Skip to playerSkip to main contentSkip to footer
Miasto
  • 6/11/2025
Transcript
00:00Muzyka
00:30Kraków, historyczna stolica Polski. Ośrodek osadniczy powstały w czasach przedhistorycznych, który w roku 1257 otrzymał prawa miejskie.
00:56Nad miastem wznosi się kilkudziesięciometrowe bapienne wzgórze Wawelu. Na jego kilkuhektarowej powierzchni wyrósł w ciągu wieków potężny zespół rezydencji monarszej oraz kościoła katedralnego wraz z całym miasteczkiem budowli pomocniczych.
01:12Muzyka
01:26Sylwetka Wawelu jest obecna w panoramie Krakowa.
01:29Od wschodu, od strony Stradomia tworzyją gotycki blok Kużej Stopy i wieży duńskiej, nazwanej tak na pamiątkę pobytu na Wawelu króla Dani Eryka w roku 1424.
01:40Muzyka
01:48Od zachodu, od strony Wisły, widoczne są baszty złodziejska i sandomierska oraz wieże katedry.
01:56Tej właśnie strony Wawelu strzeże legendarny smok, który zamieszkiwał niegdyś obszerną jaskinię, a współcześnie przybrał formę pomnika.
02:06Jak już wspomnieliśmy, Wawel to całe miasteczko.
02:10We wczesnym średniowieczu ukształtował się jego istniejący do dziś układ z zamkiem we wschodniej części i katedrą stojącą wzdłuż północnej krawędzi wzgórze.
02:20O najstarszych dziejach Wawelu, wcześniejszych niż najdawniejsze źródła pisane, pouczają nas znaleziska archeologiczne – naczynia, narzędzia, broń.
02:32Również najstarsze zabytki architektury Wawelu, tkwiące pod fundamentami oraz w murach późniejszych budowli, znane są nam dzięki badaniom archeologiczno-architektonicznym.
02:43Najlepiej z nich zachowana jest rotunda świętych Feliksa i Adaukta, pierwotnie nosząca wezwanie Najświętszej Panny Marii.
02:51Była to murowana z kamienia kaplica pałacowa o centralnym trójapsydowym planie, we wnętrzu mieszcząca być może emporę dla władcy i jego rodziny.
03:03Powstała najprawdopodobniej w X lub na początku XI wieku.
03:13Zgodnie ze średniowiecznym obyczajem, rotunda służyła jako miejsce wiecznego spoczynku najwybitniejszych mieszkańców grodu.
03:27Niestety żadnego z wczesnośredniowiecznych grobów odkrytych na Wawelu nie udało się zidentyfikować.
03:34W najbliższym sąsiedztwie rotundy został znaleziony cenny klejnot – zawieszenie z kryształu górskiego w złotej filgranowej oprawie.
03:45Do zespołu Palatium Książęcego należał także wczesnoromański kościół św. Gereona, którego resztki odkryto w piwnicach zachodniego i północnego skrzydła zamku renesansowego.
04:02Nasz film ukazuje stan, jaki budowli nadano w wyniku prac archeologicznych kilkadziesiąt lat temu.
04:09Niedawne, ponowne badania przyniosły nowe, interesujące wyniki, które z czasem zostaną udostępnione publiczności w formie rezerwatu archeologicznego.
04:24Spojrzenie z wieży katedralnej otwiera wiele malowniczych i niedostępnych z dołu widoków na różne części wzgórza.
04:39muzyka
05:09Z pierwotnego Grodu Romańskiego zachowały się tylko niewielkie fragmenty.
05:28W ciągu wieku XIV został on przebudowany na obszerny zamek gotycki, którego znaczne partie tworzą północno-wschodni narożnik obecnej budowli.
05:38Najpiękniejsze z nich to kamienna okładzina fasady wieży duńskiej oraz wysmukły wykurz kurzej stopy.
05:50W przyziemiu obydwu wież znajdują się pięknie sklepione sale gotyckie, mieszczące dziś ekspozycję Skarbca Koronnego.
06:08Muzyka
06:18Muzyka
06:20Widok od strony północnej unaocznia architektoniczną symbiozę zamku i kościoła katedralnego.
06:41Muzyka
06:42Muzyka
06:52Muzyka
07:02Muzyka
07:04Muzyka
07:16Muzyka
07:17Muzyka
07:29Muzyka
07:30Muzyka
07:31Muzyka
07:32Muzyka
07:33Muzyka
07:35Muzyka
07:37Muzyka
07:39Muzyka
07:41Muzyka
07:43Muzyka
07:45Muzyka
07:47Muzyka
07:49Muzyka
07:51Muzyka
07:53Muzyka
07:55Dzieło Franciszka kontynuował Bartłomiej Bereczi. Przy budowie byli czynni także budowniczowie miejscowi Eberhard Rosenberger i mistrz Benedykt.
08:07Piękna dekoracja kamieniarska skrzydła zachodniego jest dziełem Franciszka Florentczyka. Oprócz motywów czerpanych z florentzkiej architektury renesansowej obejmuje ona herby dynastii jagiellońskiej, litewską pogoń i polskiego orła królewskiego.
08:31Najpiękniejsze sale zamku wawelskiego mieszczą się na drugim piętrze, na tak zwanym Piano Nobile.
08:40Oryginalnością koncepcji dekoracyjnej wyróżnia się sala poselska, którą nakrywa strop złożony z kasetonów wypełnionych rzeźbionymi w drewnie i polichromowanymi głowami ludzkimi.
08:54Sławne głowy wawelskie powstały w latach około 1535-1540. Ich głównym twórcą był Sebastian Tauerbach.
09:06Z pierwotnej liczby 194 zachowało się 30 głów, które po pierwszej wojnie światowej ponownie umieszczono w zrekonstruowanym stropie.
09:19Nie mają one bezpośrednich analogii w sztuce współczesnej. Nieznany jest też symboliczny zamysł, który z pewnością zadecydował o ich powstaniu.
09:28Pewną wskazówkę idącą w kierunku renesansowej koncepcji życia cnotliwego, opartej na tradycji stoickiej, stanowi umieszczony poniżej stropu malowany fryz,
09:46ilustrujący traktat o życiu ludzkim starożytnego filozofa Kebesa.
09:58Wszystkie sale drugiego piętra mają wspólny schemat dekoracyjny, a ich najcenniejszą ozdobą są XVI-wieczne arrasy z kolekcji króla Zygmunta Augusta.
10:21Spotkamy się z nimi za chwilę w sali sanatorskiej.
10:24Teraz przyjrzyjmy się jedynie scenie głównej i dekoracji ornamentalnej jednego z najpiękniejszych przykładów – rozmowy Noego z Bogiem.
10:35Na ścianach komnat wabelskich arrasom towarzyszą obrazy, w tym także portrety królewskie.
11:00Oto wizerunek Zygmunta Starego, za którego czasów nastąpiła renesansowa przebudowa zamku.
11:17A to syn Zygmunta Starego, Zygmunt August, twórca kolekcji arrasów.
11:25Wreszcie królowa Anna Jagiellonka, ostatnia z rodu.
11:30Mam NOW webải.
11:32Pozostań aspkowAyę.
11:34Termszcie królowa Polkał
11:40Skręców
11:41Oto wizerunku
11:42Babią
11:42Wy Squad
11:44B
11:45Odwija
11:46DużThree
11:48B
11:48Zygmunt
11:49W violę
11:50Do
11:51五
11:52Subdraisc
11:54B
11:55G
11:57Największą z sal wawelskich jest sala senatorska, zwana również tanecznicą ze względu na organizowane tu bale dworskie.
12:18Jest ona dziś w całości przeozdobiona arrasami z kolekcji króla Zygmunta Augusta.
12:23Zbiór powstał w epoce największej pomyślności Królestwa Polskiego.
12:28Począwszy od około roku 1550, najlepsze zakłady tkackie Brukseli przez kilkanaście lat pracowały na zlecenie ostatniego Jagiellona.
12:39Autorem projektów partii figuralnych był Mikiel Coxi, zwany flamandzkim Rafaelem.
12:45Arrasy powstawały specjalnie z myślą o wnętrzach zamku wawelskiego i były dostosowane do ich wymiarów.
12:54Reprezentują one trzy zasadnicze typy.
12:57Pierwszy ukazuje herby i inicjały królewskie w odpowiedniej oprawie ornamentalnej.
13:16Drugi to tak zwane werdiury z kompozycjami krajobrazowymi i zwierzętami.
13:22Trzecia wreszcie grupa największych i najwspanialszych tkanin ilustruje wybrane epizody ze Starego Testamentu.
13:31Dzieje rajskie, historię budowy wieży Babel oraz dzieje potopu.
13:37Właśnie tę ostatnią serię możemy oglądać w sali senatorskiej.
13:42Arrasy to właściwie wielkie obrazy utkane z barwnych nici wełnianych, uzupełnionych złotem i srebrem.
13:49Ich monumentalna i dramatyczna kompozycja zdradza bliskie wpływy włoskiego renesansu.
13:56Jednocześnie sposób przedstawienia zwierząt, roślin i różnego rodzaju przedmiotów ukazuje typowe dla sztuki flamandzkiej zamiłowanie do realizmu.
14:19KONIEC!
14:21KONIEC!
14:23KONIEC!
14:25KONIEC!
14:27KONIEC!
14:57KONIEC!
15:27KONIEC!
15:57KONIEC!
16:27KONIEC!
16:29KONIEC!
16:30KONIEC!
16:31KONIEC!
16:32KONIEC!
16:34KONIEC!
16:35KONIEC!
16:36KONIEC!
16:37KONIEC!
16:39KONIEC!
16:40KONIEC!
16:41KONIEC!
16:43KONIEC!
16:44KONIEC!
16:45KONIEC!
16:46KONIEC!
16:47KONIEC!
16:48W pierwszych dniach II wojny światowej zostały ewakuowane do Rumunii, a następnie do Kanady, skąd powróciły na Wawel dopiero w latach 1959-1961.
17:02Niestety ponad 400-letnie tkaniny są przedmiotami bardzo delikatnymi. Szkodzi im światło dzienne, zawierające promienie ultrafioletowe, chemiczne zanieczyszczenie atmosfery, a nawet ich własny ciężar, powodujący osłabienie osnowy.
17:20Jedynym sposobem na ich zachowanie dla przyszłych pokoleń jest ograniczenie ich ekspozycji i poddawanie systematycznym zabiegom konserwatorskim.
17:31KONIEC
18:01KONIEC
18:05KONIEC
18:09KONIEC
18:11KONIEC
18:13KONIEC
18:15KONIEC
18:17KONIEC
18:21KONIEC
18:23KONIEC
18:25KONIEC
18:27KONIEC
18:29KONIEC
18:31KONIEC
18:33KONIEC
18:35KONIEC
18:37KONIEC
18:39KONIEC
18:51KONIEC
18:53Zamek na Bawelu kojarzy się przede wszystkim z renesansem. Znaczna część jego wnętrz ma jednak wystrój późniejszy.
19:01Około roku 1600 młody wówczas król Zygmunt III Waza przebudował apartament w narożniku północno-wschodnim zamku.
19:10W jego głównym pomieszczeniu w sali pod ptakami znajduje się wspaniały kominek, projektowany przez architekta Giovanniego Trevana.
19:18Ściany dekorowane są tak zwanym kurdybanem, czyli tłoczoną i malowaną skórą.
19:24Sala ta, mieszcząca się na górnej kondygnacji dawnej wieży kurzej stopy, służyła jako paradna sypialnia królewska.
19:39Zarekonstruowany strop o innym charakterze niż w salach renesansowych, wypełniony jest nowoczesnymi malowidłami z okresu dwudziestolecia międzywojennego.
19:49Znajdująca się obok prywatna kaplica królewska oddaje atmosferę kontrreformacji panującej na przełomie wieków XVI i XVII.
20:01Sala tak zwana pod Orłem była niegdyś miejscem posiedzeń sądów królewskich.
20:16Jej ściany są ozdobione wizerunkami wszystkich trzech królów z dynastii Wazów.
20:21W tle konnego portretu Władysława IV znajduje się jedno z najwcześniejszych wiernych przedstawień zamku na Wawelu.
20:38muzyka
21:08muzyka
21:38Ostatnia z sal barokowych poświęcona jest pamięci króla Jana III Sobieskiego, zwycięzcy spod Chocimia i Wiednia.
22:04muzyka
22:06muzyka
22:36muzyka
23:06muzyka
23:08muzyka
23:12muzyka
23:16muzyka
23:18muzyka
23:20muzyka
23:32muzyka
23:34muzyka
23:36muzyka
23:48muzyka
23:50muzyka
24:22muzyka
24:24muzyka
24:32muzyka
24:34muzyka
24:36muzyka
24:38muzyka
24:40muzyka
24:46muzyka
24:48muzyka
24:50muzyka
24:52muzyka
25:04muzyka
25:06muzyka
25:08muzyka
25:10muzyka
25:22muzyka
25:24muzyka
25:26muzyka
25:42muzyka
25:44muzyka
25:46muzyka
25:48muzyka
26:02muzyka
26:04muzyka
26:06muzyka
26:18muzyka
26:20muzyka
26:22muzyka
26:26muzyka
26:28muzyka
26:30muzyka
26:32muzyka
26:34muzyka
26:42muzyka
26:44muzyka
26:58muzyka
27:00muzyka
27:02muzyka
27:04muzyka
27:08muzyka
27:10muzyka
27:12muzyka
27:14muzyka
27:16muzyka
27:18muzyka
27:20muzyka
27:22muzyka
27:24muzyka
27:26muzyka
27:28muzyka
27:30muzyka
27:32muzyka
27:34muzyka
27:36muzyka
27:38muzyka
27:40muzyka
27:42muzyka
27:44muzyka
27:46muzyka
28:18muzyka
28:19muzyka
28:20muzyka
28:21muzyka
28:23opuściła Wawel i rozpoczęły się zakrojone na wielką skalę prace remontowe i konserwatorskie.
28:30Zamek miał stać się jedną z rezydencji cesarskich.
28:33Od początku było jednak jasne, że będzie on spełniać przede wszystkim funkcję Wielkiego Muzeum Polskiego.
28:41Fotografie z pierwszych lat odbudowy ilustrują ówczesny stan zabytku.
28:46Zamurowane arkady krużganków, zdewastowane wnętrza, zupełny brak wyposażenia.
28:52Prace przy odbudowie zamku trwały do końca okresu międzywojennego, a nawet po II wojnie światowej.
28:59Były one wielkim sukcesem tak z punktu widzenia konserwatorskiego, jak i ściśle technicznego.
29:22Dziś, po kilkudziesięciu latach, zamek wymaga kolejnej konserwacji.
29:39Podjęto ją na wielką skalę w roku 1992, tworząc jednocześnie program konserwatorski,
29:47sięgający do końca wieku XX.
29:54Oglądają Państwo historyczne ujęcia z lata roku 1993.
30:01Po usunięciu zupełnie zniszczonych tynków, po raz pierwszy od kilkudziesięciu lat,
30:07był wówczas widoczny ceglany wątek murów dziedzińca.
30:10Prace objęły wymianę całego poszycia dachowego, położenie nowych tynków
30:16oraz zabezpieczenie kamieniarki i fryzów frezkowych.
30:20Muzyka
30:31Muzyka
30:42Muzyka
30:53Muzyka
30:55Pieczołowicie odnowiono także fryzy we wnętrzach sal drugiego piętra skrzydła wschodniego.
31:18Po usunięciu uzupełnień i przemalówek z czasów poprzednich konserwacji,
31:23ujawniły się tu zupełnie nieznane kształty i barwy renesansowych malowideł.
31:29Pozwoliło to m.in. na zidentyfikowanie partii wykonanych przez nadwornego malarza Zygmunta Starego,
31:36Hansa Dürera, brata wielkiego Albrechta.
31:40Muzyka
31:42Muzyka
32:08Muzyka
32:09Równolegle muzealne pracownie konserwatorskie intensywnie przygotowują eksponaty przyszłych ekspozycji.
32:17Muzeum o tak różnorodnych zbiorach jak Zamek na Wawelu zatrudnia specjalistów w bardzo różnych dziedzinach.
32:24Troskliwej opieki wymagają narażone na korozję przedmioty metalowe.
32:28Muzyka
32:30Muzyka
32:32Szczególną rolę na Wawelu odgrywa pracownia konserwacji tkanin,
33:00mająca pod swą opieką m.in. arrasy i namioty.
33:05Zabiegi konserwatorskie przy tkaninach zabytkowych zmierzają do zabezpieczenia technicznego zabytku,
33:11a także w miarę możliwości przywrócenia im ich pierwotnych wartości estetycznych.
33:17Stosuje się przy tym z reguły oryginalne techniki i materiały.
33:21Muzyka
33:23Muzyka
33:30Muzyka
33:37Muzyka
33:39Muzyka
33:41Muzyka
33:45Muzyka
33:56Muzyka
33:58Muzyka
34:00Muzyka
34:04Muzyka
34:17Muzyka
34:19Muzyka
34:32Muzyka
34:34Muzyka
34:47Muzyka
34:49Muzyka
35:02Muzyka
35:04Muzyka
35:23Muzyka
35:24Muzyka
35:25Muzyka
35:26Muzyka
35:51Muzyka
35:55Muzyka
36:08Muzyka
36:09Optymalną formę uzyskał malowany fryz pod okapem dachu,
36:14przedstawiający popiersia cesarzy rzymskich.
36:18Muzyka
36:20Film ten powstawał w trudnych warunkach.
36:37Znaczna część wnętrz i ekspozycji była niedostępna ze względu na prace remontowe i konserwatorskie.
36:41Z drugiej strony mieli Państwo okazję do zapoznania się z historycznym stanem zamku na Wawelu,
36:48który nie powtórzy się przez wiele następnych dziesięcioleci.
36:51Na zakończenie pozostaje zaprosić Państwa do ponownej wizyty na Wawelu.
36:56Już za kilka lat architektura i ekspozycja zamku będą się już w całości prezentować w nowy, o wiele piękniejszy sposób.
37:03Muzyka
37:04Muzyka
37:16Muzyka
37:26Muzyka
37:28Muzyka
37:38Muzyka
37:40Muzyka
37:52Muzyka
37:54Muzyka