00:00Özellikle uzun yıllar iklim verilerine dayanarak Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün verileri değerlendirildiğinde son yıllarda maksimum sıcaklıklarda çok ciddi bir artış gözlemliyoruz uzun yıllara göre.
00:10Bu da demek oluyor ki ormanlar üzerindeki su stresini ve kuraklığı arttıran bir yapı karşımıza çıkmakta.
00:17Bu demek oluyor ki yangın riskinin daha fazla görüldüğü ekosistem parçalanmalarının özellikle insan etkisinin fazla olduğu kent orman kesişimleri alanlarında daha fazla olacağını, yangın riskinin artmasıyla birlikte de çeşitli çevre problemlerinin karşımıza çıkacağını göstermekte.
00:34Tabi özellikle 2021'deki büyük yangınlardan sonra Türkiye'de orman yangınlarına bakış açısı birazcık değişti.
00:40Bununla birlikte artık sadece orman yangınları ormanla meydana gelen bir afet değil çoklu bir afet krizi boyutunda değerlendirilerek ekosistem üzerindeki gıda güvenliği, can ve mal güvenliği, su temini ve biyolojik çeşitlilik açısından da geniş bir çerçevede değerlendirilmekte.
01:00Çünkü orman dediğimiz olgu sadece ağaçlardan ibaret değil.
01:03Bunun yanında biyolojik çeşitlilik, temiz su sağlama, mikroklima oluşturma, toprak koruma, erozyonu engelleme gibi birçok özelliği de mevcut.
01:13Tabi orman yangınlarından sonra bu ekosistem hizmetleri dediğimiz hizmetler bozuluyor.
01:19Ve dolayısıyla bunların yeniden tesisi aşamasında da belli bir miktar zaman kaybetmiş oluyoruz.
01:24Çünkü orman yangınının meydana geldiği ormanlık alandaki ağaçların yaşına bağlı olarak ekosistemin kendini yenileme süresi yapılan çalışmalar her ne kadar acil durumlara karşı onarımı öngörüyor olsa da belli bir miktar zaman alıyor.
01:42Dolayısıyla bu çalışmaların takip edilebilirliği, sorgulanabilirliği ve ulaşılabilirliği bizim için önemli.
01:48Herkesin bu çalışmaları görmesi yanan alanlara sahip çıkıldığının da aslında bir kanıtı niteliğinde olacaktır diye düşünüyorum.
01:56İklim değişikliği düşünüldüğünde iklim zaten sürekli değişen bir olgudur.
02:00Ancak günümüzdeki iklim değişikliğinin iklim krizine dönmesi boyutunda insan etkisi yatsınamaz.
02:05Özellikle sanayi devriminden sonra artan fosil yakıt tüketimiyle birlikte sere etkisinin ve karbon emisyonlarının artışı belki de yüz binlerce yılda olacak olan değişimi hızlandırdı.
02:17Dolayısıyla insan başta olmak üzere bitki ve diğer canlıları da beraberinde bu değişime adapte olma yeteneğimizin üzerinde bir değişimle karşı karşıya bıraktığından dolayı biz uyum sağlayamıyoruz maalesef.
02:29E tabi türlerin değişimi, bazı türlerin yok olması, bazı türlerin göç etmesi de söz konusu.
02:36Tabi ormandaki ağaçlar da uygun iklim kuşaklarına geçme konusunda hayatlarını devam ettirme açısından belli şekilde hareket ediyorlar coğrafya üzerinde.
02:45Türkiye bu konuda aslında hem zengin hem de kritik olan bir konumda.
02:49Şöyle ki Türkiye su kaynakları değerlendirildiğinde, coğrafi yapısı değerlendirildiğinde biyolojik çeşitliliğin yüksek olduğu buzul şahlarından da kurtulmuş bir alan aslında.
02:59Ama bunun yanında değişen yağış koşulları ve artan sıcaklık ve özellikle ormanlarla insan etkileşiminin olduğu alanlarda bozulmuş olan alanların ekosistem açısından zarar görmesi ve zamanla orman niteliğini kaybetmesi gibi bir risk de söz konusu.
03:16Tabi orman yangınları çölleşmeye sebep olur mu, bu durum çölleşmeye sebep olur mu noktasında da eğer biz kontrol edebilirsek, durumu iyi gözlemleyebilirsek, akılcı ve bilime dayanan yöntemlerle önlemler alırsak ki çoğu zamanda alıyoruz, çölleşmenin önüne geçebiliriz.
03:33Doğrudan dolayısıyla orman yangınlarından sonra ya da iklima bağlı olarak çölleşme olacak, Türkiye'de çöller yaygınlaşacak diye bir tezi ortaya atmak için önce bilimsel kanıtlar gerekiyor.
03:44Bu konuda çok net olarak bir bilimsel kaydımız elde yok şu anda.
03:48Dolayısıyla kritik bir eşikteyiz, bunu hepimiz biliyoruz, böyle bir riskimiz var ama iyi kontrol ettiğimiz sürece önüne geçebiliriz.
03:55Şöyle ki son dönemde ortaya çıkan güncel fikirlerden bir tanesi, çam ormanları, iğne yapraklı ormanlar yangına duyarlı oldukları için yangın çıkartıyor.
04:07Aslında bu yanlış bir önerme.
04:09Şöyle ki süksesyon dediğimiz doğadaki rekabet sonucunda galip gelen ağaçlar ve türler olarak iğne yapraklı ormanlar Ege ve Akdeniz'de karşımıza çıkmakta ağırlıklı olarak.
04:20Tabii alanın kendi sahipleri, alanın esas sahibi bu ormanlar ve bu türler olduğu için bunları buradan kaldırmak, yangına çok fazla duyarlı, çok fazla yangın çıkıyor diye bunları buradan kaldırıp yerine zeytin gibi ya da başkaca meyve ağaçları, incir gibi diğer türleri getirmek aslında ekolojik bir yıkıma sebep olur bu bölgelerde.
04:39Çünkü orman demek sadece ağaçlık alandan ibaret demek değildir.
04:43Orman ekosistem fonksiyonları, ekosistem hizmetleri kendi içerisindeki canlı ve cansızlar arasındaki dinamikleriyle birlikte başlı başına ayrıca bir olgudur.
04:54Ve meyve ağaçlarıyla zeytinlikler bir orman niteliği taşıma noktasında yeterli kapasitede değildir maalesef.
05:00Bir de genel afet yaklaşımı gereğince afetlerde o esas temel prensip önlemek, ödemekten ucuzdur prensibidir.
05:07Bu ne demek oluyor? Afet meydana gelmeden önce gerekli hazırlıkları yaparak risk değerlendirmesini iyi bir şekilde gerçekleştirerek, analiz sonucunda tehlikeli olan risk unsurlarını eleyerek olabildiğince minimize etmektir.
05:21Dolayısıyla orman yangınlarına yaklaşım konusunda da her mevsim artık giderek artan bir frekansta orman yangınlarını yaşayacağız.
05:27Bu demek oluyor ki kent kesişim noktalarında daha dikkatli olmamız gerekiyor, vatandaşlar olarak daha duyarlı olmamız gerekiyor ve kamu kurum ve kuruluşlarına afetlerle mücadelede yardımcı olmamız gerekiyor.
