec problemów.
10:44Okazało się,
10:46że powodem awarii
10:47głównego przelewu
10:48był za cienko
10:49wylany beton
10:50w korycie.
10:53Warstwa betonu
10:55liczyła
10:56zaledwie 17 centymetrów.
10:59Nie miała szans
10:59w starciu z wodą.
11:02Problemy narastały
11:03ze względu na
11:04miękkie podłoże
11:05oraz pęknięcia
11:06koryta,
11:07które umożliwiły
11:08podmycie
11:08konstrukcji przelewu.
11:09kryzys
11:18został zażegnany,
11:20więc rozpoczęto
11:20pracę nad
11:21rozwiązaniem problemu.
11:24Podłoże głównego
11:25przelewu
11:26zostało wzmocnione
11:27betonem.
11:28Wzniesiono również
11:29mocniejsze i wyższe
11:30ściany boczne.
11:34Zniszczone przez
11:35przelew awaryjny
11:36zbocze
11:36wzmocniono
11:38w inny sposób
11:39murem oporowym.
11:47Wywiercono
11:48dziury,
11:48które zalane
11:49zostały betonem.
11:51Na tym fundamencie
11:52powstał
11:53wielopoziomowy
11:54mur oporowy,
11:55który wzmocni
11:56zbocze
11:56i spowolni
11:57spływ wody.
12:02Koszt
12:03interwencji
12:04oraz przebudowy
12:05wyniósł około
12:05miliarda dolarów,
12:07ale Tama
12:08jest teraz
12:08przygotowana
12:09na każde warunki.
12:12W trakcie awarii
12:14wszyscy byli przekonani,
12:15że skała macierzysta
12:16nie podda się
12:17erozji.
12:19To jedna z wielu
12:21starzejących się
12:22budowli w Stanach
12:23Zjednoczonych.
12:24Niezliczone konstrukcje
12:25powinny zostać
12:26dokładnie zbadane.
12:33Katastrofy budowlane
12:34mogą wystąpić
12:35niespodziewanie.
12:38Niektóre błędy
12:39architektów
12:40giną w mrokach
12:41historii,
12:42a niektóre
12:43pojawiają się
12:43jeszcze
12:44pod obecność
12:45ekip budowlanych.
12:46przenosimy się do Niemiec,
12:54gdzie doszło
12:54do wykolejenia
12:55olbrzymiej
12:56inwestycji.
12:57Ta kolej
12:59nie trzyma się
13:00rozkładu.
13:02Koszt
13:03ciągle
13:04wzrasta.
13:05Nikomu to
13:06niepotrzebne.
13:08Inwestycja
13:08jest opóźniona
13:09o 6 lat
13:10i przekroczyła
13:12budżet
13:12o 4 miliardy euro.
13:14Tam doszło
13:15do olbrzymich
13:16błędów.
13:26Stuttgart
13:27to ważny
13:28ośrodek przemysłowy
13:29i miejsce
13:30narodzin
13:30jednego z
13:31najważniejszych
13:31wynalazków.
13:34Automobilu.
13:34To tutaj
13:36pracowali
13:37Carl Benz
13:37i Gottlieb
13:38Daimler.
13:39W tutejszych
13:40ludziach
13:41płynie krew
13:41inżynierów.
13:44W 2010
13:45roku
13:45rozpoczęto
13:46wielomiliardowy
13:47projekt,
13:48który miał
13:48usprawnić
13:49miejski
13:50system kolejowy.
13:52Christian
13:52Bedger
13:52jest ekspertem
13:54do spraw
13:54transportu
13:55i tak
13:55opisuje
13:56ambitne
13:56plany miasta.
13:57Pomysł
13:58polegał
13:59na przeniesieniu
13:59głównego
14:00dworca
14:00pod ziemię.
14:02Dworzec
14:04w Sztuttgarcie
14:05to stacja
14:05czołowa,
14:06a tunele
14:06umożliwiłyby
14:07ruch w obu
14:08kierunkach.
14:09Zapewniłoby to
14:10łączność
14:11z szybkimi
14:11liniami,
14:12które miały
14:12powstać.
14:21Plan
14:22zakładał
14:22przeniesienie
14:23całego
14:23dworca
14:24pod ziemi
14:24i budowę
14:25prawie
14:2532
14:26kilometrów
14:27nowych
14:27tuneli.
14:30Podziemna
14:31przeprawa
14:31ma umożliwić
14:33przejazd
14:33przez miasto.
14:37Motywacją
14:38nie było
14:38usprawnienie
14:39kolei,
14:39lecz
14:40rozwój
14:40miasta.
14:42Stuttgart
14:42leży
14:43w dolinie
14:43i brakuje
14:44mu
14:44wolnej
14:44przestrzeni.
14:46Dworzec
14:46zwolniłby
14:47dużą
14:48powierzchnię,
14:49na której
14:49mogłaby
14:50powstać
14:51nowa
14:51dzielnica.
14:58Projekt
14:59otrzymał
15:00nazwę
15:00Stuttgart
15:0121
15:01i miał
15:02zostać
15:03ukończony
15:03do
15:032019
15:04roku.
15:07Szybsza
15:08podróż,
15:09ładniejszy
15:09dworzec
15:10i uwolnienie
15:10przestrzeni,
15:11tuż mógłby
15:12się oprzeć.
15:13Na papierze
15:14wszystko
15:14wygląda
15:15super.
15:16Przebudowa
15:17niemal
15:17natychmiast
15:18napotkała
15:18problemy.
15:20Inżynierowie
15:20musieli
15:21zmierzyć się
15:21z czymś,
15:22co istniało
15:23na długo
15:23przed rozpoczęciem
15:25inwestycji.
15:27Podłożem
15:28skalnym.
15:30Są obawy,
15:38że tunel
15:38się nie sprawdzi,
15:39ponieważ otoczony
15:40jest niestabilną
15:41warstwą
15:42skał.
15:46Badania gruntu
15:47przeprowadzone
15:48na zlecenie
15:49niemieckich
15:49kolei
15:49wykazały
15:50ponadprzeciętne
15:52ryzyko
15:52ruchów
15:53skał.
15:55Geologia regionu
15:56niemal
15:57dyskwalifikuje
15:57takie projekty.
15:58Okolica
16:00jest bogata
16:00w anhydryt,
16:02który puchnie
16:03pod wpływem
16:03wilgotności.
16:04To duże zagrożenie
16:05dla konstrukcji.
16:08Przed milionami lat,
16:09gdy oceany
16:09się cofały,
16:10pokłady gipsu
16:11osiadły na dnie.
16:13Gdy woda
16:13odparowała,
16:14warstwy osadowe
16:15wysychały,
16:16a gips
16:17zmieniał się
16:18w anhydryt.
16:23Nazwa
16:24anhydryt
16:24pochodzi z
16:25greki
16:25i oznacza
16:26bez wody.
16:27Minerał ten
16:28chłonie wodę
16:29jak gąbka
16:30i powoduje
16:30wiele problemów
16:31podczas
16:32wiercenia
16:33tuneli.
16:35Stuttgart
16:35zdecydowanie
16:36nie sprzyja
16:37budowie
16:38podziemią.
16:41Ambitny plan
16:43przeniesienia
16:43dworca
16:44został
16:44niemal
16:45wykolejony.
16:46Opóźnienie
16:47było duże,
16:48więc teraz
16:48wszystko
16:49musiało
16:49pójść
16:50gładko.
16:52Był jednak
16:53kolejny
16:54kłopot.
16:55To nie
16:56były
16:56jedyne
16:57tunele
16:57w mieście.
17:03Stuttgart
17:03ma
17:05rozbudowany
17:05system
17:06metra,
17:07więc drążenie
17:07nowych
17:08tuneli
17:08to koszmar.
17:10Muszą
17:10wić się
17:11nad
17:12i pod
17:12istniejącymi
17:13nitkami.
17:18Lokalny
17:19działacz
17:19Werner
17:20Sauerborn
17:20wyjaśnia
17:21te
17:22zawiłości.
17:24Tu jest
17:25kolej
17:26miejska.
17:27Linia
17:27biegnie
17:28w poprzek.
17:29Tam
17:29są
17:30kolejne
17:30tory
17:31kolejki.
17:32Nowa
17:32linia
17:32ma
17:33przebiegać
17:33nad tą
17:34nitką
17:34i pod
17:34tamtą.
17:44To
17:45olbrzymie
17:46wyzwanie
17:46techniczne.
17:48Wyklucza
17:48typowe
17:49rozwiązania.
17:51Aby
17:51ominąć
17:52istniejące
17:53linie
17:53perony
17:53perony
17:53musiały
17:54zostać
17:54zbudowane
17:55pod
17:55kątem.
17:59Mamy
18:00spadek
18:006
18:01metrów
18:02do końca
18:02torów.
18:05Tylko
18:05nieliczne
18:06perony
18:06w Niemczech
18:06są delikatnie
18:07pochylone,
18:08a i tak
18:08dochodzi
18:09tam do
18:09wypadków
18:10z wózkami
18:10inwalidzkimi
18:11i wózkami
18:12dla dzieci.
18:14Tu
18:14nachylenie
18:15jest
18:15dużo
18:15większe.
18:16W
18:292018
18:29roku
18:30projekt
18:31był opóźniony
18:31o 6 lat
18:32i
18:33przekroczył
18:34budżet
18:34o 4
18:35miliardy
18:35euro.
18:36Mieszkańcy
18:37przeczuwali,
18:38że projekt
18:38nie zostanie
18:39ukończony.
18:3921
18:41w nazwie
18:43symbolizuje
18:44XXI wiek,
18:45ale w tym tempie
18:46mogą nie zdążyć
18:47do końca
18:48stulecia.
18:50Przez
18:51ostatnie 50
18:51lat
18:52nie było tak
18:52gorącej
18:53debaty
18:53na temat
18:54infrastruktury
18:55w Niemczech.
18:57Mieszkańcy
18:57byli
18:58podzieleni.
19:04Mimo
19:04wydanych
19:05miliardów
19:06wielu ekspertów
19:07twierdzi,
19:07że projekt
19:08pogorszy
19:08funkcjonowanie
19:09transportu.
19:13Cary
19:14dworzec
19:14miał
19:1417
19:15peronów,
19:16nowy
19:16ma
19:16tylko
19:178.
19:18Rozumiem,
19:19że ludzie
19:19są niezadowoleni.
19:22Dojeżdżający
19:22do miasta
19:23wątpią,
19:23czy nowy
19:24dworzec
19:24coś
19:25usprawni.
19:28Są
19:29wątpliwości,
19:31czy tunel
19:31dorówna
19:32przepustowością
19:32obecnemu
19:33systemowi.
19:35Szacuje się,
19:36że 19
19:36procent
19:37podróżnych
19:37zyska
19:3819
19:39podróżnych
19:40straci,
19:41a dla reszty
19:42nie będzie
19:43różnicy.
19:46To nadal nie koniec.
19:55Mówi się o kolejnym,
19:56poważnym utrudnieniu.
19:57Podobno system
20:01przeciwpożarowy
20:02nie został
20:02zatwierdzony,
20:04więc postanowiono
20:05dodać go
20:05później.
20:09Wydawałoby się,
20:10że przy tak
20:10dużym projekcie
20:11kwestie
20:12przeciwpożarowe
20:13zostaną
20:13rozwiązane
20:14na początku.
20:19Data otwarcia
20:20została przesunięta
20:21na rok
20:222025.
20:23Przez
20:25piętrzące się
20:26problemy
20:27i kolejne
20:27opóźnienia
20:28wielu uważa,
20:30że należy
20:30ten projekt
20:31przerwać.
20:34Ten projekt
20:35nie ma sensu
20:36i kosztuje
20:38masę pieniędzy.
20:41Nie ma
20:41systemu
20:42pożarniczego,
20:44tunele drążone
20:44są w anhydrycie,
20:46a teron
20:47jest pod
20:47stromym
20:48kątem.
20:49To wszystko
20:50powoduje,
20:50że musimy
20:51powstrzymać
20:52ten nonsens.
20:57Jeśli
20:58Stuttgart 21
21:00ma powstać,
21:00to architekci,
21:01politycy
21:02i zarządzający
21:03projektami
21:03muszą ściśle
21:05współpracować.
21:06Świat podziwia
21:07niemiecką inżynierię,
21:09ale w tym przypadku
21:09wypadła ona
21:10z torów.
21:11Niekiedy nawet
21:22poważne błędy
21:23nie zagrażają
21:24życiu i zdrowiu,
21:26ale czasami
21:26nawet niewielka wada
21:28grozi katastrofą.
21:35Przenosimy się do Szkocji,
21:37gdzie niemal doszło
21:39do zawalenia się mostu.
21:40Nie było bezpiecznie.
21:44Problemem była
21:44trwałość mostu.
21:46Z tą przeprawą
21:47były same przeprawy.
21:50Są mosty
21:51zwodzone
21:51i mosty,
21:52które zawodzą.
21:53rzeka Forth
22:02na północ od
22:03Edynburga,
22:04stolicy Szkocji.
22:06W 1890
22:07powstała tu
22:09pierwsza przeprawa
22:10kolejowa
22:10okrzyknięta
22:11cudem inżynierii
22:12epoki wiktoriańskiej.
22:14Most nie przewidywał
22:16przeprawy
22:16pieszej
22:17ani kołowej.
22:19Przez 70 lat
22:20jedyną alternatywą
22:21dla pociągów
22:21były powolne
22:22promy.
22:25Inżynier
22:25John Carson
22:26wspomina
22:27Pamiętam jak
22:30z rodzicami
22:31czekaliśmy
22:313-4 godziny
22:32na prom,
22:33żeby dostać się
22:34do wioski
22:34na północnym brzegu.
22:36Wszystko zmieniło się
22:46w 1964 roku
22:49wraz z otwarciem
22:50wiszącego mostu drogowego.
22:53Ten 2,5-kilometrowy
22:54cud inżynierii
22:55wspierał się
22:56na dwóch linach
22:57o średnicy 69 cm,
23:00do których
23:00podwieszono przęsła.
23:02Na tamte czasy
23:04most był
23:05wielkim osiągnięciem.
23:06Był to
23:06najdłuższy most
23:07poza USA.
23:10Mariasz tych mostów
23:12na stałe zmienił
23:13szkocki krajobraz,
23:14ale po 40 latach
23:15skończył się
23:16miesiąc miodowy.
23:20Dziennikarze
23:20Alan Rodon
23:21wspomina
23:22odkrycie
23:22z 2004 roku.
23:26Ludzie opowiadali,
23:28że trwałość mostu
23:29jest wątpliwa
23:29i że zostanie
23:31zamknięty
23:32w ciągu 10 lat.
23:37Most kolejowy
23:39po 130 latach
23:40jest w świetnym stanie,
23:41a most drogowy
23:43już po 50
23:44sprawia problemy.
23:46Nikt nie buduje
23:47mostów na 50 lat.
23:54W 2004 roku
23:56pierwsze w historii
23:57badanie lin nośnych
23:59przyniosło
23:59niepokojący rezultat.
24:04Na moście
24:05jest kilka tysięcy
24:06stalowych lin.
24:07Na 22
24:08stwierdzono
24:09znaki korozji.
24:14Liny wyglądają
24:15na lite,
24:16ale składają się
24:17z 11,5 tysiąca
24:19cienkich żył.
24:2222 z 11 tysięcy
24:24to może
24:25nie brzmi niepokojąco,
24:27ale nie można
24:27tej liczby
24:28zignorować.
24:30Dziennikarz
24:30i ekspert
24:31od architektury
24:32John Glenday
24:33wyjaśnia.
24:34Tysiące drutów
24:36jest zwiniętych
24:37bardzo ciasno
24:37w paczki.
24:40Nie da się
24:40niestety wymienić
24:41pojedynczych żył,
24:42bo wszystko
24:43tworzy całość.
24:44inżynierowie
24:54musieli poznać
24:55źródło problemu.
24:57Częściową odpowiedź
24:59dało miejsce
25:00powstania
25:00głównych lin.
25:02To szkocka pogoda
25:04stwarza problemy.
25:07Bywa bardzo zmienna.
25:10Często jest bardzo
25:11wilgotno,
25:12a wilgoć
25:12powoduje korozję.
25:14Często jest
25:15też sucho.
25:16Klimat mamy
25:17mieszany.
25:18Tu wcale nie pada
25:19przez cały czas.
25:22Przez sześć lat
25:22budowy
25:23liny
25:23splatano
25:24na miejscu,
25:26więc były
25:26narażone
25:27na działanie
25:27pogody.
25:29Liny
25:30powstawały
25:31w bardzo
25:31zmiennych warunkach.
25:33Były też
25:34zwijane
25:34na mokro
25:35i z tego
25:36wynika
25:37korozja.
25:37Dwie główne
25:46liny
25:46cały czas
25:47były napięte,
25:48więc przeprowadzenie
25:49napraw
25:49okazało się
25:50niemożliwe.
25:55Inżynierowie
25:56zainstalowali
25:57mikrofony,
25:58aby akustycznie
25:59wykrywać
26:00pojawianie się
26:01korozji.
26:06To bardzo
26:07ciasny splot
26:08wielu pojedynczych
26:09drutów.
26:10Jeśli w środku
26:11coś pęknie,
26:13to tego nie widać,
26:14ale można
26:15usłyszeć
26:16dźwięk
26:16pękającej
26:17żyły.
26:23Każde
26:23pęknięcie
26:24wywołuje
26:25alarm.
26:26Dzięki temu
26:27wiadomo
26:27ile żył
26:28pękło.
26:34Inspekcja
26:34w 2004
26:35wykazała
26:37obniżenie
26:38wytrzymałości
26:39o 10%.
26:41Pogorszenie
26:47o 10%
26:48w przypadku
26:48tak ważnej
26:49budowli
26:50to bardzo
26:50dużo.
26:54Julia
26:55Fredrickson
26:56jest taksówkarzem
26:57i pamięta,
26:58że mieszkańcy
26:59obawiali się
27:00przeprawy.
27:00Ludzie
27:04nie czuli się
27:05bezpieczni,
27:06zwłaszcza starsi.
27:08Bali się awarii,
27:09gdy akurat
27:09będą przejeżdżać.
27:13Ludzie korzystają
27:15z mostu,
27:16ale świadomość,
27:17że główne
27:17liny są
27:18skorodowane
27:18jest niepokojąca.
27:26Najdłuższa
27:27przeprawa w Szkocji
27:28po zaledwie 40 latach
27:30okazała się
27:31skorodowana,
27:33ale inżynierowie
27:33mieli plan.
27:35Aby powstrzymać
27:36korozję
27:36zaproponowano
27:37osuszanie lin.
27:39Metoda ta
27:40sprawdziła się
27:40w Japonii.
27:41liny zostały
27:45okryte,
27:46a w rękawy
27:47wdmuchiwane
27:48było gorące
27:49powietrze.
27:51Rdza pojawia się,
27:52gdy wewnątrz
27:53lin występuje
27:54wilgoć.
27:55Jeśli zostaną
27:56osuszone,
27:56korozja nie
27:57będzie
27:57postępować.
27:59Osuszanie
28:00trwało dwa lata
28:00i kosztowało
28:018 milionów
28:02funtów.
28:04Pomysł
28:04zadziałał
28:05i udało się
28:06osuszyć
28:06liny.
28:07Wszystkim
28:08zaangażowanym
28:09ulżyło.
28:09Problem został
28:19rozwiązany,
28:21więc most
28:22powinien być
28:22zabezpieczony
28:23na lata,
28:24ale to jeszcze
28:25nie koniec
28:25przeciążeń.
28:29Na początku
28:30przez most
28:31przejeżdżały
28:324 miliony
28:32samochodów
28:33rocznie.
28:35Nikt nie
28:35przewidział
28:35tak gwałtownego
28:37wzrostu
28:37natężenia.
28:39po 40 latach
28:46od otwarcia
28:47przez most
28:48przejeżdżało
28:48sześć razy
28:49więcej samochodów
28:50niż zakładał
28:51projekt.
28:53Co roku
28:54przez most
28:55przejeżdżają
28:5624 miliony
28:57samochodów.
28:59Zdecydowanie
28:59za dużo.
29:00To 70 tysięcy
29:02dziennie.
29:05Obciążenie
29:06wzrosło również
29:07dlatego, że
29:08zmieniły się
29:08pojazdy.
29:11Most powstał
29:12dla ciężarów
29:12ekomasie
29:13do 30 ton,
29:15a dzisiejszy
29:15ważą
29:16po 44 tony.
29:18To olbrzymie
29:19obciążenie
29:19nie tylko
29:20dla lin,
29:21lecz także
29:22dla jezdni.
29:25Kratownice
29:25były projektowane
29:26z myślą
29:27o 30 tonach,
29:28nie 44.
29:29Udało się
29:46wygrać
29:46walkę
29:47z korozją,
29:47ale żadne
29:48rozwiązanie
29:49nie przywróci
29:50konstrukcji
29:50jej dawnej
29:51wytrzymałości.
29:51Wytrzymałości.
30:03Budowa trwała
30:056 lat.
30:06Wspaniała
30:06konstrukcja
30:07została otwarta
30:08w 2017 roku.
30:13Most Queensferry
30:13liczy
30:14210 metrów wysokości.
30:17Kosztował
30:17milijard
30:18300 milionów
30:19funtów.
30:20Jest najwyższym
30:21mostem
30:21Wielkiej Brytanii
30:22i ma zupełnie
30:24inną konstrukcję.
30:25Nowoczesny projekt
30:26pozwala na lepszy
30:28rozkład obciążeń.
30:29To jest pylon,
30:30do którego
30:31wantami
30:32podwieszono
30:32całą konstrukcję.
30:35Budowano go
30:36sekcja po sekcji
30:37metodą
30:38równomiernego
30:39obciążania
30:40wsporników.
30:44Budowa prowadzona
30:46jest od pylonów,
30:48a kolejne sekcje
30:49są dokładane
30:50po przeciwnych
30:51stronach,
30:51aby zachować
30:52równowagę.
30:54Sekcje są
30:55podwieszane.
30:56Obciążenie
30:57jest przenoszone
30:58wantami do
30:59masztu
30:59i przez maszt
31:00na fundament.
31:03Wanty są
31:04montowane
31:05równocześnie
31:06z kolejnymi
31:06sekcjami.
31:08Łączą pylony
31:08bezpośrednio
31:09z przęsłami.
31:14Wanty są
31:15zabezpieczone
31:16przed korozją,
31:17nadzorowane
31:18akustycznie,
31:19a każda z nich
31:20może zostać
31:21wymieniona.
31:24Architekt
31:24Alan Dunlop
31:25dostrzega
31:26jeszcze jedną
31:27zaletę.
31:29Konstrukcja
31:30podwieszana
31:30nadaje
31:31lekkość.
31:32Jest nie tylko
31:33wytrzymała,
31:34lecz także
31:34piękna
31:35wizualnie.
31:37Taki most
31:38może łączyć
31:38odległe brzegi
31:39przy bardzo
31:40prostej konstrukcji.
31:43Jest lekki
31:44i przez to
31:46piękny.
31:56Władze
31:56chciały,
31:57aby ten most
31:57stał się
31:58symbolem.
31:59I udało im się
32:00zbudować
32:01spektakularną
32:02konstrukcję.
32:03Jest cudowny.
32:09Dzięki zmniejszeniu
32:11obciążenia
32:11stary most
32:12znów może cieszyć.
32:14Ale nie wszystkich.
32:18Stary most
32:19został otwarty
32:20dla transportu
32:20publicznego,
32:22pieszych
32:22i motocykli.
32:26Te trzy
32:27przeprawy
32:28ilustrują
32:28dynamiczny
32:29rozwój
32:30szkockiej
32:30inżynierii.
32:31To nie
32:32rywalizacja.
32:34One się
32:35uzupełniają,
32:36osadzają
32:37w kontekście.
32:39Przekraczamy
32:40rzekę
32:41i widzimy
32:41osiągnięcia
32:42przodków.
32:44Jednocześnie
32:45czując dumę,
32:46że przekazali
32:47nam pałeczkę.
32:52Budowa
32:53nowego mostu
32:54to drogie
32:54rozwiązanie.
32:56Ale Szkocja
32:56zyskała
32:57nowoczesną
32:58przeprawę,
32:58która posłuży
32:59przez lata.
33:02Dla inżynierów
33:04to mostowe niebo.
33:05Czasami katastrofy
33:16są wyjątkowe
33:18i jednorazowe.
33:21200 tysięcy osób
33:24mogło zginąć.
33:26Czasami
33:27wypadki
33:27przypominają,
33:28że zawsze
33:29trzeba
33:29zachować
33:30czujność.
33:31Przenosimy się
33:38do Anglii,
33:38gdzie czeka nas
33:39gorąca końcówka roku.
33:42Sceny jak
33:44z filmu
33:44katastroficznego.
33:46Wstrząsające sceny
33:48przypominają,
33:48że architektura
33:49musi iść
33:50z duchem czasu.
33:51Szybko zrobiło się
33:52niebezpiecznie.
33:53To okropne.
33:55Cud, że
33:55nikt nie zginął.
33:56Ta katastrofa
33:59spowodowała
34:00ogromne spustoszenie.
34:06Sylwester
34:072017 roku
34:09w Liverpoolu.
34:11Na stadionie
34:12szykuje się
34:12wielka impreza.
34:18O 16.30
34:19Surajt
34:20wjechała
34:21na mocno
34:21zapełniony
34:22parking wielopoziomowy.
34:25Wtedy
34:25rozpoczął się
34:26koszmar.
34:26Po prawej stronie
34:32stały samochody,
34:35a za nimi
34:35doszło
34:36do pożaru
34:36auta.
34:39Wszyscy się
34:39zatrzymali
34:40i zaczęli
34:41panikować.
34:43Porzucili samochody
34:44i rzucili się
34:44do wyjścia.
34:45Słyszyliśmy wybuchy,
34:57czuć było
34:58duszący dym.
34:59Straż pożarna
34:59pojawiła się
35:00po 7 czy 8 minutach.
35:03Dziennikarka
35:04Jenny
35:04Kirkham
35:04była w pobliżu
35:06i wyczuła
35:06ciekawą historię.
35:07Jechałam
35:09na inne zlecenie,
35:10ale postanowiłam
35:11zobaczyć,
35:12co się dzieje.
35:13Dym
35:14unosił się
35:15z kilku
35:15poziomów,
35:17ale najgorzej
35:17było na trzecim.
35:19Słyszałam
35:19pękające
35:20zbiorniki
35:21paliwa,
35:22ale wszystko
35:23wydawało się
35:23pod kontrolą.
35:24Ogień
35:29rozprzestrzeniał się
35:30jednak bardzo
35:31gwałtownie.
35:33Około
35:3419
35:34wszędzie
35:35kłębił się
35:36dym.
35:37Był tak gęsty,
35:38że ludzie
35:38uciekali.
35:40A potem
35:41z parkingu
35:42buchnęła
35:42ściana
35:43ognia.
35:46Pożar się
35:47rozprzestrzeniał,
35:48więc impreza
35:49została
35:49odwołana.
35:51Około
35:514 tysięcy
35:52osób
35:52zostało
35:53ewakuowanych.
35:54Kierowcy
35:55musieli
35:55porzucić
35:56samochody,
35:56a mieszkańcy
35:57opuścić
35:58domy.
36:01To było
36:02przerażające.
36:04Szybko
36:04zrobiło się
36:05niebezpiecznie.
36:07Zaczęło się
36:07od pękających
36:08zbiorników,
36:09a skończyło
36:10na głośnych
36:11wybuchach.
36:19Setki
36:20samochodów
36:20stanęły
36:21w płomieniach
36:22w 10-letnim
36:22budynku.
36:2385 strażaków
36:26przez całą noc
36:26walczyło
36:27z pożarem.
36:29Nic dziwnego,
36:31tam było
36:31ponad
36:32tysiąc
36:33samochodów.
36:34Pożar
36:34zaczął się
36:35od Suwa
36:35z przerobionym
36:37układem
36:37paliwowym.
36:38Zniszczeniu
36:39uległo
36:39ponad
36:401300
36:40samochodów,
36:41ale nikt
36:42nie zginął.
36:47Problemem
36:47może być
36:48konstrukcja
36:49parkingów
36:49piętrowych.
36:50Inżynier
36:51Fatih
36:52Tarada
36:52wyjaśnia.
36:57Pożar
36:58na parkingu
36:58piętrowym
36:59można porównać
37:00do doskonałego
37:01piekarnika.
37:02płomień
37:08sięga
37:09stropu,
37:09który jest
37:10na wysokości
37:10około
37:112 metrów
37:12dwudziestu
37:12i rozchodzi
37:14się na boki.
37:17Sąsiednie
37:18samochody
37:18są atakowane
37:19przez ogień
37:19od dołu
37:20i od góry.
37:23To może być
37:24niebezpieczne.
37:25W połowie
37:30dwudziestego
37:31wieku,
37:32gdy gwałtownie
37:32przybyło
37:33samochodów,
37:34parkingi
37:34zaczęły
37:35rosnąć
37:35w górę.
37:37Wielopiętrowe
37:38konstrukcje
37:39mieściły
37:39wiele aut,
37:41ale niskie
37:41stropy,
37:42swobodny
37:42dostęp
37:43powietrza
37:43i olbrzymia
37:44liczba
37:44pojazdów
37:45mogły
37:46zmienić
37:47pożar
37:47jednego
37:47auta
37:48w inferno.
37:52Parking
37:52w Liverpoolu
37:53miał dopiero
37:5310 lat.
37:55Ale w przepisach
37:56regulujących
37:56jego budowę
37:57uwzględniono
37:58pojazdy
37:59z lat
37:59sześćdziesiątych.
38:01Samochody
38:02są teraz
38:02dużo większe,
38:03a parkingi
38:04nie.
38:06Architekt
38:07Russell
38:07Simmons
38:08wyjaśnia
38:09dlaczego
38:09przepisy
38:10muszą
38:10nadążać
38:11za postępem.
38:13Zagrożenie
38:14pożarem
38:15zmieniło się
38:16wraz
38:16z rozwojem
38:17motoryzacji.
38:20Kilka lat
38:21temu
38:21Instytut
38:22Budownictwa
38:22przeprowadził
38:23badania,
38:24ale wykorzystano
38:25w nich
38:26stare
38:26samochody.
38:27Oblicze
38:28motoryzacji
38:28się zmieniło
38:29i musi to
38:30zostać uwzględnione
38:31przy budowie
38:32parkingów.
38:33Ryzyko jest
38:34zupełnie
38:34inne.
38:39Miejsca
38:40postojowe
38:40się nie
38:41zmieniły.
38:42Samochody
38:43są większe,
38:43więc stoją
38:44bliżej
38:45siebie.
38:46W razie
38:46pożaru
38:47łatwopalne
38:47materiały
38:48prawie
38:48się stykają,
38:50a to
38:50może się
38:50zemścić.
38:53Większe
38:54samochody
38:55mają
38:55większe
38:55zbiorniki
38:56paliwa.
39:00W bakach
39:02ponad
39:021300
39:03samochodów
39:04było
39:04bardzo
39:05dużo
39:05paliwa.
39:10Nie tylko
39:10rozmiary
39:11samochodów
39:11i konstrukcja
39:12parkingu
39:12okazały się
39:13problematyczne,
39:15lecz także
39:15współczesne
39:16zbiorniki
39:17paliwa.
39:17Do takich
39:20pożarów
39:20dochodzi
39:21częściej,
39:22bo zbiorniki
39:22są plastikowe.
39:24Zbiorniki
39:25sąsiednich
39:26samochodów
39:26się topią,
39:27a paliwo
39:27się wylewa.
39:29To
39:29dodatkowe
39:29ryzyko.
39:43Parkingi
39:44wielopoziomowe
39:45powstały
39:45z myślą
39:46o samochodach
39:46benzynowych.
39:47Ale od
39:48lat
39:48sześćdziesiątych
39:49znacznie
39:50wzrosła
39:51liczba
39:51pojazdów
39:52z silnikiem
39:52diesla,
39:53co również
39:54pogarsza
39:54sytuację.
39:57Olej
39:58napędowy
39:59nie odparowuje,
40:00lecz tworzy
40:00kałużę.
40:02Może się
40:02rozlać
40:03i zasilić
40:04pożar.
40:12Olej
40:13napędowy
40:13ma
40:13o 10%
40:15większą
40:15wartość
40:16opałową,
40:16pożarów.
40:17Więc pali się
40:18dłużej,
40:18a do tego
40:19przywiera
40:19do powierzchni.
40:22Jeśli płonąca
40:22ciecz
40:23zaczyna
40:23do wszystkiego
40:24przywierać,
40:25to utrudnia
40:25to opanowanie
40:26pożaru.
40:30Już niewielka
40:32ilość ropy
40:33może osiągnąć
40:34temperaturę
40:341000 stopni
40:35Celsjusza.
40:37Nie dziwi
40:37zatem,
40:38że na parkingu
40:39rozpętało się
40:40piekło.
40:40Gdy zapalił się
40:47pierwszy samochód,
40:49to po
40:49eksplozji
40:50baku
40:50ogień
40:51przerzucił się
40:51na łatwopalne
40:52elementy
40:53sąsiednich aut,
40:54a potem
40:55kolejnych.
41:03Łatwo to sobie
41:04wyobrazić.
41:05Parking jest
41:06nachylony,
41:07a płynący
41:08po nim
41:08strumień
41:08płonącej
41:09ropy
41:09rozlewa się
41:10na kolejne
41:11poziomy.
41:15Rampy
41:16między
41:17poziomami,
41:18przestarzałe
41:19przepisy
41:19budowlane
41:20oraz rosnąca
41:21liczba
41:21samochodów
41:22z silnikiem
41:22diesla
41:23zmieniły
41:24uroczystości
41:25sylwestrowe
41:26w ucieczkę
41:27przed ogniem.
41:31Nie da się
41:33zmienić
41:33wyglądu
41:34samochodów
41:34ani zburzyć
41:35wszystkich
41:36parkingów.
41:38Prostym
41:41rozwiązaniem
41:42byłaby
41:43instalacja
41:43zraszaczy
41:44jak to się
41:45robi w
41:45tunelach.
41:47Przepisy
41:48przeciwpożarowe
41:49dla tuneli
41:50są jasno
41:50określone,
41:52ale brakuje
41:52ich w przypadku
41:53parkingów.
41:55To absurd,
41:56ale zraszacze
41:57nie są
41:58wymagane.
42:00W piętrowych
42:02parkingach
42:03prawie nie ma
42:03systemów
42:04przeciwpożarowych.
42:05zraszaczy
42:06są rzadkością.
42:08Częściej
42:08spotyka się
42:09je w
42:09garażach
42:10podziemnych,
42:10ale przepisy
42:11ich nie wymagają.
42:15Fatih Tarada
42:16demonstruje
42:17skuteczność
42:17działania
42:18systemu.
42:20Wywołamy
42:21kontrolowany
42:22pożar
42:23w klatce
42:23i użyjemy
42:24gaśnicy.
42:25Pożar samochodów
42:35wymusza
42:35użycie
42:36piany gaśniczej.
42:38Nie można
42:39gasić
42:40paliwa
42:40wodą.
42:42Benzyna,
42:42ropa,
42:43olej
42:43to wszystko
42:44wypływa,
42:44więc
42:45gaszenie
42:45wodą
42:45tylko
42:46rozprzestrzeni
42:47pożar.
42:47Piana gaśnicza
42:49odcina
42:49dostęp
42:49tlenu
42:50i gasi
42:50pożar.
42:52Tak wyglądałoby
42:53użycie
42:54zraszaczy.
42:55Straż pożarna
43:05przyznała,
43:06że system
43:06zraszaczy
43:07dałby szansę
43:08na powstrzymanie
43:09pożaru,
43:10a władze miasta
43:10obiecały
43:11wyciągnąć
43:12wnioski
43:12na przyszłość.
43:16Parking
43:17nie zawalił się
43:18mimo pożaru
43:19i na szczęście
43:20nikomu
43:21nic się nie stało.
43:22gdyby ten samochód
43:27tam nie stał
43:27do całej sytuacji
43:29by nie doszło.
43:31Parking
43:31spełnił
43:32swoją funkcję,
43:33ale należy
43:33przyjrzeć się
43:34przepisom bezpieczeństwa
43:36i spróbować
43:37przeciwdziałać
43:37podobnym
43:38sytuacjom
43:39w przyszłości.
43:39katastrofy budowlane
43:46mogą mieć
43:47różne wymiary.
43:49Jedne
43:49zapierają
43:50dech w piersiach,
43:51a inne
43:51giną
43:51pod ziemią.
43:53Niektóre są
43:53piękne,
43:54a niektóre
43:54przerażające.
43:56Dopóki ludzkość
43:57będzie budować,
43:58będą
43:59pojawiać się
43:59również
44:00błędy.
44:02Wersja polska
44:03dziewczyn
Recommended
43:38
|
Up next
12:08
43:59
43:59
44:00
1:12:51
41:06
1:29:45
47:57
46:29
44:26
44:39