Category
🎥
Short filmTranscript
00:00Muzyka
00:28Jestem ja Mazur, Mazur bogaty,
00:31Świcą się na mnie prześlicne saty,
00:34Mam ja i zupan złoty od święta,
00:36Co w nim mój pradziad pasał cielęta.
00:40Ten popularny wierszyk ośmieszał nie tylko kondycję majątkową Mazurów,
00:45Ale także cechy charakterystyczne wymowy mazurskiej.
00:48Stereotyp Mazura ustalił Jan Stanisław Bystroń
00:53W dziejach obyczajów dawnej Polski.
00:55Mazur jawił się tam jako głupkowaty, nieokrzesany gbur,
01:00W dodatku sprytny i przebiegły.
01:03Mądrzejszy Mazur, niźli i sam diabeł,
01:05Mawiało popularne przysłowie.
01:08Ale to było bardzo, bardzo dawno.
01:11Dziś jest inaczej.
01:12Zapraszam na obrazki z Mazowsza.
01:14Jeden maluje obrazy, drugi wędruje, trzeci fotografuje.
01:20Słowem każdy ma jakiegoś konika.
01:23W Łącku koło Płocka mają konie.
01:25Warunki geopolityczne od wieku zmuszały Polskę do utrzymywania silnej armii.
01:30Nie mogła istnieć bez wytrzymałych i dobrze wyszkolonych wierzchowców.
01:34Potrzeby militarnych zbiegły się ze szczególnym zamiłowaniem Polaków.
01:38W efekcie koń Polski już w XVI wieku słynny był w całej dołowie.
01:43A polska jazda nie miała sobie ruchu.
01:46Czemu dowody podjął konem w jednym i samosiem.
01:50Ale to od historii.
01:51Na szczęście temat koń a sprawa polska nie poszedł w niepamięć dzięki coraz popularniejszej rekreacji końu.
01:59Stadem w Łącku kieruje Michał Wojnarowski.
02:01To prezes ze swoim grubieńcem Dacotą, ojcem wielojderbickim.
02:05Obok niego w stajniach inne ogiery rasy pełnej grubie angielskiej, małopolskiej, wielkopolskiej oraz klaczki o grubie angielskiej.
02:15Konie z mazowieckiej hodowni cieszą się dużym uznaniem i regularnie zdobywają czempnotaty na wystawach bieżnych.
02:25Łąck to także ośrodek sportowo-rekreacyjny.
02:29W działalności turystycznej służy tak zwany Biały Dom.
02:32Do wynajęcia dla szanownej publiczności.
02:37I salon z kominkiem, pokój konferencyjny, kuchnia i sypia.
02:42A gdy nastanie dzień, w drogę, leśnymi duktami wokół licznych jezior po jezierza Gostynińskiego.
02:54Zawody sportowe są dobrym sprawdzianem hodowanych domach, a rekreacja konu sprzyja zdrowiu człowieka.
03:01Nadto im popularniejszy to kod, tym lepiej dla hodowców kod.
03:06W Sochaczewie stoi na stacji lokomotywa wąskotorowa i wszystko co wokół parą okrywa.
03:21Decyzję o budowie kolejki podjęła lokalna władza samorządowa w 19 roku.
03:25Stąd pierwsza nazwa. Sejmikowa kolej wąskotorowa w Sochaczewie.
03:30Dziś władza znów ma wrócić do samorządów.
03:32Trzymajmy kciuki, by współczesny sejmik nie zamknął semafora dla wąskotorówki,
03:37która od maja do września, w każdą sobotę, rusza z gwizdem w kierunku Puszczy Kampinoskiej.
03:42Nie martw się, kolego. Zostałeś na niezwykłej stacji.
03:47Stoi na niej ponad 100 pojazdów. Każdy inny.
03:51To najliczniejszy w Europie zbiór taboru wąskotorowego 750 milionów.
03:56Najstarszy eksponat, parowóz wyprodukowany w Monachium, liczy ponad 100 lat.
04:01W kolekcji muzeum są trezyny, w typy bryka marszałka,
04:05który Piłsudski wypuszczał się na liczne przejażdżanie.
04:07Jest Warszawa, przystosowana do jazdy po szynach.
04:11A ten dziwny pojazd bez komina to pasożyt, czyli parowóz bezogniowy.
04:16Trzeba go napełnić parą i pojedzie tyle, na ile po pary starczy.
04:20Około godziny.
04:21Wąskotorowa droga żelazna Sochaczewka-Poklas
04:24przede wszystkim nie miała usprawnić wywożenie trewni z masłu,
04:28ale woziła także uciekłów.
04:33Sochaczew to dawne określenie wieśna,
04:36i przynosi ulicy.
04:38Sochaczew to gałęzie wiszące na drzewie.
04:42Skąd pochodzi nazwa tego starego grodu nad Bzurą,
04:45ten dylemat można rozstrzygać w podróże.
04:5018-kilometrowa linia kolei biegnie przez celnię,
04:55przez małe siewię, siedza, przez polą plakę.
04:58Typową bazowiecę tutaj.
04:59W pokręconych ze starości dziuplach wierzb
05:03siedzą diabeł, mapaśnik, przechera i trant.
05:07Krzywią wozą dyśle, usypiają woźniców i wędrowców.
05:11Całe szczęście my mamy przewodnika.
05:13Mazowieckie pejzaże były natchnieniem dla wielu artystów,
05:18malarzy, poetów i muzyków.
05:22W tym dworku w Żelazowej Woli w 1810 roku
05:26przyszedł na świat on,
05:29Wielki Fryderyk.
05:30Przyszedł na świat artysta
05:54odkupiło towarzystwo przyjaciół Fryderyka Chopina.
05:58Wewnątrz urządzono muzeum.
06:00Z Żelazową Wolą Fryderyk Chopin
06:03był związany tylko w latach dzieciństwa.
06:06Później przyjeżdżał tu na krótko.
06:08Jednak Mazowsze miało wielki wpływ na jego twójczość.
06:11Folklor zbliżony do książackiego,
06:14bogate stroje, ludowe śpiewki,
06:16a przede wszystkim przyroda.
06:20Latem spacerując parkowymi alejami wokół dworku
06:23dogonią nas szopenowskie nuty
06:25walców, nokturnów i polonezów.
06:28Co niedzielę Muzeum w Żelazowej Woli
06:30zaprasza na koncerty fortepianowe.
06:32Święty Roch posiał groch.
06:43Księżyc wiedział, nie powiedział.
06:45Słonko wstało, pozbierało.
06:47Dziś na obiad groch.
06:48Ale do Brochowa nie przyjechaliśmy
06:50na zupę grochową ani żadną inną.
06:52Pomnik Świętego Rocha,
06:54chroniącego od morowego powietrza,
06:56stoi przed cennym zabytkiem architektury Mazowsza.
06:59Oto szesnastowieczny gotycki kościół obronny.
07:04Tu obroni ślub Justyna z Krzyżanowskich
07:06i Mikołaj Chopin, rodzice artysty.
07:09Tu także chrzczono małego Frycka.
07:11Na plebani przechowywane są księgi
07:14z zapisami tych wydarzeń.
07:16W wieżę kościelnej warowni
07:23widać z okien wąskotorowej kolejki,
07:25która właśnie przejeżdża mostek
07:27na rzeczce Łasicy
07:28i zbliża się do stacji docelowej
07:30Wilcze Tułowskie
07:31na skraju Puszczy Kampinoskiej.
07:40W Puszczy polował natury
07:42Władysław Jagiełko,
07:43kiedy ze swoimi wojskami
07:45szedł pod Grunwald.
07:46Prowadził wojsko trasą naszej kolejki
07:48przez Sokacze, Wchodaków, Tułowice
07:51na przeprawę przez Wisłę Podczerwińską.
08:01Jesteśmy na miejscu.
08:03Wysiadać!
08:04Tu pociąg będzie czekał,
08:05aż wycieczka wróci
08:06z godzinnego spaceru
08:07przez Sosnowe Bory.
08:09Oczywiście w towarzystwie przewodnika.
08:11Później po trudach jazdy i wędrówki
08:13czeka wszystkich zasłużony posiłek.
08:16Kiełbaski pieczone własnoręcznie
08:17na ognisku,
08:18na polanie koło Łasicy.
08:20Najmłodszych nie tak łatwo namówić
08:22na rozstanie z kolejką.
08:25W Muzeum Parku Kampinoskiego
08:27w Granicy możemy zobaczyć,
08:28co kiedyś żyło i rosło w Puszczy
08:31i co przetrwało do naszych czasów.
08:33Herbowym zwierzęciem jest łoś.
08:35A co robi tu kość wieloryba bezzębnego?
08:38W 1939 roku część zbiorów
08:40Warszawskiego Muzeum Przerodniczego
08:42schowano w Puszczy.
08:43Ten eksponat już tu został.
08:50Już w epoce kamiennej
08:52gospodarował tu człowiek.
08:54Trudny dojazd i jałowe gleby
08:56sprawiły, że tereny nie poszły pod pół,
08:58jak inne części dawnej Puszczy Mazowieckiej.
09:03Lasy zawsze dawały schronienie
09:05partyzantom i żołnierzom.
09:07W Puszczy Kampinoskiej
09:08rozlało się bardzo wiele krwi.
09:11Na każdym kroku spotkać można mogiły
09:12z powstania styczniowego,
09:14z I i z II wojny światowej.
09:18Ci, co w tych mogiłach cichutko śpią,
09:21to żołnierze polscy są.
09:23Po zgiełku bite w trudach i znoju
09:25tu spoczywają w wiecznym spokoju.
09:28Imiona ich, a nazwiska jakie?
09:31Dla wszystkich jednakie.
09:33Dla wszystkich jednakie.
09:34To bohaterzy, to nieśmiertelni.
09:38Cześć im i chwała na wieki.
09:40Głosi wiersz obok pomnika cmentarza
09:42800 żołnierzy armii Poznań i Pomorza,
09:45wycofujących się tędy w kierunku Warszawy
09:47po bitwie nad Uwzul.
09:49Ta największa polska ofenzywa
09:51w kampanii wrześniowej
09:52otrzymała wysoką ocenę
09:54w historii sztuki operacyjnej.
09:56Dorównują jej bitwy na wschodzie.
09:58Po stronie polskiej walczyło
10:00150 tysięcy żołnierzy
10:01pod dowództwem generała Tadeusza Kutrzeby.
10:03W ciągu dziesięciu dni walk
10:05Polacy z powodzeniem odpierali
10:07huraganowe ataki Niemców,
10:08którzy zgromadzili tu jedną trzecią
10:10wszystkich swoich sił.
10:12Polacy parokrotnie przerwali
10:13pierścień okrążenia.
10:15Dla kolekcjonerów militariów
10:20najcenniejsze są te egzemplarze,
10:22o których wiadomo,
10:23gdzie i przez jakie formacje
10:24były użyte,
10:25gdzie je znaleziono.
10:27Muzeum Ziemi Sochaczewskiej
10:28gromadzi właściwie tylko takie.
10:30Broń, sprzęt, oporządzenie,
10:32umundurowanie i dokumenty
10:34żołnierzy Wojska Polskiego
10:35walczących w bitwie nad Uwzul.
10:37To wszystko przedstawia
10:39znakomicie zaaranżowana
10:41stała wystawa
10:42w zabytkowym ratuszu miejskim.
10:44We wsi Sromów koło Łowicza
10:54jest Muzeum Juliana i Wandy Brzozowskich.
10:57To największa w kraju
10:58prywatna galeria sztuki ludowej.
11:00Dzieło trzech pokoleń tej rodziny.
11:03Twórca zajmuje się rzeźbieniem
11:04od 30 lat.
11:05Przedstawia przede wszystkim
11:07postacie mieszkańców
11:08dawnej i współczesnej wsi łowickiej,
11:11ich zajęcia i obyczaje.
11:14Główną atrakcją tego rodzinnego muzeum
11:16jest to, że wszystkie rzeźby są ruchome.
11:19Eksponaty podzielono na kilka grup.
11:21Jedna z nich to kościół
11:22z obchodzącą go procesją łowicką.
11:26Na żywo bogactwo strojów
11:28można podziwiać podczas
11:29święta Bożego Ciała w Łowiczu.
11:32Wielobarwne, lniano-wełniane pasiaki
11:34wzorowane na stroju gwardii papieskiej.
11:37Jak chcą niektórzy.
11:39Być może tak jest,
11:40ale te pierwsze stroje łowickie
11:42z XIX wieku różnią się
11:43znacznie od współczesnych.
11:45Moda kształtowała się parafiami.
11:47W każdej była trochę inna.
11:49Swoiste rewie odbywały się w kościele.
11:53Jeden z ołtarzy
11:53podczas procesji Bożego Ciała
11:55przedstawia zawsze wnętrze chaty łowickiej.
11:57Wesele jadące przez łowicką wieś.
12:04To kolejna kompozycja rzeźbiarska
12:06w Muzeum Brzozowskim.
12:10I na żywo fragment wesela
12:12w wykonaniu Stowarzyszenia Regionalnego Wsi Urzecza.
12:15A tak u Brzozowskich
12:30wygląda łowickie kolędowanie
12:32i szopka bożonarodzeniowa.
12:35Arkadia, kraina szczęścia i pokoju.
12:58Jeden z najładniejszych parków w Polsce
13:00stworzony przez księżnę Helenę Radziwiłłową
13:03i architekta Szymona Zuga.
13:05Najbardziej znana budowla arkadyjska
13:07to świątynia Diany.
13:10Zgodnie z ówczesną modą
13:11na powrót do natury
13:12i uwielbieniem antyku
13:14w parku pojawiły się
13:15antyczne i gotyckie budowle,
13:17które otrzymały urocze,
13:19acz pretensjonalne nazwy.
13:21Dom arcykapłana,
13:22przybytek szczęścia i melancholii.
13:25Z licznych podróży
13:26księżna przywoziła fragmenty
13:27starożytnych rzeźb i nagrobki,
13:30wszystko dla uatrakcyjnienia swojej Arkadii.
13:32Niestety niektóre budowle
13:34zniszczył czas,
13:35niektóre przeniesiono
13:36do pobliskiego Nieborowa.
13:38Nieborowski pałac
13:39został wzniesiony
13:40przez Tylmana z Gameren
13:41dla prymasa Michała Radziejowskiego,
13:43który nie mieszkał tu długo
13:45i jeszcze przed zakończeniem budowy
13:47sprzedał pałac.
13:48Od XVIII wieku
13:49do końca II wojny
13:50władali nim Radziwiłowi.
13:52Książe Michał Hieronim
13:54uczynił zeń
13:55pyszną, magnacką rezydencję.
13:57Zgromadził cenne kolekcje
13:58dzieł sztuki,
13:59obrazów, mobli i starodrugów.
14:03W bibliotece
14:04zwracają uwagę
14:05imponujące
14:05XVII-wieczne globusy
14:07weneckiego geografa
14:09Vincenzo Coroneliego.
14:11Klatka schodowa
14:12wyłożona jest
14:13tysiącami biało-kobaltowych
14:14płytek ceramicznych.
14:16Jeśli gospodarz
14:17nie chciał kogoś
14:18wpuścić na salony,
14:19kazał mu je liczyć
14:20i podziwiać.
14:21Raz, dwa, trzy.
14:24Eee,
14:24policzymy następnym razem.
14:26Michał Piotr Radziwiłł,
14:28pozytywista warszawski,
14:29założył w nieborowie
14:30manufakturę mebli
14:31i majoliki artystycznej.
14:33Ta druga
14:34czynna jest do dziś.
14:36Malowane ręcznie
14:36naczynia i płytki
14:37cieszą oko
14:38i wciąż znajdują
14:39nabywców.
14:40Koncesję na budowę
14:48grójeckiej kolejki
14:49wąskotorowej
14:50dostał krawiec
14:52Euzebiusz Paszkowski.
14:53Ubierała się u niego
14:54ówczesna arystokracja
14:55i sam generał gubernator
14:57Aleksandr Imeretyński.
15:00Wiadomo już
15:00skąd ta koncesja.
15:02Trasa zabytkowej
15:03tysiączki
15:03liczy 72 kilometry,
15:05tyle ile jest
15:06z Piaseczna
15:06do Nowego Miasta
15:07nad Pilicą.
15:08Najbardziej malowniczy odcinek
15:09wjedzie doliną
15:10tej nieujarzmionej
15:12jeszcze rzeki.
15:14Szydłowiec
15:14liczy blisko
15:15sześć wieków.
15:17Bogacił się na handlu.
15:18Kilka razy do roku
15:19odbywały się
15:19tu słynne targi.
15:21W XVI wieku
15:22Szydłowiec
15:22wyrósł na ośrodek
15:23kamieniarski.
15:24Bracia fotegowie
15:25z Italii
15:26na środku rynku
15:27wybudowali wtedy
15:28okazały ratusz.
15:31Kościół św. Zygmunta
15:33przypomina bardziej
15:34gotycką warownię
15:35niż parafialną świątynkę.
15:37Ufundował go
15:37Mikołaj Szydłowiecki,
15:39ówczesny właściciel miasta.
15:41Jednak
15:41oczkiem w głowie
15:42potężnego magnata
15:43była budowa
15:44zamku.
15:45Posiadłość
15:46zapisał
15:46ukochanej
15:47bratanicy
15:47Elżbiecie
15:48zalecając
15:49troskę o rodowe dobra.
15:51Panna
15:51miała jednak
15:52ciekawsze pomysły
15:53na spędzanie czasu.
15:54Następny właściciel
15:55w zamku
15:56urządził
15:57browar.
15:58Nic dziwnego,
15:59że Mikołaj
15:59z tego powodu
16:00do dziś
16:01w grobie się
16:01przewraca
16:02i straszył.
16:04Ostatnio
16:04doświadczyli tego
16:05budowniczy,
16:06remontujący
16:06zamek
16:06przed otwarciem
16:07muzeum.
16:16Kształtem
16:16przypomina gitary,
16:18ale to jest
16:19lira.
16:20Instrument,
16:20który towarzyszył
16:21kiedyś
16:21dziadom
16:22lirnikom
16:23przemierzającym
16:24krainy
16:24wzdłuż
16:25i wszerz.
16:25i z akompaniamentem
16:27tego instrumentu
16:29snującym
16:30długie opowieści.
16:32Ja nie będę
16:32długo opowiadał,
16:33tylko zapraszam
16:34do muzeum.
16:38Instrumenty
16:38ze wszystkich
16:39regionów kraju.
16:41Nie wyprodukowano
16:41ich w dużych
16:42manufakturach.
16:43Zbudowane zostały
16:44przez artystów
16:45pochodzących
16:45najczęściej ze wsi.
16:47Nauczyli się oni
16:48rzemiosła sami
16:49lub odziedziczyli
16:50umiejętności
16:50po ojcu
16:51czy dziadku.
16:52Nowe
16:53gajdy,
16:53nazany,
16:54złupcoki,
16:55burczybasy,
16:56ligawy,
16:57dudy
16:58i cymbały
16:58budowali
16:59na własny
17:00użytek,
17:00gdyż sami
17:01byli
17:01instrumentalistami.
17:03Oprócz
17:03pojedynczych
17:04instrumentów
17:04przydłowieckim
17:05muzeum
17:05zebrano
17:06całe kapelę.
17:08To nie
17:09lec
17:09blisko
17:09na Mazurach,
17:10tylko zagroda
17:11biedniacza
17:12ukazuje
17:12położenie
17:13najbiedniejszej
17:14społeczności
17:14wiejskiej
17:15XIX wieku.
17:17W innej części
17:17ule,
17:18skrzynkowe,
17:20wyplatane
17:20ze słomy
17:20kuszki
17:21i te najstarsze,
17:22dłubane w kłonach
17:23pochodzą jeszcze
17:24z czasów świetności
17:25Królewskiej
17:26Puszczy Kozienickiej.
17:28Odwiedzenie
17:28muzeum
17:29wsi radomskiej
17:30położonego
17:31poza miastem
17:31wśród zieleni
17:32to znakomity
17:33i wielce
17:34pouczający relaks.
17:35Stoi tu
17:36pięć kompletnych
17:37zagród
17:37z końca minionego
17:38i początku
17:39naszego wieku
17:40z budynkami
17:40mieszkalnymi
17:41i gospodarczymi.
17:43Od
17:43najmniejszej
17:43biedniaczej
17:44do zamożnych
17:45z wójtowską
17:46włącznie.
17:47Okazale
17:47prezentuje się
17:48dworek z pieczysk.
17:49Pierwszymi
17:50właścicielami
17:50byli bracia
17:51Fryczowie.
17:54Dworek pełnił bowiem
17:56funkcję plebanii.
17:58Salon,
17:59salonik,
17:59mały kredens
18:00i sypialnia
18:01wyposażone w meble
18:03i sprzęty
18:03z minionego wieku.
18:16Inszy
18:16niechaj pałace
18:17marmurowe mają
18:19i szczerym
18:20złotogłowem
18:20ściany obijają.
18:22Ja, panie,
18:23niechaj mieszkam
18:24w tym gnieździe
18:25oczystym,
18:26a ty mnie
18:26zdrowiem opatrz
18:27i sumieniem
18:28czystym.
18:29Mistrz
18:30Jan Kochanowski
18:31wita gości.
18:33Z rękoma
18:34splecionymi
18:34na plecach,
18:35w których trzyma,
18:36no, ciekawy jestem,
18:38czy ktoś z Państwa
18:39zgadnie?
18:41Róże,
18:42symbol
18:42wiecznie
18:43żywej poezji.
18:45Jan Kochanowski,
18:47człowiek kształcony,
18:49bywały w Europie
18:50i na
18:50królewskim dworze,
18:51gdzie pełnił
18:52funkcję sekretarza.
18:53Zrezygnował
18:54z kariery dworzkiej
18:55na rzecz poezji
18:56i spokoju
18:57w czarnoleskim dworze,
18:59który z czasem
19:00rozsławił
19:01pisanymi tu
19:01pieśniami i fraszkami.
19:03Nie wiesz,
19:04fortunie,
19:05co siedzi wysoko,
19:06miej na pośrednie
19:07koła
19:07pilne oko,
19:08bo to nie stała
19:10pani z przyrodzenia.
19:12Do naszych czasów
19:13dotrwało tylko niewiele
19:14autentycznych pamiątek
19:15po poecie.
19:16W XVIII wieku
19:17spłonął jego dorę,
19:18później padła słynna
19:20czarnoleska lipa,
19:21wszak już
19:22za czasów
19:22imcijana
19:23była dorodną drzewem.
19:25Zwiędzając muzeum
19:26Kochanowskiego,
19:27czytając wybrane
19:28fragmenty
19:28jego wierszy,
19:29posłuchaj
19:30głębokiej
19:31mądrości
19:31tego wielkiego człowieka
19:33u poety
19:34polskiego realizansu.
19:36Nie porzucaj nadziei,
19:39jako ci siękolwiek dzieje,
19:40nic wiecznego na świecie,
19:43radość się
19:43z troską plecie.
19:47I ostatni dziś obrazek,
19:50Czersk,
19:51przed siedmiuset laty
19:52stolica Mazowsza,
19:53po wielkiej przeszłości
19:55zostały malownicze,
19:57zamkowe rojny.
20:03Kolejne obrazki
20:08w następnym odcinku.