00:00Posibling efekto ng pagdami ng isang uri ng petfish na napagpad sa Laguna, Debay,
00:05mahigpit na binabantayan ng Department of Agriculture at ng BIFAR.
00:09Samantala, tiniyak naman ng BIFAR na ligtas kainin ang isdang tawilis na galing sa Taal Lake.
00:14May report si Vel Custodio.
00:19Pinag-aaralan na ng Department of Agriculture, Bureau of Fisheries and Aquatic Resources
00:24kung paano ang aksyon na ng isang uri ng isda na tinatawag ng tinfoil barb
00:29na binansagan din alien fish na kumakalat-umano sa Laguna, Debay.
00:34Kasunod ito ng babala ng ating neoscientists na maaari itong makaapekto sa pagpaparami ng native fish sa nasabing lawa.
00:42Ayon sa DA, isa itong uri ng petfish na posibling napakawalan sa Laguna, Debay.
00:47Alien fish, it can outcompete yung native fish sa Laguna Lake for food and breeding grounds.
00:57So yun ang magiging problema.
00:58Natuklasan na omnivorous ang tinfoil barb.
01:01Ibig sabihin, kumakain ito ng halaman at hayop.
01:05Posible rin na native species ang isda sa Southeast Asia.
01:08But most likely ang problema pag ganito, they can outcompete nga doon sa pagkain at saka sa breeding ground.
01:17Sa panayam kay BIFAR Assistant Secretary Nazario Biguera sa Bagong Pilipinas ngayon, sinabi niya na nagkaroon na rin ng parehong kaso ng pagkalat naman ng knife fish noong 2021.
01:28Dahil sa mga measures na isinulong natin sa pakipagtulungan sa ibang ahensya na contain po natin ang knife fish.
01:34Ang ginawa natin, hinanapan natin ng commercial value yung knife fish para yung mga mangisda sila mismo nanguhuli at binibenta nila at nagkaroon ng mga value added products out of knife fish.
01:45At ito po, may bagong balita na di umano'y nag-increase na ulit yung isang uri naman ng evasive fish species at ginagawa na po natin ito ng paraan.
01:54Nakikipagtulungan na ang DAB FAR sa mga lokal na pamahalaan at sa Laguna Lake Development Authority.
02:00Masusing sinusuri ng mga ahensya ang naturang species para sa pagpapatupad ng mga hakbang upang mapigilan na pagdami ng tinfoil barb.
02:08Masubaybay ng lawak ng populasyon nito, malaman ang epekto nito sa ecosystem at matukoy ang posibeng pinagbulan ng nasabing isda.
02:16Kung mapatunayang may banta ito sa ecological balance o nakaka-apekto sa mga native fish,
02:22handa ang ahensya na ipatupad ang mga kinakailangang interbensyon sa pamamagitan ng mga umiiral nitong programa laban sa mga invasive species sa Laguna, Dubai.
02:31Samantala, nilinaw ni Azik Briguera na ligtas kainin ang tawilis.
02:36Kasunod ito ng pangamba ng publiko dahil sa tinapon-umanon na katawa ng mga nawawalang sabungero sa Taal Lake.
02:43Nais lang mo po nating linawin na for tawilis for example, ang kinakain po niyan ay planktons.
02:49Ito po yung mga microalgae, mga microorganisms na nasa tubig.
02:53At ang tawilis po ay pelagic species. Ibig sabihin na sa upper layer po siya.
02:59Kung totoo man nga yung aligasyon na doon itinapon, ang lalim po ng Taal Lake.
03:02So, posibleng nasa pinakamalalim na bahagi yun.
03:06At yung current lang pwede niya i-disipitate kung ano man yung mga organic matter na nandoon.
03:11So, ang mensahe po natin, huwag mangamba dahil ligtas mong kainin ang tawilis, dyan po sa talig.
03:16Velco Studio para sa Pambansang TV sa Bagong Pilipinas.
