- 5 days ago
Category
📚
LearningTranscript
00:00Starożytny Rzym
00:05Serce potężnego imperium
00:08Tło dla symbolu przelewu krwi i brutalności
00:13Koloseum
00:15Koloseum to największy amfiteatr rzymskiego świata
00:21Najsłynniejsza, najwspanialsza budowla starożytnego Rzymu
00:27Przez ponad 400 lat symbolizowała potęgę Imperium Romanum
00:33Niezwykłe rozwiązania inżynieryjne, wspaniała architektura
00:39To co się tu działo zdumiewa nas do dziś
00:44Zbudowane by budzić podziw
00:48Ale też by bawić, uczyć i kontrolować
00:53Rzym musiał znaleźć sposób na zachowanie władzy
01:00Igrzyska dawały rozrywkę, ale także wysyłały wiadomość
01:04Zadrzyjcie z Rzymem, a oto jak skończycie
01:07Dzisiaj, kiedy archeolodzy odsłaniają kolejne warstwy budowli
01:13Przywracając jej dawną chwałę
01:16Badania innych amfiteatrów i krwawych widowisk
01:19Rzucają nowe światło na dawne mity
01:22Odsłaniając prawdę o skali przemocy w antycznym Rzymie
01:26Jak odkrycia w Rzymie i poza nim wyjaśnią rolę tej budowli w kontroli społeczeństwa?
01:36I w jaki sposób Koloseum przyczyniło się nie tylko do rozkwitu
01:42Ale także do upadku jednego z największych imperiów świata?
01:46Pod wieloma względami to najbardziej polityczna budowla w Rzymie, a nawet w całym Imperium Rzymskim
01:55Koloseum
01:59Początki
02:02Osiemdziesiąty rok naszej ery
02:11Pięćdziesiąt tysięcy Rzymian zajmuje swoje miejsca, żeby obejrzeć pierwsze igrzyska w nowiutkim Koloseum
02:19Dramatyczne widowisko krwi i śmierci na niespotykaną dotąd skalę
02:27Myśliwi zwani Venatores zabijają egzotyczne zwierzęta z całego Imperium
02:35Przestępcy zanim zginą odgrywają dawne mity
02:41Zwieńczeniem igrzysk są walki w lawiatorów
02:49Całych setek
02:53Igrzyska to realia rzymskiego świata w soczewcach
03:00Rzym rządzi, cesarz panuje
03:07W roku osiemdziesiątym cesarz panował nad Imperium ciągnącym się od Afryki Północnej po Niemcy i od Anglii do Syrii
03:18Ponad czterdzieści milionów ludzi, pięć milionów kilometrów kwadratowych
03:25Pierwsze igrzyska odpowiadały ogromowi i potędze Imperium skupionych na trzech tysiącach metrów kwadratowych areny
03:33To epicentrum rzymskiego imperium pod rządami cesarzy
03:44Ale Koloseum nie było pierwszym rzymskim amfiteatrem
03:50W starszej części miasta, pół kilometra od Koloseum
03:57Historyk i archeolog Darius Aria znalazł ślady wcześniejszej konstrukcji
04:03Forum
04:09Ma ponad dwa i pół tysiąca lat
04:13Ludzie się tu zbierają, handlują i rozmawiają
04:18To bijące serce miasta
04:23Ale według Dariusa plac targowy służył także rozrywce
04:33Według źródeł starożytnych, być może w III wieku przed Chrystusem, a na pewno w II
04:40Istniała tradycja organizowania tu walk gladiatorów
04:47To tutaj powstała pierwsza arena, tymczasowy amfiteatr
04:54Na forum ustawiano drewniane trybuny
05:00Po walkach je rozbierano i forum wracało do swojej dawnej roli
05:06Drewniane trybuny się nie zachowały, ale pewne wskazówki wyjaśniają zagadkę kształtu areny
05:18Antyczne targowisko wybrukowano na początku I wieku
05:25Ale pod brukiem Darius znajduje starsze konstrukcje
05:30Brug z okresu imperialnego jest wszędzie poza tym miejscem
05:39Tu go usunięto
05:41Pod spodem znaleziono głęboki szyb
05:45Naprawdę głęboki
05:47W centralnej części forum jest jeszcze jeden taki szyb
06:02Pierwotnie było ich 12
06:06Świadczą, że amfiteatr miał podziemia
06:11Ale kto je zbudował i po co?
06:17Badania archeologiczne wskazują, że te szyby wykopał Juliusz Cezar, który w roku 46 przed Chrystusem odbył tu triumf
06:30Szyby są elementem złożonego systemu przenoszenia zwierząt i gladiatorów na pozycję przed wysłaniem ich na arenę
06:39To poprzednicy labiryntu korytarzy i wind pod Koloseum
06:52Zdaniem Dariusa Koloseum przejęło po nich nie tylko podziemny labirynt
07:01W drugim wieku przed Chrystusem o kształcie tej konstrukcji decydowały dwie bazyliki
07:14Bazylika Emilia i Bazylika Julia
07:18Sąsiadujące z placem
07:21Miejsce na arenę było tylko między tymi bazylikami
07:29Okrągła budowla nie objęłaby wszystkich 12 szybów
07:35Prostokątna tak, ale tworzyłaby martwe pola dla widzów
07:41Kształtem, który obejmuje szyby i zapewnia widzom najlepszy widok jest owal
07:51To właśnie owal był inspiracją dla stałych budowli, które później nazwano amfiteatrami
08:03Tymczasowy drewniany amfiteatr na Forum był pierwszy i owalny
08:10Rzymianie stworzyli te konstrukcje właśnie dla walk gladiatorów
08:18Rzymianie stworzyli te konstrukcje
08:25Blisko cztery wieki później osiągnęli mistrzostwo, wznosząc koloseum
08:33Choć jest owalny, zbudowali je z kamienia, nie z drewna
08:40Skąd ta innowacja?
08:42Wskazówek dostarcza pierwszy kamienny amfiteatr w Italii
08:55Powstał w Pompejach
08:57Pierwszy stały amfiteatr w rzymskim świecie zbudowano w Pompejach
09:04Pierwszy stały amfiteatr w rzymskim świecie zbudowano w Pompejach
09:09Imponujący
09:20Mieścił do 20 tysięcy ludzi i poprzedza koloseum o 150 lat
09:27To wzór dla wszystkich późniejszych rzymskich amfiteatrów, w tym koloseum
09:40Miejscowy architekt Raffaele Martinelli badał to stanowisko
09:45Model 3D stworzony za pomocą laserowego skanera dostarcza wielu ciekawych informacji
10:02Ta technologia sechuje się wielką precyzją, pozwalającą odtworzyć budowle w najdrobniejszych szczegółach
10:11Na jednej ze ścian widać niezwykły szczegół
10:21Ważny dowód
10:23Inskrypcję dedykacyjną
10:25Aha, tutaj jest
10:29Wspaniale
10:30Inskrypcja mówi, że Quintus Valgus i Marcus Porcius
10:40Dumwiri, czyli dwaj edylowie, zbudowali spektakule
10:49Spodziewalibyśmy się słowa amfiteatr, ale w tym czasie jeszcze nie istniało
10:58To miejsce na spektakle, które powieczność ma służyć kolonistom z Pompejów
11:05W dziewięćdziesiątym pierwszym roku przed Chrystusem, na Półwyspie Atenińskim, wybucha wojna
11:15Rzym atakuje inne miasta państwa w regionie, w tym Pompeję
11:20Rzym narzucał podbitym ludom swoje prawa, ale nie przyznawał im obywatelstwa
11:31Dlatego miejscowe italskie plemiona stawiały opór
11:38W końcu Pompeję obległ Korneliusz Sulla i je zajął
11:43W roku osiemdziesiątym dziewiątym przed Chrystusem stały się rzymską kolonią
11:55Quintus Valgus i Marcus Porcius byli zapewne wierni Sulla
12:01Może dla niego walczyli
12:03W nagrodę uczynił ich edylami Pompejów
12:06W mieście zamieszkiwało około pięciu tysięcy byłych legionistów
12:15To powstało dla rzymskich weteranów
12:21Zamieszkali tu i chcieli tu mieć kawałek Rzymy
12:25Zbudowali amfiteatr, cyniąc Pompeję rzymskim miastem
12:30Ale ten amfiteatr powstał z kamienia jako znak, że Rzym tu zostanie
12:39To symbol rzymskiego zwycięstwa
12:44I miejsce, gdzie weterani mogli cieszyć się najbardziej rzymską z rzymskich rozrywek
12:50Walkami gladiatorów
12:52Gladiatorzy to klucz do naszej opowieści
13:00Klucz do publicznej rozrywki w Rzymie i do dziejów Koloseum
13:04Niezwykłe przedstawienia, bardzo popularne
13:11Było w nich coś atrakcyjnego i przyciągającego
13:15Choć z naszej perspektywy wydają się krwawe i odrażające
13:18Nasze zadanie polega na tym, żeby ustalić, dlaczego były tak ważne dla tak wielu ludzi
13:34Skąd wzięły się walki gladiatorów, tak fascynujące starożytnych Rzymian?
13:42Szukając korzeni walk gladiatorów, Darius Aria przyjechał do Pestum na południu Włoch
13:56To niezwykłe miejsce, pierwotnie grecka kolonia, z czasem zajęta przez Lukanów, italski lud z Kampanii
14:11Cały czas się rozwijało
14:13W lukańskich grobowcach archeolodzy znaleźli freski, dziś przechowywane w klimatyzowanych pomieszczeniach
14:26Są o blisko 200 lat starsze niż drewniany amfiteatr na rzymskim forum
14:31To wnętrze lukańskiego grobowca
14:46Widzimy dwie sceny
14:49Wyglądają na bitewne, ale to nie wojna
14:52Girlandy świadczą, że to rozrywka, jakaś forma spektaklu
14:59Tutaj dwóch mężczyzn walczy na pięści
15:05Ale ci muszą być wojownikami
15:09Mają hełmy, tarcze i długie piki
15:12Walczą na śmierć i życie
15:14Ten celuje drugiemu w twarz
15:17Niezwykła przemoc
15:21To nie są gladiatorzy, a nie wolnicy
15:27Na igrzyskach żałobnych walczyli na śmierć i życie w hołdzie zmarłemu
15:35Ich krew spływa do bogów pod ziemi
15:40To wielka ofiara
15:46Lukańskie freski dowodzą, że najbardziej rzymska tradycja walki gladiatorów nie jest rzymska
15:57W jaki sposób Rzymianie zmienili żałobny obrzęd w masową rozrywkę?
16:06Kiedy malowano te freski, Rzym był małym miastem państwem
16:11Na północy mieszkali Etruskowie, na południu Lukani i Samnici
16:18Wszyscy poza Rzymem organizowali żałobne igrzyska
16:23Potem, w IV wieku przed Chrystusem, Rzym ruszył na podbój
16:28Ostatecznie zwyciężył
16:37Ostatecznie zwyciężył
16:39Igrzyska żałobne pojawiają się w Rzymie w 264 roku przed Chrystusem
16:45Skąd? Od ludów, z którymi Rzymianie handlowali, z którymi walczyli i od których przejmowali idee
16:53Rzym zdominował region, jednocześnie przejmując tradycje wrogów jak żałobne pojedynki
17:01Pierwsze udokumentowane walki gladiatorów w Rzymie odbyły się właśnie jako ceremonia żałobna
17:08Bogate rzymskie rody żegnały swoich zmarłych żałobnymi igrzyskami
17:17Początkowo były to ceremonie prywatne, ale z czasem ich popularność rosła
17:23Stały się rozrywką dla mas, ale z haczykiem
17:27Publiczne igrzyska wysyłały wiadomość
17:34Były czymś więcej niż atrakcją czy ofiarą dla bogów
17:39Stały się wyrazem potęgni
17:41Uzbrojenie gladiatorów jest bardzo przesadne, nie funkcjonalne, raczej ma robić wrażenie
17:53W końcu to spektakl
17:55Historyk Aleksander Mariotti jest ekspertem w dziedzinie walk gladiatorów
18:00Jego zdaniem wczesne igrzyska miały podkreślać potęgę Rzymu
18:03Istniało wiele rodzajów gladiatorów, czemu?
18:09Bo nie wywodzili się z areny, lecz z pola bitwy
18:13To ozdobne uzbrojenie ma korzenie
18:19Wywodzi się od samnitów
18:21Samnici byli bardzo waleczni, słynęli z odwagi
18:26Rzymianie z nimi walczyli, a kiedy ich podbili, zdobyli dwie rzeczy
18:31Mnóstwo jeńców i mnóstwo dziwnego uzbrojenia
18:36Sami go nie użyją, co z nim zrobić?
18:41Ustanawiają upokorzyć samnitów, zmuszając ich do walki ich własną bronią
18:47Dlatego pierwszy rodzaj gladiatora to samnita
18:51W trzecim wieku przed Chrystusem Rzym kontynuuje podboje
19:03W ciągu 95 lat zajmuje cały półwysep apeniński
19:08A także pokonuje kartagińczyków na Sycylii i Iberów w Hiszpanii
19:12Zajmuje Bałkany na wschodzie, a potem Grecję i Turcję
19:22Sto lat później panuje już nad 45 milionami ludzi
19:30Rzym musiał znaleźć sposób na utrzymanie władzy
19:36A nie ma nic lepszego niż przykład
19:39Każdy lud, który pokonali Rzymianie, czekało upokorzenie na piasku areni
19:45Jeńcy walczyli nie tylko dla rozrywki
19:50Zabawiając tłum, Rzymianie jednocześnie wysłali wiadomość
19:53Zadrzyjcie z Rzymy ma o to jak skończycie
19:57Ubrani i uzbrojeni jak pokonani wrogowie Rzymu
20:01Gladiatorzy podkreślali jego potęgę
20:04A społeczeństwo gdzie przemoc była powszechna
20:10Uwielbiało rozlew krwi
20:13Wielu z tych ludzi osobiście doświadczyło wojny
20:18Wyjaśnieniem popularności tych brutalnych spektakli jest to
20:25Że żąd na krwi rzymska tłuszcza mogła doświadczać przemocy w sposób kontrolowany
20:36Koloseum było sceną dla demonstracji wojskowej potęgi Rzymu
20:43Ale jak coś tak wielkiego powstało w centrum miasta?
20:50Na terenie Koloseum trwają niezwykłe wykopaliska
21:04Postanowiliśmy usunąć bruk i odsłonić te trzy tysiące metrów kwadratowych warstwa po warstwie
21:15Żeby poznać przeszłość Koloseum
21:20Pracami kieruje archeolożka Federica Rinaldi
21:28Kopiemy w południowej stosunkowo mało znanej części Koloseum
21:37Trzęsienie ziemi w XIV wieku zniszczyło zewnętrzne korytarze i mury budowli
21:50Archeolodzy starają się dotrzeć do ich fundamentów
21:56Znajdują sieć wyłożonych cegłami kanałów
22:01Patrz, jest stempel
22:08Widzisz kształt?
22:10Tak, półksiężyc
22:12Litery składają się w rufi, rufi
22:18Rzymianie stemplowali cegły
22:21W ten sposób każda cegielnia odpowiadała za jakość swoich produktów
22:26Dzięki wielkiej bazie danych ceglanych stempli z imperialnego Rzymu
22:31Możemy stwierdzić, że to stempel z czasów Vespasiana
22:34To dowód, że fundamenty Koloseum powstały za rządów Vespasiana, dziewiątego cesarza Rzymu
22:46Dlaczego zbudował Koloseum i czemu tutaj?
22:53Vespasian przejął tron w 69 roku naszej ery
23:01Wcześniejszy cesarz Neron zostawił imperium zwaśnione
23:13Tuż obok forum zbudował sobie wielki kompleks pałacowy
23:19zwany Domus Aurea, czyli Złoty Dom
23:23Wymagało to eksmisji tysięcy ludzi z samego centrum miasta
23:33To przykład despotyzmu, ekstrawagancji i imperialnej korupcji
23:40A to nie wszystko
23:43Obok pałacu Neron wzniósł własny 30 metrowy pomnik zwany Kolosem
23:56Mówimy o megalomanie
23:59O człowieku, który chciał odcisnąć swoje piętno na mieście
24:02Po śmierci Nerona Rzym pogrążył się w wojnie domowej
24:10Polityczne wstrząsy, rozlew krwi i niepewność
24:18Z tego chaosu godnego gry o tron wyłonił się jeden zwycięzca
24:23Wespazjan
24:28Nie był z cesarskiego rodu
24:31Był żołnierzem
24:33Generałem
24:36Najpierw musiał nawiązać dobre relacje z poddanymi
24:44Co zrobił?
24:47Wespazjan skupił się na politycznym, populistycznym celu
24:51Oddał ludowi to, co zabrał mu Neron
24:56Budując w miejscu jego pałacu największą arenę w cesarstwie rzymskim
25:02Na miejscu pałacu Nerona Wespazjan zbudował Koloseum
25:14Sprytny polityczny gest, by zniszczyć dziedzictwo Nerona i założyć własną dynastię flawijską
25:26Amfiteatr był centralnym elementem politycznego programu Wespazjana
25:41W ten sposób dobitnie pokazał, kto teraz rządzi
25:45Budując Koloseum, Wespazjan chce nawiązać więź z mieszkańcami Rzymu i przywrócić porządek
25:57Pytanie tylko, czy to się uda?
26:09Na pierwszy rzut oka Koloseum to miejsce rozrywki
26:14Gdzie rzymska tłuszcza syciła oczy rozlewem krwi
26:17Ale było to także narzędzie cesarza, który chciał widzieć i być widzianym
26:27Jesteśmy w bardzo ważnym miejscu
26:32Nie tylko dlatego, że leży najbliżej areny i jest stąd najlepszy widok
26:37To miejsce, w którym lud mógł zobaczyć cesarza
26:48To był jednoznaczny symbol władzy
26:54Cesarska loża znajdowała się tuż nad areną, w sercu amfiteatru
26:59A co z resztą Koloseum?
27:08Jak przywrócono porządek w Rzymie?
27:14Większość budowli zniknęła
27:16Trudno zrozumieć jej wewnętrzną konstrukcję
27:19Ale amfiteatr w Pompejach zachował się znacznie lepiej
27:25I może dostarczyć wskazówek
27:29Darius Aria dokładnie go zbadał
27:34Część korytarzy wiodła prosto do najlepszych miejsc
27:40Schody i inne korytarze prowadziły do miejsc położonych wyżej
27:45Stadion zaprojektowano zgodnie ze ścisłą klasową hierarchią
27:55Bardzo sztywna kategoryzacja
28:01Właściwie mapa społeczeństwa
28:04Najlepsze miejsca, najbliżej akcji mają najważniejsi
28:10Im wyżej siedzisz, tym jesteś mniej ważny
28:13To przypomina ci o twoim miejscu w społeczności
28:17Historyczka Shushma Malik uważa, że tak samo było w Koloseum
28:29Kolejne rzędy trybun w Koloseum
28:35Kolejne rzędy trybun w Koloseum wykonano z różnych materiałów
28:39Na dole mamy cegły i kamień, ale wyżej pojawia się drewno
28:44Mniej wygodne, mniej bezpieczne
28:47To pokazuje różnice między osobami zajmującymi różne miejsca w Koloseum
28:53Konstrukcja Koloseum podkreśla te różnice
28:59Na parterze są wielkie, wysokie na 9 metrów i pokryte freskami korytarze
29:07Arkady na górze są mniejsze i niezdobione
29:14Na dole zasiadały elity, senatorowie i ekwici, najbogatsza część społeczeństwa
29:25Następny poziom to obywatele, mężczyźni
29:29Na samej górze siedzi cała reszta
29:32Ludzie bez obywatelstwa, niewolnicy i kobiety
29:38Każdy zna swoje miejsce
29:43Miejsce odzwierciedlające społeczny porządek z jednej strony daje ludziom mnóstwo zabawy i rozrywki
29:46Ale z drugiej pozwala elitom panować nad tym, co się dzieje i gdzie
30:03Koloseum było fizycznym odbiciem społecznego porządku w Rzymie
30:22Jego architektura to podkreślała
30:25Ale to także najbardziej ambitny projekt z czasów Vespasiana
30:29Szacuje się, że same fundamenty kosztowały go równowartość 60 milionów obecnych dolarów
30:40Skąd wziął takie pieniądze?
30:44Darius wraca na forum, żeby szukać wskazówek
30:49To łuk Tytusa, starszego syna Vespasiana
30:55Przechodziły pod nim procesje i triumfalne parady
31:01Zmierzające na forum
31:03Wewnętrzne reliefy opowiadają pewną historię
31:07Mamy tu serię paneli ukazujących triumf
31:13Zwycięstwo nad obcym wrogiem
31:16Najważniejsza jest menora
31:20Te reliefy upamiętniają rzymskie zdobycie Jerozolimy
31:26Zanim został cesarzem, Vespasian tłumił powstanie w Judei
31:43Zabrał ze sobą syna
31:47Razem rozgromili judejskich powstańców
31:50Zabrali skarby tej dużej rzymskiej prowincji
31:56Złoto, srebro i całe wyposażenie jerozolimskiej świątyni
32:02Reliefy ukazują Rzymian niosących łupy ze świątyni w Jerozolimie
32:11Już jako cesarz Vespasian zdecydował na co je wyda
32:16Pozwalałem mu budować na bezprecedensową skalę
32:22Czemu utopił w tym projekcie tak wielki majątek?
32:29Czemu utopił w tym projekcie tak wielki majątek?
32:32Dwa tysiące lat po swoim powstaniu koloseum nadal zdumiewa
32:49Wskazówki co do jego znaczenia dla Vespasiana można znaleźć w całych Włoszech
32:54Górskie miasto Volterra leży ponad 200 km na północ od Rzymu
33:07Kiedyś etruskie w IV wieku przed Chrystusem sprzymierzyło się z Rzymem
33:12Archeolodzy dokonali tam nieoczekiwanego odkrycia
33:19Kierowniczką wykopalisk jest Elena Sorge
33:31Ten amfiteatr nazywamy amfiteatrem, którego nie było
33:35Bo nie wspominają o nim żadne źródła
33:44Pozostawał nieznany aż do roku 2015
33:51Kiedy robotnicy budowlani trafili na rzymski mur
33:55Archeolodzy dopiero poznają jego skalę
33:58Jesteśmy w jednym z podziemnych korytarzy amfiteatru
34:12Prawdopodobnie wiódł do Ima Cavea
34:17Ta część była zarezerwowana dla najważniejszych ludzi
34:21Patrząc na piękno tych łuków i doskonałą robotę kamieniarzy
34:26Możemy stwierdzić, że byli wysokiej klasy specjalistami
34:31I że ktokolwiek im płacił
34:36Dysponował wielkim majątkiem
34:39W amfiteatrze nie znaleziono plakietki dedykacyjnej, ale są wskazówki co do czasu jego powstania
34:56Znaleźliśmy mnóstwo materiału, na przykład lampkę oliwną z początków ery imperialnej
35:01Mamy też starsze zabytki, przede wszystkim inną lampkę
35:09To standaryzowane produkty często ze stemplem producenta
35:15Jeden zabytek nie gwarantuje właściwego datowania amfiteatru, ale wszystkie znaleziska razem wskazują na jedno
35:21Ten amfiteatr na przedmieściach powstał kilkadziesiąt lat przed Koloseum
35:40Czas odpowiada innej imponującej budowli niespełna kilometr dalej
35:45Oto teatr w Wolterze, zbudowany tylko kilka lat wcześniej
36:02Inskrypcja dedykacyjna z nad wejścia znajduje się dziś w Muzeum Guarnacci
36:07Zbada ją historyczka Shushma Malik
36:17Zaczyna się od A
36:19To skrót od Aulus
36:21Aulus, potem Cecyna
36:24A niżej C skrót od Kajusz
36:27lub Gajusz i znów Cecyna
36:29Cecynowie byli zamożnym szlachetnym rodem z tej części Italii z Volterry
36:38Dotarli na sam szczyt politycznej drabiny
36:43Ród Cecynów dominuje w Wolterze przez pokolenia
36:48Ale ma większe ambicje
36:51Prawdopodobnie wznieśli teatr i amfiteatr, żeby podnieść status miasta
37:02Budowa teatru, prawdopodobnie amfiteatru i innych budynków publicznych
37:08podnosiła też status ich samych
37:10W całym imperium bogaci finansowali budowę teatrów i amfiteatrów, szukając politycznej przychylności i społecznego poparcia
37:23To samo dotyczyło Vespasiana
37:28Rozrywka to nieodłączny element rzymskiej polityki
37:33Ufundowanie amfiteatru zwiększa polityczne znaczenie fundatora
37:37Politycy zawsze rywalizują
37:43Muszą pokazywać, że są lepsi od reszty, że organizują lepszą rozrywkę
37:48A nie było lepszego amfiteatru niż Koloseum
37:54Szacuje się, że amfiteatr Vespasiana pochłonął pół miliona ton kamienia
38:02Budowa trwała tylko osiem lat
38:06W osiemdziesiątym roku naszej ery dobiegła końca
38:11Zaczyna się największy w dziejach Rzymu spektakl z gladiatorami i dzikimi zwierzętami
38:16Zaczyna się największy w dziejach Rzymu spektakl z gladiatorami i dzikimi zwierzętami
38:23Dziś Koloseum wciąż jest symbolem wielkości Rzymu, ale czas zrobił swoje
38:37Archeolodzy badają jego zapadnięte korytarze, żeby poznać jego plan, techniki budowlane oraz wszelkie zmiany
38:50Przede mną widać fragment z bardzo gładką powierzchnią
39:00Stały tu bloki trawertynu o wysokości przynajmniej 90 cm
39:06Stanowiły bazy kolumn podpierających łuki
39:10Badania potwierdzają teorie archeologów wskazując miejsce dawnych łuków
39:29To pozwala zrekonstruować Koloseum Vespasiana w jego pierwotnym kształcie
39:36Z kompletną fasadą
39:46108 arkad na trzech poziomach sięgających blisko 40 metrów
39:57Na parterze korytarze tylko dla senatorów i ważnych polityków
40:01Wiodące do miejsc na samym dole
40:05Zwykli Rzymianie wchodzili schodami do miejsc odpowiadających ich statusowi
40:10Najlepsze były zarezerwowane dla cesarza i jego dworu
40:14Najlepsze były zarezerwowane dla cesarza i jego dworu
40:20W czerwcu roku 80 zasiadło tam 50 tysięcy ludzi czekając na rozpoczęcie igrzysk
40:24W czerwcu roku 80 zasiadło tam 50 tysięcy ludzi czekając na rozpoczęcie igrzysk
40:27W czerwcu roku 80 zasiadło tam 50 tysięcy ludzi czekając na rozpoczęcie igrzysk
40:42Gladiatorów ściągnięto z całego imperium
40:46Dzikie zwierzęta z jego najdalszych zakątków
40:49Arena i sam monument symbolizowały chwałę i potęgę imperium
40:59Ale czy pierwsze igrzyska dały cesarzowi sukces?
41:05Nowa arena, wielka, niezwykła i dająca mnóstwo nowych możliwości
41:10Cesarz używa koloseum, inaczej amfiteatru Flawiuszów jako centrum rozrywki w Rzymie
41:20Jest ważne nie tylko dla miasta
41:26Jego sława symbolu potęgi Rzymu dociera daleko poza granice miasta
41:31Ale to już nie Vespasjan
41:42Vespasjan był wyjątkowym cesarzem
41:45Odmienił miasto, zbudował pierwszy publiczny amfiteat
41:49Niestety nie dożył jego otwarcia
41:52Osiągnął coś niezwykłego
41:56Zmarł we własnym łóżku
42:01Niewielu cesarzy mogło się tym pochwalić
42:05Jego następcą został Tytus
42:08To on otworzył pierwsze igrzyska
42:11Od wieloma względami to był jego wielki dzień
42:17Inaugurując amfiteatr ogłaszał wszeń wobec początek nowej, złotej ery
42:23Wspasjanach
42:27Znaczył
42:29Wspasjanach
42:30Wspasjanach
42:32Wspasjanach
42:34Wspasjanach
42:36Wspasjanach
42:38Wspasjanach
42:40Wspasjanach
42:42Wspasjanach
42:44Wspasjanach
42:46Według źródeł w ostatnim dni
42:48Grysk Tytus płakał
42:49skarżąc się, że nigdy ich nie przebije.
43:01To były najwspanialsze igrzyska w historii Rzymu.
43:08Koloseum umocniło władzę Flawiuszów
43:10i pokazało światu potęgę Imperium Romanum.
43:19Całe Imperium w swojej różnorodności, egzotycy i wspaniałości
43:26spotyka się w Rzymie, a w zasadzie w Koloseum,
43:30amfiteatrze zbudowanym przez flawijskich cesarzy,
43:34Vespasiana i Tytusa.
43:39Kiedy Imperium osiąga szczyt swojego rozwoju,
43:43Koloseum przesuwa granice brutalności i ekstrawagancji,
43:47odzwierciedlając złotą erę Rzymu.
43:53Wersja polska, a juna polska.
43:55Tekst Marcin Skrobosz.
43:57Czytał Marek Lelek.
Recommended
43:59
|
Up next
43:59
9:23
56:59
23:02
54:05
23:04
54:11
45:49
8:16
43:59
53:21
28:10
8:40
50:22
45:02
1:12:51