May mga nagtutuloy pa rin ba ng sinaunang epikong inaawit ng mga binukot? | I-Witness - video Dailymotion

GMA Public Affairs

Si Federico “Pedring” Caballero ay anak ng isa sa pinakahuling binukot sa kanilang komunidad. Bagamat hindi babae, pinili niyang pag-aralan at itaguyod ang Sugidanon—ang sinaunang epikong inaawit ng mga binukot.   Layunin ni Tatay Pedring na buhayin at ipamana ang kanilang kultura sa kabila ng pagkawala ng mga binukot.   Mahigit dalawampung taon na mula nang maitampok siya sa dokumentaryong “Ang Huling Prinsesa.” Natupad na kaya ang kanyang pangarap na maipasa ito sa bagong henerasyon?   Panoorin ang ‘Binukot,’ dokumentaryo ni Kara David sa #IWitness.

Transcript

00:00O'y bala o ganda'y dalian na to dugay

00:07Anak ng isa sa pinakahuling binukot si Federico Pedring Caballero.

00:13Bagamat hindi siya babae, pinag-arala ni Tatay Pedring ang sugidanon o inaawit na epiko ng mga binukot.

00:20Para kahit pumanaw na ang mga huling binukot ng kanilang lugar, hindi na mamamatay ang kulturang kinagisnan.

00:31Makalipas ang dalawampung taon, buhay pa kaya ang pangarap niyang iyon.

00:41Sa aking pagbabalik sa isla ng Panay, hinanap ko ang mga matatandang binukot na nakilala ko noon.

00:49Nalaman kong marami pala sa kanila ang pumanaw na.

01:07Nalaman ko rin ang mandilikhang si Federico Caballero ay pumanaw na rin.

01:13Hinanap ko ang kanyang asawa na minsang nagturo sa aking umawit at sumayaw.

01:22Ito na yung koron ako.

01:25Ito na yung koron ako.

01:27So yung mga nagsusunod daw nito, yung mga isusunod na mga babae, mga prinsesa nila.

01:37Nanay!

01:39Halanay!

01:41Hindi mo ako nakikilala?

01:46Nakikita niyo ba ako? Malabo ang mata mo?

01:48Pagod mo yung maki-anak ha.

01:50Oo?

01:51Ito lang daw ang mali.

01:53Ako ang nagbisita sa inyo ni Tatay Pedring.

01:57Mahigit 90 years old na si Lola Lucia.

02:00Mahina na siyang kumilos at magsalita.

02:03At halos hindi na niya natatandaan ang nakaraan.

02:07Natatandaan ko dito sa Kalinog.

02:10Wala pang kalsada noon.

02:11Tapos talagang very rough roads pa siya.

02:13Pero may pinuntahan ako isang lugar, yung Balay Tulunan.

02:15Tulunan.

02:24Ito ang Balay Tulunan, isang maliit na eskwelahan sa taas ng bundok.

02:29Eskwelahang itinayo ng natitirang angkan ng mga binukot si Tata Pedring.

02:38Hinanap ko ang eskwelahan na itinayo noon ni Federico Caballero.

02:42Baka sakaling mahanap ko pa ang bakas ng nakaraan.

02:46Nay!

02:47Kumusta po?

02:50Ito po ba yung Balay Tulunan?

02:52Pero ito na lang ang aking nadatnan.

02:55Dito ba tayo doon dati?

02:57Dala dati tapos mayroon ditong maliit na kubo, ma'am.

03:01Oo, may kubo dito.

03:02Tapos may silong.

03:03Tapos may second floor.

03:05Pila upoonin niyo ako doon.

03:07Saan ang kubo?

03:08Wala, nasira na, ma'am.

03:09Nasira na.

03:10Dito yung kubo?

03:11Ito po.

03:12Dito po.

03:13Wala na.

03:14Wala na.

03:15Nasira na bagyo.

03:16Nung ano?

03:18Yung malakas na bagyo.

03:20Ah, so wala na?

03:21Wala na.

03:22Eh, dito?

03:23Tapos ito, hinihingian ng papa ko noong duhay pa siya, ma'am.

03:26Pero nandito na ito dati.

03:27Oo, yung museum ipo.

03:29Oo, dito kami nag-aral ni Ai-Ai.

03:32Yung may blackboard.

03:34Tapos wala na, ma'am?

03:36Anong wala na?

03:37Yung blackboard kasi nandoon na sa baba.

03:41Doon na lang lang na tira.

03:43Ay.

03:46Nang hinayang ako sa aking nakita,

03:50tuluyan na nga bang pumanaw kasama ng mga huling prinsesa

03:53ang pinaka-iingatan nilang awit sa yaw at kultura.

03:59Nang hinayang ako sa mga inosenteng tinig.

04:25Sa mga bata, may bisita kita.

04:39Ano ganyan ba niyo kung may bisita sa balay turunan?

04:42Good morning, ma'am.

04:44Good morning, sir.

04:46Welcome to Panay Bukidnon Tribe.

04:49Yay! Thank you.

04:51Salamat.

04:52At sa isang sunok, may nakita akong pamilyar na mukha.

04:59Namit ko ba kayo dati?

05:01Kamukha po ninyo si Tatay Pedrin.

05:03Kapatid ko mo.

05:04Oh, siyang bunso.

05:10Younger brother ka?

05:12Pero wala ka dito nung nagbibigok kami.

05:14Sa Manila.

05:14Sa Manila kami ako.

05:15Sa Manila.

05:15Sa Manila, pero kamukha mo?

05:17Kamukha mo talaga?

05:19I was in Manila since 2000 up to 2014.

05:23Si Rodolfo ang nagtutuloy ngayon ng eskwelahang sinimulan ni Federico Caballero.

05:41Tulad ng kanyang mga kuya, na ipasa rin sa kanya ang mga awit at sayaw ng kanyang binukot na ina.

05:48Abang napatulog siya ng bunsok namin, kapatid, nagkakanta siya. Nakikinig kami.

05:59Simple matandaan namin, gabi-gabi kinakanta niya eh.

06:02Simple eh, hindi mo na makalimutan.

06:05Maregistrate na sa isip mo na yung something.

06:07Gabi-gabi, yun ang naririnig mo.

06:09Simple, wala namang radyo. Wala namang kurente.

06:15Simple, diyan lang kayo focus.

06:17Ah, tapos na-memorize mo na.

06:19Oo, simple eh.

06:21Aba!

06:22Oo.

06:23Maregistrate!

06:25Okay.

06:25Inawa at sa likod.

06:28Si Rodolfo at ang kanyang asawa na ngayon ang nagpapatakbo sa School of Living Tradition sa Kalinong Iloilo.

06:36Tuwing Sabado at Linggo, tinitipo nila ang mga bata sa kanilang tribo para ituro ang mga sinuunang awit, epiko at sayaw.

06:47At kung dati sa mga babaeng binukot lamang itinuturo ang mga sugidanon at katutubong tradisyon, ngayon pati mga batang lalaki, tinuturuan na rin.

06:59Sa ganitong paraan, maraming magmamanan ng katutubong kultura.

07:10Binukot ka man o hindi, babae ka man o lalaki.

07:13It is our legacy to our great young mother.

07:19Minana namin, hindi po di makalimutan namin habang mahininga kami.

07:24Kaya hindi ako nagtigil sa pagturo sa mga bata kahit walang supporter.

07:29Para masalin ko sa kanila yung kaalaman ko na maalaala nila aga nito pala noon.

07:35Maraming salamat sa pagtutok ninyo sa eyewitness mga kapuso.

07:39Anong masasabi ninyo sa dokumentaryong ito?

07:42I-comment nyo na yan tapos mag-subscribe na rin kayo sa GMA Public Affairs YouTube channel.

May mga nagtutuloy pa rin ba ng sinaunang epikong inaawit ng mga binukot? | I-Witness

Category

Transcript

Recommended