- 7/22/2025
Babala: Huwag gagayahin. Maging disente sa pagkomento.
Mag-anak mula Tangub City sa Mindanao, nagmumukbang ng mga buhay na lamang-dagat gaya ng alimango, hipon at pugita?! Ilang turista, na-stranded sa gitna ng nagngangalit na talon sa Cebu! Ang makapigil-hinigang rescue mission, panoorin!
Kanin is life pero burong kanin is lifer! Tikman ang binurburan ng Pangasinan, tapey ng Benguet, at tapay ng Sultan Kudarat!
Samantala, mga nasisid na buto sa taal lake, kumpirmadong buto ng tao! Tatlong kalansay, nahukay sa Laurel, Batangas, hinihinalang may kaugnayan din sa mga nawawalang sabungero! Iba pang kaanak ng nawawala ring sabungero… lumutang sa #KMJS!
Marian Rivera, nagtitinda ng saging?! At Robin Padilla, spotted diumanong nag-iihaw sa Cebu?! Ka-lookalike yarn?
At babae mula Norala, South Cotabato, aabot sa 10 kilo ang bigat ng lumolobo niyang dibdib?!
Buntis sa Taguig, gaano katotoong inatake ng tiktik?! Ang pruweba, nahagip ng CCTV ang hinihinalang… dila ng tiktik?! Panoorin ang video. #KMJS
“Kapuso Mo, Jessica Soho” (One at Heart, Jessica Soho) is the Philippines' top-rating news magazine program, hosted by one of the most-awarded broadcast journalists in the country, Jessica Soho. It features human interest stories, food, news personalities, travel, trends and pop culture.'KMJS' airs every Sunday, 8:15 PM on GMA Network. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes. #KMJS
Mag-anak mula Tangub City sa Mindanao, nagmumukbang ng mga buhay na lamang-dagat gaya ng alimango, hipon at pugita?! Ilang turista, na-stranded sa gitna ng nagngangalit na talon sa Cebu! Ang makapigil-hinigang rescue mission, panoorin!
Kanin is life pero burong kanin is lifer! Tikman ang binurburan ng Pangasinan, tapey ng Benguet, at tapay ng Sultan Kudarat!
Samantala, mga nasisid na buto sa taal lake, kumpirmadong buto ng tao! Tatlong kalansay, nahukay sa Laurel, Batangas, hinihinalang may kaugnayan din sa mga nawawalang sabungero! Iba pang kaanak ng nawawala ring sabungero… lumutang sa #KMJS!
Marian Rivera, nagtitinda ng saging?! At Robin Padilla, spotted diumanong nag-iihaw sa Cebu?! Ka-lookalike yarn?
At babae mula Norala, South Cotabato, aabot sa 10 kilo ang bigat ng lumolobo niyang dibdib?!
Buntis sa Taguig, gaano katotoong inatake ng tiktik?! Ang pruweba, nahagip ng CCTV ang hinihinalang… dila ng tiktik?! Panoorin ang video. #KMJS
“Kapuso Mo, Jessica Soho” (One at Heart, Jessica Soho) is the Philippines' top-rating news magazine program, hosted by one of the most-awarded broadcast journalists in the country, Jessica Soho. It features human interest stories, food, news personalities, travel, trends and pop culture.'KMJS' airs every Sunday, 8:15 PM on GMA Network. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes. #KMJS
Category
😹
FunTranscript
00:00:00We all want seafood.
00:00:09But this family, their trip is fresh, fresh.
00:00:17They are fresh from the sea.
00:00:24Ang lalaking ito, ang kahuhuli lang niyang alimango sa bakawan.
00:00:38Binaklas na niya agad kahit putikan pa.
00:00:41Sipit ako ng kunti.
00:00:43Pilawi natin ito.
00:00:45Ang sarap ito.
00:00:47Kahit ang buhay pang pugita, pinapak niya.
00:00:53Kahit kumakapit-kapit pa ang mga galamay nito sa kanyang mukha.
00:01:00Ang kanya namang kapatid at pamangkin, iniulam sa kanin.
00:01:05Ang kahuhuli lang nilang walo-walo.
00:01:11Habang ang nakababata nilang kapatid na babae, minok bang naman ang buhay pang hipon?
00:01:17Yummy o yaki?
00:01:20Ang maraming nagbabash na ganun na baboy ka naman ganito mo kumain.
00:01:27Nakakakilabot.
00:01:28Medyo nakakadiri.
00:01:30Hindi ligtas yun.
00:01:33Patok ngayon online ang pagbumukbang.
00:01:37Hindi lang ng hilaw na isda,
00:01:39pero pati na ang buhay na alimangot hipon.
00:01:43Kapalit ng views at monetization,
00:01:46ligtas naman kaya.
00:01:48Ang pamilya mukbanger taga Tangub City sa Misamis Occidental.
00:01:54Si Narolito, Randy, Richie, Romely at Riza na mga manging isda at fish vendor noon,
00:02:02pero pare-pareho ng content creators ngayon.
00:02:07Limang nagkukontin sa aming pitong magkakapatid.
00:02:10Ang pasimuno sa kanila, si Richie.
00:02:14Nakikita ko po yung mga nagbablog na kumikita ng pira
00:02:18at nagbabakasakalin lang po ako na ganun din.
00:02:21Saga na raw kasi sa Tangub City ang iba't ibang klase ng seafood.
00:02:26Kaya ang naisip niyang paandar,
00:02:28kainin ang mga ito ng hilaw o kilaw.
00:02:31Ang mga reaksyon ng mga tao, nandiri sa akin.
00:02:38Pero kinagat pa rin ito ng kanyang followers.
00:02:41May nagrequest.
00:02:42Kaya ko ba nang magkilaw ng mga exotic?
00:02:44Kahit ano sir, basta hindi lang makakalason.
00:02:46Nariang nilantakan niya ang bagong ahong pusit.
00:02:49Kahit napakakunat nito.
00:02:53Sumubo ng mga nanlalaban pang pugita.
00:02:58Ang mga napulot niyang sea cucumber,
00:03:00niniwa at nilantakan agad ni Richie kahit pa meron pang dugudugo.
00:03:06Dahil sa kanyang mga pagmumukbang,
00:03:09nakilala siya bilang sea boy kilaw.
00:03:12Ang pinaka-viral sa kanyang mga vlog, yung kumain siya ng buhay na alimango.
00:03:27Nag-viral yung video niya kasi maraming nandidiri.
00:03:29Kasi kinain ko daw na maraming putik.
00:03:31Kinalaunan, kumita siya sa kanyang vlogs.
00:03:34Unang sahod ko po, 30 mil.
00:03:36Ang kakaibang food trip na ito ni Richie,
00:03:38hindi raw noon masikmura ng kanyang misis na si Gemma, tindera ng isda.
00:03:43Nagalit ako sa kanya dahil ayaw kong gawin niya yun.
00:03:46Pero nung nagsimula na silang kumita,
00:03:49ang dating tiga video lang sa kanyang Mr. Abba,
00:03:52napasubo na rin.
00:03:53Ginaya ko rin ang asawa ko.
00:04:07Ang kinikita ngayon ng mag-asawa,
00:04:10hindi hamak na mas malaki sa kanilang kita sa panging isda at pagbibenta ng isda.
00:04:1515k po kada buwan.
00:04:17Estimated na income ko sa aking pagbablog.
00:04:19Yung pinakamataas talaga yung 50k.
00:04:22200,000 yung pinakamataas kong kita isang buwan.
00:04:26Hindi naman tuloy-tuloy yung sahod kasi may restrict po.
00:04:28Ito yung isa sa mga napundar ko, itong Fluting Kubo.
00:04:31Nakapatayo na po kami ng bahay.
00:04:33Nakapundar din po kami ng mga baklad.
00:04:36Yung tatlong anak namin, lahat sila na pag-aaral namin,
00:04:39mas magandang mag-vlog kaysa maglako ng isda.
00:04:41Dahil dito, ang mga kapatid ni Richie,
00:04:44nagsipag-vlog na rin.
00:04:48Si Richie at ang kuya niyang si Randy,
00:04:51nag-collab pa at lumantak ng mga bagong huling sugpo.
00:04:56Ang menokbang naman ng panganay nilang kapatid na si Rolito,
00:05:04ang nahuli nilang walo-walo.
00:05:06Matapos sunggaban ni Rolito ang ulo ng ahas,
00:05:18iniabot niya ito sa kanyang anak para ito naman ang kumain.
00:05:22Hmm.
00:05:25Nami!
00:05:26Nami!
00:05:27Nami!
00:05:28Amigo na ko, namatay naman ron.
00:05:29Ngahing kawan ko sa gulo-walo.
00:05:30Magkadaot eh ko, kaya huwag siya.
00:05:31Isto istorya niya.
00:05:32Walo ko na kaadlaw, patay ko na ba sa mga kong gulo-walo.
00:05:34Ako punggi, matikol-matikos, malawas.
00:05:36Wala ka po yung nagkong gulawas.
00:05:37Na kinain niyang walo-walo na yun, hindi yun yung walo-walo na may lason.
00:05:42Yung kinain niya is marine phile snake, non-venomous po.
00:05:47It can still bite.
00:05:48May inherent danger pa rin yung pag kinain mo yan na hindi niluluto.
00:05:51Meron po siyang parasites, pwedeng meron siyang bacterial contamination
00:05:56na pag kinain mo raw, siyempre may ingest mo yun, toxins.
00:06:00Ang kapatid nilang si Riza, nahirapan namang kainin ang isdang ito.
00:06:05Dahil?
00:06:06Dinula ko po, hindi ko na po in-upload kasi hindi ko makakaya yung lasa niya.
00:06:11Ah, amin.
00:06:12Pati na, ang bayaw nilang si Michael, na-influence na rin.
00:06:17Na-upload siya ako ng aking mga bayaw na dahil sa nakita ko na nagkakapera sila.
00:06:22Ito ay dilik kasi sa ibang bansa.
00:06:24Ang kapatid naman nilang babae na si Romilly, pagkabaklas sa shell ng Alimango,
00:06:29sinong gabanyaga dito kahit gumagalaw pa ang mga paa.
00:06:34Pag hinuli kasi namin ang Alimango, hindi na siya masyadong malakas kasi parang nanghina na.
00:06:40Kaya rin daw niyang makaubos ng isang dambuhalang tuna kahit umuulan pa.
00:06:47Pero may mga pagkakataon din daw na sumasakit ang kanyang sikmura.
00:06:56Dahil siguro sa hilaw at saka yung sa suka, minsan parang ayaw ko na natatakot din akong magkasakit.
00:07:05Hindi sapat ang suka sa pagpatay ng mga mikrobyo o parasito.
00:07:09Maraming magkaroon ng salmonella, E. coli at gastrointestinal problems.
00:07:14Palagi ang pangtatae, pagbagsak ng immune system para dito mag-cause ng paralisis at cardiac arrest.
00:07:20Pagamat marami ang nandidiri at bumabati ko sa kanilang ginagawa.
00:07:25Para sa magkakapatid, malayong malayo raw kasi ang kinikita nila sa pagbavlog kumpara sa dati nilang trabaho.
00:07:36Gaya na lang ni Romily, na dating cashier.
00:07:39Pakadalasan po, yung kasahod ko sa Maynila is 20 yung pinakamataas. 50K yung unang-unang sahod ko po talaga nun.
00:07:47Dahil sa kanyang content, si Romily nakapagpundar na ng bangka, nakabili ng bagong gadgets.
00:07:53At second-hand na motor.
00:07:56Dati ilang taon ako sa Maynila, wala naman akong napapala.
00:07:59Bagamat may kinakain naman talagang mga hilaw o yung mga kinilaw, may ibang kinakain ng mag-ana na sadyang napakadelikado.
00:08:11Fresh seafood has to be prepared properly talaga.
00:08:14Si cucumbers can contain vibrio cholera, can contain heavy metal poisoning, shellfish, crabs.
00:08:20Specifically, heavy metal poisoning, since filter feeders yan.
00:08:24They filter out the water and naiiwan yung heavy metal sa loob.
00:08:28Even some forms of hepatitis.
00:08:29Malaking indication ito kahirapan sa buhay.
00:08:32Dahil sa condition natin ng scars, kung una, paghahanap ng trabaho.
00:08:38Pangalawa, yung accessibility nito para sa mga tao.
00:08:41Dumadami ang kanilang viewers, but mas naapektoan yung health nila.
00:08:44Maging responsible ka sa sarili mo.
00:08:46If gagawa kayo ng mga extreme na content, maglagay kayo kagadong warning.
00:08:50Dahil maraming nanonood ng mga bata.
00:08:52Sa palaran po talaga yung pagkain namin.
00:08:54Para lang sa akin, yung makamit ko lang yung mga pangarap ko.
00:08:58Marami sa ating mga kababayan, handang lunukin ang lahat.
00:09:07Makatikim lang ng kaunting ginhawa, kahit pa napaka-peligroso.
00:09:13Lame!
00:09:15Lame!
00:09:19Hidden paradise o natatagong paraiso kung ituring ang Kabang Falls sa Cebu.
00:09:26Pero sa isang iglap lang, ang ganda pala nito, pwedeng maging tuso.
00:09:32Ang mga nagtitrek sa Mount Kang-Irag sa Cebu City,
00:09:40hindi pinapalampas na magliwaliw sa talong ito.
00:09:45Sino ba raw kasi ang hindi mabibighani sa dormers o Mokpok Falls?
00:09:55Pero sa Falls Adventure, sa isang iglap lang pala, pwedeng bumuhos ang bangungot.
00:10:02Ayaw!
00:10:03Ayaw, ayaw!
00:10:04Ang mga turista kasing napadaan sa talon nitong July 12 na trap.
00:10:10Hikap, Paul! Hikap!
00:10:11Gole, Tarong Glen!
00:10:12Ang rescue makapigil hininga.
00:10:14Talakas ng agos ng tubig, di namin kaya parang ang hilang kami.
00:10:18Gole, Tarong Glen!
00:10:19Mapapatalon ka sa tensyon sa bilis ng mga pangyayarin.
00:10:23Hapon nitong July 12, isang babae ang humingi ng saklolo kay Loreto.
00:10:32Sabi niya, may kasama ako doon sa force na trap.
00:10:34Kasi yun, malakas talaga yung ula na yun.
00:10:37Ang talon na tinutukoy ng babae, itago natin ang sa pangalang Jella,
00:10:42ang Dormers Falls, na ilang metro lang ang layo mula sa tindahan ni Loreto.
00:10:49Nagdala akong lobby doon.
00:10:50Doon inabutan ni Loreto ang kaibigan ni Jella na si Mark,
00:10:54hindi rin ito tunay na pangalan,
00:10:56na naibit sa isang bato sa tapat ng talon.
00:11:00Si Mark hindi makatawid dahil sa lakas ng rumaragasang tubig.
00:11:04Yung lubid, tinali ko naman sa kahoy at hinagis ko sa kanya.
00:11:07Sabi ko, tali ang lubid sa katawan mo at yung bagpak mo, itapon mo.
00:11:11Pero hindi umano.
00:11:13Hindi raw sinunod ni Mark ang bilin ni Loreto.
00:11:16Sa halip, lumusong ito sa tubig.
00:11:18Suot-suot ang kanyang backpack.
00:11:21Ang ginawa ko, hinilako.
00:11:22Pati yung babae, humila rin.
00:11:24Kaya sa lakas ng alon, hindi ko na kaya na natangay.
00:11:27Samantala, ang grupo na ma-rescuer na si Napol at Benji,
00:11:32agad nagkasa ng rescue operation.
00:11:35Dali kami pumunta doon, dala namin yung mga pang-rescue ropes namin,
00:11:39yung mga safety na panggamit namin.
00:11:41Pusukay ang tubig.
00:11:42Ya ang tao, nakahigot ang ang pisi, ingablo.
00:11:45Diliin ang mabunlog.
00:11:46Nung mga sandaling yon, si Mark,
00:11:48limang minuto nang hindi umaahon sa rumaragasang tubig.
00:11:52Ang grupo ni Napol, sinubok ang hilahin ng lubid.
00:12:08At nung kumalmaraw, kahit papaano ang Agos,
00:12:14dito na sila dumiskarte.
00:12:16Pagkatapos ang halos 30 minuto na pakikipagbuno sa rumaragasang tubig.
00:12:33May nakita kami ng parang laban ng bag,
00:12:36yung mga polvo, yung mga plastik na lumitaw.
00:12:39Glenn, ihigot na siya mga hawak, Glenn!
00:12:40Sabi ko sa kanila, parang tao na to ah,
00:12:42doon na may lumitaw, nakita namin siya yung katawan niya.
00:12:45Palikura!
00:12:48Patay!
00:12:49Nakugot!
00:12:52Wala na ang mga pantalon.
00:12:58Yung dala niyang strap sa bag, nakatali sa yung kamay,
00:13:00eh hindi siya nakalangoy ba?
00:13:01So, naghikot niya sa iyahang hawak niya na lambot siya yung kamot.
00:13:05Ang bag, naanod yung bag.
00:13:07Tinanong ko yung babae.
00:13:08Sabi niya, yung palakas pa yung buhos ng tubig,
00:13:12nakatalon siya sa safe na lugar.
00:13:14Nung sa lalaki na, patalo na siya, biglang lumakas.
00:13:17Tapos din na niya makita yung safe na area na tatalonan sana ba?
00:13:21Dito na rin sila nadatna ng grupo ni Ray at ng BFP.
00:13:26Pumunta ako kasi nga may dalawang na-trap daw.
00:13:29Pero sa kasagsagan ng pagbubuhat nila sa mga labi ni Mark, si Ray,
00:13:35may natanggap na tawag mula sa kasamahan niyang si Nanomel, Joe Cray at Roy.
00:13:41Sir, asan ka? Sabi ko, andito ako. Asan ba kayo?
00:13:44Sabi siya, andito kami sa harap ng poles.
00:13:46Siya, andito yung dalawa na na-trap.
00:13:47Andito ako, sa may bangkay.
00:13:49Siya, hindi namin alam yan.
00:13:50Kasi ang report nga nung command center namin sa 911 na dalawa na-trap lang.
00:13:55Walang bangkay.
00:13:55Nagkalituhan ang magkabilang linya.
00:14:04Si Nanomel kasi sa maling waterfalls o talon pala napunta.
00:14:09Sa halip na magtungo sa Dormers Falls.
00:14:14Naligaw sila sa Kabang o Budlaan Falls.
00:14:16Buong pag-aakala ni Nanomel, tama ang pinuntahan nila.
00:14:21Sa talon kasi, meron din silang naabutang dalawa pang na-trap.
00:14:27Isang babae at isang lalaki.
00:14:29Pagbaba namin dun sa falls, ma'am, may dalawang naka-ano ng flashlight.
00:14:34Tapos ginanya na, may J.A.
00:14:37Pagkatapos kami sumigaw, ma'am, reply din sila.
00:14:39Ang hindi nila alam, iba pa pala ito sa mga na-stranded o naipit na una dapat nilang sasaklulohan.
00:14:47Nag-ancor kami.
00:14:49Mataas yung rope.
00:14:50Pinababa namin niya.
00:14:51Pinatapo namin sa kabila.
00:14:52Maghanap kayo ng kahoy na parang itali rong sa rope namin na inancor namin.
00:14:58Pagkatapos, kinali nila.
00:15:00Binalik nila sa amin para yun ang daan nila.
00:15:08Unang sumakay yung babae.
00:15:11Siya naghihila dun.
00:15:12Tapos naghila din kami.
00:15:21Matapos ang kalahating oras na rescue,
00:15:24ligtas na nakatawid ang dalawang na-stranded.
00:15:27Nagpapasalamat sila sa amin, ma'am.
00:15:29Nanginginig.
00:15:30Hindi nila alam ba anong gagawin.
00:15:32Kasi walang signal dun, ma'am.
00:15:33Ayon sa pagsisiyasat ng CCDRRMO
00:15:37o ng Cebu City Disaster Risk Reduction and Management Office,
00:15:42hindi raw magkakilala ang mga na-rescue ni Nanomel
00:15:45at si Najella at Mark na natrap naman sa Dormers Falls.
00:15:50Tinanong ko yun na nakita nyo ba
00:15:52or kasama nyo ba yung dalawa sa iba ba?
00:15:54Siya, sir, nakita namin, dumaan kanina dito.
00:15:57Tapos sinabihan daw na huwag na lang tumuloy
00:15:59kasi malakas na yung agos ng tubig.
00:16:01Ayon, tumuloy pa din.
00:16:03Ang dalawang pares, parehas palang may planong pumunta
00:16:07sa Mount Kang Irag Campsite sa Siraw
00:16:10na ang trail madadaanan ang Dormers at Kabang Falls.
00:16:15Parang jump-off area yung Budlaan eh.
00:16:17Doon ka mag-start ng trekking mo papunta sa campsite.
00:16:20Dahil kusang loob naman sila doon na pumunta,
00:16:22walang liability dito ang barangay o NELGU.
00:16:26Considering na ang reason bakit sila doon na-stranded ay inulan, no?
00:16:31Kaya tumakas siguro ang tubig, ganyan.
00:16:34Yan na yung matuturing natin na Acts of God.
00:16:36So kapag merong isang fortuitous event katulad ng Acts of God,
00:16:39hindi pwedeng maging liable ang sino man.
00:16:42Ayaw! Ayaw! Ayaw! Kay musukol!
00:16:44Samantala, sinubukan naming kuna ng pahayag
00:16:47ang iba pang na-stranded.
00:16:49Ngunit tumanggi silang magpaunlak ng interview.
00:16:52Ayon sa rescuers,
00:16:54pinatayang nasa petong kaso na
00:16:56ng pagkatrap sa rumaragasang mga waterfalls
00:17:00sa budlaan ang naitala.
00:17:01So far, ma'am, wala pa po tayong mga roles and regulations
00:17:05kasi magbuo po kami ng ordinansa.
00:17:08Kapag hindi maganda ang panahon,
00:17:11ay sasabihan po nila,
00:17:13huwag kayong tutuloy kasi malakas ang baha.
00:17:16One of the plan is mag-vote kami ng signage
00:17:19kung sa'y dapat gawin na mayroong mga cell number
00:17:23kung sino ang contact person na madali ma-rescue.
00:17:28Kung mga beginners lang,
00:17:29magsama ng mga professional na hikers talaga
00:17:31para makatulong sa kanila
00:17:33kung ano man yung ma-encounter nila sa daanan.
00:17:36Kung masama talaga yung panahon,
00:17:37umuulan,
00:17:38eh huwag na ituloy.
00:17:39Unang-una,
00:17:40dapat muna tayo maging kalmado.
00:17:42Maari tayong gumawa ng ingay
00:17:43at i-alerto ang paligid,
00:17:45lalo na kung may nakikita tayong mga naninirahan
00:17:48dun sa lugar.
00:17:49So immediately,
00:17:50kailangan natin humanap ng isang mataas na lugar, no?
00:17:52Na kung saan hindi siya abuti ng tubig.
00:17:54At dun muna tayo mag-intay
00:17:56ng mga re-responde para sa atin.
00:17:58Kung may mga dala-dala tayong mabibigat na gamit,
00:18:00baaring maging sagabal pa ito
00:18:02sa pagliligtas sa atin.
00:18:04Ayaw!
00:18:04Ayaw, ayaw!
00:18:05Kaya musukol!
00:18:06Musukay ang tubig!
00:18:07Sa likod ng ganda
00:18:08ng mga talon o waterfalls,
00:18:11hikop, hikop!
00:18:12Gunit, tarong glen!
00:18:13Nagtatago ang panganib!
00:18:15At sa bawat patak ng ulan,
00:18:17pwedeng bumuhos ang trahedya.
00:18:20Hindi lahat ng adventure sinusoong,
00:18:23lalo na kung masama ang panahon.
00:18:26Dahil pwedeng ang inakalang simpleng pamamasyal,
00:18:29magiging isa pa lang kuling paglalakbay.
00:18:33Kanin is life!
00:18:41Pero para sa ilan nating mga kababayan sa Pangasinan,
00:18:45sa Benguet at pati na sa Mindanao,
00:18:48burong kanin is lifer!
00:18:52Sa palengking ito sa Dagupan, Pangasinan,
00:18:56may binurong kanin na deka-dekada
00:18:58ng sinasadya ng mga namamalengke.
00:19:02Ito ang binurburan ni Cecilia.
00:19:04Kasi may 3 piso, may 4 piso, may 5 piso, may bainti.
00:19:15May 5 bises, hanggang ito.
00:19:18Hanggang malinawa yung tubig.
00:19:22Para mas sumarap ang lulutuing binurburan,
00:19:31bawal na bawal daw mag-ingay
00:19:33at bawal na bawal din daw may sumilip
00:19:37habang siya'y nagluluto.
00:19:38May nanungnungday, wala ang makanungnung
00:19:41niya aga makagawa'y binurburan.
00:19:43Gano'n itong sumanggawa,
00:19:44aga makagawa'y nabuong binurburan.
00:19:47Bago i-ferment ang isinaing na kanin,
00:19:49dapat malamig na raw ito.
00:19:55Inilatag niya muna ito sa mesa.
00:20:00At para mabilis lumamig,
00:20:03tinutukan niya ng electric fan.
00:20:05Kailangan ang iniwalaw yun ng buti ng bigas.
00:20:08Tsaka binudburan ng pinong bubor o yeast.
00:20:12Ilagay na sa palangga ng may dahon,
00:20:1424 ulos na luto na.
00:20:18Tinakpan ng dahon ng saging at sako.
00:20:26At inimbak sa bahagi ng kanilang bahay
00:20:29na hindi naaarawan.
00:20:30Hindi naaarawan.
00:20:30I don't know what to do, but I don't know what to do, but I don't know what to do.
00:21:00We have 5 years since we have gone before.
00:21:03It's like a��
00:21:16ere today about handling vats.
00:21:19On top of the next 70s
00:21:23by myself,
00:21:24is that my pleased child,
00:21:26I was not very homes
00:21:29but a prosecutor
00:21:30When I was in high school,
00:21:32Cecilia was not only a lot of food,
00:21:36but also a lot of food.
00:21:38The food was eaten by ulcer,
00:21:40and the acid.
00:21:42The food was used for children
00:21:44so that they had to remove it.
00:21:46The fermented foods
00:21:48are good for our digestive health
00:21:50since it helps
00:21:52the good bacteria
00:21:54with H. pylori
00:21:56which causes ulcer.
00:21:58It can balance the pH level
00:22:00and reduce the inflammation
00:22:02of our digestive system.
00:22:06Before it comes to the Kastila,
00:22:08marunong na magburo
00:22:10or mag-ferment
00:22:12ng pagkain ang ating mga ninuno.
00:22:14Hindi lang kasi nito
00:22:16napapasarap ang lasa.
00:22:18Napapahaba rin nito
00:22:20ang itatawag na shelf life
00:22:22o ang itatagal ng pagkain
00:22:24bago mabulok.
00:22:26Ang tinatawag na refrigerator
00:22:28kapag may mga oversupply
00:22:30na mga bighas na ginagawa
00:22:32kaysa matapon ito,
00:22:33kaysa masayang ito
00:22:34na mabulok ito
00:22:35pag ito ay nabasa.
00:22:36Mas higit nila iniisip
00:22:37ang kinabukasan,
00:22:38lalo na ng kanilang komunidad.
00:22:40Dito naman,
00:22:41sa kabundukan ng Sablan
00:22:42sa Benguet,
00:22:43may isang makaluma
00:22:44at sagradong paraan
00:22:46ang paggawa ng burong kanin
00:22:48na buhay na buhay pa rin
00:22:50sa kasalukuyang panahon.
00:22:52Ito ang kanin
00:22:55sa likod
00:22:56ng ipinagmamalaki nilang
00:22:58tapoy o rice wine
00:23:00at ang tawag nila rito,
00:23:02defog.
00:23:03Malagkit din ito,
00:23:05mamula-mula
00:23:06at may kakaibang aroma
00:23:08o amoy.
00:23:09Simula sa pool nung bata kami,
00:23:10nakikita namin
00:23:11sa mga okasyon
00:23:12pero ang talagang nagturo sa akin
00:23:13ay yung mismo
00:23:14yung aking biyanan.
00:23:15Ang paggawa ng defog,
00:23:18walang shortcut.
00:23:20Ang gamit nilang kanin,
00:23:22hindi white rice
00:23:23kundi yung kulay itim.
00:23:25Piniprefero namin talaga
00:23:26yung balatinaw kind of rice.
00:23:28Yung isang klase
00:23:29ng malagkit rice
00:23:30na karaniwan
00:23:32tinatanim dito
00:23:33sa highland nung araw
00:23:34kasi matingkad
00:23:35at kakaiba rin yung itsura.
00:23:40Pagkatapos hugasan,
00:23:42isinaing ang bigas.
00:23:44Dapat half-cook lang
00:23:46para hindi magkadikit-diit
00:23:47pag lalagyan na natin
00:23:48ng bubod.
00:23:49Habang iniluluto
00:23:51ang bigas,
00:23:52inihanda na
00:23:53ang salaw o banga.
00:23:55Kailangan natin
00:23:56siguraduhin
00:23:57na malinis
00:23:58at sakatuyo
00:23:59yung ating lalagyan.
00:24:00Ang kanilang
00:24:01pang-ferment,
00:24:02bubod,
00:24:03isang natural yeast
00:24:04na gawa
00:24:05sa kanin,
00:24:06luya,
00:24:07at damo.
00:24:08Dudurugin ito
00:24:09hanggang maging pino.
00:24:11Sa bilao
00:24:14na may dahon
00:24:15ng saging,
00:24:16doon mismo
00:24:17inilatag ang kanin.
00:24:20Ngayong malamig na
00:24:21ang ating kanin,
00:24:22saka natin ilalagay yung hubod.
00:24:27Ito po yung kawayan.
00:24:28Kailangan natin itong ilagay dito
00:24:30sa gitna ng ating salaw
00:24:32para pag sakaling
00:24:33magtubing
00:24:34ay dito lang pupunta sa loob
00:24:35at madali natin itong i-extract.
00:24:37Kung ang ibang binurong kanin,
00:24:51isang araw lang ang paghahanda,
00:24:53ang defog inaabot ng isang buwan.
00:24:56Ang defog hindi nawawala
00:24:59sa hapag ng mga tigasablan
00:25:01lalo na tuwing meron silang gagawing ritual
00:25:04katulad ng kiwa.
00:25:05Yun po yung pang-cleansing
00:25:07sa mga nag-attend ng boreal.
00:25:10Pero hindi ito kinakain ng solo.
00:25:12Hinihahalo nila ito
00:25:14sa iba nilang luto
00:25:15gaya ng pinikpikan
00:25:17para mas masarap daw.
00:25:19Parang mayroon siyang bitsin
00:25:21kahit wala.
00:25:22Wow! Na-miss!
00:25:23Kailangan natin i-continue yan.
00:25:25Yun yung identity namin dito sa Cordillera.
00:25:2763 anyos na sila pisa.
00:25:36Pero halos araw-araw pa rin
00:25:38niyang sinusuyot ang gubat
00:25:40sa Esperanza Sultan Kudarat.
00:25:42Mangunguha kasi siya ng mga dahon
00:25:44na ipambabalot niya
00:25:46sa ginagawa niyang binurong kanin
00:25:49na kung tawagin,
00:25:50tapay.
00:25:51Hindi na akong maggagawa ng tapay
00:25:53kung wala dahon ng alam
00:25:55kasi yan magbango.
00:25:57Hindi man pwede kung hindi alam
00:25:59ang makabalot sa tapay.
00:26:01Matapos ang ilang minutong
00:26:03pagsuyod sa gubat,
00:26:04Ah, mayroon doon o.
00:26:06Nakita na ni Lapisa
00:26:07ang mga pakain niyang dahon
00:26:09na hugis puso.
00:26:10Ang mga puno nito
00:26:12nasa mula apat hanggang
00:26:14sampung metro lang ang taas.
00:26:16Mahirap punin ang dahon
00:26:18ng alam sa bundok.
00:26:20Ah!
00:26:22Ah!
00:26:31Nung nakakolekta na siya
00:26:40ng sapat na dahon,
00:26:42umuwi na siya
00:26:43para magluto
00:26:44ng tapay.
00:26:47Ah!
00:26:48Nakakapagon.
00:26:51Iilan lang ang marunong
00:26:52magluto nito
00:26:53sa buong esperanza
00:26:55at si Lapisa na marahil
00:26:57ang pinakamatanda
00:26:59sa kanila.
00:27:01Sa paggawa ng tapay,
00:27:04una munang nagsain si Lapisa
00:27:06ng apat na kilong bigas.
00:27:16Nung naluto na ang kanin,
00:27:18hinayaan niya muna itong lumamig.
00:27:20At saka niya ito binudburan
00:27:30ng bubol o yeast.
00:27:32Ang kanin,
00:27:33sunod niyang ibinalot sa mga nakolektang dahon.
00:27:39Hindi natin kuriputan nga
00:27:42pagbenta natin.
00:27:51Ang mga gawa niyang tapay,
00:27:52isinuksok niya sa isang lalagyan.
00:27:54Tinakpan ulit
00:27:56ng dahon.
00:27:57Yan ang paraan
00:27:58na madali siyang
00:27:59mag-init.
00:28:01Oo, yan.
00:28:03Tapos na.
00:28:04At inimbak
00:28:05sa isang malamig
00:28:06na sulok
00:28:07ng kanyang tahanan.
00:28:08Hahayaan niya itong magburo
00:28:10o mag-ferment
00:28:11sa loob ng 24 oras.
00:28:17Dati,
00:28:18tuwing edelfiter
00:28:19o huling araw
00:28:20ng Ramadan lang daw
00:28:21natitikman
00:28:22ang tapay ni Lapisa.
00:28:23Yan ang pinakain
00:28:24sa mga tao
00:28:25pagkatapos
00:28:26magsimba.
00:28:27Simbolo ito
00:28:28ng kultura namin,
00:28:29mga moro.
00:28:31Ay, mga suki!
00:28:32Bili na kayo ng tapay.
00:28:34Pero dahil sa pagmamahal
00:28:36sa kanilang tradisyon,
00:28:37at para may ekstrang kita na rin,
00:28:40halos araw-araw
00:28:41niya na itong inilalako.
00:28:43Yung tapay,
00:28:44piburito ng mga tao
00:28:45sa umaga
00:28:46ang partner niya,
00:28:47yung kapit ng nitib.
00:28:49Ay, papadayan!
00:28:50Mahirap, sir!
00:28:51Hindi ko naramdaman
00:28:52ang pagod ko
00:28:53dahil
00:28:54yan ang paraan ko, sir,
00:28:55na makapera.
00:28:56So, krap!
00:28:58Di ko katalanan niya ba,
00:28:59kapandagan ko ba niya
00:29:01sa tapay?
00:29:02Tapos di ko katalanan niya
00:29:03ka kultura namin.
00:29:07Para sa ating mga Pinoy,
00:29:13kanin is life!
00:29:15Pero,
00:29:16may ilang tayong mga kababayan
00:29:18na hindi kontento sa kanin lang.
00:29:21Dapat i-level up
00:29:23into
00:29:24binurong kanin
00:29:26para mas maging
00:29:28lifer!
00:29:38Ilan sa mga butong
00:29:40nakuha mula sa Taal Lake
00:29:42kumpirmadong sa tao
00:29:44kabilang na ang sabalakang
00:29:47na magmatch kaya
00:29:49sa DNA test
00:29:51sa isa sa mga kaanak
00:29:53ng Lost Sabongeros.
00:29:56Sa gitna ng kalmadong lawa,
00:29:58isang malakas na sigaw
00:30:00ng kalikasan
00:30:01ang umalingaungaw
00:30:02ni Tulang Webes.
00:30:08Ang hulkang Taal
00:30:10nagkaroon ng bahagyang
00:30:11pagputok o pagsabok
00:30:13at nagbuga ng abo
00:30:15mula sa bunganga nito.
00:30:18Tila sinabayan nito
00:30:23ang sunod-sunod na pasabok
00:30:26at pag-ahon
00:30:27ng mga posibleng ebidensya
00:30:29na yumanig
00:30:30sa patuloy na paghahanap
00:30:32sa Lost Sabongeros
00:30:34na di umano,
00:30:36pinatay
00:30:38at itinapon
00:30:39o ibinaon
00:30:40sa lawa ng Taal.
00:30:48Sa pagtatapos
00:30:53ng pagsisid
00:30:54ng Philippine Coast Guard
00:30:56o ng PCG
00:30:57sa unang kwadrant
00:30:58o bahagi
00:30:59ng lawa
00:31:01kung saan di umano
00:31:03inilubog
00:31:04ang nawawalang mga sabongero,
00:31:06apat na sako
00:31:07ang naiahon.
00:31:08Dalawang sakong buhangin
00:31:10pampabigat
00:31:11tsaka dalawang sakon
00:31:12containing the remains.
00:31:13Ninety-one ang total
00:31:15na submitted po
00:31:16since last week.
00:31:17Ang discernible talaga
00:31:19na obviously human
00:31:20ay nasa
00:31:21six to eight
00:31:22number of bones.
00:31:24Yung nahanap today
00:31:26sa quadrant na yon
00:31:27sa Taal Lake
00:31:28is a positive indication
00:31:29that he knew
00:31:30what he was talking about.
00:31:31Batay sa ginawang pagsusuri
00:31:33ng PNP Forensic Group
00:31:35ang isa sa mga buto
00:31:37na kanilang narecover
00:31:38sa lawa
00:31:39bahagi ng buto
00:31:40sa balakang
00:31:41ng tao.
00:31:42Kasi andun yung
00:31:43mga structures
00:31:44na qualified na hip bone.
00:31:45Ang sinapit
00:31:46ng mga narecover
00:31:47na buto
00:31:48tila tugma
00:31:49sa mga isiniwalat
00:31:50ni Alias Lando
00:31:52na una na naming
00:31:53itinampok
00:31:54dito sa KMJS
00:31:55sa oong 2022
00:31:56taon
00:31:57kung kailan
00:31:58unang pumutok
00:31:59ang issue
00:32:00tungkol sa
00:32:01lost sabongeros.
00:32:02Si Lando,
00:32:03driver ng mga sabongero.
00:32:05Dinokot di mano
00:32:07sa sabongan
00:32:08sa Santa Cruz
00:32:09sa Laguna.
00:32:10Ikinulong
00:32:11pero kinalaunan
00:32:12pinakawalan.
00:32:13Higilan na kaming tinampok
00:32:16tapos
00:32:17tinagtutulungan
00:32:18na kami ng suntok.
00:32:19Dinala kami doon
00:32:20sa pinaka-parax nila.
00:32:21Doon niya ko kinulata.
00:32:22Ang sabi niya,
00:32:23gusto mo isang sakukta.
00:32:24Nakatali na yung babay ko.
00:32:26Dinala kami doon
00:32:27na mga sabongero.
00:32:33Nitong Webes,
00:32:34bilang bahagi
00:32:35ng paghahanap
00:32:36sa tinaguriang
00:32:37Lost Sabongeros,
00:32:38may nahukay
00:32:39na tatlong
00:32:40kalansay
00:32:41ang mga otoridad
00:32:42hindi sa lawa
00:32:43kundi sa isang
00:32:44pampublikong
00:32:45sementeryo
00:32:46sa bayan ng Laurel
00:32:47sa Batangas.
00:32:48Noong 2020,
00:32:50may lumutang
00:32:51ng mga katawan
00:32:52sa Taal Lake.
00:32:53Ito, kinuha ng
00:32:54polis dati.
00:32:55Dilibig na lang nila yun doon.
00:32:56Kasi hindi rin
00:32:57kinlaim sa funeraryo
00:32:58ng mga families.
00:32:59Dalawa sa mga ito,
00:33:00kalansay
00:33:01ng isang lalaki.
00:33:02Habang ang isa,
00:33:03hinihinalang
00:33:04kalansay
00:33:05ng babae.
00:33:06Yung isa,
00:33:07parang female.
00:33:08Kasi may nahanapan din
00:33:09ang underwear
00:33:10ng babae.
00:33:11Hopefully,
00:33:12may makukuha DNA.
00:33:13Matatanda ang isa
00:33:14sa 34
00:33:15na nawawala
00:33:16ang nooy puntis
00:33:17na si John
00:33:18na lilubugin
00:33:19na nawala
00:33:20kasama ang limang
00:33:21iba pa sa sabungan
00:33:22ng Santa Cruz,
00:33:23Laguna,
00:33:24January 6,
00:33:252022.
00:33:26Matagal na po
00:33:27siyang nawawala
00:33:28ay ako po'y nag-aalala
00:33:29na talaga.
00:33:30Sabi mo nung una,
00:33:31yung mga nawawalang
00:33:32sa bungero
00:33:33malamang tinapon
00:33:34sa Taal Lake.
00:33:35May binalita nga
00:33:36sa akin,
00:33:37nakarating sa akin
00:33:38na yung buntis
00:33:39parang lumutang.
00:33:41May buntis kasi
00:33:42yung January 13,
00:33:442022 yata to,
00:33:452021.
00:33:46Hindi ko na matandaan,
00:33:47may buntis kasing kasama.
00:33:49Pero sa ngayon,
00:33:52hindi pa makumpirma
00:33:54ang pagkakakilanlan
00:33:55ng mga nahukay na buto.
00:33:57In our meeting yesterday,
00:33:58said that that uniform
00:33:59looked familiar.
00:34:00May clothes dinahanap,
00:34:01basketball uniform.
00:34:02Sando!
00:34:03Ayon sa manager
00:34:04ng punerarya
00:34:05na tumanggap
00:34:06sa mga labi
00:34:07nung ito'y natagpuan
00:34:08at inilibing.
00:34:09Nakagapos daw
00:34:10ang mga biktima
00:34:11at may tama
00:34:12ng bala
00:34:13sa ulo.
00:34:14Mga tapod lang po,
00:34:16may mga tama
00:34:17ng baril,
00:34:18laging ulo.
00:34:19Ano pong re-record ko,
00:34:20walang ID,
00:34:21walang tato,
00:34:22ang mukha,
00:34:23pag ang pagana,
00:34:24hindi na makilala,
00:34:25bulok na.
00:34:26Tapos nakatali ang upa,
00:34:28ang kamay.
00:34:29Yung iba po.
00:34:30Pinag-aaralan ngayon
00:34:31ang mga otoridad
00:34:32kung konektado
00:34:33ang mga kalansay
00:34:34na ito
00:34:35sa mga nawawalang
00:34:36sabongero.
00:34:37Yun naman po mga
00:34:38relatives po
00:34:39na buhay
00:34:40ay lumapit na rin po sila.
00:34:41Pinuhanan na rin po namin
00:34:42sila
00:34:43ng standard specimen.
00:34:44Sabi po namin
00:34:45sa isa't isa,
00:34:46isa lang na may magmatch sa amin.
00:34:47Kustisya na po talaga yun eh.
00:34:49Ang pinakabata
00:34:50sa Lost Sabongeros
00:34:52ang tubong Quezon Province
00:34:54na si Maison
00:34:55o Utoy
00:34:56kung kanilang tawagin.
00:34:57Si Utoy,
00:34:5814 anyos lang daw
00:34:59nung naglahong
00:35:00parang bula.
00:35:04Kwento ng kanyang inang
00:35:05si Maricel.
00:35:06Nagpapatuka ng manok
00:35:07ang kanyang anak
00:35:08sa isang sabungan
00:35:09sa Laguna
00:35:10kasama ang pinsang
00:35:11si John Paul
00:35:1217 anyos.
00:35:13Nagulat na ako yun
00:35:14nung sumama pala
00:35:15yung anak ko sa Sabongan.
00:35:16Sabi ko,
00:35:17hindi malang nagpaalam
00:35:18itong batang ito sa akin.
00:35:19Wala pa pong isang buwan
00:35:20siyang nagatrabaho dun.
00:35:21Si John Paul po'y nag-aaral
00:35:22pa noon
00:35:23nung panahon yun.
00:35:24Taso nga,
00:35:25di ba'y pandemic
00:35:26nung pasok
00:35:27nag-extra-extra siya
00:35:28nung tubaho dun.
00:35:29Pagkatapos po
00:35:30na magpatuka
00:35:31ng mga manok
00:35:32sa farm,
00:35:33nauwi po ng bahay
00:35:34para mag-aaral naman.
00:35:35May module sila
00:35:36dati.
00:35:37Hanggang sa natanggap
00:35:38na lang nila ang balitang
00:35:39si Na Utoy
00:35:40at John Paul,
00:35:41hindi na matuntun.
00:35:42Tumawag po yung amo niya.
00:35:44Nawawala na daw po
00:35:45yung anak ko.
00:35:46Nang malayang ko lang
00:35:47ay sabi ng amoy,
00:35:48pat mawawala yung anak ko
00:35:49ay hindi ko pinayagan
00:35:50na umalis yun.
00:35:51Ang alam ko po mami,
00:35:52nadawit lang siya
00:35:53dahil hindi po yun
00:35:54marunong magsabong.
00:35:55Bunggumbaga po man siya
00:35:56ay nadamay lang.
00:35:57Ang alam po niya
00:35:58ay magpatukala
00:35:59ng mga manok
00:36:00tapos nauwi sa bahay,
00:36:01kapainom lang yun
00:36:02ang mga manok dun.
00:36:03Sinubukan din daw nilang
00:36:04hanapin ang anak
00:36:05sa sabungan
00:36:06kung saan huli itong namapaan.
00:36:07Hindi kami pinapasok dun eh.
00:36:09Tinaboy pa nga kami ng gwardiya,
00:36:10nagaano daw po kami dun.
00:36:11Pumunta po kami nga
00:36:12sa MBI.
00:36:13Wala rin po silang maya.
00:36:15Nagsampa po kami ng kaso-kaso lang po ma'am.
00:36:17Wala kami ebedensya.
00:36:26Ito po ang paborito niyang suotin
00:36:28pag po siya nagalaro.
00:36:29Ito po ang katuwang niya,
00:36:31ang sandong niyan.
00:36:32Nakikita ko po yung gamit na,
00:36:34inatiklop ko po yung mga damit niya,
00:36:36tapos yung inayapos ko yung mga gamit niya.
00:36:39Sabi ko, anak na,
00:36:40saan ka na?
00:36:41Hindi ka na nakabalik.
00:36:42Sabi ko sa mga kapatid niya,
00:36:43huwag yung apakalma
00:36:44ng gamit ni Uto
00:36:45dahil
00:36:46maka isang araw
00:36:47bumalik yung anak ko.
00:36:50Ito po yung mga t-shirt
00:36:51at saka jacket
00:36:52ng anak ko na paborito niya.
00:36:56Lagi niya itong sinusuot
00:36:59kahit siya na magpunta.
00:37:01Tapos yung sando na
00:37:03ginugupit-gupit
00:37:04lagi yung pag tinitingnan.
00:37:06Naalala ko po ang anak ko,
00:37:10pumapatak na lang ang luha ko.
00:37:12Sobrang mahal po.
00:37:14Dahil nag-iisa po siya ng lalaki
00:37:16na anak namin.
00:37:17Pag pumunta kami ng dagat,
00:37:18magkasama kami.
00:37:25Namimiss ko na po siya talaga, ma'am.
00:37:27Pagka po nakakakita ko na silang hiniuti talaga po ako, ma'am.
00:37:39Parang inadurog ang puso ko talaga, ma'am.
00:37:41Minsan po, napapanag-inipan ko yun si Maizud.
00:37:43Sabi po niya sa akin,
00:37:45mama, tulungan mo naman ako.
00:37:47Hirap na hirap na ako, mama.
00:37:49Ang dating master agent naman
00:37:57ng isabong operasyon
00:37:59na si Arvin,
00:38:01inilahad na minsan na rin daw siyang
00:38:03pinagtangkaang patayin.
00:38:05Ang madaling araw,
00:38:06on my way home po,
00:38:07hinarampo ako ng dalawang SUV
00:38:10and dalawang motor.
00:38:12Kita ang pagbaba ng isang gunman
00:38:14at pagpaputok ng sunod-sunod
00:38:16gamit ang isang high-powered firearm
00:38:18bago tumakas ang mga salaring.
00:38:20Pinaulanan nila ako ng bala.
00:38:21Estimate ko po noon
00:38:22sa 6 na nanumutok
00:38:24nasa 200.
00:38:25Almost na bala po yung inubos nila sa akin.
00:38:28Binaril po nila ako ng malapitan
00:38:30at talagang tinusurbo nila
00:38:32na mapatay po ako.
00:38:33Ang dami oh!
00:38:35Ang galikod eh oh!
00:38:42Pero si Arvin,
00:38:43maswerte raw na nakaligtas.
00:38:45Tawa naman po ng Panginoon.
00:38:47Hindi naman po tayo
00:38:49tinamaan ng bala.
00:38:50Nagkaroon lang po tayo ng mga gasgas
00:38:52gawa po ng mga talsik po
00:38:53ng bubog po ng salamin.
00:38:54Siguro akala nila patay na ako.
00:38:56Nag-aalisan na sila.
00:38:58Ayon kay Julie Dondon Patidongan
00:39:00na unang nakilala sa alias na Toto,
00:39:02ang nasa likod dimano
00:39:04ng pangkang pagpatay.
00:39:06Kay Arvin,
00:39:07ang dati nitong amo na si Charlie Atongang
00:39:10na boss din noon ni Arvin
00:39:12sa isa buong.
00:39:13Ito lang nakaraang linggo,
00:39:15makarisibo ko ng tawag
00:39:16from Mr. Dondon Patidongan.
00:39:18Nung magkita kami,
00:39:19sabi niya sa akin,
00:39:21kung may suspect na raw ako sa
00:39:23mga umambus sa akin noong 2021.
00:39:25Sabi ko sa kanya,
00:39:26ang alam ko,
00:39:27mga polis.
00:39:28Then tinanong niya po ako kung
00:39:29may alam na ba ako
00:39:30kung sino yung mastermind.
00:39:32Alam mo ba na si Mr. Atongang
00:39:34na nagpaambus sa'yo?
00:39:35Ang unang reaksyon ko,
00:39:36totoo ba?
00:39:37Sabi ko ganyan sa kanya.
00:39:38Anong kasalanan ko kay Boss Atong?
00:39:40May nahuli daw na mga magtsutsope,
00:39:42namananabong,
00:39:43at nabanggit daw yung pangalang ko
00:39:45na ako daw yung nagpi-finance sa kanila.
00:39:48Hindi naman po totoo.
00:40:00Si Arvin,
00:40:01itinuturing na rin ngayong
00:40:03potential witness o saksi sa kaso.
00:40:06Sinubukan naming puna ng pahayag
00:40:08ang kampo ni Atongang
00:40:09tungkol sa paratang na ito ni Dondon.
00:40:12Tumanggi silang magpaunlak ng panayang.
00:40:15Samantala,
00:40:16sa isang presko nitong lunes
00:40:17sa Napolcom o National Police Commission,
00:40:20idinawit ni Dondon ang pangalan
00:40:22ng labing walong mga pulis
00:40:24na di umano sangkot
00:40:26sa pagkawala ng mga sabongero.
00:40:31Napasagot na po natin
00:40:32doon sa complaint ni Pati Dongan
00:40:33yung pong labing dalawang pulis
00:40:35na napangalanan doon po sa complaint affidavit.
00:40:38Matatandaan po natin,
00:40:39labing walo actually nasa complaint
00:40:41pero labing dalawa lang po doon
00:40:43ang nasa active service.
00:40:45Anin po doon eh,
00:40:46tanggal na po sa servisyo
00:40:47sa marami pong kadahilanan.
00:40:49From there,
00:40:50binigyan po sila ng limang araw po
00:40:51mula po sa pagkakatanggap nila
00:40:53ng summons.
00:40:54Yung pong pang limang araw na yun,
00:40:55pumapatak po ngayong araw na to
00:40:57o Sabado.
00:40:58As of this moment,
00:40:59Saturday morning,
00:41:00wala pa silang isinasubmit
00:41:02dahil po Sabado po yung bagsak
00:41:03nung pang limang araw,
00:41:04meron po sila hanggang lunes
00:41:06para sumagot.
00:41:07Kung di sila sumagot sa lunes,
00:41:08magkakaroon po ng
00:41:09waiver of their rights to answer.
00:41:11I-assess na lang po
00:41:12yung complaint po ni Pati Dongan
00:41:13kung ito po eh dapat na sumampa pa
00:41:15ng formal charge
00:41:16sa mismong National Police Commission.
00:41:18Sinubukan namin kunan ang pahayag
00:41:20ang iba pang mga akusado
00:41:21na tinutukoy ni Dondon.
00:41:23Ngunit hindi sila tumugon
00:41:24sa aming mga mensahe.
00:41:26Kabilang sa mga sinampahan niya
00:41:28ng kaso,
00:41:29ang dating hepe ng NCRPO,
00:41:31Police Major General Johnel Estomo.
00:41:34Agad naman itong pinabulaanan ni General Estomo.
00:41:51I categorically deny my involvement in any manner
00:41:54and I will present evidence to clear my name.
00:41:56I am ready to answer any allegations
00:41:58at the proper forum.
00:42:00At parahay ginuong pati Dongan,
00:42:01hinihahanda na ng aking mga abugado
00:42:03ang kaukalang kaso
00:42:04sa malisyoso at walang batayang akusasyon sa akin.
00:42:08Samantala,
00:42:09isa pa sa pinangalanan ni Dondon,
00:42:12si Police Master Sergeant Joey Encarnacion
00:42:15na di umano.
00:42:17Agad naman itong pinabulaanan ni General Estomo.
00:42:20Na di umano,
00:42:21merong palaisdaan sa Taal Lake
00:42:24kung saan din pinaniniwalaang itinapon noon
00:42:27ang mga di umano'y dinukot
00:42:29at pinatay na mga sabungiro.
00:42:31Sa lugar na yan,
00:42:33sasama ka dyan para tumi ba yung kaso?
00:42:35Ano bala mo dyan?
00:42:36Actually, hindi ako nakarating sa lugar na yan.
00:42:39Okay.
00:42:40Ang isa sa grupo na may-ari ng palaisdaan
00:42:43si Encarnacion
00:42:45alam lahat,
00:42:46kayang kumantayon ba sa bigyan nila
00:42:49ng magandang partida.
00:42:51Ang palaisdaan
00:42:52natunto ng aming team
00:42:54sa bayan ng Laurel.
00:42:55Limang minuto lang ito
00:42:57mula sa Pampang.
00:42:58Ang Kubo
00:42:59abandonado na
00:43:00nung datna ng aming team.
00:43:01Ang palaisdaan
00:43:02bahagi ng first quadrant
00:43:04na sinuyod ng Philippine Coast Guard
00:43:07kung saan na iahon
00:43:08nito lang webes
00:43:09ang dalawa pang sako ng mga buto
00:43:11kabilang na
00:43:12ang hinihinalang tadyang
00:43:14o rib ng pao.
00:43:15Sinubukan rin namin
00:43:17kuhanan ng pahayag
00:43:18ang kampo ni Encarnacion
00:43:19pero hindi sila tumugon.
00:43:22Samantala,
00:43:23aabuti ng limang araw
00:43:24hanggang isang linggo
00:43:26upang makabuo
00:43:27ng initial findings
00:43:28mula sa
00:43:29pre-nosesong DNA samples
00:43:31na nakuha
00:43:32mula sa mga
00:43:33narecover na buto
00:43:34sa lawa.
00:43:35Pagkatapos nito,
00:43:36kakailanganin muli
00:43:37ng isa pang linggo
00:43:38para naman
00:43:39ma-crossmatch
00:43:40ang mga isinumiting
00:43:41DNA sample
00:43:42ng labing walong kaanak
00:43:45ng mga nawawalang sabongiro.
00:43:47Yung pong mga suspect
00:43:48na gumawa nito,
00:43:49ang gusto ko po
00:43:50ay sana'y
00:43:51maparusahan
00:43:52mabigyan ng mustisya
00:43:53ito nga to
00:43:54para matigil na sila
00:43:55dapat eh
00:43:56hindi palampasin yung mga ganyan
00:43:58masyado nang umaabuso
00:43:59sa mga tao.
00:44:00Sana po
00:44:01tapos na siya ngayon
00:44:02ng senior high school
00:44:03pang harap po niya
00:44:04ay maging isang
00:44:05polis
00:44:06yung po ang sabi niya sa akin
00:44:07mama,
00:44:08mag gusto ko
00:44:09maging polis ako
00:44:10para matulungan po yung mga tao.
00:44:11Anak,
00:44:12bigyan kita ng katarungan
00:44:13sa pagkawala mo.
00:44:14Magawin
00:44:15agawin namin
00:44:16at lahat
00:44:17at ang paraan
00:44:18para mabigyan ka ng ustisya.
00:44:19Anong mo to,
00:44:20John Paul?
00:44:21Miss na miss na kita.
00:44:22Dalain ko sa
00:44:23Panginoon Diyos
00:44:24na sana'y
00:44:25magbalik ka.
00:44:26Kung buhay ka man,
00:44:27sana'y
00:44:28magkita pa rin tayo.
00:44:29Hindi naman ako naniniwala na
00:44:31ikaw ay patay na.
00:44:32Hindi ko pag gawa dito.
00:44:33Ngayon,
00:44:34itinuro ko na
00:44:35kung sinong mastermind si Mr. Atongang,
00:44:37na lagi niya pinagpintangan,
00:44:38na nagsisinungaling daw ako.
00:44:39Naniniwala po ako,
00:44:40dahil isa po siya doon sa suspect na hinahanap namin dati.
00:44:42Siya po yung naging testigo.
00:44:43Kaya,
00:44:44alam ko po na marami po siyang alam.
00:44:45Ipaglalala po namin ang ustisya na hinahanap namin hanggang sa malaman kung sinong mastermind nito at mapatawang po siya ng kaparansahan na idinaan sa tamang proseso, makulong o pagbayaran niya.
00:44:47Ang kanyang mga nagawang kasalanan sa mga mahal namin sa buhay.
00:44:50Naniniwala po ako.
00:44:51Dahil isa po siya doon sa suspect na hinahanap namin dati.
00:44:55Siya po yung naging testigo.
00:44:56Kaya,
00:44:57alam ko po na marami po siyang alam.
00:44:59Ipaglalala po namin ang ustisya na hinahanap namin hanggang sa malaman kung sinong mastermind nito at mapatawang po siya ng kaparansahan na idinaan sa tamang proseso, makulong o pagbayaran niya ang kanyang mga nagawang kasalanan sa mga mahal namin sa buhay.
00:45:15Salamat tayo!
00:45:17Salamat tayo!
00:45:18Ang mga pamilya ng mga biktima na matagal noong nananahimik sa pakot, ngayon muling nabuhayan ang loob at parang bulkan din na matagal mang nagpigil, isinabog ang kinikimkim na galit at dalamhati.
00:45:35Sana huwag maramdaman ang mga magulang nyo ang nararamdaman namin.
00:45:40Sabay sigaw para sa napakatagal na nilang inaasam na
00:45:46Kung gusto mo raw mahanap ang The Next Superstars, dayo na rito sa Lapu-Lapu City sa Cebu.
00:46:02Kung saan kahit sa tabi-tabi lang marami raw, artistahin
00:46:08Ang tindera ng isda, madalas daw na pagkakamalang si Mayan Rivera.
00:46:20Ang taga-ihaw naman ang isda, mga idol, papasang kakambal ni Robin Padilla.
00:46:35Lapu-Lapu City na nga ba? Ang dapat tanghaling City of Stars?
00:46:46Mga kapuso, meet ang alindog na Malam Marimar, si Mary Beth.
00:46:53Wow! Ang Marian Rivera ng Barangay Pusok.
00:47:00May resemblance lang po sa hugis ng mukha.
00:47:04Yung face, yung skin, kasi maputi din po si Marian.
00:47:08Pero ang buhay ni Mary Beth, malayo sa kinang ng showbiz.
00:47:13Story of my life. Searching for the right. But it keeps avoiding me.
00:47:20Ang story of her life kasi ang magbenta ng isda.
00:47:24Pasensya na kayo, mga kaibigan isda. Kasi kailangan ko kayong ibenta.
00:47:29Kasi...
00:47:30Hoy! Sino ba kinakausap mo?
00:47:32Start po kami ng displays 6am until 9am.
00:47:36Balik din kami ng displays 4pm until 7pm po.
00:47:41Mula raw nag-viral ang kanyang video, mas lalo raw dumami ang kanyang benta.
00:47:47Marami nang pumupunta dito at bumibili po.
00:47:50Sabi na rin, oy si Marian.
00:47:51Yung nagtitigla ng isda.
00:47:53Binibiro nila,
00:47:54Oy Marian, papicture ako.
00:47:56Pautograph naman po.
00:47:58Naa-amaze po.
00:47:59Syempre kasi maraming fans si Marian Rivera.
00:48:04At para sakyan ang trip ng dumarami niyang fans online,
00:48:08Sinipagan na raw ni Maribeth ang paggawa at pag-upload ng videos.
00:48:13Sideline lang po. Parang katawaan lang namin.
00:48:16Unexpected na meron kaming nag-viral.
00:48:19Kahawig po kayo ni Marian Rivera lalo po pag nag-angiti.
00:48:22Twin sister ni Marian.
00:48:24Ganito pala yung feeling maging artista.
00:48:27Ang daming nag-iidulo sa'yo.
00:48:29Pag sinasabi ng mga nakakakita po,
00:48:33Oy, si Marian na mataba.
00:48:35Tinatanggap ko naman po. Tumatawa lang po ako.
00:48:37Nagsukba naman lang ka daw. Wala kay shooting niya daw.
00:48:40Nagsukba eh.
00:48:42Ang taga-ihaw naman ang isda na ito.
00:48:47Bad boy na bad boy.
00:48:49Mula tinding.
00:48:52Dating at charm.
00:48:54Senator Robin Padilla.
00:48:57Is that you?
00:49:03Mali!
00:49:06Siya pala ang 26 anyos na si Tiban.
00:49:10Idol!
00:49:11Slipper number boy.
00:49:14Ang pagkakapareho po namin ni Robin Padilla is yung pangangatawan,
00:49:19yung buhok, saka yung mukha, yung height.
00:49:23Para talaga si Rubin.
00:49:24Masaya naman ma'am, siyempre.
00:49:26Ang mukha mo yung inidolo mo.
00:49:28Pag may nakakita sa'yo,
00:49:29sinasabihan ka nilang idol.
00:49:30Idol!
00:49:32Rubin.
00:49:33Si Robin Padilla.
00:49:34Sana all Robin Padilla look-alike.
00:49:36Baka kambal niya yan.
00:49:38Kung mas yung compilent ko, feeling ko artista na ako.
00:49:41Si Tiban, hindi senador, kundi sales boy.
00:49:49At gaya ng kanyang idol na si Binoy,
00:49:52si Tiban may pagka bad boy rin daw.
00:49:56Uy ate, bili ka muna dito.
00:49:58Nakakawal na sakit na siya.
00:49:59Kumain ka na.
00:50:00Minsan.
00:50:01Nanon nang to.
00:50:02Kung may nagsasalita sa'kin nang,
00:50:04hindi maganda.
00:50:05Ay!
00:50:06Tiban!
00:50:07Bad nga yan!
00:50:08Idol!
00:50:09Nagsumba naman lang ka daw.
00:50:10Wala kay shooting na daw.
00:50:11Mula nung nag-viral ang kanyang video,
00:50:14si Tiban na-inspire na raw na i-persue ang showbiz.
00:50:18Ito ang showbiz.
00:50:19Este, content creation.
00:50:21Salamat sa support ang binibigay ninyo.
00:50:24Pero teka, teka, teka.
00:50:26Yung totoo, ano bang meron sa Cebu at ang daming artistahin?
00:50:32Ang sagot, wala raw sa kanilang tubig o hangin.
00:50:37Kunti, nasa kanilang mga...
00:50:40Smartphone?
00:50:44Ang mga face kasi ni na Maribet.
00:50:47At Tiban, resulta lang pala ng filter.
00:50:55Ay!
00:50:56AI o Artificial Intelligence pala.
00:50:59E ano ba ang totoong itsura nyo kapag tinanggal ang filter?
00:51:06Simulan natin sa Malamarian Rivera raw na si Maribet.
00:51:12Maribet, magpakilala ka!
00:51:21Bad boy Tiban, ano ba talaga ang iyong totoong itsura?
00:51:24Maribet, ang may pakuluraw ng lahat ng ito, si Maribet.
00:51:37Napagdiskitahan niya kasi ang nauuso ngayong filter online
00:51:41kung saan pwede mong isalpak ang facial features ng isang celebrity sa iyong mukha.
00:51:47Nakikitrending lang po.
00:51:49Nag-search lang po sa YouTube kung paano gawin.
00:51:52Tapos, sinunay namin.
00:51:54So, ito yung video sample.
00:51:56Punta tayo dito sa drop.
00:51:59At hanapin natin ang picture ni Marian.
00:52:03Ayun.
00:52:05Tapos, adjust lang natin dito.
00:52:10Tapos, render.
00:52:11And then, intanin lang natin mag-upload.
00:52:15Open the file.
00:52:17At eto na po.
00:52:21Pasensya na kayo, mga kaibigang isda.
00:52:24Kasi kailangan ko kayong ibenta.
00:52:26Yung mga ordinary tao po is pwede na ding maging artista.
00:52:30Kung baga, mas malakas yung loob at naging confident enough po kasi nga po yung face.
00:52:36Sa kanilang mga napaniwala, katuwaan lang daw po ang lahat ng ito.
00:52:42Hinahayaan ko naman po sila na i-bash ako.
00:52:46Kasi nga po, alam ko din naman sa sarili ko na ginagaya ko lang si Marian.
00:52:51At kung baga, AI lang yung ginagamit ko.
00:52:54At dahil daw ometpek ito kay Maribeth,
00:52:58kinumbinsin na rin daw niya ang kapitbahay niya si Tiban na makiuso.
00:53:02Slipper number boy.
00:53:05Kapitbahay lang po namin, nagtatabraho po siya sa isang store
00:53:09kung saan dun nag-take kami ng videos para dun sa content namin na Rubin Padilla.
00:53:16Marami man ang naaliw at namangha, may ilan namang nabahala.
00:53:21Sa sobrang realistic o makatotohanan kasi ng pagkakagawa ngayon ng AI sa mga video,
00:53:28marami ang madaling mapaniwala na authentic o totoo ang mga ito.
00:53:34Nakakatakot tuloy na baka magamit sa kasamaan, sa panloloko o sa fake news.
00:53:42Biglang nag-i-endorse na lang sila ng mga produkto, ilalagay na lang yung mukha nila.
00:53:48Siyempre pwede malin lang yung tao.
00:53:50Marami tayong mga nakikita na nagkakaroon ng sextortion,
00:53:54investment scam, na akala mo yung kausap mo totoo.
00:53:58Yung pala, hindi pala.
00:53:59Malang talaga mas lumaganap pa yung kaalaman doon para hindi basta-basta nanginiwala yung tao.
00:54:04At kung yung mga nagmi-missuse, kailangan i-hold sila accountable.
00:54:08Kaya ang tanong, paano ba makakaiwas ng panloloko o pang-i-scam?
00:54:15Tingnan talaga natin yung original profile nila.
00:54:18Paano ba siya nagsasalita?
00:54:19Abantayan mo yung bibig.
00:54:20Pero meron na rin kasi mga mas sophisticated na mga models ngayon
00:54:24na palagang swak na swak siya.
00:54:26Kaya doon mo babantayan yung boses.
00:54:28Iwasan natin na gagawa tayo ng content na makakabiolate ng copyright ng iba.
00:54:33Hindi porket mga public personalities sila,
00:54:35pwede nating abusuhin yung kanilang pagkatao at gamitin sa ibang bagay.
00:54:41Kay Miss Marian, pasensya kasi bilang tagapagsubaybay mo,
00:54:47ikaw yung napili kong maging kamukha ko.
00:54:50Kahit may resemblance lang po,
00:54:52wala po kaming masamang intensyon sa paggamit po ng EI.
00:54:56Yung sa amin lang po is katuwaan lang.
00:54:59Magpasalamatan ako kay Rubin Padilla na ginagaya ko siya,
00:55:04sundog-sundog na ko iyang dilimut ni Senyon niya,
00:55:08mga nagbinuha at mga binuha.
00:55:09Kailangan talaga i-verify natin
00:55:11at wag tayo basta-basta on face value, paniniwalaan natin.
00:55:15Nagsuban naman lang ka doon, wala kay shooting na doon?
00:55:18Wala shooting!
00:55:20Nakakatawa at nakakamangha naman talaga
00:55:22kung paanong sa ilang click lang
00:55:25kayang-kaya ng makakopya ng mukha kahit sino.
00:55:30Pero sa isang banda, nakababahala ito
00:55:33lalo na kung ang teknolohiyang ito
00:55:36gagamitin ang iba para makapanloko.
00:55:39Kaya huwag lang hangaring maging kamukha ng inyong mga idolo.
00:55:44Maging mapanuri rin at matalino!
00:55:48Nasa hustong gulang na ang mga anak ni Ana.
00:56:01Pero hindi raw mawala-wala sa dibdib niya ang pangamba
00:56:05para sa kanilang hinaharap.
00:56:07Lalong-lalo na sa panganay niyang si Maya.
00:56:11Hindi nito tunay na pangalan.
00:56:14Maliban kasi sa tila wala raw ito sa tamang katinuan.
00:56:19Three years old siya.
00:56:20Hindi siya marunong magsalita.
00:56:21Hindi pa siya makalakad.
00:56:24Meron pa itong mas mabigat na dinadala.
00:56:27Si Maya, napakaliit ng mga kamay at paa.
00:56:31Napakaiksi ng mga brasot binti.
00:56:34Pero sobrang laki ng kanyang dibdib.
00:56:37Kaya sumasayad na ito sa kanyang tiyan.
00:56:41Noong nagka-edad siya ng 20,
00:56:43doon ko napansin na masyado na talagang lumalaki yung suso niya.
00:56:48Nakti nga, lalang kami sinamambang
00:56:50ang iyong *** na gadako.
00:56:53Sa pagkain niya daw, yung nutrients na daw,
00:56:55pumupunta doon sa didi niya.
00:56:57Sobrang hirap talaga.
00:56:59Wala kang asawa na kasama,
00:57:01yung ikaw lang yung kasama ng mga ano mo.
00:57:04Tapos may kapansanan ko siya.
00:57:08Paano dadalhin ng mag-ina ang napakabigat nila dinadala?
00:57:19Ang mag-ina nakatira sa liblib na puro sa Norala, South Cotabato.
00:57:25Gusto kao, guto.
00:57:27Dito mag-isang itinataguyod ni Ana, si Maya,
00:57:31at ang nakababata nitong kapatid na si Thea.
00:57:35Ang mister kasi ni Ana, may iba ng pamilya.
00:57:37Kuminsan, tutulong sa mga kung sino yung magpagawa,
00:57:41magpalinis sa kanilang bahay,
00:57:43para gustusan ko yung makain namin dito.
00:57:47Dahil sa lumulobong dibdib ni Maya,
00:57:49hindi sanay na magsuot ng bra si Maya.
00:57:53Pag pinasuotan mo yan ang bra, hindi niyan magsuot eh.
00:57:56Sabihin niya pa na bakit ay siya pasuotin ng bra
00:57:59kasi hindi naman daw siya babae, lalaki naman daw siya.
00:58:02Ito po ang bra na binili po namin ito sa Kayukay.
00:58:06Ang size po nito is D48 or USA is extra large po ito.
00:58:12At ito naman po ang bra na binili din po namin sa Kayukay
00:58:16na ayaw niya talagang suotin araw-araw
00:58:19kasi nahihirapan siyang huminga
00:58:21at nahihirapan niya siya kasi mainit.
00:58:23IC75 po.
00:58:24Mag Kayukay na lang po kami ng stretchable na damit.
00:58:28Kung t-shirt ka siya dito sa kanyang braso.
00:58:32Pero pagdating po dito, hindi na po ka siya.
00:58:34Na-shock na lang po kami na dumalaking-dumalaking na po yung dibdib niya.
00:58:38Yung isang titi niya parang 5 kilos.
00:58:40Yung isa, 5 din. Parang 10 kilos yung dinadala niya araw-araw.
00:58:45Sa kabila nito, maaga pa rin siyang bumabangon
00:58:48para tumulong sa mga gawain bahay.
00:58:51Pinapakain niya yan. Naliligo niya yung mga baboy.
00:58:56Ang katuwang ni Ana sa pag-aalaga sa anak,
00:58:59ang kanyang bunso na si Thea.
00:59:03Kapag naguhugas po siya ng pinggan,
00:59:06nung nababasa po yung damit niya.
00:59:08At minsan, parang ako na lang po yung panganay sa aming dalawa.
00:59:12Pero naintindihan ko po na ganyan po yung sitwasyon niya.
00:59:16Si Maya, mailap sa ibang tao,
00:59:19pirmi lang na nasa bahay.
00:59:21Nakakapagsalita pa raw ito noon kahit papaano.
00:59:24Pero mula raw nung nagbakasyon ito sa kanyang ama sa Zamboanga,
00:59:28ang boses ng dalagita, bihira na raw nilang naririnig.
00:59:33Iniram yan sa akin ni papa niya.
00:59:35Nung nag-uwi siya dito sa amin,
00:59:37parang hindi na normal yung pagsasalita niya.
00:59:40Kapag nagusap kami, tumatawa siya.
00:59:43Palagi na siyang wala sa sarili niya.
00:59:45Feel yan, may kinakausap siya eh.
00:59:47Tapos wala namang tao.
00:59:48Hindi daw siya pinapakain doon ng madrasta niya.
00:59:51Siguro napiktuan yung pag-iisip niya.
00:59:53Hindi totoo, hindi siya pinapakain dito.
00:59:56Wala papagalitan ko siya kasi sa mga hindi niya tamang mga ginagawa dito.
01:00:00Pero hindi ibig sabihin na pinapabayaan namin siya,
01:00:03hindi namin siya pinapakain.
01:00:04Inaalagaan namin siya dito.
01:00:06Hindi totoo yun yung sinabi sa asawa ko dati.
01:00:08Hindi totoo yun.
01:00:09Mahal kong anak ko.
01:00:11Pero bakit nga ba lumaki ng ganito ang dip-dip ni Maya?
01:00:16Pag tumating yung rigda niya, parang 3 weeks yan mag-digit.
01:00:20Nung nagbe-bleeding siya, hindi ko pa napansin na lumalaki yung dibdib niya.
01:00:23Wala naman po mga signs na nakikita namin sa kapatid ko na bunti siya.
01:00:29Para mabigyang linaw nitong Webes, ipinakonsulta namin si Maya sa mga espesyalista.
01:00:36Sinuri muna siya ng isang general surgeon.
01:00:39Actually, ang breast niya wala akong makapang-mask sa loob.
01:00:42Considered ko ito na non-surgical kasi wala naman akong makapang palpable mask dito.
01:00:47Malaki lang ang breast pero no indication for surgery.
01:00:52Sunod siyang tinignan ng obstetrician gynecologist.
01:00:56Ang patient natin ay maliit, obese, may biglaan na pagbabago sa pag-uugali at sa pag-iisip.
01:01:04Na sa tingin namin sa mga simptomas na pinapakita ng pasyente, more on endocrine problem siya.
01:01:10Tinirekomenda ng mga doktor ang ilang laboratory tests para mas mapag-aralan pa ang kondisyon ni Maya.
01:01:20Ang mga test na kakailanganin para sa pasyente kung available sa Norala District Hospital ay mapapagawa dito.
01:01:26Pero sa tulong ng LGU, ang mga iba pang kakailanganin na laboratorio ay papagawa sa higher facility para madiagnose ng maayos ang kondisyon ng pasyente.
01:01:36Inilapit na rin namin siya sa isang psychiatrist.
01:01:46The patient is suffering from intellectual disability.
01:01:50Bata pa siya, pinanganak na siyang ganyan.
01:01:52Kahit na 28 years old siya, yung capacity ng utak niya is only 9 to 12.
01:01:58So ang what we're doing right now is to prevent the complications.
01:02:01I'm going to give the medicine para doon sa behavioral problems niya.
01:02:06She might have an endocrine problem kasi because of the other symptoms.
01:02:11So pwede ng mga pituitary problems.
01:02:13Yung laboratory tests talaga ang important so that we can go to the final diagnosis what is really happening.
01:02:19Samantala, ang lokal na pamahalaan at ang MSWD o Municipal Social Welfare and Development Office ng Norala nagpaabot ng tulong.
01:02:30Magpaprovide pa kami sa local government unit.
01:02:33Actually, we are already given the assistance for indigente rin.
01:02:37Nakabigay kami ng financial assistance para din sa gamot niya.
01:02:42Para hindi mahirapan sa susuuting damit pang ilalim, pinasadyaan namin siya ng bra.
01:02:48Hindi ko matansya kasi masyadong malaki eh.
01:02:52D or E.
01:02:53Expandex na makapal na tela.
01:02:56Para komportable siya, pwede hindi siya masikip.
01:03:01Niregaluhan namin siya ng mga bagong damit.
01:03:06Nagpaabot din ang aming team ng tulong pinansyal.
01:03:09Madam, o ganyang salamat.
01:03:11PMG is kapuso,
01:03:13Jessica Soho sa inyo,
01:03:15nga bulig sa amon.
01:03:16Sa bawat araw na lumilipas,
01:03:20mas bumibigat ang pasa ng mag-inang ana at maya.
01:03:25Pero pilit nila itong binubuhat.
01:03:28Kahit masakit, kahit mahirap.
01:03:31Dahil kahit gaano kabigat ang suliranin,
01:03:34mas matibay ang pagmamahal ng isang ina.
01:03:38At mas matatag din ang pananalig nilang meron pang pag-asa.
01:03:45Nananawagan po ako sa gustong tumulong sa amin.
01:03:50Nagihingi po ako ng tulong
01:03:52para ipagamot ko sa Diyos ng iyong marunong sa inyo.
01:03:56Hanggang kaya ko,
01:03:58antusun ko siya ang ati Panun
01:04:00mintras buhay ako sa kalibutan.
01:04:03Caught on camera sa bahay sa Bikutan sa Tagig,
01:04:17ang pinaghihinalaang di umano,
01:04:20dila ng tiktik?
01:04:22Halos umurong ang dila sa kapa ni Bernard.
01:04:26Ed!
01:04:27Sa nangyari sa kapatid niyang si Christine,
01:04:29hindi nila mga tunay na pangalan.
01:04:31Ang tatlong buwang buntis kasi na si Christine,
01:04:34nakunan.
01:04:35Nagkaroon siya ng blood spotting.
01:04:37Sobra-sobra na yung bleeding.
01:04:39Yung buong family is devastated because of what happened.
01:04:42Habang nagihinagpis ang buo nilang pamilya,
01:04:45pinamamahayan din si Bernard ng pangamba.
01:04:48Malakas kasi ang kanyang hinala
01:04:51na ang kanyang kapatid,
01:04:52hindi lang basta nakunan.
01:04:55Di umano na biktima ito
01:04:57nang tumitiktik sa kanilang tahanan.
01:05:01Parang manipis na dila,
01:05:03I was not sure if insek lang o buntot ng daga.
01:05:08Sinain ko siya sa GC ng families.
01:05:10Yung mother ko yung nag-haka-haka.
01:05:12Ala, baka tik-tik yan.
01:05:14Tik-tik?
01:05:15In the city?
01:05:16In the city?
01:05:17In the city?
01:05:24Mahigit tatlong dekada nang nakatira
01:05:26sa isang barangay sa tagi,
01:05:27ang pamilya ni Bernard.
01:05:29At matagal na rao na may kwento-kwento sa kanilang lugar
01:05:33na may gumagala di umano ritong tik-tik.
01:05:36Ang tik-tik ay may mahabang-mahabang gila.
01:05:39Ang kadalasan pinupuntirya ay buntis.
01:05:41Hindi lamang buntis,
01:05:42kundi yung may mga may sakit.
01:05:45Ang makakapagpatutooraw dito,
01:05:46ang kapitbahay ni Bernard na si Lawrence.
01:05:49Hindi mawawala yun kasi ako mismo naakita.
01:05:55Patulog na aming dalawang mga kaibigan ko,
01:05:57mga alas 11 ng gabi.
01:05:59Meron kaming narinig na pusa,
01:06:00kasi yung pusa na yun tumalon dito mismo sa bubong nila.
01:06:05Yung kalabog medyo malakas.
01:06:10Si na Lawrence,
01:06:11si Milip ang pinanggalingan ng kalabog.
01:06:14Ito raw ang nagpatayo ng kanilang balahibo.
01:06:24Meron na kaming naninig dito sa bubong nila.
01:06:27Hindi siya gumagalaw.
01:06:37Basta yung ulo niya,
01:06:38nandito sa pagitan ng tuhod niya.
01:06:41Ang misteryosong nila lang,
01:06:43nakatitigan pa raw niya.
01:06:45Tumalon pa kami dyan.
01:06:46Hindi na kami gumamit talaga ng hagda.
01:06:48Yun ang una't last ko na na-experience talaga.
01:06:50Sa takot ng ina ni Bernard na si Mercy,
01:06:53hindi nito tunay na pangalan,
01:06:55lagi raw silang may pangontra.
01:06:58Kasi yung mother ko senior citizen,
01:07:00maglalagay ka ng bawang may pardible ka sa katawan
01:07:03para hindi kalapitan.
01:07:05Maglalagay kami ng asin sa mga sulok-sulok.
01:07:08Hindi sila makakapasok.
01:07:10Pero tila hindi raw ito tumalab.
01:07:13Nung ipinagbuntis daw kasi ni Christine ang kanyang panganay,
01:07:16ang sanggol sa kanyang sinapupunan,
01:07:18di umano,
01:07:19tinarget din daw ng tik-tik.
01:07:22May mariranig na parang taong naglalakad sa bubong
01:07:25as in mabigat na paa.
01:07:27Sinusundan niya kung nasaan yung buntis,
01:07:29kung saan nakahiga, kung saan nagpapahinga.
01:07:31Yung mga incident before,
01:07:33hindi siya mapatunayan kasi wala pa yung mga advanced technologies
01:07:37natin now, like CCTVs.
01:07:40Ligtas mang nailuwal ni Christine ang kanyang anak
01:07:43bila hindi pa rin daw siya tinantanan nito.
01:07:47Makalipas kasi ang halos dalawang dekada
01:07:49nung ipinagbuntis ni Christine
01:07:51ang kanya sanang ikaapat na anak.
01:07:56Meron daw uling di umano
01:07:58ng tik-tik kay Christine.
01:08:00D-dugo!
01:08:04Ilang oras lang matapos yun,
01:08:06isinugod na nga si Christine sa ospital
01:08:08nung siya'y dinugo.
01:08:11Hindi nakaligtas ang kanyang anak.
01:08:14At dito na naalala ni Bernard
01:08:16na isang gabi bago dinugo at isinugod sa ospital
01:08:19si Christine,
01:08:20nabulabog ang kanyang tulog
01:08:22nung bigla raw pumalulong ang kanilang mga aso.
01:08:31Nung 3am,
01:08:32nag-ingay sila ng sobra.
01:08:39Sa pag-aakalang may umaaligid na magnanakaw,
01:08:42agad niyang ni-review ang kuha ng kanilang CCTV.
01:08:46At sila'y kinilabutan
01:08:48sa nai-record ng kamera.
01:08:54So pagtingin ko parang may nalaglag na.
01:08:57Ano ito?
01:08:58Nakita ko na yung parang,
01:09:00parang dila.
01:09:01Yung una ko siyang nakita.
01:09:03Akala ko kasi,
01:09:04buntot lang talaga siya ng daga.
01:09:07Pero ang inakala niyang buntot,
01:09:09at tila may tumulo pang laway.
01:09:12Diretso yung una.
01:09:13Tapos bigla siyang nag-curly.
01:09:19Parang siyang may dugo sa dulo.
01:09:21Nung sinend ko siya sa GC ng families,
01:09:23yung mother ko yung nag-haka-haka.
01:09:25Sabi niya,
01:09:26baka tik-tik yan.
01:09:28Bila ng tik-tik?
01:09:30Ito na ba ang matibay na pruweba
01:09:32sa mga kumakalat na kwento
01:09:34na merong gumagalang tik-tik sa tagig?
01:09:37After ko ma-check yung video,
01:09:39una akong kinilambutan
01:09:40kasi nakita ko yung bagay.
01:09:42Parang merong laway na tumutundo.
01:09:45Yung flexibility ay kakaiba talaga.
01:09:48Titigang maigi ang video.
01:09:50Bila nga ba talaga ito ng tik-tik?
01:09:53Titiktikan na ang katotohanan
01:09:55sa aming pagbabalik.
01:09:56Tatlong buwan ng buntis si Christine
01:10:04nung siya'y nakunan.
01:10:06Nagkaroon siya ng blood spotting.
01:10:08Sobra-sobra na yung bleeding.
01:10:10Yung buong family is devastated
01:10:12because of what happened.
01:10:14Ang hinala ng kanilang pamilya
01:10:16ang salarin.
01:10:17Isang nila lang
01:10:18na minsan na raw tumarget
01:10:20sa ipinagbubuntis noon ni Christine.
01:10:22Mahigit tatlong dekada na
01:10:24ang nakararaan.
01:10:25Yung mga incident before,
01:10:26hindi siya mapatunayan
01:10:28kasi wala pa yung mga advanced technologies
01:10:30natin now, like CCTVs.
01:10:33Hanggang sa ika-apat
01:10:34na pagdadalang tao ni Christine,
01:10:36siya'y nakunan.
01:10:38At gabi, bago nawala
01:10:39ang sanggol sa kanyang sinapukunan,
01:10:41meron di umanong kakatuwang pangyayari
01:10:44na nahulikam ang kanilang CCTV.
01:10:48So pagtingin ko, parang may nalaglag na.
01:10:51Nakita ko na yung parang dila.
01:10:53Yung una ko siyang nakita.
01:10:55Akala ko kasi,
01:10:56buntot lang talaga siya ng daga.
01:10:58Diretso yung una eh.
01:11:00Tapos bigla siyang nag-curl.
01:11:04Parang siyang may dugo sa dulo.
01:11:06Naalala ni Bernard
01:11:07ang matagal ng kinatatakutan
01:11:09sa kanilang barangay
01:11:11na may gumagala raw doong tik-tik.
01:11:14At kung nagkataon
01:11:16sa kauna-unahang pagkakataon,
01:11:18nahulikam nga ba
01:11:19ang hinihinala nilang dila
01:11:22ng tik-tik?
01:11:23Kinaumagahan,
01:11:24matapos nila itong mavideohan,
01:11:26bigla na nga sumama
01:11:28ang pakiramdam
01:11:29ng kanyang ati Christine.
01:11:30Nung sinend ko siya sa GCN
01:11:32ng families,
01:11:33yung mother ko yung nag-haka-haka.
01:11:35Ala, baka tik-tik yan.
01:11:36Para mabigyang linaw kung ano nga ba
01:11:39itong navideohan,
01:11:40ipinasuri namin sa eksperto.
01:11:42Una akong kinilabutan
01:11:44kasi nakita ko yung bagay.
01:11:45Parang merong laway na tumutulog.
01:11:50Pero nung sinuri ko ulit yung video
01:11:52on the 23rd second,
01:11:53may tumulong ulan
01:11:54o tulong tubig
01:11:55mula doon sa ibabaw ng video.
01:11:57Maulan ng mga panahon na to.
01:11:59So matutal,
01:12:03malaking posibilidad
01:12:04na basang-basa lang yung bagay na yun.
01:12:06Nagkaroon siya ng refleksyon sa ilaw,
01:12:08kaya siya nagkaroon ng kitsurang laway.
01:12:12Kung ang veterinaryan
01:12:14na si Dr. Romulo Bernardo
01:12:16naman ang tatanungin
01:12:17ang nahulikam sa CCTV ni Bernard,
01:12:21hindi raw dila
01:12:22ng isang misteryosong nilalang,
01:12:27kundi isang bulate.
01:12:30Isang uri ng garden worm.
01:12:32O yung bulate,
01:12:33kaya rin nilang umakyat sa wall.
01:12:35As long as meron slime diyan,
01:12:37yung kanyang mucous membrane,
01:12:39nakakadikit siya doon sa gilid.
01:12:41Nakakatravel siya.
01:12:42Ang movement ng ganitong klaseng hayop
01:12:44is bumahaba siya at umiiksi.
01:12:47Kung makikita mo doon sa CCTV,
01:12:49nakadangle na ganun,
01:12:50bumahaba siya,
01:12:51tapos umiksi ili.
01:12:52Kaya niyang mag-twist back north.
01:12:55Paano nakarating sa CCTV,
01:12:57maaaring merong mga halaman doon,
01:12:59pwede siyang naninirahan doon
01:13:00sa mga paso at lumabas.
01:13:01Kung merong mga kahoy yan
01:13:03na nakatambak,
01:13:04na maaaring moist,
01:13:06conducive para sa kanya
01:13:07na mabuhay.
01:13:08Since expert na mismo yung nagsabi,
01:13:11mas naniniwala na ako doon.
01:13:13Ang paniniwala dito sa mga tiktik
01:13:15ay hindi lamang sa mga probinsya,
01:13:17kundi pati na rin dito sa urbanidad.
01:13:20Nagmula ito sa anxieties
01:13:22ng isang lipunan.
01:13:24Isa sa mga takot ng komunidad
01:13:26ay ang pagbubuntis.
01:13:28Baka makunan ka.
01:13:29Dahil minsan,
01:13:30hindi maipaliwanag.
01:13:31Kaya sasabihin ay tiktik yan.
01:13:34Nakaharoon ng problem yung genetic identity
01:13:36ng pasyente.
01:13:37Nung pagbubuntis,
01:13:39kaya nakukunan yung isang pasyente.
01:13:41Kami rin other factors,
01:13:43tulad ng infection,
01:13:44katulad din ng mga chronic diseases,
01:13:47at mga other autoimmune diseases.
01:13:58Hindi ko naman intention
01:14:00na mag-inspire ng fear.
01:14:02Ang intention ko lang
01:14:03is talagang magkaroon ng discussion,
01:14:06lalo na sa tradisyon.
01:14:08Sa ating kasaysayan,
01:14:10dekada 50,
01:14:11sa utos daw ng isang CIA operative,
01:14:14isang rebelde ang pinatay
01:14:16na parang biktima ng aswang.
01:14:19Dahil dito,
01:14:20kumalat ang pangampa.
01:14:21Magpahanggang ngayon,
01:14:23hindi armas ang pinaka-efektibong sandata,
01:14:26kundi ang takot at paniniwala.
01:14:29Na sa kadiliman,
01:14:32may kung ano-anong nililikha
01:14:35ang imahinasyon.
Recommended
1:09:32
|
Up next
1:04:44
1:05:00
1:28:25
2:24:17