Skip to playerSkip to main contentSkip to footer
  • 7/13/2025
Aired (July 12, 2025): Ito ang Taal Lake. Payapa at maganda sa paningin. Pero sa ilalim ng kalmadong lawa… may mga lihim na hindi basta-basta nalulubog sa limot.


Tuklasin natin ‘yan sa dokumentaryo ni Howie Severino sa #IWitness.

‘I-Witness’ is GMA Network's longest-running and most awarded documentary program. It is hosted by the country’s top documentarists— Howie Severino, Kara David, Atom Araullo, Mav Gonzales, and John Consulta. ‘I-Witness’ airs every Saturday, 10:15 PM on GMA Network.

Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes.

Category

😹
Fun
Transcript
00:00Ito ang Taal Lake.
00:13Sa gitna nito ay ang isa sa pinakaaktibong vulkan sa mundo,
00:18ang Taal Volcano.
00:21Para sa karamihan,
00:23kilala ito sa mga mapayapang tanawin sa mga postcard.
00:30Subalit, ang ganda nito ay tila mapanlin lang
00:38dahil may mga matitinding panganib sa likod nito.
00:44Ang bugnuting vulkan
00:46at ang malalim na lawang nababalot na mga alamat at kwento
00:52sa paglipas ng panahon.
00:55Sa kasunukuyan,
00:56dito raw itinapot
00:59ang ebidensya ng malaking krimen
01:01na ulo ngayon ng balita.
01:08Dagdag na lang ba ito
01:09ng ating henerasyon
01:11sa mga lihim sa ilalim ng lawang?
01:14Itinali sa sakong may buhangin.
01:23Kamakailan lang,
01:25trending na naman ang Taal sa Batangas.
01:28Pwede pang ma-recover
01:29ang mga buto
01:29na mga mising sa bungero.
01:31Hindi dahil sa pagsabog ng vulkan.
01:33Kaugnay ng naon
01:34ang revelasyon ni Alias Totoy.
01:36Kundi sa isiniwalat ng isang saksi
01:38ukol sa mga nawawalang sa bungero.
01:41Halos labing limang taon na akong naninirahan
01:51sa tabi ng Taal Lake.
01:55Naranasan ko na
01:56ang iba't ibang kalamidad
01:58na tumama sa lugar.
02:00Ang pagkutok ng vulkan,
02:03mga bagyo,
02:05at isang pandemya.
02:06So lahat ng islang ito
02:08ay galing sa lawa.
02:10Nakagawa na rin ako
02:12ng sari-saring dokumentaryo
02:13tungkol dito.
02:15Kumukulo ngayon.
02:17Naging aktibo ulit yung Taal volcano.
02:21Ang dami pa rin
02:21hindi nag-evacuate.
02:23Iilan lang talaga yung nag-evacuate.
02:26Sa totoo lang,
02:28napakaraming beses na itong pumutok.
02:31Bahagi na ng buhay ng mga taga rito
02:40ang agam-agam na anumang oras
02:42ay sasabog ang vulkan.
02:46Ngunit,
02:48ngayon lamang
02:48naiuugnay ang lugar
02:50sa isang krimen
02:51na sangkot
02:52ang malalaking personalidad.
02:56Pilang residente,
02:57nakababahala
02:58ang balitan nito.
02:59Nang umagang yun,
03:07mahinaho ng lawa.
03:09Tila walang pakialam
03:10sa mga kumakalat na balita.
03:15Papalaot ang aking kapitbahay
03:16na si Rolly Orense
03:17upang magladlad ng lambat.
03:22Nakiangkas kami
03:23sa kanyang bangka.
03:24Anong tingin nyo doon
03:28sa balibalita
03:29na dito inilibing
03:31yung mga sabongero?
03:33Iyan niya ho eh.
03:34Nabalitaan nyo yun?
03:35Oo.
03:35Ayun ang isa ring
03:36nakakakuan sa aming
03:38mga isda
03:38kasi yung iba
03:39na nanumblay
03:42bumili ng isda
03:43at diwa nung
03:44kung yun.
03:45Dahil sa balita ngayon?
03:46Oo, dahil sa balita ngayon.
03:47Bata pa lang daw si Rolly
03:50ay sumasama na siya
03:51sa kanyang kuya
03:52para mangisda.
03:55Pero kayo naniniwala kayo
03:56na maaring nilibing talaga rito?
03:58Maari ho.
04:00Maari ho.
04:01Na hindi mapapansin?
04:02Na pagkagabig ho
04:04tapos may pabigat
04:06makikita pagay
04:08sa lalim ho itong lawa.
04:12Halos dalawang daang metro
04:14ang lalim ng ibang bahagi
04:15ng Taal Lake.
04:18Dating bahagi ng dagat
04:20ang lawa
04:20kaya ganito
04:22ito kalalim.
04:24Dito lang matatagpuan
04:25ng mga isdang
04:26tawilis
04:27at maliputog.
04:30Marami rin fishpen
04:31ng tilapia
04:32na itinuturing
04:33ng banta
04:34sa kalikasan.
04:37Kung ano manang
04:39nakahimlay sa ilalim
04:40mahirap maaninag
04:42mula sa ibabaw.
04:45May mga alamat ba rito
04:47sa Taal Lake?
04:50Parang ang kuhang kuhay
04:51parang mayroon.
04:53Ano yung mga alamat dito?
04:54Kasi yung pinsan ko ho
04:56hindi yun
04:57nangingisda ho dati.
04:58Yung mga alamat sa dagat
05:04pag narito ko sa lawa.
05:07Siya ay nangingisda.
05:08Ngayon parang biro ho yung kanya.
05:11Wala ho silang huli.
05:13Sabi, kami naman ho
05:15nakagawin na
05:17nakakuha na namin,
05:19nakikagisingan na namin
05:20na pagka kami ay
05:21nakapagkarna gayaan.
05:23Tapos may dala kami
05:25pagkain.
05:26Lagi namin
05:27nagbibigay kami sa dagat.
05:28Parang nag-aalay.
05:29Oo, nag-aalay.
05:30Magdadalawang dekada na
05:39na mag-dive ako sa Taal Lake
05:41habang ginagawa namin
05:42ng dokumentaryong
05:43Taalapya.
05:46Sa mababaw na bahagi pa lamang
05:48ay ganito na
05:48ang itsura ng tubig.
05:53Ngayong taon,
05:54hindi kami pinayagan ng LGU
05:56na mag-dive.
05:58Delikada raw kasi
05:59dahil baka kami sumabit
06:01sa mga nagkalat na lambat
06:02at mga kahoy sa ilalim.
06:06Kung may itinapon mang
06:07mga bangkay sa lawa,
06:09tila mananatili na lamang
06:10itong lihim sa ngayon.
06:14Kasi simula pala
06:15ng pagkahanap
06:16noong mga nakaraang araw,
06:18natagpuan na ng
06:19Philippine National Police
06:20at Coast Guard
06:21ang ilang mga sako.
06:24Susuriin pa sa pamamagitan
06:25ng DNA testing
06:26kung ito nga
06:27ay naglalaman
06:28ng mga buto ng tao
06:29at
06:30kung natuklasan na nga
06:32kung nasaan
06:33ang mga nawawalang
06:34sa bongero.
06:37Ayon sa local history
06:39ng Batangas
06:40na si Dr. Jigger Guilera,
06:42nakabaon din sa taal
06:43ang malalim
06:44na kasaysayan.
06:46May mga bayan daw
06:47na nulubog
06:48sa taal lake.
06:50Ano yung mga
06:51nakakamangha
06:52sa mga nabasa mong
06:54nalaman mo
06:55na
06:56natuklasan mo dito?
06:57So, isa na rin
06:58yung mga
06:59sunken town
07:01sa
07:01sunken church.
07:03Sunken towns,
07:04sunken church.
07:05So, totoo yun.
07:06Meron.
07:07According sa mga
07:08nagsulat
07:09at sa kahit
07:11yung mga
07:11binabanggit
07:12ng mga
07:13residente dito
07:14sa lawa na taan,
07:16meron talaga.
07:17Doon sa book
07:18ni Hargrove,
07:21bali,
07:22lima yung sinabi niyang,
07:23sites
07:23ng Lipa.
07:25Pero sa aking
07:26research,
07:28lumalabas na
07:29walo yung
07:29sites.
07:32So,
07:33doon sa research ko,
07:33dalawang
07:34lugar dito sa
07:35may lawa
07:37ng taal
07:38ang siyang
07:38totally
07:40nag-suburge.
07:42Ito yung mga
07:42lumang location
07:43ng Lipa
07:44na medyo
07:45malaking lungsod
07:46ngayon.
07:47Opo.
07:47So,
07:48dati
07:48ang Lipa
07:49ay nandito
07:50lang sa
07:50baybayin
07:51ng...
07:52Mismo
07:52nasa
07:53lawa
07:53ng taal.
07:56Ito ang mga
07:57librong binasa
07:58ni Doc Jigger
07:59habang
07:59nagsasiliksik
08:00ukol sa mga
08:01naglahong bayan
08:02sa Batangas.
08:04Lumubog daw
08:05ang mga ito
08:05dahil sa isang
08:06sumpa.
08:08Ang una
08:09kong
08:09nabasa
08:10na kwento
08:11tungkol sa
08:11sumpa
08:12ay yung sinulat
08:13ni
08:13Chodoran
08:15Calao
08:15na
08:16Singkoreglas.
08:18May Tagalog
08:19version sa
08:20ano.
08:21Trinanslate
08:22naman ni
08:23Maria Calo
08:23Katigbak.
08:25Binanggit dito
08:26na
08:27mayroong isang
08:28daw na
08:29kasiki,
08:30makapangyarihan
08:31ng pangalan
08:32ni Gatlaynes.
08:34Yung Gatlaynes
08:35na yan,
08:36yun yung
08:36sinasabi ni
08:37Doy Laurel
08:38na kanilang
08:38ninuno
08:39na si Gatlaynes.
08:42So,
08:42sila yung
08:43parang
08:44mayari
08:45ng Bayuyungan
08:46na ngayon
08:46ay Laurel
08:47Batangas.
08:50Ang kwento
08:51noon,
08:52sumisimba
08:54siya palagi
08:55si Gatlaynes
08:56sa
08:56katabing
08:58lugar
08:58na
08:59tinatawag
09:00na Talisay.
09:02Ayon sa
09:03Alamat,
09:04isang pari
09:05daw ang
09:05ikinulong
09:06dahil
09:06nagsagawa
09:07ito ng
09:07misa
09:08nang wala
09:08pa sa
09:09simbahan
09:09ang tinatawag
09:10na
09:10asike
09:11o ang
09:11pinuno
09:12ng
09:12komunidad.
09:15Bilang
09:17paghihiganti,
09:18isinumparaw
09:19ng pare
09:20ang buong
09:20bayan
09:21na lumubog
09:21at
09:22magkawatak-wata.
09:27Tinala kami
09:28ni Doc Jigger
09:28sa lugar
09:29na pinadlubogan
09:30umanok
09:30ng mga
09:31sinaunang bayan.
09:32So ito yung
09:33pinakaunang
09:34location?
09:35Ayon yung
09:35first location.
09:36Bakit lumipad?
09:37Bakit nawala?
09:37Lumubog.
09:39Lumubog siya
09:39dahil?
09:40Nung
09:41pag-totok ng
09:41bulkan.
09:42Sigurang
09:4217th century.
09:44Lumubog siya.
09:46So ano yung
09:47nagaganap
09:48dito sa
09:49unang
09:49location?
09:50Malaki na ba
09:51siya?
09:52Malaki.
09:52Parang
09:53trading
09:54post.
09:55Trading
09:55post siya.
09:56Diyan
09:56nagkakaroon
09:57ng mga
09:58pag-trade
09:59na
09:59mga
09:59galing
10:00sa
10:00China.
10:001711
10:02kasi parang
10:03tumas
10:04daw yung
10:05tubig.
10:06So nag-move
10:07sila sa
10:08Lumang Lipa
10:09from
10:10yung
10:11second site.
10:12Yung
10:12second site
10:13malapit
10:13sa may
10:14Bulalakaw.
10:16Ito yung
10:16Bulalakaw.
10:17Mukhang
10:17nandito yung
10:18second site.
10:19Matawag
10:19yun yung
10:20Pulong Lipahan.
10:23Malapit
10:23daw sa
10:24Bulalakaw
10:26River.
10:27Ito yun.
10:28Yung
10:28simbahan,
10:29isang
10:29church
10:30nandito.
10:30Sa libro
10:33ni Thomas
10:33Hargrove,
10:35ipinakita niya
10:36ang mga kuha
10:36sa ilalim
10:37noong dekada
10:3880
10:38nang sisirin
10:39nila
10:40ang Taal Lake.
10:42Makikita
10:43sa larawan
10:43ng mga
10:44imahe
10:44ng mga
10:45pinagpatong-patong
10:46na mga
10:46bato
10:47na tila
10:48bahagi
10:48ng dingding
10:49o bakuran.
10:52Bunga
10:52man ng
10:53sumpa
10:53o
10:54nagkataon
10:55lamang,
10:56may paliwanag
10:56si Doc
10:57Jigger.
10:57Gawa
10:59nga
10:59yung mga
11:00nire-release
11:01na
11:02lupa
11:03ng
11:04bulkan.
11:06So,
11:06mababakante
11:08yung ilalim
11:09niya.
11:09So,
11:09lulubog.
11:12Subalit,
11:13ang pagsabog
11:14ng bulkan,
11:15swerte
11:16pa raw
11:16para sa ilan.
11:18Ang mga
11:19manging isda
11:19na nakausap
11:20namin,
11:21itinuturing
11:22na blessing
11:23pa in disguise
11:24ang pagputok
11:25nito
11:25noong
11:25Enero
11:26taong
11:272020.
11:28Gawa ko
11:28hindi
11:29pumutok.
11:30Maraming
11:30magkakaroon
11:32ng sakit.
11:34Yung
11:34tawag
11:36sakit
11:36na yun.
11:37Coronavirus
11:37na pumasok.
11:38Yung
11:38coronavirus
11:39yung
11:39COVID-19.
11:43Maraming
11:43madidiskrasya
11:45gawa ko
11:45ng sakit
11:46na yun.
11:47Sa madaling
11:48salita,
11:49itinaboy
11:50raw ng
11:50pagputok
11:51ng
11:51bulkan
11:51ang mga
11:52turista.
11:52Kung kaya
11:54naiwasan
11:55ang mas
11:56malalang
11:56hawaan
11:56ng COVID.
12:11Dito rin
12:12ako nag-quarantine
12:13noong panahon
12:14ng pandemia
12:14kasama
12:15ang aking
12:16pamilya.
12:18Dito
12:18kami
12:18sa Taal
12:19Lake
12:19Tumungo
12:20mula
12:20nang
12:20lumabas
12:21ako
12:21sa
12:21ospital
12:21bilang isa
12:23sa mga
12:23naunang
12:24COVID
12:24survivor
12:24sa
12:25bansa.
12:36Naniniwala
12:37rin daw
12:37ang kanilang
12:38mga
12:38ninuno
12:38sa
12:39hiwaga
12:39ng
12:39bulkan
12:40at
12:40ng
12:40lawa.
12:41Kaya
12:59naman
13:00kahit
13:00nanalasa
13:01ang bagyong
13:01Christine
13:02nitong
13:02nagdaang
13:03Oktubre
13:032024
13:04nananatili
13:06sila rito
13:07dahil sa
13:07biyayang
13:08patuloy
13:08na
13:08ibinibigay
13:09ng
13:09lawa.
13:18Tilapia
13:19ang
13:19inaalagaan
13:20sa
13:20fishpen
13:20ni
13:20na
13:20JR.
13:22Hindi
13:22raw
13:22nila
13:23naisipang
13:23manghuli
13:24ng
13:24tawilis
13:25dahil
13:25para
13:26raw
13:26ito
13:26sa
13:27matsatsaga
13:27at
13:28masisipag
13:28na
13:28manging
13:29isda.
13:29Hindi
13:30ko
13:30namin
13:30kaya
13:31ng
13:31katawan
13:31o
13:31matrabaho.
13:33Sa
13:38isda
13:39na
13:39inaalagaan
13:40sa
13:40fishpen
13:41ang
13:41tawilis
13:42ay
13:43malayang
13:43nabubuhay
13:44sa buong
13:45Taal Lake.
13:46Anong
13:46naging
13:47epekto
13:47ng
13:47pagsabog
13:48ng
13:48vulkan
13:49noong
13:49taong
13:492020?
13:52May
13:52epekto
13:53ba
13:53sa
13:53pangingisda
13:54sa
13:55mga
13:55isda
13:55dito
13:55sa
13:56lagat?
13:58Ang
13:58kwan
13:59hindi
13:59yung
14:00lahong
14:00napatigil.
14:01Pero
14:02hindi
14:03naman
14:03kumunti.
14:03Hindi
14:04naman
14:04kumunti.
14:06Hindi
14:07naman
14:07nagkamataya
14:10ng isda.
14:10Hindi naman
14:10nagkamataya
14:11yung isda.
14:26Binabalot pala.
14:2740 kilos
14:28hindi tayo
14:29binigyan
14:30kahit isang
14:31kilo?
14:32Kahit isang
14:32peraso.
14:33Kahit isang
14:34kilo.
14:35Samantala
14:35nila
14:35nandito tayo.
14:36Samantala
14:37ang humango
14:37dito
14:38ay 40 kilos
14:39ang huli
14:39kagabi
14:40lang.
14:41Baka
14:41idubos
14:41na niya.
14:45Lalaot
14:45na lamang
14:46daw muli
14:46si Rolly
14:47bago
14:47kumagat
14:48ang
14:48dilim.
14:55Hindi mo
14:55akalain
14:56na nasa
14:56gitna
14:56kami
14:57ng
14:57Taal
14:57Lake.
14:58Lingid
14:59kasi
14:59sa kalaman
14:59ng
15:00marami,
15:01bukod
15:01sa
15:01volcano
15:02island
15:02o
15:03pulo,
15:04may
15:04archipelago
15:05ng ibang
15:06isla
15:06dito
15:06sa Taal
15:07Lake.
15:08Isa
15:08doon,
15:09ang
15:09Napayong
15:10Island.
15:14Sa
15:14gitna
15:15ng
15:15lawa,
15:16isa
15:16ang
15:16Napayong
15:17Island
15:17sa tinamaan
15:18ng
15:18Bagyong
15:19Kristine.
15:23Sa
15:24bayan
15:24ng
15:24Agonsilyo,
15:25sa
15:25babalan
15:26ng
15:26Tagaytay,
15:31makikita
15:31rin
15:32ang
15:32pinsalang
15:32dulot
15:33ng
15:33bagyo.
15:36Maraming
15:37pamilya,
15:38bahay
15:39at
15:39kabuhayan
15:40ang
15:40naapektuhan
15:41na
15:41maganap
15:42ang
15:42flash
15:42flood.
15:44Kung
15:44pumotok
15:45pa
15:45ng
15:45mga
15:45previews
15:46ang
15:46ating
15:46home
15:47vulkan
15:47at
15:48nag-saturate
15:50na yung
15:50lupa,
15:51bumigat.
15:52Kaya
15:52daw po
15:53yung
15:53mas
15:54mabigat
15:55yung
15:55bagsak
15:56ng
15:56tubig
15:57kasi
15:57may kasama
15:58siyang
15:58lahar
15:59nga po.
15:59May
16:00puti,
16:01madulas,
16:02kaya
16:02mas
16:04naging
16:05dangerous
16:05sa atin
16:06mga
16:06kababayan.
16:08Yun
16:08kung
16:08bumagsak
16:10ngayon.
16:12May
16:13ilang
16:13haka-haka
16:14na
16:15ang
16:15ilan
16:16sa
16:16mga
16:16biktima
16:17ay
16:18naanod
16:18ng
16:18flash
16:19flood
16:19papuntang
16:20lawa.
16:21May tatlo
16:22pa po
16:22kaming
16:23missing
16:23na talagang
16:24terminated
16:25na po
16:25yung
16:26paghanap
16:27sa kanila.
16:28Ina-explain
16:29po sa
16:29amin
16:30ng
16:30mga
16:30nasa
16:31search
16:32and
16:33retrieval
16:33section
16:34na
16:35kapag
16:36siya
16:36ay
16:36lumubog
16:37after
16:38mga
16:393
16:39or
16:394
16:40days
16:40dapat
16:40tulutang
16:41siya.
16:42Kung
16:42lumutang
16:43siya
16:43mga
16:441
16:45hour
16:46or so
16:46pag
16:47walang
16:47nakakita
16:48lulubog
16:48na
16:48ulit
16:49siya
16:49hindi
16:49na
16:50siya
16:50makikita.
16:52Magpo-float
16:53tapos
16:53lulubog
16:53ulit?
16:54Opo
16:54kasi
16:55iba nga
16:55po yung
16:56density
16:56ng
16:57lake
16:58water
16:58compared
16:59sa
17:00dagat.
17:01isa
17:11sa
17:11mga
17:11biktima
17:11ang
17:12asawa
17:12ni
17:12Nanay
17:13Petronila
17:14na
17:14si
17:14Lolo
17:15Florencio
17:15Hanggang
17:17sa
17:18kasulukuyan
17:18hindi
17:19pa
17:20nakikita
17:20ang
17:20labi
17:21nito.
17:21Mga
17:21ilang
17:22araw
17:22hinanap
17:23doon
17:23po rin
17:23araw
17:24na
17:24yun.
17:25Hanggang
17:26nakailanahong
17:28araw
17:29na hindi
17:29nakikita
17:30siya
17:31ay
17:31hinanap
17:32pa rin
17:32ng hinanap
17:32na yung
17:33anak
17:33nakabantay
17:34sila
17:34sa
17:34Laot
17:34ay
17:35wala
17:35po
17:35na
17:35lutag.
17:36Kasi
17:36yung
17:37galing
17:38sa
17:38bundok
17:38na punta
17:39sa
17:39Laot.
17:40Opo.
17:41Dahil
17:41bahaw
17:41eh.
17:42Malaking
17:42bahaw
17:43puti
17:43at
17:43mga
17:44kahoy.
17:45Dire-diretsyo
17:45hanggang
17:46Laot?
17:46Opo.
17:50Ang
17:50Apong
17:51Siden
17:51ang
17:52saksi
17:52sa
17:53malagim
17:53ni
17:53insidente.
17:56Sa
17:56kasagsagan
17:57ng bagyo
17:58binalikan
17:59na
17:59maglolo
17:59ang mga
18:00alagang
18:00hayo
18:01para
18:01iligtas.
18:03Kami
18:03pang
18:03daloy
18:03magkasama
18:04po
18:04nun
18:04sa
18:04bundok
18:05tapos
18:05po
18:06nakapagtapos
18:07kami
18:07ng
18:08pagkumpay
18:08sa
18:09mga
18:10hayo
18:10kami
18:11pa
18:11uwin
18:11na
18:11sana
18:12noon.
18:14Kaso
18:14lang
18:15may
18:15gumuho
18:16sa
18:17aming
18:18dinadaanan
18:19kaya
18:19kami
18:19hindi
18:20makauwin
18:21nung
18:21tatay
18:22inakaso
18:23kanyang
18:23baka
18:24nilipat
18:24sa
18:25ibang
18:25kulungan
18:26baka
18:27madali
18:28ng
18:28gumuguho.
18:31So
18:32tinamaan
18:32ka
18:33tapos
18:33nakita
18:33ka
18:34ng
18:34lolo
18:35mo
18:35tinawag
18:36ka
18:36akala
18:37niya
18:37kasi
18:37nakadapa
18:41ka
18:41na
18:41noon.
18:42Lalapit
18:43ako
18:43sana
18:43siya
18:43kasi
18:44may
18:44bumagsak
18:44ulit.
18:46Sa
18:46aking
18:46ulo
18:46po.
18:47Kaya
18:47ko
18:47pinahas
18:47siya
18:47palalit.
18:48Opo.
18:50Pagkatapos
18:50po noon
18:50yan
18:50pagkakang
18:51ko
18:52hindi
18:52ko
18:52nakita.
18:53Ako
18:53sigaw
18:54sigaw
18:54noon
18:55ng
18:55tatay
18:56kaso
18:56hindi
18:56ko
18:57nakikita.
19:00Biglang
19:00po
19:00dumating
19:01ang
19:01mga
19:01tiyoy
19:02ako po
19:03iniligtas.
19:04So tumulong
19:05ka rin
19:05sa paghanap?
19:06Opo.
19:07Ano
19:07sa tingin
19:08mo
19:08nangyari
19:08sa kanya?
19:11Ano
19:11po?
19:12Parang
19:12parang
19:14parang
19:15walalaan po.
19:16Sa tingin
19:16mo na
19:17tuloy-tuloy
19:17lang siya
19:18hanggang
19:18laot?
19:19Opo.
19:19Sa
19:22ngayon
19:23nananalig
19:24pa rin
19:25si
19:25nanay
19:25Petronila
19:26na
19:26makikita
19:27nila
19:27ang
19:27labi
19:28ni
19:28tatay
19:28Florencio.
19:30Talagang
19:30hindi
19:30ko
19:30kaya
19:31pang
19:31matyanggap
19:31na
19:32si
19:32wala.
19:32Nilalabalan
19:33ako
19:33ang
19:33kuhan
19:34para
19:34pag
19:35sabi nga
19:37na
19:37pag
19:38kayo
19:38nag-isip
19:39nag-isip
19:39makakayo
19:40masiraan
19:41lang ba
19:42sa akin
19:45kung siya
19:46ay buhay
19:47si
19:48ma-isip
19:49niya
19:49siya
19:49umuwi
19:50dito
19:50sa amin
19:51kung siya
19:53naman
19:53ay patay
19:53magpagunin
19:55kung
19:55yung
19:55malaang
19:55siya
19:55para
19:56maalaman
19:56na
19:56namin
19:57kung
19:57saan
19:59siya
19:59nakatayo.
20:08Si
20:12bago
20:12magtakip
20:12siling.
20:19Nagbaba
20:20kasakaling
20:21may ipagkakaloob
20:22na biyaya
20:23ang lawa
20:23ngayong
20:24gabi.
20:28Si
20:29Naroli
20:29at iba
20:30pa
20:30mga
20:30nangingisda
20:31ng
20:31Tawilis
20:32ay nakatutok
20:34sa kanilang
20:34hanap
20:35buhay.
20:37Ang
20:38Tawilis
20:38ay isang
20:39freshwater
20:39sardine.
20:42Nag-iisa
20:44lang ito
20:44sa buong
20:45mundo
20:45at
20:48dito
20:48lamang
20:49matatagpuan
20:50sa
20:50Taalik.
20:53Kaya
20:53naman
20:54ganun na
20:54lamang
20:54ang
20:55pagmamahal
20:55ng mga
20:56taga
20:56rito
20:56sa
20:57maliit
20:58na
20:58islang
20:58ito
20:59na
20:59pamanan
21:00ng
21:00kalikasan
21:01at
21:02masasabing
21:03biyaya
21:04ng
21:04bulkan.
21:09Subalit
21:09kasulukoyang
21:10humigpit
21:11ang panguhuli
21:12sa
21:12Tawilis.
21:16Nasa
21:17watchlist
21:18na kasi
21:18ito
21:18bilang
21:20endangered
21:20species.
21:29Endemic
21:30ang
21:30Tawilis
21:30sa
21:30Taalik.
21:32Ibig sabihin,
21:33dito
21:33lamang
21:33matatagpuan
21:34ng ganitong
21:35uri
21:35ng
21:35sardinas.
21:37Kumbaga
21:37unique
21:38talaga
21:38yung
21:39sardinella
21:40Tawilis
21:41sa Taal Lake.
21:42But it is
21:42kasi sinasabi nila
21:44only fresh
21:45water
21:46sardine
21:46in the world.
21:49It's only
21:49fresh
21:50water
21:51sardinella
21:51in sardinella
21:53genus
21:53sardinella.
21:55Kasi there are
21:55other
21:55sardine
21:56in
21:57fresh
21:57water.
21:58Pero ito
21:59sa genus
22:00niya
22:00na
22:00sardinella
22:01siya
22:01lang
22:01yung
22:01fresh
22:01water
22:02in the
22:02world.
22:03So that
22:03is
22:03salt
22:03water
22:04lagoon
22:04niya?
22:04Oo,
22:04that
22:05is
22:05salt
22:05water.
22:06So
22:06several
22:06eruptions
22:07made
22:08the
22:09formation
22:09of the
22:10lake.
22:11Merong
22:11isang
22:12nakalusot
22:13na
22:13isang
22:13sardinella
22:14species
22:15na
22:15maaaring
22:16nang
22:16galing
22:16sa
22:17Balayan
22:18Bay.
22:18Kasi
22:18the
22:19only
22:19connection
22:20of
22:21the
22:21lake
22:22to
22:22the
22:22sea
22:23Balayan
22:24Bay
22:24lang
22:24yung
22:24malapit
22:25sa
22:25kanya
22:25through
22:26the
22:27Pansipit
22:27River.
22:29Taong
22:302017
22:31nang
22:31ideklara
22:32ng
22:32International
22:33Union
22:33for
22:34Conservation
22:34of
22:34Nature
22:35na
22:36endangered
22:36ang
22:37sardinella
22:37Tawilis.
22:39Since
22:39Tawilis
22:40is only
22:40found
22:41in
22:41Taal
22:42Lake
22:43as
22:44compared
22:44to
22:44globally
22:46so
22:46dun
22:47lang
22:47siya
22:47nakikita
22:47so
22:48pasok
22:48siya
22:48dun
22:49sa
22:49area
22:49of
22:49occupancy
22:50na
22:50ibig
22:51sabihin
22:51is
22:52maliit
22:53lang
22:53yung
22:53area
22:53of
22:54occupancy
22:54so
22:55pag
22:55maliit
22:55siya
22:55meron
22:57silang
22:57very
22:59vulnerable
22:59Yes
23:00very
23:00vulnerable
23:01So
23:02speaking
23:02of
23:02which
23:02ang
23:03Tawilis
23:04ay
23:05kailangan
23:06hulihin
23:06wild
23:07hindi
23:07pwedeng
23:08makultivate
23:09yan
23:09kasi
23:10yung
23:10nasa
23:11fish
23:11cages
23:11maraming
23:12ang fish
23:12cages
23:12sa
23:12Taal
23:13Lake
23:14puro
23:15sila
23:16mga
23:16invasive
23:17species
23:17right
23:18mga
23:18exotic
23:19yan
23:19yung
23:20Tawilis
23:21hindi
23:22pwedeng
23:23hindi
23:23nakocultivate
23:24Na-try
23:24namin
23:25doon
23:25sa
23:26Taalik
23:26mismo
23:27kasi
23:28sabi
23:28natin
23:29wild
23:29naman
23:30siya
23:30nagkulong
23:31lang
23:31kami
23:31doon
23:32hindi
23:33pa rin
23:33na
23:34hindi
23:34pa rin
23:35siya
23:35nag-okay
23:36kasi
23:36siguro
23:38ano
23:39talagang
23:40umiikot
23:41siya eh
23:42So gusto
23:42niya talaga
23:43malawak
23:43yung
23:44kanyang
23:44habitat
23:45Yes
23:46Sa
23:47dami
23:48ng
23:48pagsasiliksik
23:49na ginawa
23:50ng grupo
23:50ni na
23:51Dr.
23:51Mutya
23:51inirekomenda
23:53nila
23:53ang
23:53closed
23:54season
23:55sa
23:55Taal
23:55Lake
23:55So isa
23:56kayo
23:56sa mga
23:57nagrekomenda
23:58ng
23:58closed
23:59season
24:00ibig sabihin
24:02bawal
24:03mang isda
24:03ng
24:04Tawilis
24:05Nagahanap
24:06kami
24:06ng
24:06what is
24:07the
24:07science
24:07Ano
24:08yung
24:08basis
24:09of
24:10closing
24:11it
24:11yung
24:12pag
24:12declare
24:13mo
24:13ng
24:13closed
24:13season
24:14So we
24:15see
24:15that
24:16the
24:16spawning
24:16season
24:17is
24:17during
24:17March
24:18and
24:18April
24:18Nagpipick
24:19talaga
24:20siya
24:20during
24:20March
24:21and
24:21April
24:22that
24:22means
24:23doon
24:23sila
24:23mga
24:23buntis
24:24So
24:25yun
24:26yung
24:27naging
24:27basihan
24:28kung
24:28bakit
24:29pwede
24:30mo siyang
24:30i-close
24:30season
24:31during
24:32that
24:32time
24:32kasi
24:33so that
24:34yung
24:34mga
24:34buntis
24:35ay
24:35magkaroon
24:36ng
24:36time
24:36para
24:36manganak
24:37sila
24:38So
24:38after
24:39manganak
24:39pwede mo
24:40na silang
24:40hulihin
24:41Ang mga
24:44mangingisda
24:44ng
24:44Tawilis
24:45habang
24:45closed
24:46season
24:46kumukuha
24:47ng
24:47ibang
24:48trabaho
24:48Si
24:49Naroli
24:49wala
24:50raw
24:50magawa
24:51kundi
24:51sumunod
24:52Nagpapatrolya
24:54ang
24:54pamahalaan
24:55at
24:56istriktong
24:56ipinatutupad
24:57ang
24:58pagbabawal
24:58na ito
24:59Makaraan
25:08ng limang
25:08oras
25:09binalikan
25:10ni Rolly
25:10ang
25:10kanyang
25:11lambat
25:11sa mga
25:25one and a half
25:26lang po
25:26hindi po
25:27marami
25:28talagang
25:28kakunti
25:28po
25:29sa amin
25:30logi
25:30kami
25:30pagkaganito
25:31lang
25:31aming
25:32nauhuli
25:33Logi
25:34sa pagod
25:36especially
25:37lalo
25:38sa
25:38gasolina
25:38kung
25:39ganito
25:40lang
25:40aming
25:41makukuha
25:42Dahilan na
25:43rin
25:43marahil
25:44sa kakaunting
25:44huli
25:45ng
25:45tawilis
25:46na ilibas
25:47ni Rolly
25:47ang sama
25:48ng loob
25:48Sa katulad
25:50nga
25:50ako nito
25:50ako ay
25:53kumikilos
25:54ng kahit
25:55sulunan
25:55ay
25:56nangingisda
25:56Normally
25:59dapat
25:59sa isang
26:00bankang
26:00gayan
26:00dalawa
26:01ako
26:01kayo
26:01magkasama
26:02Dahil
26:03po
26:04yung mga
26:04sumisibol
26:05ng mga
26:05kabataan
26:06parang
26:07wala
26:07ngilig
26:07sa
26:08daga
26:08at
26:08sa
26:08lawa
26:09yung
26:09mga
26:09pinag-aaliwan
26:10nila
26:10mga
26:11cellphone
26:12Actually
26:13ako yung may anak
26:13ng lalaki
26:14hindi ko
26:14mapakinabangan
26:16sana
26:16Hindi lang pala
26:19ang tawilis
26:19ang nanganganib
26:21na mawala
26:21Puminsan
26:31ang balita
26:32ay bubulaga
26:33kung nasa
26:33ang kamismo
26:34Sa pagkakataong
26:37ito
26:38sa lawa
26:38kung saan
26:39ako
26:39umuuwi
26:40kung saan
26:42ako
26:42nakaligtas
26:43mula
26:43sa bagyo
26:44at pagsabog
26:45ng bulkan
26:46ang
26:48ang
26:48aming
26:48santwaryo
26:49mula
26:49sa isang
26:50mahabang
26:50pandemya
26:51Sinasabi
26:54mang
26:54ito raw
26:54ang naging
26:55huling
26:55hantungan
26:56ng mga
26:56biktima
26:56ng isang
26:57karumaldumal
26:58na krimen
26:58Sana'y
27:01huwag malimutan
27:02ang taal
27:02bilang tahanan
27:04ng isang
27:04yamang
27:05kailangang
27:05sagipin
27:06libingan
27:08ng kasaysayang
27:09kailangang
27:10alalahanin
27:11at
27:14ng iba
27:15pang lihim
27:15na sa
27:16takdang
27:17panahon
27:17ay
27:18mabubunyag
27:19din
27:19Mula rito
27:23sa Taal Lake
27:24sa Batangras
27:25ako si
27:26Howie Severino
27:27At ito
27:30ang
27:31Eyewitness
27:57Maraming salamat
27:59sa pagtutok
28:00sa Eyewitness
28:00mga kapuso
28:01Ano masasabi nyo
28:03sa dokumentaryong ito?
28:05I-comment na yan
28:06at mag-subscribe
28:07sa GMA Public Affairs
28:09YouTube channel
28:10How are you?

Recommended