00:00Mga ka-RSP, ang mga vehicular accidents ay maring magdulot ng iba't ibang klase ng injuries mula sa minor na pasa hanggang sa life-threatening na kondisyon.
00:17Pagdating nga sa ganitong insidente, motorcyclists at pedestrians ang madalas na naapektuhan.
00:24Tama ka dyan, Audrey. Kaugnay dito, kasama natin si Dr. Jose Pujalte Jr., Medical Center Chief ng Philippine Orthopedic Center para alamin natin ang mga madalas na injuries na sanhinang vehicular incidents at ang first aid na maaari natin gawin.
00:40Magandang araw po, Dr. Pujalte.
00:42Good morning, Doc.
00:42Good morning, Leslie and Audrey. Salamat sa inyong pag-imita this morning.
00:49Well, Doc, gaano po ba karami yung mga road traffic injuries na naitatala? Basa sa inyo pong datos.
00:59Sa worldwide, 1.19 million. Pero sa Pilipinas, umaabot tayo from 11,000 to 12,000 deaths in a year.
01:12Kaya medyo malaki yun. Maraming nasasawi na preventable naman na hindi naman kailangan mangyari.
01:24Kaya tayo ay nagpupulsige na malaman ng tao about the accidents and injuries na nangyayari.
01:40Hindi para takutin ang mga tao, pero para malaman nila na hindi basta-basta ang mga ganitong aksidente.
01:49Ito ay nakikita namin malimit sa Philippine Orthopedic Center Emergency Room.
01:58Ayun. Speaking of injuries, Doc, ano naman po yung pinakakaraniwang injuries na mga biktima ng vehicular accidents?
02:06Sa mga vehicular crash ay may mga vulnerable na mga grupo na mga tao.
02:16Ito yung nagmamaneho, yung pedestrian o yung tumatawid at yung pasahero.
02:24Kaya lahat sila ay maaring maaksidente.
02:29At pag sinabi nating head injuries, ito ay pag nasaktan, kung hindi ang bungo, ay ang utak.
02:44Kaya ito yung tinatawag natin concussion.
02:47Pag bone fractures naman, ito ay madalas nakikita natin sa mga tumatawid o nagbibisikleta o nagmamotorsiklo.
02:59Pag sila ay sumemplang, maaring lumabas yung buto nila, yung tinatawag natin emergency sa orthopedics na open fracture.
03:10Yung whiplash naman, ito ay nangyayari sa leeg ng pasahero o ng driver pag ang sasakyan niya ay mabanga mula sa likod.
03:24So, injury from a rear, when you're rear-ended na tinatawag.
03:29Ang mangyayari ay yung leeg mo ay pupunta muna forward.
03:34Pagkatapos ay biglang ahampas siya pata likod.
03:39Kaya maaring masaktan ang leeg, yung mga litid, mga buto at laman ng leeg.
03:46Pwede na rin masamang ulo.
03:49At cuts and lacerations, ito yung mga gasgas at mga punit sa bala na nangyayari pag ang sasakyan ay tumama sa isang poste.
04:07O kaya ay ang motosiklo ay maaksidente rin at mawala sa kanyang upright na posisyon.
04:20Pag sinabing internal risk, ito yung mga malalambot na parte ng ating katawan,
04:26katulad ng liver, ng atay, ng spleen, tsaka ang ating mga kidneys.
04:34And spinal cord injuries, kasama ito sapagkat ang ating pinakapulalo ng gulugod ay nasasaktan din.
04:47Kung hindi siya mapunit, siya ay pwedeng mabatak at pwede rin mapitpit.
04:56So compression, traction, and being severed.
05:01Yan ang mga maaaring mangyari sa spinal cord at maaaring maparalisa yung biktima.
05:09Kaya ito ay ayaw nating mangyari.
05:12Ito, pinapaliwanag pa lang ni Doc Leslie.
05:15Parang nasasakta na ako.
05:17Meron mo yung gulugod, di ba?
05:18Well, ito Doc, dahil likas sa ating mga Pilipino, yung kultura ng pagtutulungan bilang bayan ni Han,
05:26na tuwing merong nadidisgrasya sa may kalsada,
05:29ang tendency lagi, yung mga nakapaligid na witnesses, tumulong, buhating kagad na yung hospital.
05:36Pero kapag ang isang biktima po ng vehicular accident,
05:39tanimbawa, hindi gumagalaw, walang malay, nakahiga lang sa kalsada, dahil sa disgrasya,
05:46ano po ang dapat gawin ng mga nais tumulong?
05:50Ang mga naaksidente na walang malay,
05:54kailangan ay tingnan muna natin kung siya ay humihinga pa.
05:58At kung humihinga, dapat ay ilagay natin sa tinatawag na recovery position.
06:05Ibig sabihin ay huwag natin siyang pabayaang nakatihaya,
06:10sapagkat pag nakatihaya ay maaaring hindi makahinga man mabuti.
06:16Pag nangyari yun, ibig sabihin may babara sa lalamunan o sa kanyang paghinga niya,
06:27kaya kailangan ay ilagay natin siya on his or her side.
06:32Ang pag yun ay makakahinga ng tuloy-tuloy ang biktima.
06:41Pag kaya suriin at ang paghinga kung may pulso,
06:46yun ang tinatawag yung recovery position.
06:49At huwag natin batakin o ilipat ang pasyente kung wala namang delikado,
06:56sapagkat hindi pa natin alam kung meron siyang tama sa lehe at maaaring lumala ang kanyang sitwasyon.
07:08Ganun din o pag may tinatawag na head injury.
07:15Kapag may naaksidente sa daan,
07:17ang trabaho ng mga nasa paligid ay humingi agad ng tulong.
07:26Kailangan tayo tumawag sa ospital at para papadala ang ambulansya
07:33at ilipat agad ang biktima sa emergency room.
07:39At doon siya maalalapatan ng lunas sa emergency na bowl.
07:51Ah, okay, Dok.
07:53Ayun, kasi meron tayong mga ano eh,
07:55parang mga maling first aid.
07:58Di ba yung leeg?
08:00Yes.
08:01Nadelikado pa lang buhatin.
08:03Buhatin, correct.
08:04So, kailangan ng professional health.
08:06Correct.
08:06So, tumawag na muna.
08:07Best is tumawag talaga.
08:09Maraming maraming salamat po sa inyong oras,
08:11Dr. Jose Pujate Jr.,
08:12ang Medical Center Chief ng Philippine Orthopedic Center.
