Aired (May 18, 2025): NGAYONG GAWA NA SA POLYMER ANG ATING MGA PERA, KUMUSTA NA NGA BA ANG MGA MAGSASAKA NG ABAKA MULA VALENCIA, NEGROS ORIENTAL?!
Ang abaka na kabilang sa pamilya ng saging, native dito sa Pilipinas na siya ring sangkap sa paggawa ng lumang paper bills.
Sagana ito sa bayan ng Valencia, Negros Oriental na ang pagtatanim ng abaka, matagal ng hanapbuhay ng mga residente
Pero sa paggamit na ngayon ng polymer o plastic sa ating mga salapi, paano na ang mga mag-aabaka na ang turing sa bawat hibla nito…ginto?
Para sa mga nais tumulong, maaaring magdeposito sa:
GCASH: JANE ANN TAGUIAM
0962 818 6094
GCASH: JESSIE TUMERONA
0935 887 0963
GCASH: JUN MONTECINO
0936 321 6140
Panoorin ang video. #KMJS
"Kapuso Mo, Jessica Soho" (One at Heart, Jessica Soho) is the Philippines' top-rating news magazine program, hosted by one of the most-awarded broadcast journalists in the country, Jessica Soho. It features human interest stories, food, news personalities, travel, trends and pop culture.'KMJS' airs every Sunday, 8:15 PM on GMA Network. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes. #KMJS
Ang abaka na kabilang sa pamilya ng saging, native dito sa Pilipinas na siya ring sangkap sa paggawa ng lumang paper bills.
Sagana ito sa bayan ng Valencia, Negros Oriental na ang pagtatanim ng abaka, matagal ng hanapbuhay ng mga residente
Pero sa paggamit na ngayon ng polymer o plastic sa ating mga salapi, paano na ang mga mag-aabaka na ang turing sa bawat hibla nito…ginto?
Para sa mga nais tumulong, maaaring magdeposito sa:
GCASH: JANE ANN TAGUIAM
0962 818 6094
GCASH: JESSIE TUMERONA
0935 887 0963
GCASH: JUN MONTECINO
0936 321 6140
Panoorin ang video. #KMJS
"Kapuso Mo, Jessica Soho" (One at Heart, Jessica Soho) is the Philippines' top-rating news magazine program, hosted by one of the most-awarded broadcast journalists in the country, Jessica Soho. It features human interest stories, food, news personalities, travel, trends and pop culture.'KMJS' airs every Sunday, 8:15 PM on GMA Network. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes. #KMJS
Category
😹
FunTranscript
00:00Nga yung plastic na ang pera, o ginawang polymer.
00:06Paano na ang mga magsasakanang abaka ng Valencia Negros Oriental
00:12na sa mga hiblang ito umaasa ng ikabubuhay?
00:30Makakuan, akong kustos kung anak, makatiyos, iskola.
00:34Baga na kaya kong kobal, tungo sa pagkiging.
00:38Inyong lanot, lima kakilo, o tunga. Ang total, tanaan ang mabayad na.
00:47Gayong ang ating mga bagong pera, gawa na sa plastic o polymer,
00:53kamusta na ang mga magsasakanang abaka sa Valencia Negros Oriental?
00:59Itinuturing itong pinakamatibay na natural fiber sa buong mundo.
01:05Ginagamit sa paggawa ng handicrafts, tela, pati na pera.
01:13Mahigit 80% ng supply nga nito sa buong mundo.
01:17Proudly made in the Philippines.
01:20Aba, ito ang abaka.
01:24Pero ang proseso ng pagkuha rito, puwis buhay.
01:31Sa paggamit na ngayon ang polymer sa ating mga salapi,
01:43paano na ang abaka na dating materyale sa paggawa ng ating pera?
01:48Ano na ang magiging kapalaran ng mga magsasakanang abaka?
01:52Na ang turing sa bawat hibla nito,
01:55Ginto!
02:00Ang abaka, kabilang sa pamilya ng Saging, native dito sa Pilipinas,
02:06sagana sa kabundukan ng barangay Malaunay sa bayan ng Valencia Negros Oriental.
02:12Ang pag-aani nito, matagal nang hanap buhay nina Jesse at June.
02:19Mga sibintin pa ko na so good ane ka wala mamilain na kapaningwaan.
02:24Unang napugus mo mga kige bisag na pamis.
02:26Bata-bata pagpangidaron, importante nga naarag mga gagamang matarbaho.
02:31Mag-edad o 10 anos, ragay.
02:34Tugaan rin ako ako ang iyoan ng mga kige.
02:38Karga-karga nina June, paakyat ang gagamitin nilang alaran
02:42o yung pangulekta ng hibla ng abaka.
02:44Mag-alipas ang kalahating oras na lakaran, narating nila ang abakahan.
02:56Si Jesse naghanap na ng puno na pwede niyang putulin.
03:14Ang mga nakolektang balat ng abaka, isinalang ni June sa alaran.
03:31Paulit-ulit niya itong babatakin hanggang makuha ang hibla o fiber ng abaka.
03:37Sa pagbatak ng abaka, kailangan daw ng matinding pwersa.
03:53Ang alaran kasi, matulis at mabigat.
04:06Madulas din ang lupa, isang maling hatak lang.
04:10Para makapagpahinga, halinhinan sila ni Jesse.
04:27Ilang taon nang nakararaan nung nalagay ang buhay ni Jesse sa balag ng alanganin
04:42habang nangunguharaw ng abaka.
04:44Sina June at Jesse, nakakolekta lang ng mahigit dalawang kilong hibla
04:58na kailangan pa nilang patuyuin bago maibenta.
05:08Dahil isa hanggang dalawang beses kada taon lang pwedeng umani ng abaka,
05:13Sina June at Jesse, kumarakit din bilang construction worker.
05:22Meron din mga kababaihang pumapasok sa trabahong ito.
05:28Kagaya ng may bahay na si Jane Ann.
05:30Narokos akong partner na Bebera siya.
05:33Hindi rin kaya niya. Mga kong itabangan lamang ako siya.
05:36Iyan naman ta nga, mobirag, baye. Masakitan ko.
05:40Sa araw na ito, umakyat ng bundok si Jane Ann para manguha ng abaka.
05:53Ang mga nakolektang balat ng abaka,
05:56kinargan niya pababa ng bundok.
05:58Nasa bahay kasi nila ang ginagamit niyang alaran.
06:08Bukat kayo, ma'am.
06:17Gahe kayo.
06:23O dili, mga usog. Madala man diyo, lagpot man diyo, hindi mga usog.
06:30Bukat yung kayo.
06:31Pero hindi rito natatapos ang araw ni Jane Ann pagkatapos magbilad ng hibla ng abaka.
06:48Oras naman na para asikasuhin niya ang kanyang mag-aama.
06:52Makalipas ang isang linggo,
07:00ang mga pinatuyong abaka ni na Jane Ann, Jessie at June, maaari na raw ibenta.
07:08Pero dahil kakaunti lang ang kanilang nakolekta,
07:13nagdesisyon silang pagsamahin na lang ang mga ito.
07:16Inyong lanot is lima kakilo o tunga.
07:19Nga itong presyo karoon is 165.
07:23Ang total, tanaan ang mabayad na ako is 907.50.
07:28Okay.
07:29Si na Jessie at June, nang uwi ng tig 150 pesos.
07:33Itirshar na mo.
07:34So 151 sa tag-iiyaw.
07:35Hindi ko niya ka-apport sa upat katawakon.
07:38Morin niya ka-muntada at law niyo mo.
07:39300 pesos naman ang kay Jane Ann.
07:42Pabalos pong mabata.
07:43Kay ko lang mag-apapet-pugot na eh.
07:44Pwede na po mag-glokelo, okay lang.
07:49Ang mga hibla ng abaka na naaani ng mga magsasaka,
07:53kadalasang ibinibenta rin nila sa mga buyer sa sentro ng Valencia,
07:57katulad ni Ricardo.
07:59Ito yung magagandang kwalite.
08:01Ito yung mahaba.
08:03Pinabayaran ko yun ng 180.
08:05Ang mga nabiling abaka ni Ricardo,
08:08ibibenta naman niya sa kanyang mga suki sa Cebu, Albay at Maynila
08:12sa mas mataas na halaga mula 210 pesos kada kilo.
08:17Ito rin abaka ang ginagawa, materialis para sa daming.
08:22Meron akong isang customer na Chinese, pinapadala niya sa China.
08:27Kasi may additional cost pa, shipment.
08:29Ang riniregulate natin ay quality.
08:32Yung pricing nag-depende sa quality ng fiber.
08:35Bahalag, mahal ilaha nito. Importante, nga nahalin po na nga mo.
08:38Sa loob ng tatlong dekada, nakilala ang bayan ng Valencia
08:42sa dekalidad nilang abaka fiber.
08:45We have a certain laob variety of abaka.
08:48That laob variety is the so-called Manila hem,
08:51yung pinakasikat na abaka fiber ng buong mundo.
08:54Kabawasan daw sa oportunidad nilang magsasaka
08:57ang paggamit ngayon ng polymer para sa ating mga pera sa halip na abaka.
09:02National treasure natin na abaka,
09:04dynamic to the Philippines, pero we are not using it.
09:06Other countries are still using abaka, pero dito na wala.
09:08But definitely, we are pushing to move it.
09:10Put abaka back in our money.
09:12I've talked to BSP.
09:13They're very willing naman.
09:14Since ang pera natin is polymer,
09:15I think pwede natin magawa na maihalo ulit abaka dun.
09:18Kailangan natin maipush yung mga batas
09:20na tumutugon sa pangangailangan ng mga magsasaka.
09:22Sa kasalukuyan kasi ang problema ng production capital
09:25ng mga magsasaka ay sarili nilang bulsa.
09:27Panawagan natin yung 25,000 na production subsidy.
09:32Sa pangunguna ng Philippine Fiber Industry Development Authority o FILFIDA,
09:37namahagi sila ng mga punla ng abaka sa mga magsasaka.
09:41Inaotpunta nga inyong ganing alimahan
09:44na sama sa pag-alimasa inyong hang tag-sa-tag sa ganyang kaumahan.
09:48Gusto ko mangyari sana noong to adapt a farm.
09:50Para itong mga textile makers, mga furniture makers,
09:53alagaan na lang nila yung mga farms
09:54kasi ang abaka farmers are considered one of the poorest farmers.
09:58Taba ng taon may.
09:58Sa kabila ng hirap at pagsubok,
10:04patuloy na lumalaban ang mga magsasaka ng abaka.
10:07Bukat kayo ma.
10:09Ngayon kayo.
10:13Sa bawat himagsik ng kanilang mga kamay,
10:17nakasalalay kasi ang kanilang kabuhayan at buhay.
10:20Pero kailangan din pagtibayin ang suporta sa kanila ng pamahalaan
10:25para sa huli, hindi maging kabalintunaan ang lahat ng kanilang paghihirap
10:29na ang mga nagsasaka noon ng mga sangkap pa man din ng pera
10:34At magpahanga ngayon, nananatili pa rin walang wala.
10:39Thank you for watching mga kapuso!
10:48Kung nagustuhan niyo po ang video ito,
10:50subscribe na sa GMA Public Affairs YouTube channel
10:54and don't forget to hit the bell button for our latest updates.