Prof. Dr. Başar Bilgiç'ten dikkat çeken 'alzheimer' uyarısı: '65 yaşından sonra artıyor...' Nelere dikkat etmeliyiz?

Cumhuriyet

bugün

Kategori

🗞

Haberler

Döküm

Tüm video dökümünü görüntüle

00:00Müzik

00:00Sevgili izleyiciler Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz.

00:17Bildiğiniz üzere burada sadece siyaset, ekonomi konuşmuyoruz.

00:21Sağlığa yönelik de konuşuyoruz.

00:23Bugün de sağlık konuşacağız.

00:25Alzheimer'ı ele alacağız.

00:26Prof. Dr. Başar Bilgiç yayınımızın konuğu.

00:30Sayın Bilgiç hoş geldiniz.

00:33Hoş bulduk. İyi yayınlar diliyorum.

00:35Teşekkür ediyorum efendim. Nasılsınız öncelikle?

00:38Çok teşekkürler. Sizler nasılsınız?

00:40Teşekkürler. Bizler de iyiyiz.

00:42Malum Türkiye'deki herkes gibi yoğun bir çalışma temposu içindeyiz diyeyim ve ilk sorumla başlayayım dilerseniz.

00:49Şimdi Alzheimer diyoruz.

00:51Çok fazla dile getiriyoruz ancak hastalığı tam olarak biliyor muyuz?

00:54Onu dinleyelim sizden. Nedir bu bahsettiğimiz hastalık?

00:59Alzheimer hastalığı bir kere geçtiği organın ismini söyleyelim.

01:04Bir beyin hastalığı.

01:06Beyinde özellikle yaş ilerledikçe ortaya çıkan bir takım anormal değişiklikler oluyor.

01:12Birçok değişikliklik var beyinde olan.

01:15Beyinde erime var, berinde biriken maddeler var, beyinde nöronların arasındaki bağlantılar bozuluyor,

01:23beyin enerji üretemiyor, beyinde küçük damarlar tıkanıyor.

01:28Yani onlarca süreç var işin içinde.

01:32Ama sonuçta bu süreçlerin yarattığı şey kişilerin zihinsel fonksiyonlarında bir bozulma oluyor.

01:38Sıklık ve unutkanlık şeklinde karşımıza çıkıyor.

01:43Çünkü bellekle ilişkili beyin yapılarından başlıyor ama nadiren bellek dışı başka bulgularla da başlayabiliyor.

01:51İlk belirtisi de unutkanlık mı oluyor hocam?

01:54Unutkanlık oluyor ama şimdi toplumda çok fazla unutkanın diyen insan var.

02:00Buradaki unutkanlık daha özel bir unutkanlık.

02:03Son döneme ait bir unutkanlık.

02:05Yani kişiler yakın dönemi hatırlayamıyorlar.

02:08Daha doğrusu yakın dönemde yaşadığı şeyleri kayıt edemiyorlar.

02:13Onun için mesela bir soruyu sorup cevabını alıyor, tekrar unuttuğu için tekrar soruyor.

02:19Bir konuyu anlatıyor, unuttuğu için tekrar o konuyu anlatabiliyor.

02:23Ama bu kişi mesela 40 yıl önceyi çok rahat hatırlayabiliyor hastalığın başlangıcında.

02:28Tüm detaylarıyla hatırlayabiliyor çok eskileri.

02:31Ama yakın dönemi hatırlayamıyor.

02:34Güncel olayları tam olarak kaydedemiyor.

02:37Örneğin biz muayenede en çok güncel olayları sorarız.

02:41Hani kişiler siyaseti izliyorsa siyaseti sorarız.

02:44Futbol izliyorsa futbolu işte bazı hastalar sabah programlarını izler.

02:49Mesela bu hastalar güncel olarak siyasi olayları, günümüzde yaşadığımız siyasi olayları anlatamıyorlar.

02:55Ama onlara mesela Menderes'in asılmasını sorun çok net olarak anlatıyor.

03:0180'deki darbeyi sorun çok net olarak anlatabiliyor.

03:05Aman hocam hep kötü şeylerden örnek verdik.

03:07İşte bunlar ama çok akılda kalan şeyler.

03:11Özellikle sorduğumuz herkesin bildiğini varsaydığımız şeyler oluyor.

03:15Hani daha iyi şeylerden bahsedeyim.

03:17Futbolu izleyen bir insana da tuttuğu takımın mesela şeyini soruyoruz.

03:21Teknik direktörünü soruyoruz, son yaptığı maçı soruyoruz, ligdeki durumunu soruyoruz.

03:27Ve Alzheimer hastası örneğin işte Fenerbahçe taraftarıysa son dönemdeki başkanını bilmiyor, teknik direktörünü bilmiyor.

03:36Ama ona 30 yıl önceden Fenerbahçe'sini sorun.

03:39Size çok detayıyla anlatabiliyor.

03:40Yani son döneme ait, yakın döneme ait bir bellek bozukluğuyla başlıyor hastalık.

03:46Peki bunu tetikleyen şeyler var mı hocam Alzheimer'ı?

03:49Evet, Alzheimer için risk faktörleri var.

03:52Bir de koruyucu faktörler var.

03:54Risk faktörlerinin başında ne geliyor?

03:57Yaş geliyor, yaşlanma.

03:58Yani yaşlandıkça bu hastalığın görülme sıklığı artıyor.

04:0265 yaştan sonra her 5 yılda bir, 2 kat, 2 kat artarak hastalığın görülme sıklığı artıyor.

04:10Başka risk faktörleri neler?

04:12Mesela kadın olmak bir risk faktörü.

04:15Bazı genetik risk faktörleri var.

04:17Apoe denen bir genimiz var.

04:18Bunun tipleri var.

04:214. tipi taşıyorsak, E4 denen tipi taşıyorsak riskimiz artıyor.

04:262. tip, E2 denen tipi taşıyorsak da tam tersine riskimiz düşüyor.

04:31Çevresel bir takım risk faktörleri var.

04:34Örneğin kötü beslenme var, kirli hava var, gürültüye maruz kalmak var.

04:41Yani dumana maruz kalmak var.

04:43Bunların hepsi riskimizi arttıran şeyler.

04:46Kötü beslenme riskimizi arttıran bir şey.

04:49Bir de en önemlisi orta yaşlardaki yaşantınız.

04:52Orta yaşları sağlıklı yaşıyorsanız yaşlılıktaki azame riskiniz düşük.

04:57Ama orta yaşları, tansiyonunuz var, şişmansınız, spor yapmıyorsunuz, sigara içiyorsunuz, şeker hastalığınız var.

05:06Bu şekilde bir şekilde yaşıyorsanız, kötü bir orta yaş yaşıyorsanız maalesef ki azame riskiniz çok artıyor.

05:15Önemli şeylerden biri işitme kayıbı.

05:17Yani orta yaşlardaki duyma kayıpları alzheimer açısından önemli risk faktörlerinden birisi.

05:24Ana risk faktörleri genel olarak bunlar.

05:26Koruyucu faktörler var.

05:27Bir taraftan da yapabiliyoruz.

05:29Mesela eğitim düzeyiniz ne kadar yüksekse bu sizi koruyor.

05:33Ama mutlak bir koruma değil.

05:35Yani en iyi eğitimleri alıp, çok yüksek eğitim düzeylerine ulaşıp, yaşlılıkta risk faktörleriniz fazlaysa gene alzheimer hastalığı.

05:43Peki eğitim tam olarak nasıl bir koruma sağlıyor?

05:46Eğitim insan beyninde bağlantıları güçlendiriyor.

05:50Daha güçlü bağlantıların kurulmasına yol açıyor.

05:53Ve alzheimer hastalığına karşı sizi daha mukavemetli kılıyor.

05:57Daha dayanıklı kılıyor yaşlılıkta.

05:59Onun için eğitimli bir insan alzheimer'e karşı direniyor yaşlılık.

06:03Ama bu direnç bir yerde kırılabilir.

06:07Ama o ne kadar güçlü bir şekilde sinapslarını geliştirdiyse gençliğinde,

06:12o kadar direnci fazla oluyor yaşlılıkta bu hastalığa karşı.

06:16Eğitiminde özellikle gençlikteki eğitim önemli.

06:20Yani orta yaşlarda da eğitiminize devam edebilirsiniz.

06:23Ekstra eğitimleri alabilirsiniz.

06:25Ama özellikle gençlik dönemindeki eğitim çok önemli.

06:29Bunun için bizlerin önerisi eğitime devam edin.

06:32Üniversiteye gidin.

06:34Üniversiteden sonra eğitiminizi durdurmayın.

06:37Master yapın, doktora yapın.

06:39Çünkü bilimsel kanıtlar özellikle master ve doktora düzeyindeki eğitimin

06:43yaşlılıkta en koruyucu şey olduğunu söylüyor.

06:46Peki hocam şimdi Alzheimer ile karıştırılan bir hastalık var sanıyorum ki demans.

06:54Yani bazen zaman zaman bunu karıştırabiliyoruz.

06:57Alzheimer mı yoksa demans mı nasıl tanımlamak gerekiyor yaşanan durumu diye.

07:02Demans ile bahsettiğimiz hastalık arasında ne gibi farklar var ya da farklar var mı?

07:07Şimdi demans esasında hepsini kapsayan, tüm hastalıkları, zihinsel bozuklukla giden, tüm hastalıkları kapsayan genel bir terim.

07:19Şemsiye bir terim.

07:20Demans dediğimiz kelime latinçeden geliyor ve zihin yitirilmesi anlamına geliyor.

07:28Türkçesi bunama.

07:29Türkçeye de bunama olarak girmiş bir terim bu.

07:33Bunama yapan hastalıklar var.

07:34Bunama yapan hastalıkların başında Alzheimer hastalığı geliyor.

07:38Çünkü tüm bunamaların 3'te 2'sinin altında yatan neden Alzheimer hastalığı.

07:44Ama bir de 3'te 1'lik kesim var.

07:46Yani bunamaya yol açan %30 neden olan bir hastalıklar kümesi var.

07:52Bunun içinde birçok hastalık var.

07:54Ne bileyim frontotemporal demans var, levi cisimcikli demans var, vasküler demans var.

08:00Yani tüm demansların, yani tüm bunamaların 3'te 2'si Alzheimer hastalığına bağlı.

08:07Kalan 3'te 1'i de birçok hastalık, başka hastalık neden oluyor.

08:12Ve onlar da bunamaya yol açıyor.

08:14Yani demansa yol açıyor.

08:15Böyle bir fark var arasında.

08:17Peki, hocam Alzheimer'ı konuşuyoruz, anlatıyoruz da.

08:21Teşhis konuldu, örneğin bana Alzheimer'sın dediniz, ben size kontrole geldiğimde.

08:27Bunun tedavi süreci nasıl işliyor, neler yapılıyor ya da bir tedavisi var mı bu hastalığın?

08:34Şimdi Erdem Bey, gençlerde size Alzheimer tanısı koyma ihtimalimiz çok düşük.

08:38Bir kere onu söyleyeyim.

08:40İşte literatürdeki en genç hasta böyle 17 yaşında falandır, Çiğ'dedir.

08:46O da biraz şaibeli.

08:48Benim gördüğüm en genç hasta 33 yaşındaydı.

08:52Bir kere çok sıklıkla yaşlılıkta gördüğümüz bir hastalık.

08:57Yani hastaların büyük bir çoğunluğu, %90'ı 65 yaş ve üstünde.

09:02Ama böyle 50'li, 40'lı yaşlarda da başlayabiliyor.

09:06Onlara genç başlayan Alzheimer hastaları diyoruz.

09:10Tanıyı koyuyoruz.

09:11Tanıyı nasıl koyuyoruz derseniz, hastalık nasıl başladı, nasıl seyretti bunları öğrenmek istiyoruz.

09:19Bunu bazen hastalar anlatamayabiliyor bize.

09:21Çünkü farkında olmuyorlar durumlarının.

09:24O zaman hastayı iyi bilen bir yakınından duymak istiyoruz.

09:27Sonra bir takım zihinsel işlevleri ölçen testler yapıyoruz.

09:31Sorular soruyoruz, saat çizdiriyoruz.

09:34İşte güncel bilgilerini test ediyoruz, muhakemelerini test ediyoruz.

09:39Ondan sonra da bu hastalıkta beyinde bir erime oluyor.

09:42Bu erimeyi görmek için MR dediğimiz yöntemi yapıyoruz.

09:46Beyin MR'ini yapıyoruz.

09:48Bunlarla tanı koyabildiğimiz hastalar olabiliyor.

09:52Ama tanıyı kesinleştirmek gerektiğinde ileri yöntemler var.

09:56Ve güncel yeni yöntemler var.

09:58Biyo işaretleyiciler diyerekten Alzheimer hastalarının beyninde biriken bir takım maddeler oluyor.

10:05Bunu artık gerek kandan gerekse de bu belden bir sıvı alaraktan ölçüp gösterebiliyoruz.

10:12Bunlar tanıyı bize kesinleştiriyor artık.

10:14Ama her hastaya bu belden su alma ya da kandan işte bu biyo işaretleyicilere bakmayı önermiyoruz.

10:21Arada kaldığımız, işte çok erken dönemde bazen tanı koyamadığımız durumlarda bu ileri yöntemlere başvuruyoruz.

10:30Peki, sevgili hocam çok teşekkür ediyorum.

10:35Yani oldukça aslında tehlikeli bir durum ya da kimsenin başına gelmesini istemeyeceği bir durum.

10:43Bunu özetlemeye çalıştık.

10:44Sizin de eklemek istediğiniz, izleyicilerimize önermek istediğiniz durumlar varsa dilerseniz son sözleri de alayım sizden.

10:52Alzheimer hastalığı hep böyle kaçınılmaz gibi görülebiliyor ama Alzheimer hastalığından korunmak mümkün.

11:00Yeni yayınlar çıktı, hatta bu hafta bir yayın çıktı.

11:05Yüzde 44 oranında riskinizi azaltabiliyorsunuz yaşlılıkta.

11:09Bir takım ufak tefek değişiklikler bazı şeylere dikkat ederken.

11:15Belki hani insanlara çok klişe gibi gelebilir ama yani tansiyonun kontrol altında olması,

11:21işte şişmansanız zayıflamanız, sigaradan uzak durmanız, entelektüel bir hayat sürmeniz,

11:29sosyal ilişkilerinizin güçlü olması, Akdeniz diyetine uygun bir şekilde beslenmeniz,

11:37fiziksel egzersizler, özellikle aerobik egzersizler ki bu anlattıklarımı orta yaşlarda yaparsanız

11:43riskinizi neredeyse böyle yüzde 44, yüzde 45 oranında azaltabiliyorsunuz.

11:50Bunların orta yaştaki insanlara daha iyi anlatmamız lazım.

11:55Bu şekilde bir hayat sürmeleri lazım.

11:58Yeni tedaviler söz konusu Alzheimer hastalığında.

12:01Ülkemize henüz gelmedi bunlar ama çok erken dönemde hastalığı artık yavaşlatan tedaviler de mevcut.

12:08Bunlar dünyada çıktı, insanlar kullanmaya başladı.

12:12Umut ediyorum ülkemize de gelecek bu yeni ilaçlar.

12:15Dediğim gibi hastalığı yavaşlatan tedaviler var.

12:20Bunun dışında Alzheimer hastalığında çok fazla çalışma var.

12:23Önümüzdeki yıllarda çok daha fazla tedavi opsiyonu olacak, alternatifi olacak, yeni ilaçlar çıkacak.

12:30Ama öncelikle biz kendimizi koruyalım.

12:33Ama bu hastalık başımıza gelirse de bilimsel çalışmalar bize yeni birçok ilaç sunuyor.

12:40Bunları da kullanacağımız günler yakın diyorum.

12:43Pekala hocam çok teşekkür ediyorum ağzınıza sağlık.

12:47İyi ki katıldınız bugün.

12:48Ben size teşekkür ediyorum.

12:50Bu fırsatı verdiğiniz için iyi yayınlar diliyorum.

12:52İyi günler dilerim.

12:54Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Prof. Dr. Başar Bilgiç konuğumuz da Alzheimer üzerine konuştuk.

13:01Doktorumuz Alzheimer'dan nasıl korunabileceğimizi anlattı bizler için.

13:06Ve aslında oldukça kritik önerilerde de bulundu.

13:10Siz sevgili izleyicilerimiz için umarım dikkate alırız hep birlikte.

13:15Ve umarım kimse böyle bir hastalıkla baş etmek durumunda kalmaz.

13:20Efendim bu programı burada noktalıyoruz artık sonuna geldik.

13:24Başka programlarda yeniden karşınızda olacağız.

13:26O zamana kadar kendinize iyi bakınız.

Önerilen