00:00Oh, ito naman mga car screen, may kakilala ba kayo na sobrang alerto at mapagmatsyag sa kanilang paligid?
00:08Aba, alam niyo ba na ito ay posibleng sanyalas pala ng tinatawag na hypervigilance?
00:13Isa po itong kondisyon na nakaka-apekto sa isang tao at ang pag-o-overthink ng anumang oras ay maaaring may mangyaring hindi kaaya-aya.
00:23Alamin natin kung ano pa ang mga detalye tungkol sa hypervigilance kasama ang psychiatrist na si Dr. Joanne May Perez-Piparial.
00:32Good morning, Doc, and welcome again sa RSP.
00:35Hello, good morning, Ma'am Diane, Ma'am Leslie, at sa lahat ng mga ka-RSP. Good morning sa ating lahat.
00:40Alright, well, Doc, so ano ba itong hypervigilance at paano ito naiba sa yung normal mo na pagiging alerto at saka maingat?
00:47Yes, normal yun na meron tayong sense of kailangan alert tayo.
00:52Pagalimbawa, pag nagkukross ng street para huwag tayong ma-put into danger, normal yun.
00:57But pag ito ay nagiging extreme, intense, napatuloy siya, na kahit na on a resting, wala naman talagang threat, walang danger.
01:06Ay yung ating, huwag ni-imagine natin yung ating brain, lagi siyang naka-on.
01:10Naka-ano siya, yung alert system ng ating brain is laging naka-on, lagi siyang patuloy, na nagmamat-seed, nagmamatyag, naka-alerto, kahit wala naman talagang real danger, as yun ang hypervigilance.
01:27Pag nagiging intense siya and prolonged.
01:29Ano-ano po ba yung mga karaniwang sanhipo ng hypervigilance?
01:32Maraming siyang pwedeng mga factors or root causes.
01:38Usually, ito ay nanggagaling from a previous, no, na traumatic episode.
01:43Trauma is very, ano, to, no, crucial.
01:45Kasi sometimes, pag isang individual ay na-expose, or nakarinig, or naka-experience ng something traumatic, is nagiging, ano na siya, alerto na lagi for any form of danger or threat sa kanyang buhay, or sa buhay ng mga tao sa kanyang paligid.
02:01So, maaring yun.
02:02Another also is possible din, no, na may sa upbringing.
02:06For example, kung sa family, sa family background, ay hindi medyo healthy ang environment nung lumalaki, no, yung bata, laging may mga gulo sa pamilya, sa...
02:17Sigawa.
02:18Yeah.
02:19Also, alert ka lagi for any form of danger.
02:22Another is mga other forms of mental health concern, like anxiety.
02:26Maaring siyang symptom, in fact, of anxiety.
02:29Yung laging may pangamba, takot, or PTSD, as mentioned, post-traumatic stress disorder.
02:34And, physically, ha, may mga physical disorders din, medical conditions, na maaaring mag-present ng trauma ng hypervigilance, like hyperthyroidism.
02:45Kaya, yung lagi silang alert, no, so, hirap matulog, et cetera.
02:49Kaya, kailangan ipatsuri din natin before natin masabi na ito ay talagang purely hypervigilance na in a psychological or emotional or mental.
02:58So, pwede ba yung parang panic attack?
03:00Iba naman yun.
03:01Iba pa yun.
03:02Oo, but, ang symptoms ng hypervigilance, maaaring kasama yun.
03:06Kasi marami siyang symptoms, no, like usually, kasi nga, laging alert ang ating brain.
03:11Number one dyan, kung laging alert, marami tayong iniisip, hirap matulog.
03:16Or, parang kung nakakatulog ka, paputul-putul ang tulog.
03:19Kasi nga, parang ang lookout ka lagi na may danger.
03:22So, kaya, hindi ka nakakatulog ng maayos.
03:24Another is, because marami kang iniisip, overthinking, worrying, ay hindi nakakapag-concentrate, hindi nakakapag-focus.
03:32So, which is a problem siya kung tayo ay nag-work.
03:35Kasi, hindi ka makaka-focus sa trabaho or pag student ka naman, hindi ka makaka-focus sa schoolwork mo, sa akads.
03:42Another is, pwedeng physical symptoms, like halimbawa, marami mga sakit-sakit sa katawan na hindi natin ma-explain.
03:49Yung panic attack na sinabi kanina, yung attacks out of the blue, no, yung mabilis antibok ng puso, pinagpapawisan, parang feeling mo mahimatay ka,
03:57or nagkakaroon ka ng parang increase in blood pressure, hirap huminga.
04:02So, kaya very important na aware tayo na maaaring meron tayong hypervigilance.
04:06So, emotionally naman sila yung mabilis, mairitable.
