- evvelsi gün
Tarihi sevdiren ve merak uyandıran program Tarihte Yürüyen Adam geçmişten günümüze kadar ayakta kalmayı başaran tarihi yapıları ve hikâyelerini izleyicilerle buluşturuyor.
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Kategori
📺
TV ve DiziDöküm
00:00Vakıf Katılım, tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:59Vakıf Eserlerimiz programında bu hafta Sultanahmet Camii'ndeyiz.
01:04Sultanahmet Camii 17. yüzyılın başında inşa edilmiş,
01:08Sultan 1. Ahmet tarafından inşa ettirilmiş en önemli ve en büyük Salatin camilerinden bir tanesidir.
01:16Bu cami yapıldığı yer, üzerindeki hikayeler, etrafında dolaşan bu tür rivayetlerle beraber bugün anlaşılmayı beklemektedir.
01:25Sultanahmet Camii'nin minarelerinden tutun, aynı zamanda yapıldığı yer itibariyle de çok önemli bir anlama sahiptir.
01:33Çünkü Bizans döneminde hipodrom olarak, daha sonrasında at meydanı olarak isimlendirilen bu alanda Sultan 1. Ahmet bir cami inşa ettirmek istemiştir.
01:43Bu noktada söyleyelim, Salatin cami dediğimizde padişahın veya ailenin tamamıyla beraber inşa ettirilen camilere biz Salatin camileri diyoruz.
01:54Bu camilerin bir özelliği daha var.
01:56Bu padişahlar tarafından ya da aileleri tarafından inşa ettirilen bu camiler büyük bir kompleks olarak inşa ettirilmiştir.
02:03Günümüze kadar tamamı ulaşmamış olsa da medreseleriyle, hastaneleriyle, o günkü ismiyle, Darüş şifasıyla büyük bir kompleks olarak inşa edilmiştir.
02:14Bendeniz 2017 yılında İngiltere'de yüksek lisans yaptığım dönemde bir sunum yapmak istemiştim derste.
02:20O gün bu sunumda bugün akademisyen olan birçok uluslararası arkadaşa Sultanahmet Camii'ni anlatmıştım.
02:27Bugün de yine sizlerle beraber Sultanahmet Camii'ni anlamaya, tanımaya ve onu hissetmeye çalışacağız.
02:36Bu noktada Sultanahmet Camii'ni buyurun hep beraber gezelim.
02:57İstanbul'un şehir hafızası olarak Yeditepe'den birinin tam olarak üstündeyiz.
03:06Sultanahmet Camii Yeditepe'den birine inşa edilmiştir.
03:10Evliya Çelebi seyahatnamesinde en fazla bahsettiği camilerden bir tanesi olma özelliğine sahiptir Sultanahmet Camii.
03:18Çünkü Ayasofya'nın tam karşısına konuşlanmıştır.
03:21Burada hipodromda yani at meydanına inşa edilmesi ise tesadüfi değildir.
03:27Daha önce de söylediğimiz gibi bir Salatin Camii ya da klasik dönem için tamamı için şunu söyleyebiliriz.
03:33Herhangi bir cami klasik dönemde lalet tayin belli belirsiz bir noktaya yapılmazdı.
03:39Peki Sultanahmet Camii niçin hipodroma yani Bizans'ın hipodromuna at meydanına inşa edilmiştir?
03:46Burada aslında biz iki medeniyetin birleştiği ve karşılıklı olarak devam ettiği bir noktaya temas etmiş bulunuyoruz.
03:55Çünkü Sultanahmet Camii'nin buraya inşa edilmesinin bir sebebi vardı.
03:59Sultan 1. Ahmet tahta geçtikten sonra ki kendisi o dönemde çok genç bir padişahtır.
04:05Babası 3. Mehmet'in vefatıyla hızlıca alel acele bir şekilde padişah olmuştur.
04:11Kendisi Osmanlı Devleti'nin 14. padişahıdır ve kendisi tam olarak tahta 14 yıl padişahlık yapmıştır.
04:20Evliya Çelebi kendisinin 16. padişah olduğunu söylemiştir.
04:25Burada yanlış bir hesaplama mı var ya da farklı bir simgesel bir durum mu söz konusu bilinmiyor.
04:31Fakat Evliya Çelebi'nin 16. padişah dediği Osmanlı Devleti'nin 14. padişahı Sultan 1. Ahmet tam olarak şu an bulunduğumuz.
04:40Burada inşa edilmiş olan Sultanahmet Camii aslında İstanbul'un silüetine tam olarak bir Türk İslam mimarisi olarak damga vurmuştur.
04:50Bu noktada silüet kelimesi daha önceki programlarda da söylediğimiz gibi Fransızca bir kelimedir.
04:55Yani gölgelerin izleri anlamını taşımaktadır.
04:59Burada şunu hayal edelim.
05:0017. yüzyılın başındasınız ve gemilerle Marmara Denizi'nden İstanbul'a doğru girmektesiniz.
05:06Göreceğiniz en büyük camilerden bir tanesi Sultanahmet Camii'sidir o dönemde.
05:12Dolayısıyla şehrin ufku anlamı bütünüyle beraber dışarıdan gelen bir ziyaretçi için tam olarak silüeti ifade eden bu noktadadır.
05:22Bugün de aynı şey söz konusudur.
05:24Dünya üzerinde birçok insan dünyada yapılmış yani başka medeniyetlerin devamı olarak günümüze kadar var olan birçok eseri ziyaret etmektedir.
05:33Turistlerin İstanbul'da en fazla ziyaret ettiği mekanlardan bir tanesi tam olarak burasıdır.
05:39Sultanahmet Camii hala dünyadan birçok insanın ilgisini çeken Osmanlı'nın günümüze kalmış en önemli miraslarından bir tanesidir.
05:47Arkamda görmüş olduğunuz altı minaresiyle, ulemanın bir dönem kendisine rağbet etmemesiyle,
05:53Sultanahmet Camii'nin tırnak içinde söylüyorum kendi kişisel ihtirasları sonucunda yapıldığı iddiası,
06:00bütün bunlarla beraber cami girişlerindeki enaniyet zincirleri,
06:04bütün bunlarla beraber biz bugün Sultanahmet Camii'ni ve külliyesini bir vakıf eseri olarak günümüze 17. yüzyılın başından bugüne kadar kalmış olan bu külliyeyi hep birlikte anlamaya çalışacağız.
06:16Bu noktada bize yardımcı olacak olan elbette efsaneler, rivayetler, bulunduğu yer, minarelerin hikayesi,
06:24Sultan 1. Ahmet'in hikayesi ve bu camiyi yaptıran mimariyle birlikte cami bir bütün olarak anlaşılmayı beklemektedir.
06:32Gelin hikayenin devamına A kapısından giriş yapıp devam edelim.
06:37MÜZİK
06:49MÜZİK
06:50Şu anda tam olarak arkamda görmüş olduğunuz Ayasofya aslında Sultanahmet'le birlikte ortak bir hikayeyi paylaşmakta.
07:11Bu hikaye iki caminin de hangi olaylar üzerine inşa edilmiş olmasıyla alakalıdır.
07:16İki büyük kompleks, iki yapı hep birlikte aslında büyük bir zaferin üzerine inşa edildiği iddia edilmektedir.
07:24Çünkü Ayasofya o dönemde 6. yüzyılda çıkan Hipodrom'da bugünkü at meydanı olarak isimlendirilen bu meydanda çıkan büyük bir ayaklanmanın bastırılması üzerine inşa ettirilmiştir.
07:35Aynı şekilde benzer bir hikayeyi paylaşan Sultanahmet Camii de kendi döneminde Anadolu'da çıkan büyük bir karışıklık olan Celali isyanlarının bastırılması üzerine inşa ettirilmiştir.
07:47Bu noktada çok önemli bir şeye temas etmek istiyorum.
07:51Bu da Salatin camilerin ortak bir özelliği var.
07:53Bu özellik de şudur aslında fetihten sonra ganimet mallarıyla bir şekilde inşa ettirilen bu Salatin camileri halkın üzerine çok fazla vergi bindirmeden yani halka yük yüklemeden inşa ettirilmiş camilerdir.
08:09Bu noktanın bir problem teşkil edip etmediğini birazdan konuşacağız.
08:14Fakat Hipodrom'da yani Bizans'ın at meydanı olarak kullandığı bu bölgede Sultan 1. Ahmet vezirlerin yaklaşık olarak Evliya Çelebi'nin bize aktarmış olduğu 5 tane vezirin evi bu bölgedeydi ve Sultan 1. Ahmet bu evleri satın alarak camiyi buraya inşa ettirmiştir.
08:33Gelin hep beraber C kapısından içeriye girelim.
08:39İstanbul'da 6 minareli olarak inşa ettirilen ilk ve tek Salatin camisidir.
09:03Fakat 6 minarelerinin hikayelerine geçmeden önce C kapısında İstanbul'da birçok Salatin camide bulunan şu an arkamda görmüş olduğunuz enaniyet zincirini size anlatmak istiyorum.
09:15Bu aynı zamanda bir camiyi sadece yatay düzlemde mimarisiyle ya da sanat özellikleriyle anlamanın ötesinde dikey yani daha önceki programlarda da söylediğimiz gibi tasavvufi bir okumayla nasıl okuyabiliriz?
09:30Şu an arkamda görmüş olduğunuz bu zincirin birden fazla anlamı vardır.
09:34Bu bir halk efsanesi ya da bir rivayet olabilir.
09:37Fakat bunu daha önceki programlarda söylediğimiz gibi mekan toplumu var eder ve toplum mekanı var etmeye devam eder.
09:45Bu ikisi aynı anda mevcuttur ve birlikte inşa etme sürecini devam ettirirler.
09:50Dolayısıyla enaniyet zinciri olarak şu an tam olarak arkamda görmüş olduğunuz bu zincirin şöyle bir anlamı vardır.
09:56Camiye girdiğinizde başınızı eğip girmek zorundasınız.
10:00Enaniyetinizi yani benliğinizi bu hayata nefisle bağlanan vücudunuzu bir tarafta bırakıp daha sonrasında ruhunuzu beslemek için camiye girersiniz.
10:10Bu caminin birden fazla boyutla birden fazla anlayış biçimiyle anlaşılabileceğini bize göstermiştir.
10:18Bugün İstanbul'un en tarihi noktalarından birisi olan, tarihi yarımada da ve Yeditepe'den birisinde bulunan Sultanahmet Camii'ne bu taraftan da girmek istedik.
10:28Çünkü bu caminin çok katmanlı yapısını gösteren en önemli özelliklerinden bir tanesidir.
10:34Buyurun hep beraber caminin avlusunda diğer meseleleri, minarelerin hikayesini ve Sultan 1. Ahmet'i okumaya ve anlamaya devam edelim.
10:48İzlediğiniz için teşekkür ederim.
11:18Büyük bir ihtişamla yapılmış olan bu mabet sadece yapıldığı yer veya Sultan 1. Ahmet'le birlikte anılmanın ötesinde minareleriyle de kendinden hep söz ettirmiştir.
11:32Bu minareler 6 minaredir.
11:34Yani Osmanlı'da ilk 6 minareli cami, Salatin Camii olma özelliğini haizdir.
11:41Fakat bu minarelerin bir hikayesi vardır.
11:43Bu hikaye Sultan 1. Ahmet dönemindeki mimar başına Sedefkar Mehmet Ağa'ya emir vermiştir.
11:50Minareler altından olsun.
11:51Fakat o dönemde rivayet oldur ki Sedefkar Mehmet Ağa bu minarelerin altından yapılacak olmasının devlet bütçesine çok büyük bir zarar vereceğini ve dolayısıyla devlet bütçesini açacağını bildiği için bunu yanlış anlamış gibi yapmıştır.
12:07Bu noktada altından yapılması gereken minareyi altı minare olarak algılamıştır.
12:13Fakat bu aynı zamanda halk arasında belirli dedikoduları beraberinde getirmiştir.
12:19Çünkü o dönemde altı minare sadece Kabe'de, Harem-i Şerif'te mevcuttur.
12:24Dolayısıyla Harem-i Şerif dışında bir camide altı minare bulunması aslında edebe mugayir olarak algılanmıştır.
12:30Dolayısıyla halkın rahatsızlığını duyan Sultan I. Ahmet buradaki bir minareyi yıkamayacağına göre Kabe'de bir minare daha inşa ettirmiştir.
12:40Bu aslında halkın tümüyle beraber bir caminin Mekke ile yani Müslümanların kıblesiyle doğrudan manevi olarak bağlantılı olduğunun en önemli göstergelerinden bir tanesidir.
12:52Minarelerin bu hikayesi aynı zamanda caminin var olmasını.
12:57Bugün bizlerle beraber bir salatin cami olma özelliğini taşıması ve aynı zamanda bir mekanı manevi hikayelerle de var kılmaya devam etmesi açısından çok önemlidir.
13:08Bugün minarelerin hikayesiyle beraber aslında biz 17. yüzyılın başında inşa ettirilmiş olan bir mabedi günümüze kadar taşımaktayız.
13:18Bugün hala İstanbul'da altı minareli olan tek salatin camisi Sultan Ahmet Camii'dir.
13:24Ayasofya'nın tam karşısında kurulması bugün hala ziyaretçilerle dolup taşması aslında bu caminin ne kadar önemli bir noktada olduğunu bize göstermektedir.
13:35Şunu söyleyelim sabahın erken saatlerinde sıcak bir günde hala turist akını var.
13:41Yani tarih boyunca en önemli camilerden bir tanesi olması hala devam etmektedir.
13:47Günümüzde bu camiyi ziyaret eden yıl içerisinde milyonlarca turist vardır.
13:53Ve bu camiyi var kılmaya devam eden hikayelerden bir tanesi de altı minarenin hikayesidir.
13:59Gelin hep beraber caminin avlusunu birlikte gezmeye devam edelim.
14:17İstanbul'un hafızası Yeditepe'den bir tanesi Sultan Ahmet Camii'ndeyiz.
14:41Bugün Sultan Ahmet Camii'ni birlikte geziyoruz ve anlamaya çalışıyoruz.
14:45Sultan 1. Ahmet'le beraber Ayasofya ile diyaloğu üzerinden biz bu mabedi anlamaya çalıştık.
14:51Fakat şu anda tam olarak yukarıda görmüş olduğunuz Bakara suresinden bir ayet-i kerimeyi sizlerle paylaşmak istiyorum.
14:58Bu ayet-i kerimede namazınızı koruyunuz ve orta namaza dikkat ediniz.
15:03Bu levha ile birlikte biz bir mekanı nasıl anlayabiliriz sorusu üzerinden.
15:07Yani Bakara suresinden alıntılanan ve bugün bir kapı üzerine levha olarak yazılan bu ayet tam olarak neyi ifade etmektedir?
15:16Ayetin içeriği ve bu ayetin bir mekanda yer işgal etmesi ve bir oluşu ifade etmesi bakımından çok önemlidir.
15:24Daha önce de konuşmuştuk.
15:26Cami mimarisinde sanat olarak tezyini yani süsleme noktasında seçilen ayetlerin hiçbirisi rastgele seçilmemiştir.
15:33Bu ayetler aynı zamanda caminin maneviyatıyla burada külliye içerisinde bir anlamı haizdir.
15:41Bu anlamlardan bir tanesi ve aslında birçok camide gördüğümüz ayetlerden bir tanesi bu kapının üzerinde şu anda mevcuttur.
15:49Az önce de söylediğim gibi namazlarınızı koruyunuz ve orta namaza dikkat ediniz.
15:53Burada orta namazın ne olduğuna dair birden fazla rivayet söz konusu.
15:57Ben tefsirleri araştırdığımda bu orta namazın kimi alimlere göre ikindi namazı olduğu, kimi alimlere göre de sabah namazı olduğuna dair farklı rivayetler söz konusu.
16:08Fakat şu soruyu sorarak devam edelim.
16:10Camilerde seçilen bu levhalar bir camiyi nasıl var kılmaktadır?
16:15Bu aslında bu haftanın sorusu olarak da sorulabilinir.
16:18Şunu söyleyelim, rastgele seçilmeyen, Kur'an'ın belli ayetlerinin mükerrer olarak yani farklı camilerde ve külli yerlerde birden fazla mekanda yazılması, yazılırken bir sanat icra edilmesi ve bunun caminin en uygun yerine yani camiye giren insanın görebileceği bir noktada bu ayetin seçilmesi tesadüfi değildir.
16:39Peki bu noktada salat kelimesi üzerinden biz ne anlayabiliriz?
16:43Türkçemizde bizim aslında namaz olarak bildiğimiz ibadetin İslam terminolojisindeki orijinal karşılığı salattır.
16:51Bu noktada şunu da soralım.
16:53Peki biz niçin namaz ya da oruç gibi Farsça terimler üzerinden ibadetlerimizi tanımlamışız?
17:00Çünkü bir dönem İran'da bulunan büyük hocalar tarafından aslında Anadolu'daki insanlar İslamiyet'i öğrenmişlerdir.
17:07Bu noktada şunu belirtelim. Bu terminolojinin Farsça üzerinden dilimize geçmiş olması da tarihi bir gerçekliktir.
17:14Fakat salat kelimesine dönecek olursak görmüş olduğunuz bu levhada yazılı olan bu ayetin seçilmesi rastgele değildi.
17:21Peki salat kelimesi nedir?
17:22Bu noktada Sultan Ahmet Camii'ni anlamaya çalışırken aslında bir giriş kapısı üzerindeki bu levhada yazılı olan ve aslında birçok camide görmüş olduğumuz salat kelimesini kendi içerisinde üçe ayırabiliriz.
17:34Bu üç ayrım üzerinden biz hem mabedi hem bir vakıf eserini hem de tarihi bir gerçekliği bir mekanın oluşunu anlayabiliriz.
17:44Bu üç noktadan bir tanesi abdiyet ve ubudiyetle yani kullukla alakası yani bir ibadet olarak salat kelimesi.
17:52Salat kelimesinin orijinali aslında dua anlamına gelmektedir.
17:56Fakat bizim Müslümanların beş vakit olarak gün içerisinde kılınan aslında bir önceki kapıda da yazılı olan namaz müminlere beş vakit belirli vakitlerde farz kılınmıştır.
18:08Ayetiyle birlikte anladığımızda salatın bir anlamı yani sözlükteki anlamının ötesinde bir ibadeti formal yani nasıl kılınacağı belli olan bir ibadet olarak mevcuttur.
18:20İkinci anlamını da şu şekilde ifade edebiliriz.
18:23Yine Kur'an-ı Kerim'den Şuayb Aleyhisselam ile alakalı bir kıssada biz şunu görmekteyiz.
18:29Şuayb Aleyhisselam bir halka gönderilmiştir ve o halka terazide yani ölçüde hile yapmamaları gerektiğini ifade etmiştir.
18:38Tam olarak oradaki soru aslında bugün Sultanahmet Camii'ni anlamamıza bize yardımcı olabilecek ipuçlarından bir tanesidir.
18:45Bunu şu şekilde ifade edebiliriz Şuayb Aleyhisselam terazide hile yapmayınız ölçüde tartıda hile yapmayınız dediği medyen halkının sorusu şudur.
18:56Bunu sana namazın mı emretti yani bunu sana salatın mı emretti yani formal ibadet olarak nasıl kılınacağı belli olan ibadetin dışında Şuayb Aleyhisselam'ın kıssasından aldığımız işaretle anlamaya devam ediyoruz.
19:10Burada Şuayb Aleyhisselam'ın kıssasından öğrendiğimiz şey şu camilerde bir levha olarak yazılı olan Bakara suresindeki bu ayetin aslında imlediği en önemli şeylerden bir tanesi salatın bir kimlik inşası olarak var olması.
19:26Bunu şunun için anlatıyoruz bir mabet orada abid olan yani ibadetini yapan insanlarla birlikte var olur ve onlarla birlikte bir mekan hüviyeti kazanır.
19:35Aynı şekilde ibadet eden kişi de bir mekana yani yatay bir düzleme ihtiyaç duyar.
19:41Bundan dolayı bu noktadan başlayarak dikey ufkunu yani ufki olarak nasıl anlayabiliriz'i biz salat kelimesinin ikinci anlamıyla birlikte aramaya devam etmekteyiz.
19:52Burada şunu söyleyelim ölçüde terazide hile yapılmamasını emreden bir salat insanda bir kişilik inşasını yani belli erdemlere sahip olması gerektiğini de biz İslam literatüründe, düşünce literatüründe ya da fıkhın kendisinde salat kavramıyla kelimesiyle birlikte anlayabiliriz.
20:12Az önce de ifade ettiğimiz gibi salat kelimesi sözlükle dua anlamına gelmektedir.
20:18Fakat bununla beraber bunun çoğulu olan salavat da peygambere destek veya onu anmak, ona salatu selam getirmek gibi literatür içerisinde, geleneğin kendi içerisinde birçok anlamını getirmiştir.
20:31Biz bugün iki anlamından bahsettik.
20:33Gelelim üçüncüsüne.
20:34Salat kelimesinin üçüncü anlamı ise tamamen doğayla iç içe bütün anlamlarını birlikte anlayabiliriz.
20:41Ne demek istiyorum?
20:43Burada şunu belirtmemiz gerekiyor.
20:44Namaz günün belli vakitlerinde inananlara farz kılınmıştır.
20:49Bu şu anlama gelmektedir.
20:51Sizler bir sabah namazını kılmak istiyorsanız gün doğmadan yani güneş doğmadan önce kalkmak zorundasınız.
20:58Bu noktada Şehzade Camii'nde andığımız Sezai Karakoç'u burada tekrar anmaktan hiç çekinmeyelim.
21:04Çünkü Sezai Karakoç'un söylediği bir gerçek var.
21:07Dünya tarihinde hiçbir ideoloji, hiçbir din aslında insanı gün doğmadan, güneş doğmadan önce ayağa kalkmaya ve uyanmaya çağırmamıştır.
21:19Dolayısıyla burada Salat'ın üçüncü anlamı yani bu çok katmanlı anlamlardan bir tanesi olarak doğayla iç içe olmaklığını anlıyoruz.
21:28Burada şunu söyleyelim. İslam dünyasında pratik ihtiyaçlardan yola çıkarak yani namaz vakitlerini belirlemeye çalışırken tam olarak biz güneşin hangi konumda olduğunu bilmek zorundayız.
21:42Bu isterseniz Abbasi dönemindeki tercüme faaliyetlerinden yola çıkalım.
21:47İsterseniz daha sonralara geldiğimiz noktada da İslam'ın pratik ihtiyaçlarının bugünkü bilime, astronomiye, matematiğe nasıl etki ettiğini görmekteyiz.
21:57Dolayısıyla Salat'ı bir kavram olarak aldığımızda bir formal ibadet yani nasıl kılınacağı belli olan Hazreti Peygamber'den müminlerin öğrendiği ve bir jenerasyondan sonraki jenerasyona nasıl kılınacağına dair aktarılan bir ibadet olarak birinci anlamı.
22:12İkinci anlamı yine Kur'an'dan tam olarak bir kimlik inşası olarak öğrendiğimiz yani dolayısıyla bir müminin sahip olması gereken bütün erdemleri taşıması gerektiğini görmekteyiz.
22:24Üçüncü anlamı ise bu da çok kritiktir.
22:26Bir inananın yani müminin doğayla yani en temelde güneşin konumuyla olan ilişkisi.
22:33Peki bu vakıf eseriyle nasıl ilişkilidir?
22:36Burada şunu söyleyelim.
22:38Birçok caminin minaresinde ya da bir kenarında bir taşın üzerinde biz güneş saatlerini görmekteyiz.
22:43Bu hem namazın nasıl kılınacağını hangi tarihte hangi vakitte kılınacağını belirleyen bir şey ama aynı zamanda güneşin yıl içerisindeki farklı konumlarını bile hesaplayabilecek bir bilgi düzeyine bizi götürmüştür.
22:57Fakat bir mekanda var ola gelen, mekanı var eden bir levha olarak da camiyi süsleyen, caminin tezyeni sanatlarından birisi olarak bu ayetler hep kullanıla gelmiştir.
23:11Dolayısıyla biz bir mabedi anlarken sadece hangi dönemde yapıldığı değil, daha sonrasında mekan kendisini nasıl var etmiştir bunu da anlamak zorundayız.
23:21Bir levha üzerinden Sultanahmet Camii'ni anlamaya çalıştık.
23:24Bu levhayla beraber yolculuğumuza devam edelim.
23:27İzlediğiniz için teşekkür ederim.
23:57İstanbul'un kalbinde, aynı zamanda İstanbul'un hafızasında bulunan Sultanahmet Camii'ndeyiz.
24:03Sultanahmet Camii'ni sadece mimari özellikleriyle değil, aynı zamanda Murat Paşa'yla da birlikte anmamız gerekiyor.
24:11Murat Paşa, Anadolu'da o dönemde cereyan eden Celali isyanlarını bastırmak üzere Anadolu'ya gitmiş bir paşadır.
24:18Fakat döndüğünde artık bir lakabı vardır, kuyucu Murat Paşa.
24:22Bu lakabın yani kendisine niçin kuyucu dendiğinin iki tane rivayeti vardır.
24:27Birincisi, Celali isyanlarını bastırırken oradaki isyancıları öldürüp kuyuya kapatmasıyla yaklaşık olarak 30 ya da 40 bin insanın ölümünden bahsediyoruz.
24:39Bu lakabı aldığı söylenmektedir.
24:41Bu rivayetlerden sadece bir tanesidir.
24:44Diğer rivayet ise Tebriz'de atıyla birlikte bir kuyuya düşmüş ve orada esir düşmüştür Murat Paşa.
24:51Fakat bu cami ile alakası şudur.
24:53Murat Paşa'nın Celali isyanlarını bastırması, Anadolu'da tekrardan nizam sağlaması 1. Ahmet için çok önemlidir.
25:01Çünkü Osmanlı'da bir zaferin üstüne inşa edilen birçok külliye bilinmektedir.
25:071. Ahmet'in tarih kayıtlarında bildiğimiz kadarıyla herhangi bir savaşa katıldığı bir tane küçük savaş dışında bir bilgimiz yoktur.
25:15Dolayısıyla bu mabedin bir zafer alameti olarak inşa edilmesini istemesi çok normaldir.
25:22Burada kuyucu Murat Paşa'nın Celali isyanlarını bastırmış olması ve dolayısıyla tekrar payitahta yani İstanbul'a dönmüş olması 1. Ahmet için kaçırılmayacak bir fırsattır.
25:34Kuyucu Murat Paşa İstanbul'a döner dönmez bu caminin inşaatına başlanmıştır.
25:39Bugün Sultanahmet Camii'ni anlamaya çalışırken aslında 17. yüzyıl yani 1609'da inşasına başlayan temelleri atılan bu cami ile birlikte biz aslında tarihte yürümeye başladık.
25:53Bir mabedi anlamaya çalıştık.
25:55Bu mabedle birlikte aslında bizim anlamaya çalıştığımız şey yüzyıllar boyunca ayakta kalabilen, yüzyıllar boyunca toplumu şekillendiren ve topluma yön veren.
26:05Aynı zamanda toplumun da buraya yön verdiği bir mabedi anlamaya çalıştık.
26:12Caminin ya da külliyenin bir vakıf eserinin etrafında şekillenen bu hikayelerle birlikte bütün pencere kapaklarıyla, cami içerisindeki ahşap işlemeleriyle, mermerin zarafetiyle ve niçin yabancıların Blue Mosk demesinin ardındaki temel nedeni hep birlikte anlamaya çalışacağız.
26:31Bu noktada tarihin en önemli, en eski noktalarından bir tanesi Bizans için hayati öneme sahip, aynı zamanda Osmanlı için şehrin silüetini değiştiren büyük bir mabedin olduğu yerdeyiz.
26:46Bu yer aslında tarih boyunca hep önemli ola gelmiştir.
26:51Ayasofya'nın karşısında bir mabed inşa ediyorsanız onu sadece mimarisiyle yani sanat eseri olarak geçmeniz mümkün değildir.
26:59Bunun ardında büyük bir zafer olmak zorundadır.
27:03Bu noktada Kuyucu Murat Paşa'nın Celali isyanlarını bastırmış olması, 14 yıl boyunca tahta kalan Sultan 1. Ahmet için mümkün olan en ideal sebeplerden, motivasyonlarından bir tanesiydi.
27:17Programın başında da söylediğimiz gibi Ayasofya ile birlikte diyaloğa giren Sultanahmet Camii aslında benzer motivasyonları ve benzer hikayeleri barındırmaktadır.
27:27Daha önce de söyledik Sultanahmet Camii Celali isyanlarının bastırılması üzerine inşa ettirilmişti.
27:34Ve aynı zamanda Ayasofya'da 6. yüzyılda yine bu bölgede Hipodrum'da At Meydanı'nda çıkan büyük bir isyanın bastırılması üzerine inşa edilmiştir.
27:44İki medeniyetin buluşma noktası.
27:46İstanbul'un tarihi yarımadası.
27:48Tam olarak burada, tarihe yolculuğa çıktık ve Sultanahmet Camii'ni kendi dönemiyle birlikte, hikayeleriyle birlikte, levhalarla, tezyini sanatlarla anlamaya çalıştık.
28:01Sultanahmet Camii'ni elbette bu kadar kısa sürede anlama ihtimalimiz olamaz.
28:06Dolayısıyla bu bölümü bitirirken biz caminin içerisine girmeden önce son olarak şunları söyleyelim.
28:13Bütün hikayeleriyle beraber tarihin en önemli noktalarından bir tanesi.
28:18İstanbul'un 7 tepesinden bir tanesinde bulunan Sultanahmet Camii hala İstanbul'un göz bebeği ve aynı zamanda dünyadan buraya akın akın gelen turistlerin de en uğrak noktalarından bir tanesidir.
28:31O zaman her zaman yaptığımız gibi şu cümleyle bitirelim.
28:34İstanbul'u sevin, şehrinize sevgiyle bakın.
28:38Sultanahmet Camii'ne gelirseniz bu mabedi, bu vakıf eserini, bu külliyeyi selamlamadan geçmeyin.
28:45İzlediğiniz için teşekkür ederim.
29:15İzlediğiniz için teşekkür ederim.
29:45Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sundu.
Önerilen
30:53
|
Sıradaki
31:30
35:19
35:06
30:34
37:34
33:11
38:46
30:50
30:59
37:56
35:30
38:45
34:56
36:40
46:32
42:37
30:22
44:09
38:00
35:23
42:07
40:14