- 2 days ago
Category
📚
LearningTranscript
00:00Będziecie w drugim pokoju? Ja zostanę. Dobrze.
00:06Jednak nie założyłem krawata.
00:10Tak jest lepiej. W marynarce wyglądam półformalnie.
00:13Mam mnóstwo pięknych krawatów.
00:14Ktoś powiedział, że mężczyźni nie powinni ich już nosić.
00:17Więc nosiłem na znak antykonformizmu.
00:21Przez ostatni rok ostro krytykowano moje badanie.
00:25Eksperyment jest kłamstwem, a Zimbardo oszustem.
00:30On nie zachowywał się jak naukowiec, lecz ktoś, kto chce zaszokować świat.
00:37Stworzył narrację i ją skutecznie sprzedał.
00:40Według niego każdy został sadystą.
00:43To nie dotyczy nawet wszystkich strażników.
00:46Eksperymentatorzy maczali swoje palce.
00:49Dlaczego im to zrobił? Zbudował na tym karierę.
00:52Wygrzewa się w świetle Jupiterów.
00:54Głupi eksperyment, oczywista manipulacja.
00:56Zimbardo był nieszczery. To egoista.
01:00Agresywny sprzedawca. Disco-psycholog.
01:02Nie lubią cię, ale mnie tak.
01:04Sprzedawca, show business.
01:06Tu Phil Zimbardo.
01:07Kańczarz.
01:08Oficjalna narracja była kłamstwem.
01:10Krytyka nie ma żadnych podstaw.
01:12Stanforski eksperyment więzienny odkrywając prawdę.
01:15W czerwcu niemal codziennie pojawiał się nowy krytyk różnych aspektów mojego badania.
01:23Pierwsza myśl, zdemaskuję to wszystko, ale z czasem odkryłem coś ciekawego i ważnego.
01:30Próbował pan odtworzyć stanforski eksperyment więzienny ze studentami?
01:37Ręce na ścianę, podnosimy buty.
01:40Szybciej.
01:41Organizowałem godzinne sesje improwizacyjne.
01:46Strażnicy kontra więźniowie.
01:49Stanforski eksperyment więzienny jest prawdopodobnie najważniejszym przykładem sztuki performance'u XX wieku.
01:55Według Zimbardo pokazuje, co się stanie, gdy ludzie znajdą się w konkretnej sytuacji.
02:01Ale nie możemy generalizować, mówiąc o sytuacjach.
02:06Podobnie jak o ludziach.
02:08Każda interakcja z udziałem wielu osób wywołuje różne doświadczanie tej samej sytuacji oraz inne postrzeganie tego, co się stało.
02:19Dlatego opinia wyłącznie jednej osoby nie powinna być uznawana za prawdę.
02:23Ktoś może mieć inną.
02:37Tu zapuszczałem wąsy.
02:41Schludne i czyściutkie.
02:44A to musiały być lata 70., sądząc po długich włosach.
02:49Na tym zdjęciu mam miecz i admiralski mundur.
02:54To moja mama, Margaret i ojciec George.
02:58To ja.
03:00W Bronxie.
03:02Chyba w 1950.
03:06Urodziłem się w 1933 roku w czasach wielkiego kryzysu.
03:10Straszny moment, by przyjść na świat.
03:12Rodzice byli Sycyliiczykami w drugim pokoleniu.
03:17Bez wykształcenia.
03:17Dorastałem w południowym Bronxie.
03:21Ludzie mieszkali blisko siebie w małych mieszkankach.
03:23To było toksyczne środowisko.
03:25Gdy miałem pięć lat, dostałem zapalenia obu płuc i zachorowałem na krztusiec.
03:33Spędziłem w szpitalu pięć miesięcy.
03:36Nie było cudownych leków, co oznacza, że w ogóle nie byłem leczony.
03:43Dzieci umierały bez przerwy.
03:44W szpitalu czas płynął inaczej.
03:48Każdy dzień był taki sam.
03:50Noce też.
03:51Czas po prostu mijał.
03:55Było nudno.
03:58Mieliśmy tylko komiksy.
04:02W 1939 roku zaczęły wychodzić komiksy o Supermanie.
04:08Pamiętam, jak je czytałem.
04:09Dzieliliśmy się nimi i opowiadaliśmy sobie historię o walce dobra ze złem.
04:15Potrafiłem tworzyć alternatywne rzeczywistości, dzięki którym pobyt w szpitalu był ciekawszy.
04:22Mogą uwięzić moje ciało, ale umysł pozostanie wolny.
04:28Na tym polega potęga ludzkiej wyobraźni.
04:32Największa moc na świecie.
04:33Te pięć miesięcy w szpitalu wryło mi w umysł walkę sił dobra ze złem
04:38i to, że życie bywa króciutkie.
04:42Dlatego warto wykorzystać swój czas na Ziemi oraz siłę do czynienia dobra.
04:52Po wojnie psychologię społeczną zwano czasem psychologią Holokaustu.
04:58Wielu uczonych miało obsesję na punkcie pytania, jak doszło do Holokaustu.
05:06Dlaczego zamordowano tak wielu ludzi nie za ich czyny, lecz za to, kim byli.
05:12Potencjał człowieka do bestialstwa zdominował tę dziedzinę.
05:16Dwa, dwa, dwa, dwa, dwa.
05:23Badany zaprzecza własnym oczom i ulega wpływowi grupy.
05:28Ash zaobserwował to w 37% testów.
05:34Solomon Ash badał konformizm.
05:37Stanley Milgram prowadził słynne badania nad posłuszeństwem.
05:41Twierdził, że zwykli ludzie są w stanie wyrządzić wiele zła.
05:45165 woltów, czas start.
05:51Wypuśćcie mnie.
05:53On krzyczy.
05:54Badani razili prądem niewinne ofiary.
05:57Eksperyment nakazuje kontynuację.
05:59Proszę dalej.
06:01Milgram otworzył takim psychologom jak Zimbardo drzwi do przesuwania granic.
06:06W latach 60-tych psychologia skupiała się na przewidywaniu zachowań jednostek.
06:16Jakie kształty najłatwiej rozpozna człowiek wyłącznie poprzez dotyk?
06:22Była to era testów osobowości oraz indywidualnych różnic.
06:27Zawsze to podważałem, proponując większy nacisk na sytuację.
06:32Ze swojego szpitalnego doświadczenia wiem, że to sytuacja wymusiła we mnie triumf w wyobraźni nad okolicznościami.
06:41To sytuacja zawsze wpływa na zachowanie ludzi.
06:54Stanforski eksperyment więzienny jest rozwinięciem tej idei.
06:58Pokazuje siłę sytuacji.
07:02Spadło na mnie mnóstwo krytyki natury etycznej i zakontrolowanie narracji.
07:10Ale to była czysta eksploracja.
07:14Co się stanie, gdy umieścimy dobrych ludzi w złym miejscu?
07:18Wtedy to badanie przyciągało, ukazując władzę, zaglądając do mrocznego miejsca, jakim jest więzienie.
07:25Miejsca, które możemy sobie tylko wyobrazić.
07:28Moim celem było korzystanie z niego na zajęciach ze studentami.
07:33Nie sądziłem, że tak bardzo porwie media, ale nie mogłem tego zignorować.
07:37To prawda, że zaprosił pan media, by filmowały aresztowania?
07:40Tak, to znaczy, chcieliśmy stworzyć realne poczucie władzy.
07:48Dogadałem się z szefem policji co do aresztowań.
07:52Skontaktowałem się też z lokalną telewizją.
07:55Powiedziałem, że robimy eksperyment i dostaną wyłączność na relacje.
08:00Dzięki temu się powiódł.
08:05Więźniowie poczuli, że są pod kontrolą.
08:07Gdyby te dzieciaki przyszły i powiedziały, ja na eksperyment,
08:13to one miałyby wtedy kontrolę.
08:16Aresztowanie przed kamerami jej pozbawiało.
08:21Dlatego rozpoczęliśmy z przytupem.
08:23Patrzyłem na ten eksperyment jak na teatr improwizacji.
08:32Sceną była piwnica, aktorami więźniowie i strażnicy w różnych uniformach,
08:38a widownią kamera.
08:43Należy zrozumieć, że w tego typu eksperymencie istnieje element teatralnego forteru,
08:50co nie oznacza, że brakuje psychologicznego realizmu.
08:53Te dwie rzeczy współgrają ze sobą.
08:56Czego uczestnik dowie się o sobie, będąc w takiej sytuacji?
09:01Wystarczy.
09:16Ja cię.
09:19Więzień 8612.
09:23Nie do wiary.
09:26Zabrali nam ciuchy i łóżka.
09:28Jestem fanem pańskich dokonań.
09:30Dokonań?
09:31Cześć.
09:32Mam się zachowywać naturalnie?
09:34Tak.
09:34To ja.
09:34Tak.
09:36Byłeś więźniem 8612, a ty?
09:39Strażnikiem.
09:40Serio?
09:41Ktoś musiał.
09:42Dzień dobry.
09:43Dzień dobry, dziewczyny.
09:46Dave?
09:48Oto i on.
09:49Przecież zabraniałem się śmiać.
09:52Chyba się nie zrozumieliśmy.
09:54Pamiętasz moje słowa też?
09:56Pamiętam nieugiętego Luka.
09:58A ty to kto?
09:59Jerry Shu.
10:005486.
10:02Pamiętasz mnie?
10:03Pewnie.
10:05Cześć, Dave.
10:06416.
10:08Urządziłem głodówkę.
10:12Uwaga na kable.
10:14Postarali się z tym planem zdjęciowym.
10:20Zobaczycie.
10:20Mam déjà vu.
10:36Coś takiego.
10:37Nieźle się spisali.
10:39Drzwi wyglądają trochę zbyt solidnie.
10:42Racja.
10:44To ty miałeś załamanie nerwowe?
10:47To ty wrzeszczałeś.
10:49Tak, ja.
10:52Podczas eksperymentu myślałem tylko, to beznadziejna fucha.
10:56Z jakiej innej nie da się odejść?
10:59Gdy ktoś nie chciał dłużej uczestniczyć, wystarczyło powiedzieć.
11:05Doug Corpy tego nie zrobił.
11:11Wczoraj przyszli do mnie i powiedzieli, że chcą wyjść.
11:14Ja na to, możecie odejść, tylko z dwóch powodów.
11:17Zdrowotnego lub psychiatrycznego.
11:20Chyba mi uwierzyli.
11:22Stwierdzili, że nie mogą wyjść.
11:24Robiłem wszystko, żeby się wydostać.
11:28Akcja.
11:36Ci wracają, a tamci próbują uciec.
11:39Nie szarpiecie się.
11:41Mówicie, włazić z powrotem.
11:43Akcja.
11:52Co to ma być?
11:55Wracać do celi.
11:56Teraz dobrze.
11:57Dak Corpy to dziwny gość.
12:10Cwaniaczek.
12:11Bez przerwy klnie.
12:12Ciągle wyszydzał strażników.
12:21Skoro mam tu siedzieć, nie będę znosił tych bzdur.
12:24Nie dało się go lubić jako człowieka i więźnia.
12:27Dlatego bez przerwy trafiał do izolatki.
12:308612 posiedzisz w karcerze.
12:33Walił w drzwi i krzyczał.
12:35Chcę wyjść.
12:37Strażnicy mieli ochotę uciszyć go poduszką.
12:39Szanić ten eksperyment i doktora Zimbardo.
12:42Był pierwszym więźniem, który się złamał.
12:46Wstydził się, że nie wytrzymał dłużej.
12:49Potem powiedział, że udawał, żeby się wydostać.
12:52Nie musiałem mówić, że udaję.
12:55To było słychać.
12:57Muszę iść do lekarza.
13:00Cokolwiek.
13:02Słychać, jak mówię, że pali mnie w środku.
13:05Pali mnie w środku, nie rozumiecie?
13:07Kto by tak powiedział?
13:09Akcja.
13:12Nie wypuszczą nas.
13:14Zbyt radośnie.
13:15Jeszcze raz.
13:16Akcja.
13:17Nie wypuszczą nas.
13:18Dobrze.
13:19Więźniowie, czas na pompki.
13:21Właśnie tak.
13:22Strażnicy podgrywali, jak my.
13:24Akcja.
13:25To praca, a nie eksperyment.
13:28Do karceru.
13:30Doktorze Zimbardo, jesteś kłamcą.
13:32To tortury.
13:33To tortury.
13:34Puszczaj.
13:34Akcja.
13:35To tortury.
13:36Akcja.
13:37Puszczaj.
13:38To bliższe rzeczywistości.
13:42Przy tamtej ścianie.
13:44Nie, tej drugiej.
13:46Właśnie tej.
13:47Obróć się o 90 stopni.
13:50W drugą.
13:51Dobrze.
13:53Usiądź.
13:55Właśnie tak.
13:57Teraz myślałem, jak to zrobić?
14:00Chciałem być przekonujący i się wydostać.
14:03Wtedy stwierdziłem.
14:05Dobra.
14:06Gram.
14:08Pali mnie w środku, nie rozumiecie?
14:10Chcę stąd wyjść.
14:11Wypuśćcie mnie.
14:12Idealnie.
14:15Idealnie.
14:16Dobra robota.
14:17Dziękuję.
14:20Nieźle.
14:23Ekstra strój.
14:25Doug Corpy twierdzi, że udawał.
14:32Eksperyment go znudził i chciał się wydostać.
14:37Ale parę lat później zrobiłem z nim materiał, w którym był już psychologiem w więzieniu w San Francisco.
14:44Jestem psychologiem sądowym.
14:52Specjalizuję się w analizie ryzyka.
14:54Jeśli ktoś raz zabił, sędziowie pytają mnie, czy zabiję ponownie.
15:00Jest zły, że stracił nad sobą panowanie.
15:04W pewnym momencie mówi, chciałem lepiej poznać umysł.
15:08Ten eksperyment wzmocnił moją potrzebę kontroli nad uczuciami.
15:12Chyba dlatego zostałem psychologiem.
15:16Wybrał zawód więziennego psychologa.
15:19To pokazuje moc tego eksperymentu.
15:21Odmienił całe jego życie.
15:28Phil twierdzi, że stanfordzki eksperyment więzienny zainspirował mnie, by zostać psychologiem.
15:37Że to takie podświadome pragnienie.
15:40Może i racja.
15:41Ale czy mam świadomość, że ten eksperyment tak na mnie wpłynął?
15:46Nie.
15:47To było tylko 36 godzin.
15:50Niech widzowie ocenią, co jest prawdą.
15:57Dobra, panienki.
15:59Pora na liczenie.
16:01Wszystko jasne?
16:03Kto złamie zasady, idzie do karceru.
16:06Wracać do cel.
16:07Ruchy.
16:08Dobra robota.
16:11Do dziś jestem zły na Zimbardo.
16:15Ty nie?
16:16Ja wcale nie byłem na niego zły.
16:20Dał się ponieść jak każdy z nas.
16:23Ty też?
16:23Chyba nie ma kogoś, kogo ten eksperyment by nie poniósł.
16:28My, strażnicy, czujemy się oszukani.
16:31Jak to?
16:32Przekonano nas, że w eksperymencie chodzi o więźniów.
16:36My mieliśmy tylko pomóc uzyskać zamierzony rezultat.
16:39Strażnicy mogli być przekonani, że to nie oni są obiektem badań.
16:42Oni tylko robili swoje, ale wszyscy wczuli się w rolę, co potwierdza słuszność eksperymentu.
16:51Ile wskazówek dostali strażnicy?
16:54Bardzo mało.
16:55Wszystko jest na taśmach.
16:56W każdym więzieniu istnieją zasady.
17:02Powiedziałem do strażników, macie utrzymać porządek, nikt nie może uciec.
17:07Być może padło, że mogą używać wszystkich dostępnych środków,
17:11ale stanowczo zabroniliśmy stosowania przemocy fizycznej.
17:16Możecie wywołać frustrację i strach.
17:20Ale nie ograniczałem siły psychologicznej.
17:23Początkowo strażnicy byli mili, choć powinni być wredni.
17:29Potem więźniowie się zbuntowali.
17:33I nastąpiła zmiana.
17:35Strażnicy stwierdzili, że są niebezpieczni i trzeba im pokazać, kto tu rządzi.
17:39Choć te dzieciaki siedziały w małych pokoikach za sztucznymi kratami,
17:44wytworzyło to określoną dynamikę.
17:47Nic nie było prawdą poza tym, co się działo w ich umysłach.
17:53Gotowe?
17:58Dziękuję.
17:58Ciąg i rekwizyty.
18:02Mam dla ciebie radę, zanim tam pójdziesz.
18:04Kimkolwiek jesteś naprawdę, to bez znaczenia.
18:09Teraz jesteś najwredniejszym klawiszem, jakiego widział świat.
18:13Wymyśl się na nowo.
18:14Gdzie się urodziłeś?
18:16Jakie miałeś dzieciństwo?
18:17Zamknij oczy.
18:19Stań się tą osobą.
18:22Teraz otwórz.
18:25Włóż okulary.
18:28Weź wizdek.
18:31I pałkę.
18:34Kim jesteś?
18:36Dave'em.
18:38Strażnikiem.
18:39Dave'em.
18:40Właśnie.
18:40Dobra, dziewczyny.
18:47Wychodzić.
18:49Ja rządzę na tym korytarzu.
18:52Brzuszki.
18:53Na podłogę.
18:54Głośniej.
18:56Dwa.
18:56Trzy.
18:58Najgorsze brzuszki, jakie widziałem.
19:00Pompki.
19:01Obracamy się.
19:02Ruchy.
19:03Liczymy.
19:04Jeden, dwa, trzy.
19:10Szybciej.
19:11To nie takie trudne.
19:13Dwa, jeden, dziewięć, sześć to prawdziwy świętoszek.
19:22Leżeć.
19:24Starczy.
19:25Wracać do cel.
19:32Świetnie wam poszło.
19:34Jesteśmy tu przez niego.
19:38Dobrze ci z bakami.
19:40Dziękuję.
19:42Dziwnie patrzeć, jak ktoś cię tak gra.
19:45Ale mógłbyś trochę głośniej krzyczeć.
19:48Ty śmieciu.
19:51Coś takiego.
19:52Powinieneś być groźny.
19:55Zastraszyć ich.
19:57Jak rozumiem, chcieli pokazać całe zło systemu więziennictwa.
20:04Stwierdziłem, że skoro jestem aktorem i właśnie obejrzałem nieugiętego luka,
20:09zrobię to lepiej niż ktokolwiek.
20:12Chciałem wzbudzić prawdziwy strach.
20:19Spodziewałem się, że strażnicy umniejszą swoją winę.
20:24Mówiąc, to nie ja stworzyłem zło.
20:28Wykonywałem tylko rozkazy złych przełożonych.
20:31Sześć, siedem, osiem, dziewięć.
20:35Ale nie było żadnych rozkazów.
20:39Tylko jak widzieliśmy, że któryś strażnik siedzi i pali papierosa,
20:42to naczelnik David Jaffe.
20:46Mówił do niego, płacą ci za bycie strażnikiem,
20:49więc zachowuj się jak strażnik.
20:54Macie być aktywni i zaangażowani.
20:56Każdy z was ma być kimś, kogo nazywamy twardym strażnikiem.
21:03To słowa do jednego strażnika na jednej z trzech zmian.
21:09Oni codziennie sami wymyślali nowe sposoby na poniżanie i zdominowanie więźniów.
21:16Improwizowali.
21:18Nie ma palenia w celach.
21:21Nie ma palenia w celach.
21:22Strażnicy zgodzili się przyjąć tę rolę.
21:28Stać się częścią systemu penitencjarnego,
21:31a nie być studentami, którzy chcą zarobić na gierkach w piwnicy.
21:35Przecież zabroniłem się śmiać.
21:37Nie dosłyszałeś?
21:39Dave Eshelman i niektórzy inni strażnicy
21:43robili więźniom okropne rzeczy.
21:47Potem musieli to sobie uzasadnić.
21:49Najłatwiejsze tłumaczenie jest takie, że nie byli sobą.
21:51Odgrywali tylko rolę, żeby eksperyment się udał.
21:55Masz iść jak Frankenstein.
21:57Kocham cię.
21:582-0-9-3.
21:59Bliżej.
22:00Kocham cię.
22:012-0-9-3.
22:04Uśmiechasz się.
22:05Na podłogę i 10 pompek.
22:07Problem w tym,
22:10że improwizujesz na scenie przez 12 godzin.
22:15Gdy widownia znika, ty nadal improwizujesz.
22:18Jedne z najgorszych rzeczy robił w nocy, gdy nie wiedział, że filmujemy i obserwujemy.
22:27Nagrywaliśmy w losowych momentach.
22:29Nikt nie wiedział kiedy.
22:31Pytanie, ile z tego rzeczywiście było improwizacją,
22:35a ile sadystycznymi impulsami, żeby kogoś zdominować.
22:38Pozwoliłem przestać?
22:45Mamy materiał wideo, na którym delektuję się rolą okrutnego, sadystycznego strażnika.
22:50Co by się stało, gdyby Dave nie przykręcił im śruby?
22:54Pewnie to, co w prawdziwym więzieniu, czyli nic.
23:00Z rozmów wiem, że wielu więźniów nie lubi Johna Wayne'a.
23:03Często używałem aktorstwa, żeby im dopiec.
23:08Profesor Zimbardo sam mówił, że byłem w tym świetny.
23:11Czułem, że robiłem to, co chciał.
23:14W liceum byłem aktorem.
23:17To wiele wyjaśnia.
23:19Dave Eshelman znalazł sobie wymówkę.
23:23To się nie działo naprawdę, kontekst był sztuczny,
23:27a skoro moje zachowanie też było sztuczne, to się nie liczy.
23:31Żarcie. Dziś hot-dogi.
23:39Nie mamy całego dnia.
23:41Ja się z tym nie zgadzam.
23:45Jedz. 4-1-6.
23:50Jedz go.
23:51Nie.
23:53Wiesz, gdzie ci go wsadzę, jak nie zjesz?
23:57W tyłek.
23:59W tyłek.
23:59Ma ci je wsadzić w tyłek?
24:03Tego chcesz?
24:07Wszystko w życiu jest prawdziwe.
24:10Idziesz do karceru.
24:12Nie istnieje specjalne pudełko, w którym twoje czyny nie mają konsekwencji.
24:21Tak się przestrzega zasad.
24:23Kończcie jedzenie.
24:25Pytanie, gdzie kończy się aktorstwo, a zaczyna rzeczywistość.
24:37Zastanawiałem się, czy gdybym wierzył, że działam dla większego dobra,
24:40to czy walnąłbym któregoś z nich pałką w głowę.
24:43Teraz myślę, że na bank nikogo bym nie uderzył.
24:51Z etycznego punktu widzenia nieważne jest, czy coś udajemy i czy to eksperyment, czy prawdziwy świat, w którym ktoś ustalił reguły.
25:01Reszta to bzdura.
25:09Jeśli kogoś skrzywdziłem psychicznie, wtedy to nie jest już aktorstwo.
25:17Racja.
25:19Czułbym się winny, gdybym naprawdę kogoś skrzywdził.
25:22To jedyne, co wywołało we mnie poczucie winy.
25:33Ten moment.
25:35Długo nad tym płakałem.
25:38To mój detoks.
25:39To kluczowy moment.
25:41Zgadzam się.
25:42Kamera włączona.
25:43Akcja.
25:48Więzień 416.
25:50Spędzi resztę nocy w karcerze.
25:52To jak?
25:54Zatrzymacie koce, czy nie?
25:58Zatrzymam go, proszę pana.
26:00Ja też.
26:03A ja oddam.
26:07Większość zdecydowała.
26:08Co?
26:09Czyli więzień 416 spędzi kolejną noc w karcerze.
26:14Słyszałeś 416?
26:16Mam nadzieję, że ci tam wygodnie.
26:18Zanim odejdziecie, podziękujcie więźniowi 416.
26:22W ten sposób.
26:24Dziękuję więźniu 416.
26:27Dziękuję więźniu 416.
26:31W tym momencie nie miałem ani krzty empatii do drugiego człowieka.
26:36Trudno pogodzić się z faktem, że jestem zdolny do takiego zła.
26:48Dziękuję więźniu 416.
26:50Dziękuję więźniu 416.
26:56Dziękuję więźniu 416.
26:59Nie chciałem pogarszać sytuacji.
27:03Pomyślałem, on wie, że jestem jego kumplem.
27:06Zrobię to, żeby nie było problemów.
27:10Nie przejmuj się, wyciągniemy cię stąd.
27:12Nie tak miało być.
27:15Podziękuj i walnij w drzwi.
27:18Mogłem odmówić.
27:23Dziękuję więźniu 416.
27:26Ale łatwiej było robić, co każą.
27:30Tak więc...
27:30Szanuję jego postawę.
27:44Co ciekawe, wspomnienie tej chwili zostało ze mną na całe życie.
27:51Podczas eksperymentu czułem się jak widz.
28:00Myślałem, że jestem ponad to.
28:03Do czasu, aż dotarło do mnie, że dałem się zmanipulować do walenia w drzwi.
28:08Bez względu na to, jak zareagował Clay, uległem presji sytuacji.
28:15Co pan czuje, oglądając to ponownie?
28:17Dobra odtrutka po tym, co uprzyprzało mi całe życie.
28:26Podczas tego eksperymentu po raz pierwszy poczułem się u władzy.
28:33Byłem wściekły, że ktoś stawia opór.
28:37Wcześniej nikt tego nie robił.
28:39W końcu podszedłem do drzwi i wściekle walnąłem w niepałką.
28:42Dziwne, ale to jedyna rzecz, jakiej potem żałuję.
28:50Prawie wszyscy zdaliśmy sobie sprawę, że przekroczyliśmy granicę.
28:54Pozwoliłem ci przestać szczekać?
29:05Stres narastał nie tylko w więźniach, ale też w personelu.
29:10Robiłem wcześniej eksperymenty, ale żaden nie trwał dłużej niż godzinę.
29:14Pierwszy raz siedziałem i pracowałem, dzień w dzień.
29:23To wyczerpujące.
29:25Na czworaka.
29:27Udawaj psa.
29:28Piątego dnia przyszła moja dziewczyna, Christina.
29:32Na czworaka.
29:34Obserwowaliśmy nocną zmianę.
29:38Trzy!
29:39Rozpłakała się i powiedziała
29:47Nie wiem, kim się stałeś w tym tygodniu,
29:51ale jeśli jesteś sobą, to nie chcę z tobą dłużej być.
29:55To było dla mnie jak policzek.
29:58Wiele osób mówi, że pani reakcja była zaplanowana.
30:01Miał wymówkę do przerwania eksperymentu.
30:05Nie sądzę.
30:06Myślałam wtedy, że go znam.
30:10Że jest tym jedynym.
30:12A tu nagle straciłam tę pewność.
30:16Byłam w szoku.
30:18Jak mogłam kogoś tak błędnie ocenić?
30:22Mój mózg funkcjonował wtedy na innym poziomie abstrakcji.
30:28Pochłonęła mnie rola nadzorcy.
30:32Nie dostrzegałem tego, co sam stworzyłem.
30:36To było jak przebudzenie z koszmaru.
30:45Opamiętałem się i stwierdziłem
30:47Boże, masz rację.
30:49Muszę to jak najszybciej przerwać.
30:52Czuje się pan winny?
30:55Oczywiście.
30:56Poczucie winy mnie przytłoczyło.
30:58Jak mogłem nie dostrzec tego, co ona?
31:00Ale nie miałem kogo przeprosić.
31:03Poza Bogiem nauki.
31:05A więźniów?
31:07Strażników?
31:08Czuł pan, że powinien ich przeprosić?
31:11Po wszystkim wyraźnie powiedziałem
31:12Przepraszam, że ciągnąłem to tak długo.
31:16Sześć dni to mnóstwo czasu na eksperyment.
31:19Tak.
31:20Czułem winę i wstyd.
31:21Co powiedzielibyście, Zimbardo, gdyby tu był?
31:28Dobra robota.
31:33Zadzwonili do mnie z 60 minut.
31:35Mówię
31:35Phil, nie chcę mieć nic wspólnego z twoim przeklętym eksperymentem.
31:39Dosyć tego.
31:40Daj mi spokój.
31:41Ale on nie chciał.
31:43Zmieniłeś numer telefonu, a i tak cię odnalazł?
31:46Tak, robiłem wszystko.
31:48Ciekawe, ile na tym zarobił.
31:51Dużo.
31:52Na pewno zdobył sławę.
31:54Tego chciał.
31:56Tylko Zimbardo zrobił na tym kasę i wyrobił sobie pozycję.
32:01To jego życie.
32:03To dało mu renomę.
32:06Krótko potem wybuchł bunt w Attice.
32:09Dla psychologów był świetną okazją, żeby wytłumaczyć, dlaczego do niego doszło.
32:14A potem było Abu Ghraib.
32:18Widzieliśmy, jak źle wykorzystano lekcję wyciągniętą z eksperymentu.
32:22To marketing.
32:26Nie przypuszczałem, że ten eksperyment wywrze tak długotrwały wpływ.
32:31Miał być wykorzystywany tylko na zajęciach ze studentami.
32:35Ale trzy tygodnie później wybuchł bunt w Attice.
32:38Więźniowie rozpoczęli strajk i przejęli więzienie, żeby zwrócić uwagę obywateli na okropne warunki.
32:47To było wielkie wydarzenie medialne.
32:50Opinia publiczna chciała wiedzieć, co się dzieje w naszych więzieniach.
32:53A my mieliśmy nagrania ze stanfordzkiego eksperymentu więziennego.
33:02Dały widzom wgląd w sekretne życie za murami.
33:05Przeniosły widzów do środka.
33:09Nagle mój mały eksperyment stał się wydarzeniem na cały kraj.
33:13Sprawa stanfordzkiego eksperymentu więziennego ucichła.
33:23Zajmowałem się badaniem nieśmiałości i perspektywy czasu.
33:27Aż tu nagle.
33:29Torturowanie irackich więźniów przez Amerykanów.
33:34Gdy media pokazały zdjęcia, nagle znów wszyscy się nim zainteresowali.
33:39Zadzwonił prawnik i spytał, czy zgodzę się zeznawać w obronie jednego ze strażników,
33:45Chippa Fredricka.
33:47Wojsko chciało go skazać na 15 lat, bo schańbił Amerykę.
33:52Wahał się pan, czy bronić kogoś, kto dopuścił się takich czynów?
33:58Tak.
33:59To znaczy, powiedziałem jego prawnikowi, że może się zgodzę.
34:03Ale najpierw godzinami rozmawiałem z oskarżonym, żeby go poznać.
34:07Stwierdziłem, że to porządny facet.
34:11Dobry ojciec i mąż.
34:13Powiedziałem, wysoki sądzie, to przedłużenie eksperymentu więziennego.
34:17Chippa Fredrick nigdy by tego nie zrobił, gdyby nie przydzielono mu nocnej zmiany.
34:21Ta piwnica zdeprawowała każdego, kto był tam w nocy.
34:24Wyjaśnienie prawdziwych tortur wymyślonym scenariuszem jest problematyczne.
34:28Dla mnie to tani chwyt.
34:31Chippa Fredrick dopuścił się okropnych czynów.
34:33Zasłużył na karę, ale udało mi się skrócić jego wyrok.
34:38Potem postanowiłem napisać o tym książkę.
34:42Zatytułowałem ją, Efekt Lucyfera, dlaczego dobrze ludzie czynią zło.
34:46Jak przez całe moje życie jedno prowadziło do drugiego.
34:48W odróżnieniu od innych profesorów, Zimbardo nie boi się blasku Jupiterów.
34:57On lubi rozgłos.
34:59Uważam, że tym eksperymentem wyrobił sobie markę.
35:04Mnie zawsze kojarzył się ze sprzedawcą.
35:08Siebie i swojego projektu.
35:09Wie, co jest fajne i przykuje uwagę mediów.
35:13Łebski gość.
35:14Parę lat po badaniu pomyślałem,
35:20tyle wiem o psychologii,
35:22uczę jej i o niej piszę,
35:25że czas się nią podzielić z ludźmi,
35:29a nie ograniczać się tylko do 500 dzieciaków,
35:31które dostały się na Uniwersytet Stanforda.
35:34Jak przekazać ją światu?
35:37Może pójdę do telewizji?
35:41Współtworzyłem program Odkrywanie Psychologii.
35:43Przedstawiał on psychologię od A do Z.
35:49Co widzą oczy wyobraźni?
35:52Wiele przekonań bierzemy za pewnik.
35:54Po narodzinach dziecka rozpoczyna się niezwykły proces.
35:57Zachowanie zwierząt w naturalnym środowisku.
36:00Czy testy ujawniają nasz intelekt?
36:02Psychologia bywa nudna.
36:04Dlatego zastanawiałem się, jak zmienić to, co mam w mózgu,
36:07w coś, co ludzie zapamiętają.
36:09Manipulując Waszą percepcją,
36:13musiałem przykuć uwagę, jak żongler.
36:16Gdy jako dziecko leżałem przykuty do łóżka,
36:18miałem wiele wspaniałych myśli, które nie znajdowały ujścia,
36:22a telewizja była sposobem na dzielenie się nimi.
36:28Phil ma w sobie ciepło, które emanuje z telewizora.
36:31Dostawał mnóstwo listów od studentów, którzy znali go tylko z ekranu.
36:37Wywołuje w wielu ludziach radość.
36:39Oni naprawdę go lubią.
36:41Jest w nim coś magicznego.
36:44Program Odkrywanie Psychologii jest moim największym osiągnięciem.
36:47Zmienił badania w edukację dla szerokiej publiczności.
36:52Spójrzmy na to jeszcze raz, ale z innej perspektywy.
36:55Tak przy okazji, przepraszam, że 52 lata temu wtrąciłem cię do karceru.
37:18Patrz, co z tego wyszło.
37:19Wieczna sława.
37:21Gdybyśmy nie byli takimi palantami, pewnie dziś byśmy o tym nie mówili.
37:25To z braku planu.
37:28Ty myślałeś, że masz grać.
37:31Chyba żaden z nas nie podejrzewał, co z tego wyjdzie.
37:35Ja na pewno nie.
37:41Gdyby Zimbardo nie zrobił z tego dzieła swojego życia,
37:44to byłoby inaczej.
37:48To kolejna, przedziwna rzecz.
37:50Od pięćdziesięciu lat odcina kupony.
37:57Phil Zimbardo ma rację.
38:00To bardzo ważny eksperyment i wydarzenie.
38:04Spójrzcie na nas po pięćdziesięciu latach.
38:06To dobra lekcja.
38:08Zwykli ludzie mogą z łatwością robić okropne rzeczy.
38:11Wszyscy jesteśmy do tego zdolni.
38:13Ten eksperyment to ujawnił bez względu na swoje wady.
38:16Chyba wszyscy się zgadzamy, że dobrze ludzie w odpowiednich okolicznościach
38:22mogą czynić zło.
38:24Ale nie w taki sposób należało to pokazać.
38:27Chcecie nam coś wypomnieć, póki tu stoimy?
38:31Trochę za późno.
38:33Spytałem, czy ktoś nadal czuje złość.
38:39Wielu wciąż jest złych na Zimbardo.
38:42Ja tak.
38:43Czytając jego teksty zawsze się wkurzałem, bo generalizował.
38:47Nie zgadzałem się z nim.
38:51Uważam, że ludzka pamięć jest skonstruowana po to,
38:55by pomóc nam pogodzić się z tym, kim jesteśmy i co zrobiliśmy.
38:58Mieliśmy kilkadziesiąt lat, żeby stworzyć sobie w głowie narrację,
39:03z którą możemy żyć.
39:06Każdy z nas przystąpił do eksperymentu w innym celu.
39:10Ja na pewno.
39:12Wy pewnie też.
39:13Co wam dało dzisiejsze doświadczenie?
39:17Cieszę się, że moje czyny nie wyrządziły krzywdy Klejowi.
39:21Był tam jeden gość, którego miałem za strasznego...
39:25Potem się poznaliśmy i wcale nim nie jest.
39:30To się nazywa rehabilitacja.
39:33Ja nic nie zrobiłem.
39:36Pięćdziesiąt lat o tobie myślałem.
39:38Czułem się winny przez walenie w drzwi.
39:41Teraz się widzimy i nawet o tym nie wspomniałeś.
39:44Czułem się winny, bo waliłem pałką.
39:46Pewnie już nie pamiętasz.
39:47Stanforski eksperyment więzienny dowodzi,
39:53że przy odpowiednim połączeniu elementów
39:55taka historia może żyć wiecznie.
39:58A granica między faktem i fikcją jest niestabilna.
40:01Jest takie francuskie powiedzenie,
40:03gdy kłamstwo jest piękne,
40:05to zasługuje, by być prawdą.
40:09Stanforski eksperyment więzienny
40:11powinien być pokazem poplątania dobra ze złem
40:13oraz rzeczywistości z iluzją.
40:15To publiczność powinna go interpretować.
40:20Dramatopisarz zapewnia tylko materiał.
40:23To my decydujemy, co jest prawdą, a co fałszym.
40:27Może więc na tym polega jego wartość.
40:31Umożliwia wiele różnych interpretacji
40:32tych samych zdarzeń.
40:36A może nie istnieje coś takiego,
40:38jak te same zdarzenia.
40:40Stanforski eksperyment więzienny
40:42miał miejsce w umysłach 24 studentów.
40:45i garstki badaczy
40:47w piwnicy Uniwersytetu Stanforda
40:48w 1971 roku.
41:01Patrzcie, co włożył.
41:04Pasuje.
41:10Dobra, kończymy.
41:24To już koniec.
41:25Miło było was zobaczyć.
41:28Jestem wykończony.
41:31Wersja polska, a junopolska.
41:33Tekst Łukasz Bill.
41:34Czytał Marcel Borowiec.
41:35Polska.
41:35Zātak.
41:36Dobra, koniec.
41:39Począcowałem tu polska.
41:41Ten naj showing honno to
41:42Dzięki za oglądanie!
Recommended
42:11
|
Up next
43:38
43:59
43:59
44:00
1:12:51
41:06
1:29:45
47:57
46:29
44:26
44:39
36:05
53:02