00:00Yeni Dünya Düzeni kurulurken 1933'te devlet tanımını yapan bir sözleşme imzalandı.
00:07Birleşmiş Milletler'in de kabul ettiği ve bugün hala geçerli olan Montevideo Konvansiyonu adlı sözleşmeye göre bir devletin varlığı için dört temel unsur gerekir.
00:18Sürekli bir nüfus, belirli bir toprak parçası, devlet içi düzeni sağlayan ve yasaları uygulayan hükümet, diğer devletlerle bağımsız bir şekilde ilişki kurma kapasitesi.
00:30Ama Malta Egemen Askeri Düzeni ya da resmi adıyla Kudüs, Rodos ve Malta'daki Aziz John'un Egemen Askeri Düzeni veya değişen dönemlere göre
00:40Hospitaliye Şövalyeleri, Rodos Şövalyeleri ve Malta Şövalyeleri bir ülkenin en temel varlıklarından biri olan toprağa sahip olmamasına rağmen bir ülke olarak kabul ediliyor.
00:52Diğer ülkelerle diplomatik ilişkiler kurabiliyor, pasaport düzenleyebiliyor ve para basabiliyor.
00:58Bu ülkenin Sicilya'nın güneyinde bulunan bir ada ülkesi Malta Cumhuriyeti ile ortak bir tarihi var ama bugün iki başka yapı halindeler.
01:08Peki nedir bu hayalet ülkenin hikayesi ve bugün neler yapıyorlar?
01:12Malta Egemen Askeri Düzeni'nin temeli 1048 yılına dayanıyor.
01:19O dönem İtalya'da bir şehir devleti olan Amalfi Dükalı tüccarlarının girişimiyle hac vazifesini yerine getirmek için
01:26Kudüs'e giden Hristiyanlara hizmet verecek kilise, hastane ve manastırlar kurmak ve inşa etmek amacıyla kuruldu.
01:341095 yılında Haçlı Seferlerinin başlamasıyla da askeri bir misyon üstlendiler.
01:391291 yılında Memlük İslam ordusunun Akkayı fethi ile bölgedeki Haçlı varlığına son verilince
01:47diğer Haçlı birlikleri gibi Kıbrıs adasına geçip burayı kendilerine merkez edindiler.
01:53Kıbrıs'ta da ilk misyonlara olan Hristiyan hacılara yardım etme görevini sürdürdüler.
01:58Yeni hastaneler inşa ettiler ve adanın stratejik konumu sayesinde
02:03kutsal topraklara giden hacıları korumak için bir deniz filosu oluşturdular.
02:08Fakat Kıbrıs'ta artan istikrarsızlıklar sonrası 1310'da Rodos Adası'na taşındılar.
02:14Bir devlet gibi hareket edebilme kabiliyetini de Rodos'ta kazandılar.
02:18Kendi paralarını bastılar, diplomatik ilişkiler kuran yarı bağımsız bir yapı haline geldiler.
02:241523'te Kanuni Sultan Süleyman, Rodos'u kuşatınca ancak 6 ay dayanabildiler
02:31ve adayı Osmanlılara teslim edip askeri bir törenle ayrıldılar.
02:361530'da dönemin papasının onayıyla Malta Adası, Malta Egemen Askeri düzenine verildi.
02:43Aday için papanın iki önemli şartı vardı.
02:47Birincisi, sembolik olarak her yıl kira karşılığında bir şahin verilmesiydi.
02:52İkincisi de başta Sicilya olmak üzere Hristiyanlarla hiçbir şekilde savaşmamaktı.
02:58Artık Malta Şövalyeleri olarak anılan bu yapı 1565'te Osmanlı donanmasının düzenlediği
03:05Malta kuşatmasında çok büyük bir direniş göstererek Osmanlıyı yenilgiye uğrattı.
03:11Bu zafer Avrupa'da çok büyük coşkuyla kutlandı.
03:14Şövalyelerin lideri Valetta'nın Avrupa'daki saygınlığı yükseldi,
03:19bu sayede adaya yapılan maddi destek arttı ve Valetta isimli surlarla çevrili yeni bir şehir kuruldu.
03:26Aynı zamanda kuruluş amaçlarından biri olan hastane inşa etmek,
03:30hastalara yardım etmek için de projeler geliştirdiler.
03:34Adada o dönem dünyanın en organize hastanelerinden biri olarak kabul edilen büyük bir hastane inşa ettiler ve
03:40bir anatomi okulu ardından bir tıp fakültesi kurdular.
03:44Bu tıp fakültesi oftalmoloji ve farmakolojinin gelişiminde önemli rol oynadı.
03:50Ayrıca devamlı geliştirdikleri deniz filoları Akdeniz'de Osmanlılara ve Berberi korsanlara karşı büyük bir tehdit oldu.
03:58İnebahtı deniz muharebesinde haçlı filosuna destek verip Osmanlı'nın yenilmesine katkı sağladılar.
04:04Bu dönemli kurulan Malta'nın denizcilik okulu gittikçe ünlendi ve Fransızlarla diğer bazı Avrupalı devletler için çok sayıda deniz subayı yetiştirdi.
04:151798'de Napolyon Malta'yı işgal edince Malta Şövalyeleri Hristiyanlarla hiçbir şekilde savaşmama sözü nedeniyle teslim oldu ve Avrupa'ya daldılar.
04:26Tarihten silinmemelerini ise Ortodoks Kilisesi'ne mensup olan dönemin Rus çarı 1. Pol'le borçtular.
04:331. Pol, Malta Şövalyelerine St. Petersburg'da yer tahsis etti, para verdi ve kendisini de onların lideri ilan etti ama bu liderlik Katolik Kilisesi tarafından tanınmadı.
04:461806 yılında İsveç hükümeti, Baltık Denizi'nin en büyük adası, Gotland'ı egemen bir devlet kurmaları için Malta Şövalyelerine vermeyi teklif etti.
04:55Fakat Malta Adası'ndaki haklarından vazgeçmek anlamına geleceği için İsveç'in bu teklifini kabul etmediler.
05:02Çar 1. Pol öldüğünde oğlu Alexander liderliği şövalyelere geri verdi.
05:08Şövalyeler, Papalık Devleti'nin davetiyle İtalya'ya geçerek 3 şehirde kendilerine merkezler oluşturdu ve yoksullarla hastalara yardım etme konusuna odaklandılar.
05:18Fransa ile İngiltere arasındaki Fransız devrim savaşları sonrası 1802'de imzalanan Aminian Antlaşması'na göre Malta Adası, Malta Şövalyelerine geri verilecekti ama İngilizler antlaşmadaki bazı maddeleri gerekçe göstererek bunu kabul etmedi.
05:35Ayrıca o dönemki ada halkı da İngiliz imayesine girmek istiyordu.
05:40İşte bugünkü Malta Cumhuriyeti ile Malta Şövalyeleri veya bugünkü resmi adıyla Malta Egemen Askeri Düzeninin iki farklı yapı olması da bu gelişmelerin sonucunda olmuştur.
05:51Artık adada İngiliz imayesinde kurulan daha sonrasında ise 1964'te bağımsızlığını ilan eden bir Malta Cumhuriyeti vardı.
06:00İtalya'da ise ülke dışı statüye sahip mülklerde faaliyet gösteren Malta Egemen Askeri Düzeni vardı.
06:08Bugün İtalya'daki ana karargahları Roma'nın merkezinde altında dünyaca ünlü moda markası Hermes'in bir mağazasının olduğu Palazzo Malta adlı binadır.
06:18Diğer mülkleri de yine Roma'da Aventine Tepesi'ndeki Magistral Villa'dır.
06:23Magistral Villa aynı zamanda bu yapının İtalya Büyükelçiliğine ev sahipliği yapıyor.
06:28Ayrıca Malta Adası'ndaki San Angelo Kalesi üzerinde de resmi olarak hakları var.
06:35Malta Egemen Askeri Düzeninin belki de en dikkat çekici özelliği, dünya çapında geniş bir diplomatika sahip olmasıdır.
06:43Yüzden fazla ülkeyle diplomatik ilişkileri bulunuyor.
06:45Bu ilişkiler hem temsilcilik açmak gibi aktif hem de başka ülkelerin temsilciliklerini kabul etmek gibi pasif şekilde yürütülüyor.
06:53Hatta bazı ülkelerde diplomatik dokunulmazlıklar ve ayrıcalıklardan da faydalanıyorlar.
06:59Kendi pasaportlarını düzenleyebiliyorlar ve bazı ülkeler bu belgeleri geçerli kabul ediyor.
07:05Düzen adı Skudo olan kendi parasını ve posta pullarını da basabiliyor.
07:10Ancak bu para semboliktir ve ticari dolaşımda yer almaz.
07:13Posta hizmetleri ise yalnızca ikili anlaşmalar yapan ülkelerde geçerlidir.
07:19Bugün 57 ülkeyle karşılıklı posta anlaşmaları var.
07:23Düzenin iç yapısı hem dini hem de idari bir nitelik taşımaktadır.
07:27Üyeleri genellikle 3 sınıfa ayrılır.
07:29Adalet şövalyeleri, itaat etmiş şövalyelerle asil hanımlar ve layık üyeler.
07:35Geleneksel olarak asalet şartı aransa da zamanla bu gereklilik kaldırılmış,
07:40özellikle Amerikalı üyelerin katılımını kolaylaştırmak amacıyla sistem daha esnek hale getirilmiştir.
07:47Bugün tahmini olarak 13.000'in üzerinde üyesi bulunuyor.
07:51Bu düzen içinde çalışan 3 ana memursa resmi olarak vatandaş sayılıyor.
07:56Danimarka bayrağına benzer bir bayrakları var.
07:58Malta Egemen Askeri Düzeni günümüzde büyük ölçüde insani yardım sağlamaya
08:04ve uluslararası insani ilişkilerde yardımcı olmaya odaklanmıştır.
08:09120'den fazla ülkede 100.000 gönüllünün yardımıyla yaklaşık 52.000 doktor,
08:14hemşire, yardımcı ve sağlık görevlisi istihdam ederek etnik köken veya din ayrımı yapmaksızın
08:20dünyanın dört bir yanındaki çocuklara, evsizlere, engellilere, yaşlılara,
08:25ölümcül hastalara, mültecilere ve cüzdanlulara yardım ediyorlar.
08:29Bu amaçlar için 1994'ten bu yana Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda daimi gözlemci statüsüne sahipler.
08:38Kendilerini tarafsız ve apolitik olarak tanımıyorlar.
08:42Malta Egemen Askeri Düzeni çoğamızda uluslararası hukuk ve diplomasi açısından benzersiz bir örnektir.
08:49Ne tam anlamıyla bir devlet ne de sadece bir sivil toplum kuruluşudur.
08:53Diplomatik ilişkiler kurabilmesi, pasaport ve pul basabilmesi gibi unsurlar onu ayrıcalıklı kılar.
09:00Ancak bu ayrıcalıkların ardında yatan hukuki temel oldukça karmaşık ve tartışmalıdır.
09:06Özellikle devlet olmayan bir yapının bu denli geniş diplomatik faaliyetler yürütmesi,
09:11modern uluslararası hukukun estekliğini ve bazı istisnai durumlara ne kadar açık olduğunu gösterir.
