Unutulmaya yüz tutmuş dokuma: Dastar

CNN TÜRK

Üretim Zamanı ekibi bu hafta Fethiye Likya Kadın Kalkınma Kooperatifi'nin hikayesini ekrana taşıdı. Muğla'nın dastar dokuması kadınların emeğiyle yeniden hayat buluyor. Üretim Zamanı ilham verici hikayelerle her pazar 10.35'te CNN TÜRK'te.

Transcript

00:00Kadınlar el ele verdiği zaman Yeşilyüzümlü'den çıkıp İstanbul'da da defile yapabiliyormuş demek ki.

00:15Çalışmak da güzel, kazanmak da güzel, üretmek de güzel.

00:23Biz artık kadının emeğini her yere taşır hale geldik.

00:30Merhaba, ben Çiğdem Karaca.

00:34Emekli İngilizce öğretmeniyim.

00:36Fethiye'de yaşıyorum ve Fethiye için elimden geleni yapmaya çalışıyorum.

00:40Emeklilik sonrası bütün burada gördüğümüz kadınları nasıl ekonomiye katarız, ne yapabiliriz arayışında olduk.

00:48Böylelikle Fethiyelik ya Kadın Kalkınma Kooperatifi kurulmuş oldu.

01:00Fethiye çok güzel bir coğrafya.

01:03Her türlü ürününüz var ama markalaşmamışsınız.

01:07Markalaşmadığınız için dışarıdaki insanlara bunu gönül rahatlığıyla tanıtamıyorsunuz.

01:12Dünyadaki Türkiye'deki bütün kooperatif modellerini araştırdım.

01:16Ne yapılabilirdi?

01:18Evet, hepsinin bir lokomotif ürünü var.

01:20Yeşilyüzümlü Dokuması Dastlarımız vardı.

01:23Biz buradan başlayalım.

01:25Kadınların bildiği işlerle yürüyelim ve bunu geliştirelim.

01:42Adım Gülfinas Çatal.

01:4410 yaşından beri dokuyum. 68 yaşındayım.

01:47Sen hesapla galiba.

01:54Eskiden her evde olurdu bu düven.

01:56Yaşlılarımız dokuyordu.

01:58Hangi sokağa girersen gir, Mekiksel'e gelir.

02:00Gıcır gıcır gıcır dokuyup duruyoruz.

02:02Çok güzel iş yapıyorsun teyzeciğim, bunu neden devam ettirmiyorsun?

02:06Bu dokumayı neden yapmıyorsun?

02:08dediğim zaman insanlar her alanda bana şu cümleyi söylediler.

02:13Bu cümlede bizim kooperatifimizin çıkış noktası olmuştu.

02:17Para etmiyoruz kuzum.

02:19Alan yok, satan yok.

02:21Eskiden böyle satılmazdı kızım.

02:23Para binde mi?

02:25Takas yapardık.

02:27Evde bulgurumuz mu bitti, pirincimiz mi bitti?

02:29Dastaları veririz, onları alırız.

02:31Gençler dokunmazdı zaten.

02:33Yaşlılarımız dokurdu evlerimizde.

02:35İşte buradaki son halka, satma halkası eksik olduğu için

02:39geriye doğru gidip üretim de bitmişti.

02:41Üretimi canlandırmalıydık.

02:43Evet ama nasıl canlandıracağız?

02:45Tezgah kalmamış para etmeye yorudan dolayı.

02:48Tezgahlarını da atmış insanlar.

02:50Marangozlarımızla birlikte gidip

02:52onların aynısından yaptırdık ve atölyelere koyduk.

03:01Onları hazırladığımız zaman

03:03o teyzeler böyle sevinç içerisinde

03:06tekrardan atölyelere geldiler

03:08ve yeni nesile öğretmek için can attılar.

03:14Dokumayı bilmiyordum.

03:16Annem yapıyordu ama ben bilmiyordum.

03:18Geriden bir baktığımız zaman çok da heves etmiyordum aslında.

03:21Burada gördüm herkes dokuyor.

03:23Heveslendim ben de.

03:24Kursta öğrendim.

03:25Öğrendikten sonra dokumaya başladım.

03:28Devam da ediyorum ve severek de dokuyorum.

03:36O zaman dokunan her şeyi kooperatif olarak satın aldık.

03:39Küçük keseciklere çevirdik, çantalara çevirdik.

03:42Farklı bir şeyler de oluyor dedirttik.

03:45Çeşidimiz yoktu.

03:46Sade başörtüsü olurdu.

03:47İçine atlet yerine gömlek dikerdik.

03:49Bunu dikeyerdik.

03:51Baktığımız zaman başörtüsü ev tekstili

03:54ve şal olarak kullanıldığını gördük

03:57ve bunun da pazarının kısıtlı, sınırlı olduğunu gördük.

04:00Dedik ki biz bunu ehil ellere vermeliyiz.

04:03Kimdi bu? Modacılardı.

04:05Onlar da bununla ilgili bize kreasyonlar hazırladılar.

04:09Ünlü mankenlerle, dastarımızdan yapılmış

04:12kıyafetlerle bir defile düzenledik.

04:17Böyle gözlerimiz doldu.

04:19Biz de bu kadar olabileceğini belki hayal etmemiştik

04:22ama çok büyük alkış aldık.

04:24Çünkü arkasında çok güzel bir hikaye vardı.

04:27Bu kadın emeğiydi.

04:48Böyle her şey yapılacağı hiç aklımıza gelmezdi.

04:51Ne istersen pantolon, gömlek, perde, masa örtüsü, yatak örtüsü.

04:56Ne istersen. Elbise.

05:01Ve evet kadınlar el ele verdiği zaman

05:04Yeşilyüzümlü'den çıkıp İstanbul'da da defile yapabiliyormuş demek ki.

05:08Bunu yaptık ve biz orada hiç yokken sipariş aldık.

05:12Ve köye geldiğimiz zaman tekrar döndüğümüzde

05:15hemen o tezgahlara kimleri bulduysak

05:18kadınları oraya çağırdık ve kadınlarla birlikte dokumaya başladık.

05:22Çünkü biliyordu ki o dokuduğu artık hemen satılacak

05:26ve dokuduğu günün sonunda da onu teslim ettiğinde parasını alacaktı.

05:35Biz başladığımız zaman 4 tezgahımız vardı.

05:39Ama şu an 40 tezgahı kooperatif olarak yaptık

05:43ve bir mahalleyi daha kattık komşu mahalleyi.

05:46Şu an 100'ün üzerinde dokuyan kadınımız var.

05:492021 yılında günlük üretim 10 metreyken

05:52şu an kadınlarla ulama usulü el ele verdik

05:56ve bunun sonucunda günlük üretimimiz 600 metreyi geçti.

06:06Daster dokuma yazın serin, kışın sıcak tutan tamamen doğal bir ürün.

06:12Ama bunun tezgaha gelene kadar geçirdiği aşamalar çok değerli

06:17ve zorlu bir süreç.

06:24Bize bu ipler çile halinde geliyor.

06:26Biz onları unlu suyla pişiriyoruz.

06:28Sert durması için, gücüden taraktan daha rahat geçmesi için.

06:32Sonra kuruduktan sonra bobinler halinde sarıyoruz, 40 tane bobine sarıyoruz.

06:36Çözgüyü yaptıktan sonra gücülerden ve taraktan teker teker geçiriyoruz.

06:41Geçirdikten sonra dokumaya başlıyoruz.

06:43En zevklisi dokuması.

06:45Öbürküler biraz daha zor geliyor.

06:52Emeğe çok zor.

06:53Sabır işi, hesap işi.

06:55Bir tek ipliği kaydırsan o örnek bozulur.

06:57Söker bir daha dokursun.

06:59Ben bazen yapıyorum.

07:01Aç kafa gitmiş gari, yaşlanmış da.

07:07Bazen dokuduğuma bakıyor yanlış olmuş, söküyorum bir daha dokuyorum.

07:12Düz olursa günde 3,5-4 metre düz dokuyoruz.

07:16Ulama olursa ulama biraz daha zor.

07:18Bir haftada bazen değişiyor, duruma göre değişiyor.

07:22O aralarda dokuyoruz.

07:26Eski modiflerimiz de var.

07:28Yeni ürettiklerimiz de var.

07:30Eskiden sülük deriz, çomak deriz, yılan yanlışı deriz.

07:34Oradan kilim yanlışı deriz, ulama deriz.

07:37Bunlar olurdu.

07:38Şimdi değişik değişik örnekler üretiyoruz.

07:40Örnekleri bir araya getiriyorsun, bir şeyler ediyorsun, düşünüyorsun.

07:44Bunu bora koysam deyin, bunu bora yapsam deyin.

07:46Daha güzel olur deyin.

07:48Yapıyorum bir şeyler.

07:52Yaptığım bir tane modifen.

07:54Torunumun adını koydum.

07:57Yeşil üzümünün, üzümünün bağ yaprağının adını koydum.

08:00Oradan bir tane ekin koyduk.

08:02Birinin adını bulamadım daha.

08:09Çok zevkli olur dokunması.

08:11Ben bir gün düğüne girmeyen, dokunmayan...

08:13O gün rahatsız olurum.

08:15Girerim iki parmak dokunurum, oh!

08:17Rahatımdır galiba.

08:22Kız ne böyle şişiriyorsunuz düğüne atamak?

08:24Benim kocamda etsiz yemek yemeyeyim.

08:26Bir gün fasulye pişiriyorum, bir gün çorba yok.

08:28Bir gün tarhana yok.

08:34Mesela önceden sadece yemek yedik.

08:37Mesela önceden sadece şal olan dastarımız...

08:40Şimdi köydeki teyzelerimiz hala onu kullanır.

08:43Örtüsü dastardır.

08:44Kendisi üretir ve bunu gururla taşır.

08:46Ne mutlu ki.

08:47Ama benim kıyafetim de artık dastar.

08:49Üzerindeki keçe de bir başka kadının bir eseridir bu da.

08:54Dokuyan bir kadın, diken bir kadın.

08:57Dikiş atölyeleri de açıldı.

08:58İhtiyacımız neyse ona evrildik aslında.

09:01Biz artık kadının emeğini her yere taşır hale geldik.

09:05Ben bundan sayesinde geliyorum, dokuyum, veriyorum.

09:08Tanıttılar, ilerledi.

09:10Tanınması da iyi bir şey, kazancı da iyi bir şey.

09:13Dastarhane aracılığıyla Vicky'e Kadın Kalkınma Kooperatifi'nin kurulması...

09:18...kadınlar arasında sosyal iletişime arttırdı.

09:22Ama en önemlisi hepsinin bir IBAN numarası var artık.

09:26Evet, kadın kendi parasını kazanmış oldu.

09:29Ve kendi emeğiyle, el emeğiyle, kendi tecrübesiyle...

09:33...kendisi gibi olan kadınlarla bir çevre kurdu.

09:37Bir yıl burada metrebaşı falan dokudum.

09:40Sonra maaşlı dokunmaya başladım.

09:42Ve artık maaşımı aldıkça çocuklarımın ihtiyaçlarına giderdim.

09:45Evimin ihtiyaçlarına giderdim.

09:47Böyle de devam ediyorum.

09:48Kendi harçlığımızı kendimiz çıkarıyoruz.

09:51Eşlerimizden harçlık istemeyiz.

09:53Kendi parası başkadır.

09:55Ha, eşin de verir.

09:56Verir ama kendi paranı harcadığın gibi harcayamazsın.

10:00Azıcık çekilirsin.

10:04Çok üretiyoruz.

10:06Her alanda üretiyoruz.

10:08Artık sınırları biraz aşmamız gerekiyordu.

10:11Güzel tesadüfler, güzel iş birlikleriyle...

10:14...İskoçya'ya kadar uzandık.

10:16Oralarda da anlattık.

10:17Ürünlerimizi de götürdük.

10:18İşte asıl amaç da buydu.

10:20Bu döngüyü Fethiye'de başlatmaktı.

10:23İşte bu değerlerimizi, kültürel mirasımızı biz ortaya çıkaralım.

10:27Lisanslayalım, markalaştıralım.

10:30Ve bütün dünyaya açılsın.

10:32Evrensel olsun.

10:36Gençlerimizin ilgilenmesi, öğrenmesi çok iyi bir şey.

10:39Çalışsınlar.

10:41Çalışmak da güzel, kazanmak da güzel.

10:44Üretmek de güzel.

10:46Çalışsınlar.

10:47Tavsiyem bu.

Kategori

Döküm

Önerilen