Laway ng Silkworm, ginagawang isa sa pinakamahal na seda sa mundo?! | Born to Be Wild - video Dailymotion

GMA Public Affairs

Aired (July 6, 2025): Ang laway na inilalabas ng silkworm, puwedeng gawing seda?! Hindi basta-bastang tela, kundi isa sa pinakamahal sa buong mundo! Paano ito ginagawa? Panoorin ang buong kuwento sa Born to Be Wild.

Transcript

00:00Sino ang mag-aakala na sa manipis na hibla mula sa laway ng uhot?

00:06Katumbas ang pinakamahal na seda sa buong mundo.

00:11Pero sa bawat hibla, buhay ang nakataya.

00:22Sa Kapangan Benguet, may tinig na naririnig.

00:30Kapag pinakinggan mo ng maiging, galing ito sa libo-libong silkworm.

00:38Sarap na sarap sila sa pagkain ng dahon ng malberry.

00:45Ang isang ito, slowly but surely ang paghahanap ng dahon.

00:54Bulag ang mga silkworm.

00:56Kaya umaasa sila sa amoy ng mga dahon ng malberry.

01:00Sa loob ng tatlong linggo, wala silang ibang gagawin kundi kumain ang kumain.

01:16Wow! Sana all!

01:20Don't worry dahil mabilis ang kanilang panunaw.

01:23Lalo na't, kailangan nila magpalakas para sa malaking misyon.

01:31Nakilala ko si Mang Joseph.

01:34Nag-aalaga ng mahigit tatlong libong silkworm sa kanyang bahay.

01:37Ito lang ang kinakain nila.

01:42Ito lang ang gusto nila.

01:43Oo, wala nang iba.

01:44Yung malberry pala, magaspag yung ano.

01:47Parang isiis yung dahon ng isiis yung panglilis natin sa probinsya sa mga kaldero.

01:52So ito yung gustong kainin ng ating mga laba.

01:54Ito lang ang kinakain nila, wala nang iba.

01:56So sa isang dahon, may kukumpisa sila doon sa gilid.

02:00Ito, sa ganito na dahon, sa gilid ng dahon, kinakain nila isa-isa hanggang sa maubos nila yung buong dahon.

02:07Kaya makikita mo, yung isang ganitong dahon, sabi nila, three times a day sila magpakain.

02:13Galing daw ang mga silkworm sa Department of Science and Technology,

02:17Philippine Textile Research Institute o DOST-P3 bilang kabuhayan.

02:22Araw-araw niyang sinisiguro na hindi basa ang dahon na ipapakain sa silkworm.

02:34Kung basa yung dahon, magkasakit yung ano.

02:37Most likely because of fungal.

02:40Kasi yung change in color, kapag mataas nga naman yung moisture content nung pinapakain natin,

02:47it breeds the growth of fungi, which eventually affects them.

02:53So kapag na-apektohan sila, mamatay.

02:57Kaya binibitin namin yung kapag...

03:01Magbasa.

03:01Magbasa, ganun na lang.

03:03Ah, hanggang sa matuyo.

03:04Matuyo.

03:05400 pesos.

03:07Kada kilo ng kukun ang kita ni Mang Joseph.

03:09Ang ganitong karaming silkworm, maaari raw makabuo ng isang pure silk barong sa halagang 50,000 pesos.

03:19Kain dito, kain doon, yan ang buhay ng mga silkworm.

03:24Pero habang sila ay lumalaki, gumagawa sila ng kahangahangang bagay.

03:30Pagkatapos kasi ng tatlong linggong malait all you can,

03:33unahan na sila sa paghahanap ng espasyo para gumawa ng kanilang kukun.

03:46Kamit ang tila laway na lumalabas sa kanilang spinnerets,

03:50ang organ na naglalabas ng silk,

03:54mas manipis pa raw ito sa buhok ng tao at posibleng kasing tibay ng alambre.

04:00Magpapaikot-ikot ang silkworm ng mahigit tatlong daang libong beses

04:08hanggang sa mabuo ang malasapot ng kukun.

04:12Buti na lang hindi sila mahiluhin

04:14para itong sapot ng gagamba na binabalot sa kanilang sarili.

04:22Ginagawa nila ito bilang proteksyon o takib sa mga predator.

04:25Mananatili siya doon hanggang dalawang linggo.

04:31Pagkatapos, magiging ganap na butterfly moth.

04:35Pero nakakalungkot,

04:37hindi na niya mararanasan ang magkapakpak.

04:42Dahil hindi maaaring maputol ang malasinulid na kukun.

04:45Kailangan na silang lutuin para makuha ang hipla ng seda o silk.

04:56Naririnig mo na na may laman sa loob.

04:57Ibig sabihin yung kukun,

05:00itong kukun na ito,

05:01yung laman sa loob dried na rin.

05:03Dahil dry na siya,

05:05yung dating larva natin,

05:06ayun na,

05:07nasa loob na,

05:09nag-dry up na.

05:10Alam nyo ba,

05:10kapag hinimay-himay natin yan,

05:13na yung mga hibla tayo makukuha dyan eh,

05:14pag hinimay-himay nyo yung mga hibla na yan,

05:18kaya niyang umabot ng 800 to 1,500 meters.

05:23Isa't kalahating kilometro,

05:25yung pinakamahaba.

05:26Karabing haba, no?

05:27Ginawa lang niya yan for three days.

05:30Dadalhin ang mga kukun sa processing machine

05:33para gawing silk fiber sa La Union.

05:41Yung mga kukun na nakuha natin sa Benguet,

05:44dadalhin nyo dito eh,

05:44bababa dito sa La Union.

05:46Lalagay nila dito sa mga makina,

05:48kagaya nito,

05:49at ibababa dyan na sa tubig para lumambot.

05:51Ito yung mga natira,

05:53na mga hindi na nila makuha.

05:55Pag wala na sila makuha ng hibla,

05:56ito na nandes,

05:57sa loob nyan,

05:58naandyan yung pupa.

06:01So,

06:02ito yung mga pupa,

06:03so,

06:04dahil kinuha natin sila,

06:06hindi na nila na-complete yung life cycle nila.

06:09Ang daming proseso mula dun sa kukun,

06:17mula dun sa pag-harvest natin.

06:21Pagkatapos,

06:22mano-mano itong hahabiin,

06:24hanggang sa maging tela.

06:25Nagsimula ang industriya ng silk sa China,

06:35limang libong taon na ang nakararaan.

06:38Imbis na sa wild ang mga silkworm noon,

06:41ginagawa itong domesticated

06:43o hawak na ng tao ang buhay nila.

06:47Hanggang ngayon,

06:49kinigilala pa rin ang ganitong industriya.

06:52Ito yung ngayon,

06:54yung nagawin nila bilang,

06:55yung damit.

06:57Yung Pilipinas daw,

06:58is one of the best producers of silk textile in the whole world.

07:03Kumpara sa mga plastic na sangkap ng ilang damit,

07:06mas environment-friendly raw ito.

07:08Ang silkworm,

07:10ang gumagawa ng silk,

07:11which is a protein fiber.

07:14Ito ay hindi katulad ng polyester na hindi na-degrade.

07:18Ang ating silk ay na-degrade in time.

07:21Bukod sa paggawa ng seda,

07:23ginagamit din ang silk sa medisina.

07:25Gaya ng sinulid na gamit sa pagtahi ng sugat.

07:28Ang mga patay na view pa naman,

07:31pinag-aaralan pa kung paano magiging protein source o pagkaya ng tao.

07:35Habang pinagmamastad ko ang maliliit na nilalang na ito,

07:41napahanga ako sa kanilang abilidad.

07:44Lalo na sa sakripisyon na kailangan nilang gawin para makagawa ng silk fiber.

07:49Talagang that's incredible.

07:52Kaya sa bawat seda na ating suot,

07:56lagi nating isipin at pahalagahan

07:59ang mabusisi at masinsi na trabaho

08:02na mga muntik nilalang.

08:04Maraming salamat sa panonood ng Born to be Wild.

08:11Para sa iba pang kwento tungkol sa ating kalikasan,

08:14mag-subscribe na sa GMA Public Affairs YouTube channel.

Laway ng Silkworm, ginagawang isa sa pinakamahal na seda sa mundo?! | Born to Be Wild

Category

Transcript

Recommended