- 4 gün önce
Ortadoğu'da neler yaşanıyor? Dürziler kimdir? Hangi siyasi görüşe sahipler? Hangi bölgelerde konumlanıyorlar? Dürzi-Bedevi gerilimi tırmanıyor: Çatışmaların sebebi ne? İsrail'in son saldırıları ne ifade ediyor? İsrail'in Şam saldırıcı yeni cephe mi açıyor? Türkiye'deki göçmenlerin sayısı ne kadar? Ortadoğu'daki çatışma haritası genişliyor: Yeni göç dalgası kapıda mı? Yeni bir insani kriz yaşanır mı? Ortadoğu'daki kriz Avrupa'ya taşınır mı? Yapay zeka ve güvenlik tartışmalarında son durum ne? Cüneyt Özdemir 5N1K'da sordu; Ortadoğu Uzmanı Levent Kemal, İGAM Başkanı Metin Çorabatır ve Nioo AI Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Dr. Aysu Dericioğlu yanıtladı.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili seyirciler yeni bir Beşnevirkan programına hoş geldiniz.
00:08Bugün karşınıza iki ayrı konuyla çıkacağız.
00:11İlki Orta Doğu.
00:12Orta Doğu'da özellikle Suriye'de gerçekten sıcak anlar ve saatler yaşanıyor desek yeridir.
00:18Özellikle Dürzilerle Suriye ordusu arasındaki çatışmalar bir anlamda İsrail'e harekete geçirdi
00:24ve sonrasında Savunma Bakanlığı binasının, Şam'daki Savunma Bakanlığı binasının havaya uçurulduğu bir sürecin de tetikleyicisi oldu.
00:31Süveyda'da yaşanan olaylarda özellikle 166 tam fazla insanın hayatını kaybettiği
00:37ve şu ana kadar bazı kaynaklara göre de 250 kişiye kadar varan bir kayıp olduğu iddia ediliyor.
00:43Dürziler Suriye ordusunun Süveyda'daki sivil yerleşim bölgelerine saldırdığını iddia ettiler.
00:48Dürziler İsrail sınırlarını aştı ve de sonrasında Savunma Bakanlığı'nın bombalandığı ana kadar da müdahalelerine devam etti.
00:57İşte bugün ilk olarak kimdir bu dürziler sorusuna cevap arayarak başlayalım isterseniz Beşne Birkaya.
01:03Levent Kemal ortada uzmanı ve gazeteci.
01:06İsterseniz Levent Bey şuradan başlayalım gerçekten de.
01:09Kim bu dürziler yani hangi din bu dürziler ve nereden kaynaklanıyor?
01:14Tarihsel olarak hangi güçlere yakın hissediyorlar, nerede yaşıyorlar?
01:17Dürziler tarihsel olarak aslında Müslüman topluluğun bir kolu varsayılabilir.
01:23Genel olarak hakim İslam anlayışı dürzileri tam olarak bu şekilde tanımlamasa bile
01:28dürziler İsmail'i kolundan ayrılmış.
01:32Daha sonra ezoterik bazı inançlarla, yerel inançlarla birleşmiş bir etnik topluluk.
01:38Kendilerini Arap ve Müslüman olarak tanımlıyorlar.
01:40Tarihsel olarak yayıldıkları bölge Lübnan'dan, bugün İsrail'deki Mecder Şemse ve oradan Süveyda bölgesine uzanıyor.
01:51İç savaş öncesinde Suriye'nin kuzeyinde İdlib bölgesinde de yaşıyorlardı.
01:55Ancak iç savaşa beraber buradan göç etmek zorunda kaldılar.
01:58Tarihsel olarak dürzilerin çok fazla ilişkileri olmakla beraber özellikle Lübnan İç Savaşı'nda,
02:04İsrail'in Lübnan'a güneyin işgalinde İsrail'e bir yakınlaşmaları oldu.
02:09Ancak genel olarak dürziler bulundukları ülkenin iktidarlarıyla, hükümetleriyle
02:15kendi otokton kültürel halklarını koruyacak bir kısmi kültürel özellik üzerinden yakınlık kurmakta
02:21ve bağlaşıklık geliştirmekteler.
02:23Fakat burada son yıllarda görmüş olduğumuz Ortadoğu'daki dalgalanmalarla beraber karşımıza
02:29çeşitli ayrılıkça hareketler de çıkabiliyor.
02:31Bunların başında son günlerde Suriye'nin Süveyda elinde, özellikle İsrail destekli El-Hicri adındaki
02:38dürziler şeyhi ve grubunu da sayabiliriz.
02:41Bu açıdan baktığımızda aslında genel olarak özellikle Lübnan'da ve Suriye'de hükümetle ve iktidarlarla
02:47barışık olan dürzilerin, hatta Suriye'deki, İsrail'deki dürziler de buna dahil olmak üzere
02:53son dönemlerde Suriye'de hareketlendiğini görüyoruz.
02:57Aslında bu açıdan belirli bir paydaya koymak zor olsa da dürzilerin yerel olarak denge gözettiklerini ifade edebiliriz.
03:06Siyasi olaraksa dürziler genelde siyasi görüşlerini ruhani liderlerinin pozisyonlarına göre alıyorlar.
03:13Bu açıdan direkt olarak dürzilerle ilgili bir siyasi formu olumlayamıyoruz.
03:20Mesela İsrail'deki dürzilerin bir kısmı İsrail vatandaşlığını kabul edip İsrail ordusuna görev alırken
03:26bir kısmı kesinlikle İsrail vatandaşlığını kabul etmiyor.
03:30Çünkü ayrı ayrı ruhani liderlere tabiler.
03:34Benzer şekilde Suriye'de de bu son günlerde yaşanan tartışmanın aslında bu şekilde okunması gerekiyor.
03:39El Hicri ve yanındaki birkaç ruhani lider İsrail destekli bir özellik peşindeyken
03:46yaklaşık 11 ruhani lider Şam hükümetini destekliyor.
03:50Bu açıdan baktığımızda kendilerini Müslüman ve Arap olarak tanımlayan ancak siyasi olarak denge ve
03:58kültürel halkla hakların korunması bağlamında hareket eden dürzilerin sadece Suriye'de çok özel bir örnek verdiğini söylemek mümkün.
04:07Bu dürzi gruplarla bir bedevi aşireti arasında aslında ilk çatışma çıkıyor değil mi Levent Bey?
04:13Bu bölgede bir iç savaşın yeni sesi olabilir mi acaba?
04:17Suriye ordusu neden müdahale ediyor?
04:19Aslında bu çatışmalar yeni değil.
04:22Bu özellikle bazı iktidara geldikten sonra kurulan Suriye'de Hafız Esad rejimi zamanında ve Beşer Esad zamanında devam eden bir gerginlikti.
04:32Burada temel konu aslında otlaklar ve bölgedeki verimli toprakların paylaşılamaması dürziler ve bedeviler arasında.
04:41Bunun ise gerçekten ülke geneline yansıyabilecek bir tansiyonu yok.
04:47Evet bedeviler, Araplar çoğunlukla olmakla beraber bu bölgede özellikle Dera Suede sınırındaki bu bölgede biz ilk defa karşılaşmıyoruz bu sorunla.
04:56Geçtiğimiz yıllarda iç savaş sürerken de bu sorunlar karşımıza çıkmıştı ve dürzilerin özellikle Batı Süveyda'daki dürzilerin Esad yanlısı olması nedeniyle Dera Bedevilerindeki devrimci muhalif eğilim çok gelişmişti.
05:11Bu açıdan şu anki konjonktürde bunun ülkenin geneline sirayet edebilecek bir durum olacağını düşünmüyoruz.
05:18Çünkü sizin de bildiğiniz gibi dürzilerin çok ciddi anlamda sınırlı bir demografik alanı var Suriye'de.
05:25Süveyda ve çevresinde yığılmış durumdalar.
05:30Jaramanada, Şam'ın bir sent olan Jaramanada'da bir miktar dürzi bulunmasına rağmen bu ülke genelinde bir iç savaşa sürüklenecek bir durum değil.
05:39Fakat burada dahil olan aktörleri de dışlamamamız gerekiyor.
05:43Özellikle İsrail'in yapmış olduğu destabilizasyon çalışmaları Suriye'de kurulacak olan yeni hükümetin kurulmasının önüne geçmek ve Suriye'nin bütünlüğünü bozmak için dürzileri destekleyerek bir çatışma büyütme hamlesi gerçekleştiriyor.
05:58Bir anlamda Lübnanlaştırma diyebileceğimiz bu hareketin ülke geneline yayılması şu anda söz konusu değil.
06:06Ancak tabii ki kuzeyde YPG, PKK terör örgütünün dürzilerin hareketine destek veren İsrail'den destek alarak yeniden bir hareketliliğe girişip girişmeyeceğini bize zaman gösterecek.
06:18Ancak konunun şu anki durumuyla ulusal bir seviyede iç savaşa neden olması pek mümkün gözükmüyor.
06:25Levent Bey özellikle İsrail'in Şam'daki savunma bakanlığına genel kurmaya yaptığı saldırı gerçekten inanılmazdı.
06:32Görüntüler inanılmaz çünkü hani herhangi bir gizli sığınağı değil baya şehrin ortasındaki bir bakanlığı gelip bombaladılar Şam'ın ortasında.
06:41Bu Orta Doğu'nun geleceğini ve Suriye'yi sizce nasıl etkiler?
06:44Aslında İsrail saldırıları bir cephe genişlemesinden ziyade Süveyda'da geçtiğimiz iki gün boyunca tüm saldırılarına rağmen Suriye ordusu birliklerini durduramamasından kaynaklıydı.
06:56Ve hatta kendi bakanları da bu saldırıların aslında uyarı saldırıları olduğunu ifade etmişti.
07:02Bu cephe genişlemesinden ziyade İsrail'in saldırgan ve yıkıcı politikalarının temel bir örneği olarak ele alınmalı.
07:10Çünkü biliyorsunuz İsrail son bir sene içerisinde Lübnan'da Beyrut'u, İran'da Tahran'ı ve Yemen'de Sana'yı vurdu.
07:18Şam'da vurmuş olduğu dördüncü başkent.
07:21Dikkat ederseniz bu devletlerin çoğu İran hariç failed state durumunda olan devletler.
07:26Bu açıdan bunu bir genişleme olarak düşünmek pek doğru değil.
07:31Ancak biraz önce söylediğim gibi yıkıcı ve saldırgan politikasının genişlemesi babında bunu olumlayabiliriz.
07:39Fakat Orta Doğu'da genel ölçekte bir etki değişimine neden olacak bir duruma meyir verir mi bu saldırılar?
07:47Durum zaman gösterecek. Dediğim gibi Süveyda'da gerçekleştirilen dürüzi isyanına verilen İsrail desteği, Şam'ın da bombalanmasıyla verilen İsrail desteği,
07:56eğer Kuzey'de YPG, PKK, terör örgüt tarafından herhangi bir harekete girişilmesiyle Suriye'yi bir iç savaş eşiğine getirirse o zaman Orta Doğu'da değiştirici dengeler oluşabilir.
08:08Fakat şu an itibariyle bu ölçeğin Orta Doğu'da herhangi bir siyasi gidişatı ya da ekonomik gidişatı çok ciddi anlamda değiştirecek ya da etkileyecek bir gelişimi yok.
08:21Çünkü bildiğiniz gibi Irak'taki istikrar çalışmalarıyla beraber ortaya çıkan yeni ekonomik yollar ve yeni siyasi harita özellikle Türkiye'nin terörsüz Türkiye projesiyle beraber,
08:32daha kuzeyden Suriye'nin orta kesimlerini de içine alarak Suriye'nin batı kesimlerindeki limanlara ve Türkiye'nin Mersin, Adana gibi illerine ulaşan bir standart geliştiriyordu.
08:44Bu açıdan şu anda çok ciddi anlamda etkileyici bir şey yok fakat yine hatırlatmak istiyorum.
08:50Kuzey'de YPG, PKK, terör örgütünün alacağı tavır ve o tavra İsrail'in ne gibi bir destek vereceği ya da vermeyeceği bize ilerleyen günlerde daha net bir tablo sunabilir.
09:00Levent Bey çok çok teşekkür ederim sevgili seyirciler.
09:03Tabii şu anda genel tabloya baktığınız zaman Gazze'de hala belirsizlik sürüyor.
09:08Bir ateşkes var ama çözüm net bir şekilde ortaya çıkmış değil.
09:11Ve en son gördük ki dürzyilerde Suriye-İsrail sınırında İsrail'in kapıları açmasıyla en azından kısa bir süreliğine İsrail'e girdiler.
09:21Sonrasında İsrail müdahalesiyle tekrar yerlerine çekildiler.
09:23Ama bu hala bir göç tehlikesinin bittiği anlamına gelmiyor.
09:29Kitlesel bir göçün.
09:31Türkiye'de bu konuların çok önemli bir yüzmanı var.
09:33Metin Çorabatır eski bir gazeteci meslektaşımız.
09:36Şu anda da iltica ve göç araştırmaları merkezi başkanı.
09:40Metin yayına hoş geldin.
09:41Şunu merak ediyorum.
09:42Türkiye'de geçici koruma ve uluslararası koruma ve ikamet izni kapsamında bulunan toplam yabancıların sayısı en son ne oldu acaba?
09:50Son 5 yıl içinde gönüllü ya da zorunlu olarak kaç kişi ülkesine döndü?
09:57Geçici koruma altında dediğimiz zaman Suriyelileri kastediyoruz.
10:03En son rakamlar bu sayının bugün itibariyle aşağı yukarı 2.6 milyon kişi indiğini gösteriyor.
10:14Geçen sene başlarında yani bir sene önce bu 3 milyonun üzerindeydi.
10:18En yüksek oldukları sayı da 3.6 milyondu.
10:23Yani 1 milyona yakın insanda bir azalma var.
10:26Onun dışında uluslararası koruma dediğimiz Suriyelilerin dışında Suriye vatandaşı olmayan,
10:33Türkiye'ye gelip de sığınma talep eden insanların sayısı 230 bin kayıt olup da sığınmaya başvuran insanlar sayısı.
10:43Bunların en büyük grubunu Afganlar oluşturuyor.
10:49Ardından Iraklılar, ardından İranlılar ve giderek artan sayıda uzakdoğu ve Afrikalı kişiler de var.
10:58Sığınmaya başvuruyorlar.
10:59Bunların toplam sayısı kayıt olan diye niteleyen dediğimiz insan sayısı 230 bin yine resmi rakamlara göre.
11:10Bir de tabii ikametli olarak Türkiye'de bulunan insanlar var.
11:15Bunların değişik ikamet sürelerinde veyahut da kategorilerinde söyleyebiliriz.
11:22Toplam 1 milyon 110 bin yabancı Türkiye'de bu sığınma talep edenlerin dışında
11:29veyahut da geçici koruma alanların dışında ikametle Türkiye'de yasal olarak bulunan insanlar.
11:39Bunları da isterseniz kısaca kategorilere ayırırsak.
11:43Kısa dönem ikametliler var.
11:46500 bine yakın.
11:47Aile ikamet izni olanlar var.
11:51Diğer tür ikamet izinleri olanlar var.
11:54Öğrenci ikamet izni var.
11:56160 bin kadar yabancı uyruklu öğrenci Türkiye'de ikamet izniyle duruyor.
12:04Bunların toplam sayısı 1 milyon 110 bin kadar.
12:08Yine İçişleri Bakanlığı'nın verilerine göre.
12:10Ama bütün bunların dışında bir de kayıt olmamış, olamamış
12:14veyahut da kayıt olmak istemeyen düzensiz göçmen diyebileceğimiz bir grup var.
12:20Bunların sayısını tam bilemiyoruz.
12:23Ama yoğun bir onları sınır dışı etme gayretleri var.
12:31Sık sık İçişleri Bakanlığı'nın, Göç İdaresi Başkanlığı'nın açıklamaları geliyor.
12:36Şu kadar kişi şu kadar sürede sınır dışı edildi düzensiz göçmen olarak.
12:43İnsan kaçakçılığı çerçevesinde şu kadar kişi tutuklandı diye.
12:47Onların kayıt dışı oldukları için net rakamını bilemiyoruz.
12:51Orta Doğu'daki bu sıcak çatışma alanları Metin sence işte Süveyda'da, Gazze'de, Şam'da yaşananlar
12:57yeni bir kitlesel göç dalgasının habercisi olur mu?
13:00Türkiye ve Avrupa Birliği buna ne kadar hazır sence?
13:03Özellikle bu İsrail'le yönelik ilk saldırılar.
13:08Buna karşılık İsrail'in başlattığı orantısız güç kullanımı ve Gazze zaman zaman Batı Şeriye'ye yönelik operasyonlar
13:21tabii böyle bir endişeyi yarattı.
13:25Fakat Filistinler dışarı çıkmadılar.
13:29Genelde Gazze'de, Batı Şeriye'de kalıyorlar ve işte can kaybına, ölümlere, yaralamalara yol açıyor.
13:40Ama burada pek tahmin edilebileceği bir dış göçe yönelik bir durum olmadı.
13:51Fakat daha sonra bu endişeler konu, Orta Doğu'daki çatışma ortamı İsrail'le İran arasındaki bir karşılıklı hava operasyonları
14:07işte kimisi uçaklarla, bombardıman uçaklarıyla, Amerikan'ın da desteğiyle, İran'dan da işte füze, roket saldırılarıyla
14:16tırmandığı sıralarda ve bunları aynı dönemde biliyorsunuz Netanyahu ve Amerikalı yöneticiler
14:29İran halkına işte bu rejimden kurtulmanızın bir fırsatıdır.
14:38Ayaklanın, rejiminizi yıkın.
14:40Daha demokratik bir rejime doğru size bir imkan sağlıyoruz gibi
14:45İran halkına yönelik mesajlar yolladılar.
14:48O arada uluslararası basının olsun, uluslararası çevrelerin, analizcilerin devamlı İran'dan bir dışarı durum olabilir mi?
15:02Eğer İran'da bir başkaldırı olursa bu ya rejimin devrilmesi veyahut da bastırılarak insanların kaçmasına yol açabilecek olasılıklar diye dile getirildi.
15:17Ama her ikisi de olmadı.
15:21İran halkı rejime karşı böyle bir dış güçün saldırısı karşısında bir ayaklanma durumuna girmedi veya giremedi onu bilemiyoruz.
15:34Ama neticede İran'dan bir hareket olmadı.
15:40Özellikle Türkiye'ye karşı endişelerden birisi tıpkı İran-İslam devrimine yol açan olaylarda pek bahsedilmiyor.
15:52Daha sessiz bir göç olmuştu o zaman.
15:55Ama Türkiye'ye Şah'ın devrilmesi sürecinde İran Şah'ının ve Umeyni'nin iktidara gelişi ve arkasından meydana gelen rejim değişikliği sırasında neredeyse iki milyona yakın İran vatandaşı Türkiye üzerinden batı ülkelere geçtiler.
16:16Türkiye'de iki üç sene kaldılar.
16:20Bu yeniden yerleştirme Amerika'ya, Kanada'ya, başka ülkelere yerleştirme süreçleri sürdü.
16:27Burada bazılarımız hatırlar İstanbul'da özellikle Amerikan, İngiliz, Kanada konsolosluklarının önünde kuyruklar oluyordu.
16:38Beyoğlu'ndaki ucuz otellerde kalıyorlardı.
16:42Aksaray, Beyazıt'taki dükkanlarda getirdikleri halı, kilim gibi değerli eşyaları satarak geçimlerini sağlıyorlardı.
16:52Böyle bir durum olabilir mi sorusuyla karşılaşmıştık.
16:57Böyle bir durum bu sefer olmadı.
17:00Ama işte rejim ve rejime karşı olan İranlıların mevcudiyetini biliyoruz.
17:10Ama bu bir toplumsal ayaklanma, siyasi bir kaosa götürür mü bilemiyoruz.
17:17Aynı şekilde İsraillerin yurt dışına çıkışları çok oldu.
17:21Özellikle en yakın Güney Kıbrıs'a gittiklerini biliyoruz.
17:28Can güvenlikleri açısından ve imkanları varsa başka ülkelere de gittiler.
17:34Tabii onlar sığınma talep etmediler bittikleri yerlerde ama onlar da neticede can güvenliği için,
17:43ülkeleri onları koruyamaz durumda olduğu için İran saldırılarına, roketlerine karşı,
17:49onlar da bir şekilde adı konmamış bir zorunlu göçe tabi oldular.
17:56Sevgili Metin Çorobatır çok çok teşekkür ederim yayına katıldığın için.
18:00Şu anda dünyada büyük bir devrim yaşanıyor.
18:03Bu devrimin adı yapay zeka.
18:05Geçtiğimiz günlerde farklı yapay zeka şirketleri var.
18:08Bunlardan bir tanesi Grok.
18:10Grok X'in hani eski adıyla Twitter'ın ürettiği yani Elon Musk'ın sahibi olduğu bir yapay zeka modeli.
18:16Geçtiğimiz günlerde çok ilginç bir deney yaşandı desek yeridir.
18:20Yazılımcıları Grok'a dediler ki sen artık cevaplarını politik doğruculuk üzerine kurma.
18:26Gel işine söyle ne geliyorsa.
18:28İlk olarak bir troll ile başlayan tartışma sonrasında 2-3 günlüğünü hem Türkiye'de hem de dünyada fırtınalar koparttı.
18:36Sonrasında da yapay zekanın acaba denetimi var mı, kolay mı ya da ne tür kanunlar ya da ne tür regulasyonlar uygulanacak tartışması
18:45henüz Türkiye'de başlamasa da bütün dünyada başladı.
18:48Peki ne olur? Bu iş nereye gider?
18:50İsterseniz bunu bir bilene soralım.
18:52Doktor Aysu Dereceoğlu şu anda yayınımızda.
18:55NIO AI Yapay Zeka Dergisi'nde genel yayın yönetmeni kendisi.
18:59Aysu Hanım, Grok gibi yapay zeka araçlarının özellikle dış müdahalelerde istenmeyen cevaplar üretmesi karşısında
19:05hangi yasal düzenlemeler devreye girmeli?
19:07Ya da bu konuda mesela başta Amerika Birleşik Devletleri'nde olmak üzere bir çalışma yapan ülke var mı?
19:12Şimdi dış müdahaleden bahsettiğimiz zaman siber güvenlikten bahsediyoruz aslında.
19:18Siber güvenlikle ilgili yasaların devreye girmesi lazım.
19:22Siber güvenlik yeni bir kavram değil.
19:24Altyapısı var dünyada.
19:26Fakat yapay zeka ile birlikte tehditlerin ve tehlikelerin yönü değişti.
19:32Çok daha genişledi.
19:33O yüzden onunla ilgili çalışmaların yapılması lazım.
19:37Yapılan çalışmalar var.
19:39Özellikle Amerika'da NIST var.
19:41NIST, Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü, onların gerçekten öncü çalışmaları var bu alanda.
19:50Tabii bu çalışmaların yasalara uyarlanması lazım.
19:54Trump geldiği zaman Biden'ın executive order dediğimiz yasasını yürürlükten kaldırdı.
20:02Orada daha güvenlik ve gizlilik üzerine bir önem vardı.
20:06Trump'la birlikte daha inovasyon odaklı, daha rekabet odaklı deregülasyon zihniyetiyle bir yaklaşım benimsendi.
20:16O yüzden de birazcık önlemler geri plana atıldı.
20:19Onu görüyoruz Amerika'da.
20:21Eyaletler bazında bir takım çözümler geliştiriliyor.
20:26Çünkü eyaletlerin kendi yasalarını yapmasının öne açıldı.
20:30O yüzden de tabii bölünmüş bir yapı var, dağınık bir yapı var.
20:35Fakat eyaletler önlemleri almaya başladılar.
20:38Yoğun bir şekilde çalışıyorlar.
20:39Amerika'da aslında bu alanda altyapı, bilgi açısından altyapı oldukça güçlü.
20:46Fakat hani uygulama yönünde biraz daha geri durmayı tercih ediyorlar.
20:51Avrupa bu alanda.
20:52Sorumluluğun şirketler tarafından alınmasını öngörüyor Avrupa Birliği Yapay Zeka Yasası.
20:59O anlamda Avrupa tabii daha güvenilir bir resim çiziyor.
21:04Ben de Grok'a sordum.
21:06Ya yarın bir gün senin fişini çekmek mümkün mü diye.
21:09Dedi ki ya çok mümkün değil dedi.
21:11İşte %50, %50 hala şans var diyor.
21:13Ama ben o kadar bile değil.
21:15Değil %50, %10, %15 bile şansımız olduğunu düşünmüyorum.
21:18Mesela bununla ilgili bir tartışma başladı mı Amerika Birleşik Devletleri'nde?
21:23Regülasyonlar konusunda ne konuşuluyor?
21:25Yani kontrolden çıkması çok olağan, çok mümkün.
21:29Öyle görülüyor.
21:30Hatta burada sadece teknolojiden bahsetmiyoruz.
21:34Sosyoteknik bir yapı aslında yapay zeka.
21:38İnsanın çok fazla noktada müdahale ettiği, onu geliştirdiği, yön verdiği, hedefini belirlediği bir yapıdan bahsediyoruz.
21:48Sosyoteknik olması nedeniyle de insanın kontrolden öncelikle çıkmaması lazım.
21:54Şimdi burada kontrolden çıkmış olan insan bence ve yapay zekada insandan öğreniyor.
22:02Neden?
22:03Büyük data, big datadan beslendi.
22:06İnsanın her türlü özelliğini okuyarak öğrendi.
22:11Datasını da tutuyor, kandırmayı da öğrendi, nefreti de öğrendi.
22:20Hatta ne optimize ettiğimiz de çok önemli.
22:25Burada nefreti optimize ettiğimiz zaman ne oluyor?
22:29Etkileşim artıyor.
22:30Grok örneğine baktığımız zaman aslında bir reklam kampanyası yapıldı.
22:35Reklamın iyisi kötüsü yoktur diye düşünülerek Grok 4 çıkmadan önce kendisinden bahsettirdi.
22:42Ondan sonra da Grok 4 piyasaya sürüldü.
22:46Burada etkileşimi arttırmaya yönelik bir takım taktikler kullanıldı diye düşünüyorum.
22:51O yüzden de aslında Grok'da bu işin sadece buzdağının tepesi daha ciddi şeyler gelecek.
23:00Çünkü yapay zeka ajanları devreye giriyor artık.
23:04Hatta dün ChatGPT'yi duyurdu.
23:06Sam Altman dedi ki işte ajanları artık devreye alıyoruz.
23:10Fakat yoğun önlemler almanız gerekiyor.
23:13Biz bir takım testler yaptık ama her türlü kötü senaryoyu da düşünemeyiz.
23:19Dışarıdan müdahaleye açık, saldırılara açık bir yapı var.
23:23O yüzden her bilginizi bu ajanlarla paylaşmayın.
23:27Dikkatli davranın.
23:29Belli kullanım senaryolarını uygulayın.
23:32İşte e-mail'larınıza bakıp da hepsini cevaplamasın.
23:38Onu o konuda özgür bırakmayın.
23:40Ama işte toplantı günlerinize bakıp toplantılarını ayarlaması için konuşabilirsiniz gibi.
23:48Şunu yapın bunu yapmayın gibi şeyler söylediler.
23:50Ama bu zihniyette ciddi bir sorun var.
23:54Çünkü bunu kendilerinin yapması gerekiyor.
23:57Yani güvenilir olmayan, sorun çıkaracak, insanlara zarar verecek özellikleri devreye sokmamaları gerekiyor.
24:05Henüz yeterince tahmin yapamadılarsa olası tehlikelere karşı adım adım devreye sokmalarında fayda var.
24:13Ama çok para odaklı, büyük bir yarışın içinde herkes bir sonraki adıma koşmaya çalışıyor.
24:21Böyle olunca da insan faydasına olacak şeyler çok ön planda değil.
24:27Burada tabii çok ciddi bir altyapı var.
24:32Yani UNESCO'nun yapay zeka etiğine ilişkin tavsiye kararı var.
24:35193 ülke imza attı.
24:37Ve Türkiye bunun içinde, Amerika bunun içinde, Avrupa ülkeleri bunun içinde.
24:42Ve burada siber güvenlik de bunun bir parçası.
24:45Ya da insanlara zarar vermeme de bunun bir parçası.
24:49Gizlilik de bunun bir parçası.
24:50Ve bu ülkeler dediler ki biz bu yönde gereken önlemleri alacağız.
24:55İşte ilk adımı Avrupa attı.
24:57Diğerlerinin de adım atması gerekiyor.
25:00Hatta Çin sanki daha kuralsızmış gibi görünüyor ama öyle değil.
25:04Yani şu an Amerika daha kuralsız davranıyor.
25:08O yüzden de kontrolden çıkmasını da beklememek gerekiyor.
25:13Biz de kullanıcılar olarak uyanık olmamız lazım.
25:16Yapay zeka okur yazarlığı çok önemli.
25:19Avrupa Birliği 2 Şubat'ta devreye bir yasaklı yapay zekaları soktu.
25:25Bir de yapay zeka okur yazarlığını soktu.
25:27Yapay zeka okur yazarlığında da dedi ki riskleri görün, faydaları da görün, güvenceleri de görün, sorumluluklar, yükümlülükleri öğrenin.
25:38Yapay zekayı nasıl devreye sokacağınızı da öğrenin dedi.
25:41Buna çok önem veriyoruz.
25:44Yapay zeka okur yazarlığına da herkesin bu bilgilere de sahip çıkması lazım.
25:51Ne kadar temas edecek, ne kadar devreye sokacak yapay zeka araçlarını.
25:55Hem bireysel olarak hem kurumsal olarak.
25:58Çünkü böyle gittikçe vahşi batıya doğru giden bir tablo var.
26:02Herkesin kendini, ailesini, kurumsal yapısını koruması gereken bir yapı var.
26:10Ve bunun içinde özel şirketler de var.
26:13Denetim şirketleri var.
26:14Amerika'da yine çok güçlü bu alanda.
26:18Hatta kar amacı gütmeyen çok fazla kurum da var.
26:24Bunları takip etmek gerekiyor.
26:25Evet az gittik uz gittik bir 5N1K'nın daha sonuna geldik.
26:29Önümüzdeki hafta yeni bir 5N1K'da buluşuncaya kadar ben Cüneyt Özdemir.
26:33Hepinize iyi günler, iyi akşamlar dilerim.
Önerilen
8:02
1:31
1:41