- bugün
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Müzik
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri hoş geldiniz yayınımıza bildiğiniz üzere son haftalarda ciddi orman yangınları ile uğraşıyoruz efendim.
00:21Hem ülkemizde hem de dünyada sıcaklıkların artışı sebebiyle orman yangınları artık çok ciddi bir problem haline gelmiş durumda.
00:29Şu anda Sakarya'da devam eden ve büyüyen bir yangın var.
00:33Bileci'ye kadar ulaştı alevler ve Eskişehir'den görünmeye başlandı.
00:36Geçtiğimiz haftalarda da çok ciddi büyük yangınları farklı illerde gördük.
00:41Peki bu yangınları nasıl önleyeceğiz?
00:43Ne gibi tedbirler almamız gerekiyor?
00:45Hepsini konuşalım istedik sizler için.
00:48Bugün İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Doğan Ay Tolunay'ı ağırlıyoruz.
00:54Hoş geldiniz.
00:56Hoş bulduk İrem Hanım.
00:58İyi yayınlar diliyorum.
00:59Evet şimdi dediğim gibi geçtiğimiz haftalarda da İzmir'de, Hatay'da, Antalya'da, Tekirdağ'da ciddi yangınlar gördük.
01:08Artık tabi bu yangınlar başlıyor, günlerce sürüyor.
01:12Tabiri caizse yanacak bir şey kalmadığında da müdahaleler sonucunda yangını söndürdük diyorlar ama
01:18nasıl halledeceğiz, nasıl çözeceğiz bu işi meselesi çok önemli.
01:23Siz yeni yangın rejimi diyorsunuz bu içinde bulunduğumuz duruma.
01:27Nasıl açıklarsınız, neler yapmalı?
01:29Şimdi şöyle söyleyeyim, günümüzün en önemli sorunlarından bir tanesi artık çok fazla yangın çıkmaya başladı.
01:40Eskiye göre yani 30 yıl öncesine göre yangınlar neredeyse iki katına yaklaştı ve bir günde yüze yakın yangın çıkabiliyor.
01:47Örneğin geçen sene 3800 orman yangını çıkmıştı.
01:51Bunlara anız yangınları dahil değil.
01:53Şimdi bir günümüzde 30 yıl önceye göre çok fazla sayıda yangın çıkıyor.
01:59Bunun başlığı sebebi orman yangınlarının %90 olasılıkla insanlar tarafından çıkarılması nedeniyle
02:07insanlar orman içine girdikçe yangın sayısı artıyor.
02:12Bunu bir kenara koymamız lazım.
02:14Ha bu sadece şey değil, hani gidip mangal yapmak, piknik yapmak değil.
02:20İşte anızlardan yangın çıkabiliyor.
02:23Artık kentlerimiz, yerleşim alanlarımız ormanın içine girmeye başladı.
02:27Özellikle pandemiden sonra, COVID'den sonra insanlar doğayla iç içe yaşamaya arzusu içindeler.
02:35Dolayısıyla çok fazla orman içinde insan aktivitesi arttı.
02:39Kentler büyüdüğü için kentlerin altyapısı, altyapı ihtiyaçları, örneğin elektrik nakil atları ve yollar
02:44maalesef orman içinden geçirmeye başlandı.
02:47Biraz kamulaştırma bedelleri yüksek diye.
02:50Çok ciddi sayıda elektrik attı.
02:52Bunlar yüksek, alçak gerilimler ya da dağıtım atları olabiliyor.
02:57Ve yollar yapıldı.
02:58Şimdi bu şekilde etkileşimler olduğu zaman, yani ormanın içinden insanlar geçtikçe, bir ihmal, dalgınlık vesaire yangınlar çıkabiliyor.
03:09Ki bu sene çıkan, sadece bu sene çıkan yangınlara baktığımız zaman, örneğin yine Bilecik'te bir ay kadar önce bir yangın çıkmıştı.
03:18Yakın zaten, şu anda devam eden yangına da yakın bir bölgede.
03:25Çatısını tamir eden, kaynak makinesiyle tamir eden birisinin rüzgarlı bir günde, oradan uçan bir kıvılcımla çıkmıştı.
03:32İzmir'de 2-3 tane kıvılcımdan yine kaynak makinesinden uçan alevlerle yangınlar çıkmıştı.
03:39Çöp yakan, hatta çok ilginç, ben bunu derslerimde de anlatıyorum.
03:43Kene korkusundan, evindeki keneyi yakmak isterken, yastığını yakıp telaşla yastığını camdan atan bir vatandaşın neden olduğu bir yangın var.
03:54Yani çok ufak dikkatsizlikler büyük yangınlara neden olabiliyor.
04:00Diğer taraftan, özellikle rüzgarlamalarda elektrik nakil hatları birbirine çok temas ediyor.
04:06Bu sırada artlar oluşabiliyor.
04:08Yine İzmir'de, Türkiye'nin değişik yerlerinde bu şekilde yangınlar görüyoruz.
04:12Şimdi bu şekilde yangın sayıları giderek artıyor.
04:15Bunu bir kenara koyduk.
04:17Bir de şöyle bir şey var.
04:18Artık 30 yıl önceye göre, yani 90'lı yıllara göre daha sıcak ve kurak bir iklimdeyiz.
04:24Ne demek bu?
04:2630 yıl öncesine göre ortalama sıcaklıklar 1,5 derece civarında artık Türkiye özelinde.
04:31Aynı zamanda 2020 yılından beri çok şiddetli kuraklıklar, özellikle yaz kuraklığının çok şiddetli yaşıyoruz.
04:39Ve yine bu sene yangınların yoğunlaştığı Marmara ve Ege bölgesi son 3-4 aydan beri de ciddi kurak, yani yağış almıyor.
04:49Şimdi sıcaklıkların artması nedeniyle artık o düşen kıvılcımlar çok kısa sürede çok hızlı yayılabiliyor.
05:01Çok geniş alanlara yayılabiliyor.
05:02Örneğin 30 yıl önce diyeyim 90'lı yıllarda hava sıcaklığı 30 derece bile olsa biraz nem olduğu zaman bu şeyin yanıcı maddelerin tutuşması için 230-240 dereceye, yani 30 dereceden 230 dereceye çıkması gerekiyordu.
05:20Şimdi günümüzde ne değişti?
05:21Bir sıcaklıklar arttı.
05:23Bir de yine farkındayız herhalde sıcak hava dalgaları sıklaştı.
05:28Haziran'dan beri sürekli 35-40 dereceler, şimdi 45 dereceler oluşan sıcaklıklar var.
05:35Bunlar atıyorum şeyde yani uzun zamanlar böyle temmuz sonu, avustos başında eyyamı, vahı falan dediğimiz öyle adlandırdığımız sıcak hava dalgaları olurdu.
05:45Şimdi Haziran'da başlamadı.
05:47Ve bu sıcak hava dalgaları zamanında 40 dereceleri, 45 dereceleri çıktığında, kurak doğduğunda o yanıcı maddeler 230 derece yerine 200 derece düşmeye başlıyor.
05:58Dolayısıyla 40 dereceden 200 dereceye çıkıyor.
06:01Bu süre kısaldığı için yangınlar çok hızlı bir şekilde geniş alanlara yayılıyor.
06:07İşte yeni yangın rejiminde insan faaliyetleri arttı 1-2, yanıcı maddeler sıcak ve kurak şartlar nedeniyle çok daha hızlı yayılıyor.
06:15Bunu tespit edip bütün önlemlerimizi bunun üzerine kurmamız gerekiyor.
06:20Yani yeni yangın rejiminde hala eski yangınlara mücadele yöntemlerimizle mücadele etmeye çalışıyoruz.
06:28Evet tam bu noktada şimdi bir yandan bu yangınlar olduğunda tabii kamuoyuyla ciddi tepki veriyor.
06:35Yıllardır biz çok ciddi ormanların bir anda böyle birkaç gün içerisinde yok oluşunu izliyoruz.
06:40Toplumda tabii eleştirecek bir şeyler arıyor burada.
06:43Cumhurbaşkanı uçaklarından bahsediliyor neden bizim yangın söndürme uçağımız yok deniliyor.
06:49Elbette buralarda bir eksik vardır ama bunlar mega yangınlar yani uzmanlar mega yangınlar diyor.
06:55Bunları yangın söndürme uçaklarıyla sonradan yapılan müdahalelerle söndürmek en azından az zahiyatla bu yangınları atlatmak mümkün olur mu?
07:04Şimdi bir şunu söyleyelim.
07:08Geçen yıldan itibariyle yani 2024 ve 2025 yılında uçak ve helikopter sayısı ciddi olarak arttı.
07:15Onu bir kenara koyalım.
07:18Geçen sene 104 helikopter, bu sene 105 helikopter var Orman Genel Müdürlüğü'nün envanterinde.
07:25Geçen sene 25 kadardı, bu sene 27 oldu.
07:27Uçak var.
07:30Bunların hepsi söndürme uçağı değil.
07:32Örneğin uçakların 2 ya da 3 tanesi yangın yönetim uçağı, helikopterlerin 2-3 tanesi öyle.
07:412021 yılında da aşağı yukarı bu tarihlerde 4 yıl önce büyük yangınlar gerçekleşmişti.
07:47O zamanı söyleyeyim.
07:47O zaman Türkiye'nin elinde 35 kadar helikopter, 3 tane de uçak vardı.
07:54Yani sayının ne kadar arttığına dikkatinizi çekiyorum.
07:56Birkaç yıl içinde 3 katına yakın artmış.
08:00Şimdi burada sorun şu da, bu yeni iklim değişikliği şartlarının hele bir de şiddetli bir rüzgar varsa,
08:09örneğin en son halen devam eden, Sakarya'dan başlayabileceğe giden yangında bugün saat 11'e kadar uçaklar ve helikopterler havalanamadı.
08:19Niye havalanamadı?
08:20Yoğun bir sis var, aynı zamanda o dumanın yanan, yangından kaynaklanan duman nedeniyle bazen, örneğin İzmir'de olmuştu, şiddetli rüzgar nedeniyle hava araçları havalanamayabiliyor.
08:33Yani orada duruyor.
08:34Olsa da kullanamayabiliyorsunuz.
08:36Şu anda bizim uçak helikopter sayımızda herhangi bir sorun olduğunu düşünmüyorum.
08:43İşte kamuoyununda hala yangınlarla mücadelede 30 yıl öncenin yaklaşımında kaldığını değerlendiriyor.
08:52Bu şu demek, artık günümüzde sizin de söylediğiniz gibi mega yangın adını verdiğimiz bir tek yangın 10-15 bin hektarı yanmasına neden olabiliyor.
09:02Yangın böyle büyüdüğü zaman enerjisi artıyor, artık uçaklar, helikopterler kar etmiyor.
09:09Hele rüzgarla birlikte 70-80 kilometreye ulaştığında artık hava araçları da havalanıp buraya müdahale edemiyor.
09:20Bu söndürme odaklı.
09:22Yani yangın çıksın, uçaklar, helikopterler uçsun, söndürsün.
09:26Bunu değiştirmemiz lazım.
09:27Yani yeni yangın rejiminde yeni mücadele yöntemleri var.
09:32Bunları üzerinde çok daha fazla bulmamız gerekiyor.
09:35Peki o mücadele yöntemlerini dilerseniz açalım.
09:38Çünkü dünyanın da uğraştığı bir sorun bu.
09:41Şu anda İtalya'da da devam eden ve henüz kontrol altına alınamamış bir yangın var.
09:45Dediğiniz gibi sıcaklıkların artmasıyla çok ilişkili, iklim meselesiyle çok ilişkili.
09:51Hangi önlemleri almak lazım?
09:53Biraz da şöyle sormak istiyorum aslında.
09:55İlk etapta en hızlı biçimde alabileceğimiz ve uzun vadede yapabileceklerimiz neler?
10:00Şimdi hani önümüzdeki ben de uyarı yaptım zaten.
10:04Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün verilerine göre haftalık yayınlanıyor.
10:09Pazar gününe dahil olmak üzere tüm Türkiye'de Doğu Karadeniz haricinde tüm Türkiye'de sıcaklıklar çok yüksek.
10:17Bu nedenle çok dikkatli olmamız lazım.
10:19Bu dönemde hatta bunu Ağustos sonuna kadar uzatabiliriz.
10:24Bir, vatandaşlar olarak bizim ormanın içine girmememiz lazım.
10:29Ormanın içinde herhangi bir şekilde kıvılcıma neden olacak faaliyetlerden uzak durmamız lazım.
10:34Bunlar çok çeşitli yani işte köylülerin anız yakmaması, bahçe temizliği yakmaması, ne bileyim elektrikli testleri, alev makinesi gibi alev çıkartabilecek yanlılardan uzak durması gerekiyor.
10:47Çöp atılmaması.
10:49Evet ondan uzun vadede yani kısa vadede hızlı bir şekilde alabileceğimiz önlemler.
10:56Arıcılar şu sıralar bal da alabiliyorlar.
11:00Bal alırken ateş yakabiliyorlar.
11:01Bunlara dikkat edilmesi.
11:02Hatta ormana yakın yerlerde kazı, hafriyat, dolgu gibi işlerin yapılmaması.
11:08Madenler varsa patlatmanın yapılmaması gerekiyor.
11:10Çünkü bir kekçe çalışırken taşa vurduğunda dahil kıvılcım çıkabilir.
11:16Bunu yaşamışsınızdır.
11:18Araçların egzozlarından çıkan şeyler olabilir.
11:21Mutlaka orman içinde yaşayanların örneğin araçlarının bakımını yaptırması, o metal aksamın birbirinden sürtmesi şeklinde olabilir.
11:28Bunların yani tüm vatandaşlarının bu konuda bilinçlenmesi lazım.
11:34Bu da yetmiyor.
11:36Mutlaka ve mutlaka denetim gerekiyor.
11:38Yani bunu ihmal eden olabilir, ne bileyim orman içinden yollar geçiriliyor demiştik.
11:45Bu geçirilen yollarda maalesef aracını kül tablası olarak kullanmayan veya oradaki kül tablasını kullanmayan,
11:53İsmailettin'i yanar bir şekilde camdan atan da çok insan var.
11:58Bu bile yani ufacık bir dikkatsizlik bile büyük yangınlara neden olabilir.
12:03Bu sırada ikinci yapacağımız şey denetimler.
12:06Yine hızlı bir şekilde tüm yangınların yaklaşık sayısal olarak yüzde 25'i ama yanan orman alanlarının yüzde 25'inden elektrik atları sorunlu.
12:18Özellikle böyle aşığı sıcak hava dalgalarında ekstra da yük biniyor.
12:22Özellikle elektrik atları ve trofolar, trofolarda patlamalar meydana gelebiliyor.
12:27Bunların sorumlu kurumlar tarafından bakımlarının yapılması gerekli, kontrollerin yapılması gerekiyor.
12:34Bu kısa vadede diyebiliriz.
12:36Yine orman yangınlarından sadece söndürülmesinden itfaiye, daha doğrusu orman genel müdürlü, belediyeler ve diğer kamu kurumları da sorumlu.
12:46Bu belediyeler, karayolları gibi kamu kurumları buralarda şunu yapması lazım.
12:52Örneğin yangın çıkması riski bulunan yerlerde, ben de seyahatteydim, hep o gözle baktım.
12:59Örneğin yol kenarlarında yarım metre boyunla kuru otlar var.
13:03Bunlar çok kolay tutuşabilen materyaller.
13:08Oradan sorumlu olan ya belediyedir ya karayollarıdır.
13:11Bu kuru otları mutlaka temizlemesi lazım.
13:13Kuru otlar çok çabuk tutuşur, o camdan atılan izmaritlerle, egzondan çıkan veya araçtan çıkan kıvılcımlarla.
13:21Onların mutlaka biçilmesi gerekiyor.
13:25Ve sürekli de vatandaşlara uyarmamız gerekiyor.
13:29Burada sorumlardan bir tanesi de şu, aslında kentlilerin de bilinçlendirilmesi gerekiyor.
13:36Çünkü özellikle yaz aylarında vatandaşlar sıcak havalarda ormanın içine çok fazla gidebiliyor, girebiliyor.
13:44Piknik amaçlı, serinlemek amaçlı, gölgesinden yararlanmak amaçlı.
13:51Kentlilerin de, örneğin ben buradan Antalya'ya tatile gittiğimde cep telefonuma yangınla ilgili uyarılar gelmesi lazım.
13:58Yani burada dikkat edin, ormanın içine girmeyin, kıvılcım çıkartacak faaliyetler şunlardır, bunlara dikkat edin şeklinde öneriler yapılması gerekiyor.
14:07Önümüzdeki bir ay, bir buçuk ay diken üstünde olmamız gereken bir dönem.
14:12Ama bu kısa vadeli, uzun vadeli çok fazla yapmamız gerekenler var.
14:18Onu da isterseniz biraz daha açabilirim.
14:19Evet, lütfen açınız. Çünkü bir yandan yurttaşlar ne kadar bilinçli olurlarsa olsunlar, bu yönde bir siyasi irade, bu yönde bir ajanda olmadıkça, tüm dünyanın uğraştığı böyle bir sorunu herhalde çözebilmek çok mümkün değil.
14:35Değil. Çünkü hani çok sayıda örnek var.
14:39Yani maalesef ülkemizdeki vatandaşlar bu yangınları, örneğin Kızılçam'ı suçluyorlar, Kızılçam'dan dolayı çıktığını zannediyorlar kolay yandığı için.
14:49Aslında dediğiniz gibi bütün Akdeniz Havzası, Portekiz'i, İspanya'sı, Fransa'sı, İtalya'sı, Yunanistan'ı geçti.
14:56Örneğin daha bize çok benzer iklim koşullara sahip Los Angeles'ta Ocak ayında çok büyük yangınlar oldu.
15:05Orada kent yangınlara dönüştü bu yangınlar.
15:09Artık bir yangın çıktığı zaman bunu söndürmemiz çok zor.
15:13O nedenle önleyici tedbirler diyoruz.
15:17Yani orman yangınları da bir afet.
15:19Nasıl depremlerle mücadele etmek için önceden işte kentsel dönüşümdür, binaların sağlam yapılmasıdır gibi önlemler varsa
15:29orman yangınlarında da önleyici tedbirlere öncelik vermemiz gerekiyor.
15:34Bunlar çok çeşitli, çok geniş konular var.
15:37Bir işte ormanla yaşayan insanların farkındalığının arttırılması, bilinçlendirilmesi, yangın çıkış nedenlerinin çok iyi etkiledilmesi, bölgesel olarak değişir.
15:48Örneğin Marmara ve Ege'de daha çok anızdan çıkar ve elektrik nakil hatlarından çıkar yangınlar.
15:57Bu da yangın çıkış nedenlerini incelenerek onları azaltmaya yönelik tedbirler alınması lazım.
16:02Örneğin balya son zamanlarda balya makineleri ve çerdöverlerden çıkıyor.
16:06O metal aksam makineleri sürttüğü için son 1-2 yıldan beri yapılmaya başlandı.
16:11Sürekli hale getirilmesi lazım.
16:14Bunları kullanan operatörlerin eğitilmesi, bunların şeyden bir tanesidir, önerilerden bir tanesidir.
16:21Arıcılar örneğin onlar da yangını çıkartabiliyor.
16:25Onların bilinçlendirilmesi gerekiyor.
16:28Bunun haricinde orman yangınlarıyla mücadele sanki sadece Orman Genel Müdürlüğü'nün göreviymiş gibi algılıyor.
16:37Bütün kurumların sorumluluğu aslında.
16:39Her kurumun yapması gerekenler var.
16:41Az önce söylemiştim, karayolları genel müdürlüğü.
16:45Bakın ülkemizde devlet demir yollarından da trenlerinden de yangınlar çıkıyor.
16:50Sayısı az.
16:51Dolayısıyla onların da yapması gerekenler var.
16:54Çöplüklerden yangınlar çıkıyor.
16:56Özellikle düzensiz depolanan çöpler kendi kendine kızışıp yangına dönüştürebiliyor.
17:04Bu nedenden incelip azaltılması gerekiyor.
17:08Hatta lokal olarak bazı uygulamalar yaptık.
17:13Vatandaşlar yangın riski gördükleri yerleri Orman Genel Müdürlüğü'ne ve jandarmaya bir uygulama aracılığıyla bildiriyorlar.
17:21Nedir bu yangın riski yüksek olan alanlar?
17:24Örneğin çöplerin düzensiz olarak yığıldığı alanlar.
17:27İşte izin verilmeyen alanlarda piknik yapanlar.
17:31Ya da yol kenarlarında, elektrik atlarında o kuru otların biçilmediği yerler gibi alanları bir uygulama aracılığıyla Orman Genel Müdürlüğü'ne ve jandarmaya bildiriyorlar.
17:42Ve onun üzerine önlemler alınıyor.
17:46Bunlar birkaçı.
17:47Onun haricinde özellikle bu kurumların yangın öncesinde ve sırasında neler yapması gerektiğine dair protokoller olması lazım.
17:57Yani bir yer, örneğin Karayolları Genel Müdürlüğü ya da belediye ya da başka bir kurum.
18:05Örneğin Şubat ayında yangınla ilgili neler yapacağını bilmesi lazım.
18:09Mart ayında neler yapacağını bilmesi lazım.
18:11İşte bir kısmı itfaiye gibi kent yangınları ile orman yangınları çok farklı karakterdedir.
18:17Kent yangınlarında, bina içindedir.
18:19Örneğin kapıları falan açmazsınız, havalanır, yanar ya da patlayıcı maddeler vardır.
18:27İtfaiye yardıma gidecekse orman yangınlarında mutlaka orman yangını eğitimi alması lazım.
18:32Bunun için Orman Genel Müdürlüğü ile belediyenin itfaiyeyi ortak çalışmalar yapması lazım.
18:38Hatta bu çalışmalarda şu detaya kadar inilmesi lazım.
18:43Örneğin farklı kurumların araç takip sistemleri birbiriyle uyuşmuyor.
18:47Çünkü yangın sırasında, yangın yönetim merkezinde araçları yönetmeniz lazım.
18:52Hangi araç nerede bilmeniz, oradan tesis sisteminde bunu yönlendirmeniz gerekiyor.
18:58Ama yangına gelen araçları ekranlarda göremiyorsanız bu yönlendirmeyi yapamıyorsunuz.
19:06Şu bile önemli bakın, farklı araçlar kullanılıyor.
19:10Arazözler, itfaiye araçları.
19:12Buralardan su çekerken farklı kurumlara ait araçlar birbirine entegre edebilmek için
19:17o hortumların birbirine bağlandığı yerler hangi şirketler aldıysanız farklı olabiliyor.
19:24Aynı anda örneğin 5-6 tane farklı uç taşımak zorunda kalabiliyorsunuz.
19:29Dolayısıyla belli bir bölgede bu müdahale araç gereçlerinin ortaklaştırılması,
19:35araç takip sistemi, haberleşme sistemi nasıl olacak?
19:38Bunların mutlaka protokollerle belirlenmesi lazım.
19:41Niye protokol ediyorum?
19:43Herkes yazılı olarak olursa,
19:45yanımın öncesinde, sonrasında,
19:47esnasında neler yapacağını harfleyen bilir ve uygular.
19:51Yani başka neler yapılabilir?
19:53Örneğin,
19:55şimdi de bir ilçemiz riskte,
19:58çeşme yangını daha 15-20 gün önce
20:00çok ciddi panik yarattı hatırlarsanız.
20:03Artık,
20:04şuna da dikkat çekmek istiyorum.
20:07Kentlerimiz o kadar büyüdü ki,
20:09orman yangınlarının kentlere sıçraması olasılığı gittikçe artıyor.
20:16Kentler demenin sebebi şu,
20:19kentlerde nüfus kalabalık,
20:21tahliyesi zor
20:22ve herhangi bir şekilde,
20:25sadece yangın değil,
20:26yani diğer afetlerde de,
20:28sevdir, depramdir,
20:29toplumsal farklılığımız düşük olduğu için,
20:32panikle hareket edebiliyoruz.
20:35Sesim geliyor mu?
20:37Sesimizi alıyoruz Doğan Aybey.
20:39devam edebilirsiniz.
20:40O yüzden,
20:42şimdi şey,
20:43bu sırada,
20:45işte yangın ve diğer afetlerde farkındalığımız,
20:49çok düşük olduğu için,
20:5223 insandaki depremde de bunu gördük.
20:54İnsanların ilk,
20:55ilk refleksin bulundukları yerleri terk etmek oluyor.
20:58Araçlarını atlayarak.
20:59şimdi böyle bir durumda,
21:02panikle herkes aracına döndüğü zaman,
21:05yüklendiği zaman,
21:06yola çıktığı zaman,
21:07bir araçların yangına ya da afet yerine ulaşması zor.
21:12Özellikle orman yangınlarında şöyle bir risk var,
21:15yollar da yangının içinde kalabilir.
21:175 kilometre,
21:1810 kilometre sonra.
21:20Ki benzer görüntüleri gördük son zamanlarda.
21:23Evet,
21:23yani özellikle işte İzmir-Çeşme otoyolu ulaşıma kapandı.
21:27Ama bu gibi yollarda sıkıştığı zaman da ne ileri gidebilirsiniz,
21:31ne geri gidebilirsiniz.
21:32Hatta dumanın içinde yön duygunuzu kaybedebilirsiniz.
21:36Bu nedenle özellikle belediyelere büyük görev düşüyor,
21:40farkındalık arttırmak için.
21:41Ama bunun için yıllardır yine söylediğim bir şey var.
21:46Artık kentlerde imar verirken,
21:48yerleşimle orman arasında mutlaka bir 100 metre en az bir bant olması lazım.
21:54Ormansız bant.
21:55Şunu tanesiye etmiyorum.
21:58Önce ormana sıfır kadar binaları yerleştirip,
22:01ondan sonra 100 metre ormanı fıraşlamak değildir.
22:04Genellikle insanların aklına bu geliyor.
22:06Bu bir ormansızlaşmadır.
22:07Yani evet hepimiz,
22:09ben orman mühendisiyim,
22:10ormanı çok seviyorum.
22:11İnsanımız da çok seviyor.
22:13Ama bir orman yangının artık ormanda kalmadığını,
22:17kente de sıçrayabildiğini görüyoruz.
22:19Bunun haricinde işte ormanla içişe olan yerlerde,
22:23binaların mutlaka ve mutlaka yangına dayanıklı malzemelerle yapılmasını sağlanması gerekiyor.
22:29Hatta oradaki bahçede kullanılacak bitkilerin neler olmasına kadar,
22:33bunların mevzuatla düzenlenmesi lazım.
22:36Yani yangını büyütecek, şiddetlendirecek, hızlandıracak,
22:39yanıcı maddeleri orada oluşturacak bir körtüsü olmaması lazım.
22:45Ya da patlayıcı işte böyle doğal gaz deposu, tüpler gibi şeylerin
22:50orman içindeki yerleşimlerde olmaması gerekiyor.
22:55Yani yapacak çok şey var.
23:01Bunlar peynlerde, yani bir anda olmayacaktır.
23:07Ama özellikle bizim her yıl Nisan ayından başlayarak bir kere de değil,
23:12sürekli olarak tekrar tekrar bunları hatırlatmamız lazım.
23:16Çünkü Türkiye'de maalesef her afetten sonra şöyle bir şey oluyor.
23:21Afet yaşanıyor.
23:22Bir hafta, on yun afeti konuşuyoruz, unutuyoruz.
23:25Sonrasında tekrar aynı şeyleri konuşmaya başlıyoruz.
23:28Bunu sürekli hale getirmemiz lazım.
23:31Toplum olarak hızlı unutuyoruz.
23:34Yoksa çok yangın konuşuruz, diğer afetleri konuşuruz.
23:38Ve sadece orman yangınları üzerinde değil, bütün afetlerde kriz yönetimi şeklinde değil.
23:45Yani işte yangın çıktı, sel oldu, deprem oldu, 3-5 günlük nasıl söndürürüz değil.
23:51Afet risk yönetimi.
23:52Öncesinde afet risk azaltma yaklaşımını oluşturmamız lazım.
23:57Bunun için bakın bu özellikle helikopter, uçak tartışmaları nedeniyle giremediğimiz şeyler var.
24:02Çok daha, örneğin orman genel müdürünün yapması gereken, daha mühendislik gerektiren, ormancılık disiplinine özgü çalışmalar var.
24:10Örneğin denetimli yapma dediğimiz bir kavram var.
24:14Özellikle yol kenarlarında, yerleşme alanları kenarlarında, bütün ormanda değil, o toprak üstünde biriken kuru otları, yaprakları Şubat, Mart aylarında bilinçli olarak yakmamız gerekiyor.
24:29Çünkü oralardan sıçacak kıvılcımların yakmaması gerekiyor.
24:35Yani çok çabuk büyüyebilir.
24:39Orman içlerinde rüzgar perdeleri oluşturmamız gerekiyor.
24:45Tek türlü, yani Kızılçam maalesef çok fazla böyle karışık orman kurulmasına müsaade etmiyor ama,
24:52yine böyle ağaç türü karışımını arttırmak için belli mesafelerle rüzgara dik şekilde özellikle serdiğiyle rüzgar perdeleri oluşturmamız gerekiyor.
25:04Hatta hem hayvanların hem de yangına müdahale eden görevlilerin kaçışları için sığınak adını verdiğimiz,
25:16ağaçlandırılmamış ağaçların olmadığı taşlık kayalık alanlar olabilir.
25:20Örneğin geniş alanlarda ağaçsız alanlar bırakmamız lazım.
25:23Buralar hem yangından kaçan canlılar için sığınak olur, hem de yangından etkilenen insanlar, görevliler en azından etraflarında yanıcı madde olmadığı için sığınabilecekleri yerler olabilir gibi.
25:37Dediğim gibi çok fazla konu var.
25:41Bunları adım adım yapmamız gerekiyor.
25:43Olayı sadece uçak helikoptere indirdiğimiz zaman bu detaylardan kopuyoruz.
25:47Evet, çok teşekkür ediyorum. İyi bir özet oldu.
25:50Dediğiniz gibi böyle bir kriz yönetimi, bu bahsettiğiniz biçimde bir koordinasyon şöyle dursun.
25:56Biliyorsunuz yurttaşlar damacanayla koşup elleriyle yangın söndürmeye falan çalıştılar.
26:01Böyle görüntüleri gördük.
26:03Peki dediğiniz gibi sadece orman varlığını kaybetmiyoruz.
26:07Yerleşim yerlerini tehdit ediyor, insan canını tehdit ediyor.
26:10İnsan canına mal olmasa evler yanıyor, ekonomik bir yıkım yaşanıyor.
26:15Artık ciddi bir konu.
26:16Peki son noktada bir yandan da yıllardır, çok uzun yıllardır her yaz böyle bir gündemimiz var ya bizim önleyemedik yandı, önleyemedik yandı.
26:26Tabii sadece yangın da değil, işte ormanlar maden için de katledilebiliyor, imar için de katledilebiliyor.
26:31Orman varlığımız ne kadar azaldı? Son bir kısa onu dinleyeyim.
26:35Şimdi burada resmi rakam var mı diyelim yoksa uydu görüntüsü üzerinden derilerle mi konuşalım?
26:42Öncelikle şunu açıklamamız lazım.
26:45Şimdi Türkiye'de örneğin bu yandı, bu sene herhalde 30 bin hektara yaklaştı yanan alan miktarı.
26:54Üzerinde herhangi bir ağaç yok ama orası katastal olarak orman olmaya devam ediyor ve orman envanterinde gözüküyor.
27:01Ya da çeşitli madendir vesaire gibi uygulamalar için ormanlar, ormancılık dışı uygulamalara tahsis edildiğinde bunlar da uzun yıllar orman olarak gösterilmeye devam ediyor.
27:13Bu nedenle resmi verilere göre Türkiye'de orman alanları azalmıyor.
27:19Ancak gerçek anlamda yani yasaldır, bu yasalar gereği böyle, yasal değil, ekolojik anlamda bir orman yandıysa ya da üzerinde başka bir şey yapıldıysa bu ekolojik olarak orman niteliğini kaybetmiştir.
27:32Uydu görüntüler üzerinden yapılan değerlendirmelere göre 90 ve 2018 yılları arasında net olarak Türkiye'nin orman alanları 200 bin hektar kadar azaldı.
27:44Yani böyle bir azalma söz konusu maalesef.
27:51Hani böyle bir ormanlarımız çok fazla artmıyor.
27:54Bunun haricinde bugüne kadar 933 bin hektar madendir, yoldur, enerjidir bu gibi uygulamalar için 933 bin hektar orman alanımızı maalesef kaybettik.
28:09650 bin hektar civarında bir orman alanı 2B dediğimiz uygulamayla orman sınırları dışına çıkarıldı.
28:17Özetle yani aslında orman alanlarımız 1,5 milyon hektar kadar daha fazla olabilirdi.
28:26Olması gerekenden şu anda 1,5 milyon hektar daha azız diyebiliriz.
28:31Yangınlarla ilgili şey de söyleyelim.
28:34Buyurun.
28:35Şimdi yanan alanlar imara açılıyor mu?
28:38Bu çok büyük endişe.
28:40Evet.
28:40Belki sorularınızla arasında var mıydı bilmiyorum.
28:43Ama bu şuna da sebep oluyor.
28:45Bu endişe nedeniyle İzmir yangınlarından sonra gördük.
28:50Hemen insanlar koştura koştura gidip buralara fidanlar yapalım, tohumlar atalım telaşısına düşebiliyorlar.
28:56Ya da ağaçlandırma kampanyaları yapalım şekline dönüşüyor.
29:02Şimdi bir, birkaç istisna dışında yanan alanlar imara açılmaz.
29:07Tek bir örnek vardır.
29:09Daha doğrusu iki tane örnek var.
29:10Birisi meşhur bir otel 2008-2009 yıllarında, Bodrum'da.
29:16Evet yanmıştır, oraya otel yapılmıştır.
29:19Ama bu bir istisnadır.
29:21Niye istisnadır onu da söyleyeyim.
29:23Bugün ormanlarda otel yapılabilmesi için yatmaya gerek yok.
29:26Turizm Bakanlığı bir yere, turizm gelişim bölgesi ilan ettiği zaman oraya otel yapabilir.
29:30Ya da şimdi yeni kanun geçti, bir yere maden usatı verildiği zaman ormana bile neredeyse sormadan oraya maden yapılabiliyor.
29:40Bunun haricinde çok sayıda örnek var.
29:43İşte hastaneler, hatta böyle toplu konutlar falan da yapılabiliyor yanmayan alanlara.
29:49Ki geçen sene İzmir'de bir yer, ikinci örnekte o, yandı, hatta oradaki toplu konutlar da yandı.
30:00Yandıktan sonra orası orman sınırları dışına çıkartılmaya çalışılıyor.
30:06Halen süreç devam ediyor.
30:08Bunun haricinde yanan alanlar imara açılmaz.
30:11Ve bunu da yine böyle bir endişe varsa ki 2021 yılında da çok tartışılmıştı bu.
30:16O zaman da şey çağrısını yapmıştık ben.
30:18Her vatandaş yanan alanları biliyoruz.
30:20Orada eğer yanan alanda ormanlaştırma çalışmaları dışında herhangi bir şey yapılıyorsa en yakın cumhuriyet savcılığına, suç duyurusunda bulunsun.
30:30Çünkü bu anayasamızın 169. maddesi gereği yanan alanların hepsinin ormanlaştırılması gerekiyor.
30:37Bunu bir kenara koyalım.
30:39Çünkü bu telaşeyle bazı şeyleri gözden kaçırıyoruz.
30:43Nedir bunlar?
30:43Bütün ormanlar için demiyorum.
30:45Her ormanın Karadeniz'deki ekonomik özellikleri farklıdır ama.
30:49Özellikle Ege Alt Deniz'de Kızılçam ve Maki ormanları yangına uyum sağlamıştır.
30:55Yangından sonra çok hızlı bir şekilde bu ekosistemler Kızılçam ve ormanları ve Maki bir költüsü kendini toparlar.
31:03O nedenle doğaya bir şans tanımamız gerekiyor.
31:06Bu konuda da dikkati çekmek istedim.
31:08Evet çok teşekkür ediyorum.
31:09Kapsamlı şekilde dinlemiş olduk.
31:11Çok önemli bir mesele.
31:13Her seferinde konuşmasak.
31:14Keşke aslında yapılması gerekenler bu kadar açıkken, sizlere anlatıyorken adımlar atılsa.
31:19Çok teşekkür ediyorum.
31:20İyi ki vakit ayırdınız.
31:22Ben teşekkür ediyorum.
31:23Dikkatli olmaya devam edelim toplum olarak.
31:25Hoşçakalın.
31:26Sevgili izleyenler sizler için İstanbul Üniversitesi'nden Prof. Dr. Doğanay Tonunay'ı ağırladım efendim.
31:34Biliyorsunuz her geçen gün yeni bir yangınla uğraşmaya devam ediyoruz.
31:37Yalnızca bizde değil dünyada iklim koşulları, sıcaklık koşulları bizlere benzer olan ülkeler bu yeni mega yangınlarla uğraşıyorlar.
31:46Bu yangınlar çıktıktan sonra kolayca söndürülmüyor efendim.
31:49Dolayısıyla Doğanay Hoca da şuna işaret ediyor.
31:51Önleyici önlemler almak gerekiyor.
31:54Yangın çıktıktan sonra yapılacaklar gerçekten kısıtlı.
31:58Yıllar içerisinde çok ciddi bir orman varlığı kaybettik.
32:00Gerek yangınlardan, gerek rant projelerinden ilerleyen günlerde önlemler alınmasını, bu meselenin böyle sürmemesini dileyelim ve böyle kapatalım.
32:10Hoşçakalın.
Önerilen
2:04
|
Sıradaki
1:00
0:16