00:00...na simula pa noong 1980, ay kinikilala na sa bansa ang kabataang siyentipiko na malaki ang ambag sa larangan ng siyensa at teknolohiya.
00:09Ayan ay isa pang magitan po ng Outstanding Young Scientist Award na ay ginagawad ng National Academy for Science and Technology o NAST, a Department of Science and Technology.
00:20O DOST, ayun. Ngayong araw ay kikilalanin po natin ang isa sa 10 award ni This 2025.
00:27Let us all welcome Dr. Fresfel Monica Clibocosa. Welcome po sa Rise and Shine, Pilipinas.
00:35Good morning.
00:35Good morning po sa mga maninood.
00:38Well, Outstanding Young Scientist Award from NAST at the OST.
00:43Ito po yung malaking recognition. Bago po natin pag-usapan yung naging journey nyo po, ano po yung naging reaction nyo nung napasama po kayo sa mga awardee?
00:53So, literal na napaskwil ako. As in, ee!
00:55So, as halong excitement, kilig, sya ka syempre happiness yan.
01:01So, I actually got the news from a previous awardee na excited yata sya for me na una pa sya mag-balita talaga ng official.
01:10So, it was really a great honor. And my community, my friends, and even yung mga research assistants natin, they share our, this, I share this recognition with them.
01:24Paano po ba kayo naging interested sa field na ito, science and technology?
01:28Okay. But ito yung napili nyo.
01:30Ang alam ko kasi hanggang grade 3 lang yung pang-interest natin sa science pag medyo nagmamature na, hindi hindi na masyado eh.
01:36We favorite kui siya.
01:37Really? Ako rin gusto ko maging astronaut yun, pero nawala na.
01:40Pero bakit yung napanatili yung ganyang passion sa science?
01:43So, siguro noong high school ako, I was a product of a public science high school. So, talagang passion for learning and even science and technology.
01:54And then, syempre, naging sa college din, I took up BS Biology. So, doon na rin yung sa health sciences.
02:02And then, nagkaroon ng opportunity to be offered a scholarship ng DOST as well, yung MD-PhD in molecular medicine.
02:12So, it's the first program po, na dual degree program na medical doctor and PhD.
02:20So, talagang you'll be trained as a physician scientist.
02:24So, during those time, yung training ko with sa lab and even facing and interacting with patients really pushed me into innovations and technologies on how we could push forward better health outcomes for our Filipino people.
02:41Well, nabanggit mo, Doktora, yung innovation. Pero ano sa tingin mo yung biggest contribution mo na nagdala sa'yo sa level ng ganitong klase ng recognition?
02:52So, yung field ko po, ang inaaral ko po is yung ating immune system, kung paano natin pinoprotektahan ang sarili natin sa mga mikrobyo.
03:00Yan. And, malaki po talagang naging tulong sa career and yung naging interest po natin ay yung nangyari po sa COVID.
03:10So, lahat po tayo, buong mundo, wala po tayong alam tungkol sa virus na ito at kung paano nga ba natin mapoprotektahan yung sarili natin.
03:17So, doon po natin inaaral kung ano yung protective mechanism ng katawan natin para po gumaling tayo at paano po ito maiiwasan.
03:30Ayun. Nabanggit po doon sa profile nyo yung about sa low-cost antibody assays at immune-based therapies.
03:36So, paano po ito nakatulong lalo na po sa pagharap sa COVID-19?
03:40Yan. So, nagkaroon po tayo ng opportunities. Ayan, mapalad po tayo na naging bahagi po tayo ng World Health Organization doon sa mga clinical trials po na ginawa dito sa bansa natin para makahanap ng lunas po sa COVID.
03:56So, nakatulong po tayo doon yung mga, baka narinig na po yung mga tocilumab, saka yung convalescent plasma na pinatawag po natin.
04:06Yung mga nagka-COVID, kinuha po yung parte ng dugo po nila para po magkaroon ng parang lunas po.
04:14Mga ganun pong mga studies po yung ginawa natin during doon sa COVID.
04:19And this, yung contributions po natin, ayan, were recognized by the NAS.
04:25Ang galing.
04:26Well, ang galing, ano, kasi yung kanyang pag-aaral ay patungkol sa pagprotekta, pagpapalakas ng ating immune system.
04:32So, pangkaraniwan naman po, ma'am, alam naman po natin, pagtulog ng healthy living, diba?
04:38Proper diet, exercise, kumain ng gulay, matulog ng tamang oras.
04:43Pero, base sa pag-aaral nyo na mas malalim, meron pa po bang ibang paraan para mas mapalakas pa natin yung immune system?
04:51Resistensya natin.
04:51So, siyempre may mga supplements din, mga vitamins, they are also shown to have to increase our immune system.
05:01So, tama yung mga tulog, exercise, kasi nasa katawan na natin actually, yung kailangan natin para tayo ay maprotektahan.
05:13Siyempre, nandyan din, bakuna.
05:15So, isa yan talaga sa how we could strengthen our immune system at pag meron tayong, kumbaga, parang may ma-infect sa atin, no, na it will be, we will be protected against it.
05:30So, yung mga flu vaccine, ganyan.
05:32Mga bakuna, portante.
05:34Ayun, thank you, thank you so much po, Dr. Frestal Climacosa, for sharing your journey dito po sa amin sa RSP.
