Tawilis, nanganganib na nga bang maubos? | I-Witness - video Dailymotion

GMA Public Affairs

Isa pang banta sa kabuhayan mga mangingisda sa Taal Lake ay ang unti-unting pagkaubos ng tawilis—isang uri ng isda na sa lawa lamang matatagpuan. Nasa watchlist na ngayon ang tawilis bilang endangered species.

Transcript

00:00Si Rolly naman, pumalaot muli bago magtakip siling.

00:15Nagbaba ka sakaling, may ipagkakaloob na biyaya ang lawa ngayong gabi.

00:24Si Rolly at iba pa mga nangingisda ng kawilis,

00:28ay nakatutok sa kanilang hanap buhay.

00:33Ang tawilis ay isang freshwater sardine.

00:39Nag-iisa lang ito sa buong mundo.

00:43At dito lamang matatagpuan sa Taal Lake.

00:49Kaya naman ganun na lamang ang pagmamahal ng mga taga rito.

00:53Sa maliit na islang ito, napamanan ng kalikasan

00:57at masasabing biyaya ng bulkan.

01:05Subalit, kasulukuyang humigpit ang panguhuli sa tawilis.

01:09Nasa watch list na kasi ito bilang endangered species.

01:25Endemic ang tawilis sa Taal Lake.

01:28Ibig sabihin, dito lamang matatagpuan ng ganitong uri ng sardinas.

01:32Kumbaga, unique talaga yung sardinella tawilis sa Taal Lake.

01:38Kasi sinasabi nila,

01:40only fresh water sardine in the world.

01:45It's only fresh water sardinella.

01:48In sardinella, genus sardinella.

01:50Kasi there are other sardine in fresh water.

01:54Pero ito, isa genus niya na sardinella.

01:57Siya lang yung fresh water in the world.

01:59So, dati saltwater lagoon niya?

02:00Oo, dati saltwater.

02:02So, several eruptions made the formation of the lake.

02:07Na merong isang nakalusot na isang sardinella species

02:11na maaaring nanggaling sa Balayan Bay.

02:14Kasi the only connection of the lake to the sea

02:19sa Balayan Bay lang, yung malapit sa kanya

02:21through the Pansipit River.

02:25Taong 2017,

02:27nang ideklara ng International Union for Conservation of Nature

02:31na endangered ang sardinella tawilis.

02:35Since tawilis is only found in Taal Lake

02:39as compared to the whole, to globally,

02:42so doon lang siya nakikita.

02:43So, pasok siya doon sa area of occupancy

02:46na ibig sabihin is maliit lang yung area of occupancy.

02:50So, pag maliit siya,

02:52so ibig sabihin meron silang...

02:54Very vulnerable.

02:56Yes, very vulnerable.

02:57So, speaking of which,

02:59ang tawilis ay kailangan hulihin wild.

03:03Hindi pwedeng makultivate yan.

03:06Kasi yung nasa fish cages,

03:07maraming ang fish cages sa Taal Lake,

03:10puro sila mga invasive species.

03:13Right?

03:14Yung mga exotic siya.

03:16Yung tawilis,

03:18hindi pwedeng...

03:19hindi na kukultivate?

03:20Na-try namin doon sa Taal Lake mismo,

03:23kasi sabi natin,

03:25oh, wild naman siya.

03:26Nagkulong lang kami doon.

03:28Hindi pa rin na...

03:30hindi pa rin siya nag-okay.

03:32Kasi siguro,

03:35ano,

03:36talagang umiikot siya eh.

03:38So, gusto niya talaga malawak yung kanyang habitat?

03:40Yes.

03:42Yes.

03:43Sa dami ng pagsasiliksik

03:45na ginawa ng grupo ni na Dr. Mutia,

03:48inirekomenda nila

03:49ang closed season sa Taal Lake.

03:52So, isa kayo sa mga nagrekomenda

03:54ng closed season,

03:57ibig sabihin,

03:59bawal mang isda

03:59ng tawilis.

04:01Nagahanap kami ng

04:02what is the science?

04:04Ano yung basis

04:05of closing it,

04:08yung pag-declare mo ng closed season?

04:10So, we see that

04:12the spawning season

04:13is during March and April.

04:15Nagpipik talaga siya

04:16during March and April.

04:18That means,

04:19doon sila mga buntis.

04:21Oo.

04:21So, yun yung naging basihan

04:24kung bakit

04:25pwede mo siyang i-close season

04:27during that time

04:28kasi so that

04:30yung mga buntis

04:31ay magkaroon ng time

04:32para manganak sila.

04:34So, after manganak,

04:36pwede mo na silang hulihin.

04:39Ang mga manging isda

04:40ng tawilis

04:41habang closed season

04:42kumukuha ng ibang trabaho.

04:45Sina Rolly,

04:46wala raw magawa

04:47kundi sumunod.

04:49Nagpapatrolya

04:50ang pamahalaan

04:51at istriktong ipinatutupad

04:53ang pagbabawal na ito.

05:03Makaraan ng limang oras,

05:05binalikan ni Rolly

05:06ang kanyang lambad.

05:07Sa mga wali na haplang po,

05:22hindi po marami,

05:24talagang kakunti po

05:25ang nagtasamin.

05:26Logi ko kami pagkaganito lang

05:27ang aming nauhuli.

05:29Logi?

05:30Logi.

05:30Oo.

05:31Logi sa pagod,

05:33especially lalo sa gusolina.

05:35Kung ganito lang

05:36ang aming makukuha.

05:39Dahilan na rin marahil

05:40sa kakaunting huli

05:41ng tawilis,

05:42na ilibas ni Rolly

05:43ang sama ng loob.

05:45Sa katulad nga ako nito,

05:46ako ay kumikilos

05:50ng kahit sulunan

05:51ay nangingisda.

05:53At normally,

05:55dapat o sa isang bangkang gayaan,

05:57dalawa ako kayo magkasama.

05:58Dahil po yung mga

06:00summisible ng mga kabataan

06:02ay parang wala rong

06:03ngilig sa dagat,

06:04sa lawa.

06:05Yung mga pinag-aaliwan nila,

06:07mga cellphone.

06:08Actually, ako ay may anak

06:09ng lalaki,

06:10hindi ko mapakinabangan saan eh.

06:13Hindi lang pala

06:15ang tawilis

06:15ang nanganganib na mawala.

06:22Maraming salamat

06:23sa pagtutok sa iWitness,

06:24mga kapuso.

06:26Anong masasabi niyo

06:26sa dokumentaryong ito?

06:28I-comment na yan

06:29at mag-subscribe

06:30sa GMA Public Affairs

06:32YouTube channel.

Tawilis, nanganganib na nga bang maubos? | I-Witness

Category

Transcript

Recommended