Santuwaryo ng Buhay-Ilang sa Puerto Princesa, Palawan | Born to Be Wild - video Dailymotion

GMA Public Affairs

Aired (July 13, 2025): Sa isang santuwaryo sa Puerto Princesa, Palawan, masusulyapan ang mga hayop na bihira nang makita sa wild. Ano ang mga uri ng buhay-ilang na matatagpuan dito at paano sila pinangangalagaan? Panoorin ang video.

Transcript

00:00Pagputok ng liwanag

00:02Unti-unting nabubuhay ang paligid.

00:13Mula sa mga sanga.

00:15Hanggang sa ilalim ng Mapuno.

00:45Tahinik pero makulay ang kanilang mundo.

00:52Isang panibagong araw para sa mga nilalang sa paraisong ito.

00:57Espesyal umano ang lugar na ito sa Puerto Princesa sa Palawan.

01:16Dahil ang mailap na hayop na sa Palawan lang makikita.

01:24Nagtititipon-tipon sa isang sangtuario.

01:27Kabilang dito, ang isa sa flagship species ng Puerto Princesa, ang Palawan Peacock Pheasant o Tandican.

01:41Okay, so nandito tayo ngayon sa Bird Wing sa Puerto Princesa, kung saan meron silang kakaibang setup sa pag-bird watching.

01:59Pero bago dumiretsyo sa site, aalamin muna namin ang do's and don'ts ng sangsyuaryo.

02:05Kabilang dito, ang huwag mag-ingay at bawal ang flash mula sa mga kamera at cellphone.

02:13Ang kailangan baon namin is patience. Patience at saka kailangan tahimik din kami.

02:20Konting kaluskus lang kasi, nabubugaw na palayo ang Tandican.

02:26Hindi tulad ng ibang bird watching sites na mag-iikot sa gubat.

02:30Sa Bird Wing, tao ang magtatago sa hide at doon mag-oobserba ng wildlife.

02:41Ito na yung hide.

02:44Nandito na yung hide.

02:47Simula na tayo maging tahinik.

02:50Wow, wow, ang ganda na hide.

03:00Unang bumungad sa amin,

03:03ang ibon na falcated wren bubbler.

03:11Parang nagpapakita ito ng gilas sa ganda ng kanyang boses.

03:15Okay, so,

03:23ang dami ng mga ibon dito.

03:27Dahil lang ako nakakita ng ganag.

03:29When you see a bird first time in your life, you call it a lifer.

03:33So, that's my lifer.

03:36Patalong-talong sa lupa.

03:40Palipat-lipat ng sanga na parang may hinahanap.

03:44Ang tunog na kanyang ginagawa ay isang bird song.

03:57Posibleng ginagamit na ito para makapangakit ng kapareha o depensahan ang kanyang teritoryo.

04:05Maya-maya pa,

04:08may ibon na bigla na lang may ginagit sa lupa.

04:10Pero hindi siya nag-iisa rito.

04:23Bihira ng makatagpo ng paraisong hitik sa buhay ilang.

04:28Kaya, espesyal umano ang lugar na ito.

04:36At ginawa na rin research site ng mga biologist at researcher sa Palawan

04:41para mapag-aralan ang ilan sa mga endemic na ibon doon.

04:46Sa Hyde,

04:50nagtatago ang mga bird watcher at researchers

04:53tuwing mag-oobserba ng mga ibon.

04:55Very interesting itong ginawa niyong setup.

05:00Pero why did you find this place interesting para gawin niyo yung bird watching project niyo?

05:09Naririnig namin si Peacock Peasant.

05:12So, ayun po.

05:13Sin-try po namin na i-locate talaga kung saan exactly regular naririnig si Peacock Peasant.

05:20Yan po, naging challenge.

05:22Actually, yung pag-establish namin ng Hyde.

05:25Sabi ng team, bawal yung maingay.

05:28So, instead of using yung pagpok-pok, mga pako,

05:32tinali po namin yung buong Hyde.

05:36Sa ganitong setup,

05:37may iwasan na mabulabog ang buhay ilang sa kanilang natural na tahanan.

05:42Meron tamo, Palawan blue fly catcher.

05:45Endemic species itong Palawan blue fly catcher.

05:49Ang ganda, may parang yelo sa dibdib.

05:53Tapos, yung blue niya, ang ganda.

05:56Ang Palawan blue fly catcher,

06:00tahimik din na patalon-talon sa lupa para maghanap ng pagkain.

06:08Habang ang Palawan bulbul,

06:12pasimpleng tinitira ang prutas ng giant taro.

06:16Sabay-lipad.

06:20Hindi lang mga ibon ang nag-i-enjoy sa pabuffet ni inang kalikasan.

06:27Pati ang mamamal tulad ng Northern Palawan tree squirrel at ang Palawan tree shrew nakikigulo rin.

06:33Guys, mayroon dito yung Palawan tree shrew squirrel.

06:38Ang haba ng muso niya kumpara sa mga ibang squirrel na mas pango ang muso.

06:45Yung movement nila, medyo maliksi.

06:49Kiro, ang likot.

06:52Dahang-dahang inaamoy at inuusisa ng Palawan tree shrew ang lupa.

06:57Insekto at prutas ang kinakain nila.

07:07Habang ang mga squirrel o bising,

07:11muya lang na nunguya sa pagkain na kukuha niya.

07:15Hanggang sa may narinig kaming kakaibang huni.

07:19Ito na raw ang inaantay naming tandigan.

07:30So, narinig natin ng lalaki.

07:33Nandito lang siya.

07:35Nagbunga ang aming panunintay.

07:37Nasaan? Nasaan dyan?

07:40Hindi ko makita.

07:42Yung kulay itim?

07:44Oh, oh my.

07:49Oh my god.

07:51Kita kita yung puti sa chik niya.

07:57Kaya siya tinawag na white-cheek Palawan pigak pheasant.

08:02Finally, first time to see a real wild Palawan pigak pheasant.

08:08And the reason why I'm talking like this is this is the most elusive sod bird ng mga birters.

08:18Talagang napakakandal ng Palawan pigak pheasant nito.

08:23Siya yung sinasabing one of the most beautiful pheasants in the world.

08:29And nandito siya sa Palawan.

08:31Dito lang siya makikita.

08:33Unang lumabas ang lalaking tandigan.

08:35Nagsisilbi siyang lookout para sa kanyang mag-ina bago ito lumabas at manginain.

08:45So, alam nyo ba na sa isang taon, isang sisiw lang ang kaya niyang iproduce.

08:52Kaya napaka-delikado ng species ng bird na ito.

08:57Kaya kung hindi alagaan, pwedeng mawala sa atin yan.

09:01Nang masiguradong ligtas ang paligid, lumabas na rin ang magnanay na tandikan.

09:12Mahingit isang buwan na ang inakay na tandikan.

09:15Palaging nakabuntot at nag-oobserba habang nanginain ang kanyang nanay.

09:26Kabilang ang lugar na ito sa tirahan ng mga natitirang Palawan Peacock Pheasant sa wild.

09:39Base sa pag-aaral, nasa halos limampung libo na lang ang kanilang bilang.

09:46Kaya malaking bagay ang maprotektahan ang sangsyuaryong ito.

09:51Lalo na may nakunan din ito na inakay na tandikan na siyang pag-asa na kanyang lay.

09:57One of the threat na, syempre, bird wing is not the whole area.

10:02Specifically, dito lang po tayo.

10:04So, hindi po namin makukontrol outside bird wing.

10:08Kasi si Peacock Pheasant, hindi pa namin alam kung gano'ng kalaki yung cover niya.

10:12Kung hanggang saan siya naglalakad, naghahanap ng pagkain, gano'ng baka layo yung kanyang pinupuntahan.

10:19Kabilang daw ang mga aso, pusa at unggoy sa kalaban na mga tandikan dito.

10:25Kahit na bird watching site ito,

10:28kinokontrol pa rin ang bilang ng bumibisita para mapangalagaan ang lugar.

10:33Hanggang walong tao lang ang pwedeng bumisita rito.

10:37Although, potential na makita si Palawan Peacock Pheasant,

10:42but on the side, doon pa rin tayo na nagpapahalaga sila doon sa conservation.

10:52Palawan Peacock Pheasant, scene checked.

10:57Hindi man perpekto ang kanilang munting paraiso,

11:06sana'y tuluyang maprotektahan ang kanilang natitirang sanksyuaryo.

11:12Para ang kanilang makulay na mundo,

11:16huwag hintayin na makita na lang sa libro.

11:18Maraming salamat sa panunod ng Born to be Wild.

11:25Para sa iba pang kwento tungkol sa ating kalikasan,

11:29mag-subscribe na sa JMA Public Affairs YouTube channel.

Santuwaryo ng Buhay-Ilang sa Puerto Princesa, Palawan | Born to Be Wild

Category

Transcript

Recommended