00:00Sa panahon po ngayon, napakamahal ang mga properties, kaya marami ang mga pamilya at business na rumirenta na lamang ng kanilang titirahan o paglalagyan.
00:09Pero kuminsan, nagkakaroon ng mga problema ang mga umuupa at nagpapaupa.
00:14Kaya naman, ngayong araw, alamin natin ang karapatan ng mga tenants kasama si Atty. Faye Isagiri Sigson.
00:21Atty. Faye, good morning po at welcome, Sir Rise and Shine.
00:23Welcome back, Atty. Faye.
00:25Mag-ganda pong mabit sa inyo, Sir Audrey at Ma'am May G. Tapos na naman ang big weekend nyo.
00:32Ayan, busy weekend kami. Pero ito, Atty. Faye, unang katanungan po, ano-ano yung mga pangunahing karapatan ng isang nangungupahan?
00:45Sorry, medyo nag-eco kayo eh.
00:47Alright, isa pa po. Atty. Faye, ano po ba yung karapatan ng isang nangungupahan sa ilalim po ng batas ng Pilipinas?
00:56Ayun. At kung po sa pangungupahan, pero na tayo yung basic laws na paghuhugutan sa consulidad at obligasyon at isang nangungupahan at nang nagpapaupa.
01:13At mayroon din tayo yung katawag sa Republic Act No. 9663.
01:42Or yung rent control app.
01:46Ito ay naisang batas ng 2009.
01:49At ito yung mga amendments na siya along the way.
01:53Ang latest of which niya is para sa saong 2025.
02:01Pero linawin ko lang ha.
02:02Di ba nabanggit ko ang rent control app?
02:04Or mayroon niyang specific coverage ng konts ng mga randado.
02:19So, ang itibagin ko, magpapasok lang ang batas ng rent control app.
02:26Kung panginupahan ay 10,000 kilos at pang-residential.
02:35Attorney, ito naman po, sa side naman po ng mga landlord.
02:39Kailan po at paano maaaring magtaas ng renta?
02:42Pagka po, kagaya po nang nabanggit ko, meron tayong civil code na nagbabasihan.
02:50Generally po kasi, ang contract of law, pwede yan kahit anong provisions, pag-usapan ng left at left.
03:01So, para naman sa mga nampapaupa, pwede silang mag-impose ng maradito ng siya along na basta papayag ang nangungupahan.
03:17So, ang itibag sabihin ko doon, basta may consent, basta nai-insubihan nila yung sa hila ang contract of law.
03:24Okay, attorney, meron po bang karapatan ang mga tenant na humingi ng resibo sa tuwing magbabayad po sila ng kanilang mga upa?
03:36Oo, oo, oo. Kasi, ang pagpapaupa, may pumapasok yan na pera doon sa pagpapaupa, sa lesor.
03:49So, kapag naglabas ng pera ang nangungupahan, inabot na niya sa nagpapaupa, may tinanggap na yung nagpapaupa.
04:01Kailangan siyang magbigay ng resibo. Kailangan reported yun.
04:06Eh, hindi ba lahat ng pro? At kapag bibili ka ng resibo sa establishment, bibili ka ng resibo, bibili ka ng pizza o burgers, kailangan bibili ka ka.
04:16Kapag hindi ka nagtigil, nagtigil ng resibo, may meron yung katumbas na penalty o pati sa...
04:25Kailangan resected yun. Bawat dalaw, labas ng pera. At pasok ng resibo.
04:31Ayan na, may penalty. Kailangan na. At huwag po kayong may magdano, humingi ng resibo talaga, no?
04:37Attorney, ito naman po sa usaping eviction. Ako, may mga cases po tayong ganito.
04:41So, maaari ba nga basa-basa na lang paalisin ng may-ari ng lupa o bahay yung mga nangungumpahan, attorney?
04:49Pag ano po yung pag-iirip mo kasi eh.
04:52Hmm. Attorney, yung sa usaping eviction po, pwede po ba yung mga may-ari ng lupa o yung mga may-ari po ng bahay?
05:01Eh, paalisin na lang po basa-basa yung mga tenants.
05:04Oo. Yun yung sa sabul naman sa eviction, naman din niyang patakas, kung saano magpaalit.
05:14Siyempre, hindi na naman kinoprotektahan, kung nangung nagpatas ang nangumpahan, pinoprotektahan din ito ang ipapaupa.
05:27At mayroon din responsibility yung mga nagpapaupa.
05:32Kung tunwari, yung namungupahan,
05:35tatlong buwan na siyang hindi nakakabayad yung upa niya.
05:40Pwede na siyang paaliskin yung nagpapaupa.
05:43Pero, kailangan naman magbigay ng notice in writing.
05:50So, dapat nagbigay ng notice in writing,
05:54nakasaad sa papel, na pinapaalis na kita.
05:59In 30 days yun, at least 30 days ang notice.
06:02Kasi hindi ka na nakakabayad yung upa mo
06:06for at least 3 months.
06:11At least 3 months.
06:12So, dapat 3 months ang palugit bago papaalis.
06:17At kailangan in writing, may notice writing.
06:22Okay. Ito po, attorney, no?
06:26Pwede mapaalis yung nangunupahan.
06:30Kung gagamitin ng upapaupa yung property,
06:37kung gagamitin na niya para sa sarili niya
06:40at saka sa pangingan niya,
06:42pwede nang niyang paaliskin.
06:43But again, also in writing,
06:45the 30 days, please.
06:46Attorney, maroon niyo po bang ipaliwanag yung tinatawag na linalo
06:52na kung saan ang mga tenant ay kunyari ayaw pang umalis,
