"Ekonomik özgürlük, bireylerin piyasa içinde serbestçe hareket edebilmesi" anlamına geliyor. Bu kavram, farklı ekonomik sistemlerde farklı şekillerde tanımlanıyor ve uygulanıyor. Peki, 'ekonomik özgürlük' hangi sistem ile nasıl mümkün olur? Detaylar Vizör haberimizde...
00:00Bugün dijital cüzdanınızla saniyeler içinde yatırım yapabiliyor, e-ticaretten gelir elde edebiliyor, kendi işinizi kurabiliyorsunuz.
00:19Ancak bu özgürlük insanlık tarihinin büyük kısmı için sadece bir hayalden ibaretti.
00:24Ekonomik özgürlük M.Ö. 3000'lerde Mezopotamya'da ya da Antik Roma'da sadece birkaç kişi içindi.
00:33Çünkü üretim, toprak ve insan emeği üzerindeki hak doğuştan belirleniyordu.
00:37Antik Roma'dan feodal düzene kadar küçük değişiklikler olsa da 18. yüzyıla kadar tam bir ekonomik özgürlükten bahsetmek pek mümkün olmadı.
00:481776 yılında Adam Smith Milletlerin Zenginliği adlı kitabını yayımladı.
00:53Bu kitapta ilk kez ekonomik özgürlüğün felsefesinin temeli atıldı.
00:57Anayasal temellerle güvence altına alınmış, hukukun üstünlüğü hiç şüphesiz ekonomik özgürlüğünde temel dinamikleri arasında yer alıyor.
01:08Smith'e göre her birey kendi çıkarını maksimize ederse görünmez birey toplumu da zenginleştirirdi.
01:14Devletse sadece güvenlik ve adalet sağlamalıydı.
01:18Bu fikir ekonomik özgürlüğün doğuşu olarak kabul edildi.
01:20Peki bugün gelinen noktada ekonomik özgürlük hangi sistemle mümkün?
01:27Maalesef Türkiye'de bir tasarruf açığımız var.
01:29Hem bu küçük yaşlardaki bireyler için geçerli hem de orta ve üst yaştaki bireyler için de geçerli.
01:34Öyle ki ekonomik özgürlüklerle yaşam kalitesi seviyesi veya gelişme arasında kuvvetli bir ilişki bulunuyor.
01:43Ne alırsak alalım zamanında pahalı olan şey bile ilerleyen zamanlar ucuza gelecek.
01:48Yani burada aslında küçük küçük birikim yapmak mı yoksa bir arsa araba almak mı hep bir soru işareti.
01:53Uzmanlar günün sonunda tasarruf yapabilmenin önemine dikkat çekiyor.
01:57Önemli olan küçük küçük de olsa bir tasarruf yapabilmek.
02:00Yani evet düzenli bir gelirimiz var.
02:02Bir gram altın alamıyor olsak bile altın fonu açıp bankada 10 lira, 15 lira, 50 TL günlük bir tasarruf eğer biriktirirsek damlaya damlaya göl olur.
02:10Uluslararası düzeyde altının fiyatının ve piyasa değerlerinin oynamasına neden olan açıklamalar yapılsa da uzmanlara göre bunun da bir çözümü var.
02:19Hem tasarruf yapmak hem de nasıl harcamayı bilmemiz gerekiyor.
02:22Yani bir maaşınız var maaş elde ettiniz ama o maaşı harcamayı bilmiyorsanız ve maaşınız ve gelirinizden daha fazla bir şekilde harcamayı yapıyorsanız bu da büyük bir sorun.
02:31Ve kredi kartı vurgusu.
02:33Bir maaş ya da düzenli geliriniz varsa bu maaş ya da düzenli gelir de kredi kartına yapılan harcamalara çok dikkat edilmeli.
02:38Sizin olmayan bir paraya harcıyorsunuz ve ödünç aldınız o parayı.
02:41Uzmanlar kredi kartı kullananların bu gerçeğin bilincinde olarak kullanmaları gerektiğini söylüyor.
02:50Peki kredi kartı hayatımıza nasıl girdi?
02:53Temelleri 20. yüzyılın ABD'ye dayanıyor bu sistemin.
02:571950 yılında Frank McNamara'nın bir iş yemeğinde cüzdanı unutmasıyla aklına gelen bir fikir bütün ödeme pratiklerini etkiledi.
03:06Öyle ki bu fikir harca sonra öde.
03:08Motosuyla önce binlerin ardından on binlerin yüz binlerin derken günün sonunda milyonların cüzdanına girdi.
03:15Amerikan ekonomisinin büyümesinin temel nedenlerinden biri oldu.
03:19İçinde bulunduğumuz küresel mimari 2. Dünya Savaşı'ndan sonra 80 yılı geride bıraktı.
03:24Dolayısıyla bugün yaşanan bir takım sıkıntı ve sancılar bizzat bu sistemin kurucusu ve banisi olan ABD ve onun başkanı eliyle ortaya koyulan bir takım sarsıcı hamleler belki de artık değişim zamanının geldiğine işaret eden önemli deliller arasında sayılıyor.
03:45Bu değişim gerçekleşir mi? Bambaşka bir soru işareti.
03:48Ola ki tasarruf yapamıyoruz ya da harcamalarımız çok fazla. Yine bununla beraber işte bir çocukken de hep kullanılırdı kumbaralar.
03:56Kumbara gibi 1 lira da olsa 5 lira da olsa mutlaka kenara bir para konulmalı.
04:00Peki tasarruf nedir? Tasarruf yapmak hiçbir şey almamak mıdır?
04:04Tasarruf yapmak aslında hep işte almak istediğimiz şeyleri öteleyelim ya da lüks harcama yapmayalım şeklinde algılansa dahi aslında burada tasarruf yapmak bu değil.
04:12Tasarruf yapmanın bir başka biçimi de insanın kendine yatırım yapması.
04:16Yani kişi eğer kendini geliştiriyorsa, kurslarla, okullarla ya da bir sanat ya da meslek öğreniyorsa bu da bir tasarruf yapmak bir şey midir?
04:23Uzmanların genel itibariyle görüşleri tasarruf noktasında birleşiyor.