Lolong umakyat sa puno, nahulog!; Insektong, 'ararawan', puwedeng kainin? | Dami Mong Alam, Kuya Kim! - video Dailymotion

GMA Public Affairs

Aired (July 12, 2025): 65-anyos Lolo, nahimatay matapos malaglag sa inaakyat nitong puno katabi ng isang sapa! Kumusta na kaya siya?  Kilalanin naman sina Chacha at Boogie, ang mga sugar glider na kayang lumusot sa mga butas, tumulak ng bola, at lumapit sa kanilang amo kapag sila’y tinatawag?  At insektong ‘ararawan,’ ginagawang pagkain?    Samahan si Kuya Kim na himayin at alamin ang kuwento sa likod ng mga viral video na ito sa 'Dami Mong Alam, Kuya Kim!'

Transcript

00:00HALA KINABAHAN AT TATAKOT

00:02ANG MARAMI SA VIDEO NGITO

00:03KALA KINABAHAN

00:04KILALAY!

00:05KILALAY!

00:06KILALAY!

00:07KILALAY!

00:08KILALAY!

00:08OKAY LANG KAYA SILOLO!

00:15MGA TINATAWAG NA ALIEN

00:17LUMUTANG DAW SA LAGUNA DIGAY

00:19MGA NAGLALAKAY ANG ISDA

00:23NA LUMUTANG DIN SA MARIKINA RIVER

00:25At sa tarlak,

00:32naglitawan din ng mga etsektong ito

00:33na kinakain ng mga lokal.

00:39Bakit kayo naglabasan ng mga ito?

00:43Teka, pwede bang kayo din yan?

00:46Tignan niyo po yan. Wala pong kukurap.

00:55Oh my God!

00:58Bago tayo magkainan ang misteryosong merienda na yan,

01:02palikan muna natin ang Laguna Dibay.

01:06Kung saan lumutang ang mga di-umanoy alien na mga isda.

01:12Alien fish o dayuhang isda

01:14ay mga isdang hindi likas sa isang lugar

01:16at kadalasan ay pinakakawalan ng mga tao

01:18sa mga lawa, ilog at iba pang mga ekosistem.

01:21Kapag ito ay nakalabas na sa kanilang natural na tirahan,

01:24nagiging banta at invasive sila

01:26sa mga lokal na species.

01:28Ang partikular ng alien fish,

01:30kinilala ng Bureau of Fisheries and Aquatic Resources

01:32o BIFAR,

01:33bilang mga tinfoil barb.

01:35Hindi sila likas sa Pilipinas

01:36at popular sila bilang ornamental fish

01:38o yung mga isda na nabibili

01:39sa mga aquarium shop.

01:41Sa kasalukuyan,

01:42tinututukan pa ito ng BIFAR.

01:44Ang BIFAR naman ay patuloy

01:45na nagbabantay.

01:47Ang ginagawa namin ay

01:49meron kaming massive retrieval.

01:52Kinukolekta po namin ito.

01:54Dito naman sa Marikina River,

01:58inabangan ng mga tao

01:59ang mga lumutang na isda sa ilog.

02:01Napakagaling nila nga mga kahuli.

02:04Ang mga isda ang lumulutang,

02:05mga cream dory.

02:08Ang cream dory ay isang market name lamang.

02:11Ang totoong pakanan ng isda ay panggassus,

02:13tinatawag din itong iridescent shark catfish,

02:16kahit hindi naman talaga ito pating.

02:18Nagado ang mom, Kuya Kim.

02:20Pwedeng galing sa Laguna de Bay

02:22ang mga cream dory na ito.

02:24At ang dalawang factors na tinitignan

02:25kung bakit sila napagpad sa Marikina River

02:27ay dahil sa polusyon at ulan.

02:30Kamanghamangha at kahangahanga.

02:32Pinusuan si rin at community

02:34sa interes ng online universe.

02:36Pero bakit ka ba nag-viral ang mga video nito?

02:38Sabahin niyo akong himahin at alamin

02:39ang mga kwento sa likod ng mga viral video

02:41at trending topic?

02:43Dito lang sa

02:44Alamin!

02:45Alamin!

02:46At dapat kayo rin.

02:49Sinong may sabing aso lang ang sakalam

02:51pagdating sa tricks?

02:52Para sa animal lover na nakilala namin,

02:54kahit hayop na eksotik pa yan,

02:56pwede pa rin maging walla stick.

02:58Push the ball!

02:59Nice!

02:59Jump!

03:01Sa lahat ng naging alaga ako,

03:03isa talaga yung nagpasakit ng ulo kong turuan.

03:06Sakit ng ulo?

03:07Bakit naman?

03:08Isang lolo,

03:11nag-alatarsan sa taas ng puno

03:12at ay,

03:13nahulog!

03:14Okay lang kaya si lolo?

03:22Paano kung dumagsas sa inyo

03:23ang insektong ararawan?

03:25Huwag matako

03:26dahil pwede nyo silang lutuin

03:27at ibukbang.

03:30Tingnan niyo po yan.

03:31Wala pong kukurap.

03:38Oh my God!

03:42Dito naman sa tarlak,

03:45natagpuhan ng mga insektong gumulat sa ilan.

03:50Pero para sa mga taga roon,

03:52ay yummy miryenda naman.

03:54Ang mga ararawan.

03:55Kaya ba namin kainin yan?

03:58Lumalabas sa mga ararawan tuwing tagulan,

04:00lalo na kapag bagong araro ang lupa.

04:03Karaniwan itong nakikita sa mga probinsya

04:04tulad ng Ilocos

04:05at sa pampanga kung saan tinatawag naman silang

04:08kamaru.

04:09Sabi mo nga lang, Kuya Kim!

04:11From that, kamaru o ararawan.

04:13Sa isang viral video,

04:14kinakita ng uploader

04:15kung paano ito iluto sa kamatis.

04:17Nakinamatisan na so for sarong.

04:20Nakagisnan namin kumain ng ararawan

04:22kasi deli kasi dito sa probinsya namin

04:24ang pagkain ng ararawan.

04:26Usually lumalabas po siya ng April to May

04:29pag mag-i-start ng magsabog

04:31ng mga pananim sa bukiran.

04:33Ang katukayo ko na si Kim

04:34dito na lumaki sa bukiran

04:35at kinakapalang daw nila

04:38ang mga ararawan sa lupa.

04:39Para kang nagsasayaw,

04:41masaya ka kapang kumukuha

04:43ng kamaro.

04:45Yung ararawan kasi pwedeng pang-ulam,

04:47pang-pulutan,

04:48pwedeng papakinlang.

04:50Malutong, malinamnam,

04:52masarap.

04:53Ang ararawan ay isang uri ng kuliglig

04:55na karaniwan tinatawag ni

04:56mole cricket sa English.

04:57Beste silang matuturing

04:59ng mga magsasakada

04:59naguhukay sila ng mga lungga sa lupa

05:01at kinakain nila

05:02ang ugat ng mga alaman.

05:04Kaya sa pagkain ito,

05:05nakakatulong na rin sila

05:06sa mga magsasaka.

05:08Nakatulong ko yakin!

05:10Kung sanay ang mga taga-probinsya

05:12na kumain ng ararawan o kamaro,

05:14mga taga-Maynila kaya,

05:15kakain kaya ng insekto?

05:17Nakakain po.

05:18May mahanap kaya

05:19akong kakasa sa ating challenge?

05:21Ang pagkain ng exotic food

05:37tulad ng ararawan,

05:38may binibisyo raw.

05:39Sa totoo lang,

05:40ito isang neurobic

05:41or mindfulness exercise

05:42kung saan

05:43na tutulungan natin

05:44ang brain natin

05:45to try something new

05:46and create new memories.

05:47Pero siyempre,

05:49lahat ng pinapasok natin

05:50sa katawan,

05:51maaari tayo mag-react.

05:52Ito tawag natin yung allergy.

05:55Pwede bang hindi ko subukan

05:56ang misteryosong merendang ito?

05:59Tignan niyo po yan.

06:00Wala pong kukurang.

06:06Oh my God!

06:08Push the ball.

06:18Push.

06:19Push the ball.

06:20Nice.

06:21Jump.

06:22Push the ball.

06:24Push.

06:24Nice.

06:25Jump.

06:27Sa bahay na ito,

06:28magkakaroon daw

06:29na isang friendly circus

06:30kung saan

06:31na mga magpe-perform.

06:37Come.

06:37Come to papa.

06:38Nice one,

06:39hammer.

06:40Pawang mga exotic tip.

06:43Up.

06:44Walk.

06:45Walk.

06:46Walk.

06:47Good girl.

06:48Play dead.

06:48Bang, bang, bang.

06:49Roll over.

06:49Good girl.

06:52At ang bibida raw sa tricks,

06:53isang sugar glider.

06:55Sa akin,

06:56sa lahat

06:56ng naging alaga ako

06:57ng mga exotic na hayop,

06:59isa talaga yung

07:00nagpasakit ng ulo

07:01kong turuan

07:02itong sugar glider.

07:04Sakit ng ulo?

07:06Bakit naman?

07:06Warm up, warm up.

07:09Jump.

07:09Cha-cha.

07:10Jump.

07:11Jump.

07:12Cha-cha.

07:13Jump.

07:21Meet Dan,

07:22a 42-year-old animal lover

07:24ng Albay.

07:25Pero hindi lang basta

07:26animals sa trip niya,

07:27kundi exotic animals.

07:28Ito nga po pala

07:30yung mga alaga

07:31kong seabet cat

07:32o musang.

07:33Ito naman po yung mga

07:34breeder kong alaga

07:35kong igwana.

07:37Ito si hammer.

07:38Ito yung alaga

07:39kong si hammer

07:40na kapag nakakawala

07:41ay marunong umuwi.

07:43Ito si piyang

07:44ay medyo

07:46mahihiyain.

07:47Yan.

07:49Mula pagkabata,

07:51mahiling daw talaga

07:51sa hayop si Dan.

07:52At tuwing nagkakaroon

07:55ng alaga,

07:56tinutuluan niya raw

07:56ito ng tricks.

07:58Pero ang pambato niya raw

08:00sa paggawa ng tricks,

08:01ang newest addition

08:02sa kanyang mga alaga

08:03na dalawang sugar glider,

08:05si Nacha-cha

08:05at Boogie.

08:09Push the ball.

08:10Sa viral video ni Dan,

08:12makikita si Nacha

08:12na kilaban

08:13ng obstacle course.

08:14Push the ball.

08:16Push.

08:17Nice.

08:17Jump.

08:19Jump.

08:20Nice one,

08:21Nacha.

08:22Good girl.

08:25Ano pong alaga niyo pong hayop?

08:27Aso.

08:28Aso?

08:28Ang aso ko

08:29marunong ng mga special tricks.

08:30Marunong tumayo yun

08:31tapos nalakad pa gano'n.

08:32Ano kaya ang gawin

08:33ng aso mo?

08:34Tumahul lang.

08:37Ang sugar glider

08:38isang marsupial

08:39o yung uri ng mamal

08:40na pinabanganap

08:41na undeveloped

08:42at kinukumpleto

08:43ang kanilang development

08:44habang nakadikit

08:45o nasa pouch

08:46ng kanilang ina.

08:48Perfect example diyan

08:49ang kangaroo.

08:51No wonder,

08:51karaniwan din

08:52itong matatagpuan

08:52sa Australia

08:53at New Guinea.

08:54Docturnal ang mga sugar glider.

08:56Ibig sabihin,

08:56gising sila pag gabi.

08:58Nagtataka ba kayo

08:59kung bakit sugar glider

09:00ang tawag sa kanila

09:01baka mas sweet pa sila

09:02sa jowa mo?

09:03Joke lang po.

09:04Ang mga sugar glider

09:05mahilig kumain

09:06ng matatamis

09:07tulad ng prutas at nectar.

09:08Bahusay din silang

09:09mag-glide

09:10sa hangin

09:10na animo'y lumitipat.

09:15Ang dami mong alam,

09:16Kuya Kim!

09:17Ang nakikita niyong yan

09:21hindi pakpa

09:21kundi patadyum.

09:23Natulad ng sa paniki,

09:24ito ang nagagamit

09:25ng sugar glider

09:26para makapag-glide

09:27ng hanggang 45 meters.

09:29Pero aminado si Dan

09:30ang pagtuturo

09:31daw sa kanyang mga sugar glider

09:32bittersweet din.

09:34Push the ball,

09:34push the ball.

09:40Ang dumating sa akin

09:41ay talagang

09:42kumbaga sa ano

09:43may isip na sila.

09:45Yun,

09:45nahirapan ako

09:46kasi kahit tawagin ko

09:47walang,

09:48hindi sila nag-react,

09:49wala lang.

09:51Kaya,

09:51ang nangyari nun,

09:52lumipas yung isang buwan,

09:53dalawang buwan

09:54na wala yung gun ako.

09:56Isang araw,

09:57sabi ko,

09:57bakit di ko subukan?

09:59Pero nang nakuha na raw niya

10:00ang loob ng dalawa.

10:02Na-discovery ni Dan

10:03na madali lang naman daw

10:03silang matuto.

10:05Push the ball.

10:06Nice.

10:07Jump.

10:08Push the ball.

10:10Push.

10:10Ang pinakasikreto

10:12para mapaamo mo

10:13ang isang exotic na hayop

10:15ay observation.

10:16Observe mo lang

10:17yung tamang kilos

10:19at galaw nila

10:20para makuha mo.

10:22Tapos tayo mag-a-adjust.

10:23Nakita ko yung mga sugar glider

10:25ay sadyang matalino talaga.

10:27Kailangan lang talagang

10:28pag-aralan yung ugali nila.

10:31Alam niya ba

10:32nakakapag-communicate

10:32ng mga sugar glider?

10:33May iba't ibang tunog sila

10:35tulad ng mga chirp,

10:36ises at tunog

10:37na parang tumatahon na aso.

10:39Si Dan dati raw talagang

10:40nasa industriya ng sining

10:42bilang isang skulptor.

10:44Ilang national competitions na rin

10:45ang naipanalo niya.

10:47At sa karerang ito,

10:48na itaguyod niya

10:49ang kanyang pamilya.

10:51Pero nang magsimulang

10:51lumabong isa niyang mata,

10:53napinitan daw siyang huminto.

10:55Nang mawalan siya

10:56ng pag-asa sa buhay,

10:58dito siya kumapit

10:58sa kanyang first love,

10:59ang pag-aalaga

11:00ng mga hayop.

11:01Nakikita ko yung

11:02ibang hayop ko.

11:04Kaya inisip ko,

11:04bakit hindi ko

11:05tingnan yung

11:06positive side?

11:08Yun yung pinaka

11:08dahilan kung bakit

11:10ako nakabangon.

11:12Sino mag-aakala

11:13na mula sa libangan

11:14na pagkakakitaan na rin niya ito?

11:17Matapos makakuha

11:18ng lisensya

11:18at certification,

11:20si Dan ay nagsimulang

11:21mag-breed

11:21ng exotic animals

11:22na kakatulong

11:23sa kanyang

11:24makapagpundar ng lupa.

11:25Para sa akin,

11:26di naman talaga

11:27importante

11:27yung turuan ng tricks

11:28ang mga exotic

11:30na hayop

11:30ng mga alaga natin.

11:32Ayun,

11:33kaya ako ginagawa

11:34ay ibang klase

11:35kasing nararamdaman

11:37kong saya.

11:38Bilang pasasalamat niya

11:39sa nahanap

11:40na bagong purpose

11:41sa buhay,

11:42si Dan kasama

11:42ang kanyang mga alaga,

11:44magpapakitang gilas

11:45na ako

11:45sa paggawa ng tricks

11:46sa isang munting circus.

11:52Balina,

11:53kaya ako.

11:54Good.

11:56One more.

11:58Good girl.

11:59Petch and dunk.

12:01Dunk, baby.

12:03Bang.

12:04Jump.

12:05Bang.

12:06Cha-cha, jump.

12:08Jump.

12:09Push the ball.

12:10Push the ball, baby.

12:11Yan.

12:12Jump.

12:13Jump.

12:13Baby.

12:14Jump.

12:16Good girl.

12:17Galing.

12:18Nagpasikat.

12:20Bravo, everyone.

12:21Very poor kasi

12:23yung understanding

12:25about sugar gliders

12:26as pets, no?

12:28But highly social sila

12:30at yung interaction nila,

12:31kailangan nila yan

12:32in order to survive.

12:35Positive reinforcement,

12:36meaning,

12:37binibigyan mo na siya

12:38ng appropriate reward

12:40o yung incentive

12:41every time na

12:43sumunod siya doon

12:44sa target.

12:45Nakailang kagat,

12:46kalmut at pasaman daw si Dan

12:48sa passion niyang

12:49pagtuturo ng tricks

12:50sa mga alagang eksotik.

12:52Dadayet ka na,

12:53laki mo na.

12:54Tiyak daw siya

12:55na ito pa rin

12:56ang kanyang calling.

12:58May responsibilidad tayong

13:00alagaan sila.

13:01Ang pag-aalaga ko

13:02ng mga eksotik na hayop

13:04ay isa rin yan

13:04sa bumubuo ng buhay ko.

13:08Dami mong alam,

13:09Kuya Kim.

13:15Kinabahan at natakot

13:16ang marami sa binyong ito.

13:17Ang lolo kasi

13:19nakamuha ng video

13:20na nga libang buhay

13:21matapos mahulog sa puno.

13:30Ano nga ba

13:31ang ginagawa ng lolo

13:32sa video?

13:34At kumusta na kaya siya ngayon?

13:39Ano kayang gawin

13:40ng lolo mo?

13:41Patayin ng lolo ko eh.

13:43Hindi, nung buhay pa siya

13:43siya, siyempre.

13:44Mag-aararo kami lagi.

13:45May mga special skills,

13:46yung mga kakaibang

13:47anong kayang gawin.

13:48Ang lolo ko,

13:49marunong kumanta

13:49ng nakabaligtad.

13:52Ang lolo mo,

13:52anong kayang gawin?

13:54Magka pinatulog.

13:56Magka pinatulog?

13:56Ang video ay kuha sa Davao Occidental.

14:03At ang matandang lalaki

14:04na nasa video

14:04ay si Lolo Orlando,

14:0665 years old,

14:08at lolo daw ni Janeka,

14:10ang uploader ng video.

14:12Sa video,

14:13makikita na patuloy sa pag-akyat

14:14sa taas ng puno

14:15sa may sapa si Lolo.

14:17Hala,

14:17naa si lalay!

14:18Pero ilang sandali pa.

14:21Ay bigla na lang

14:22nadulas daw ang kamay

14:23ni Lolo

14:23sa pagkakahawak

14:24kaya bigla itong

14:25nahulog sa puno.

14:26Pagbagsak,

14:27nawala ng malay

14:28si Lolo.

14:29Noon din ay sumaklolo

14:30agad ang mga kamag-anak niya.

14:32Natakot po kami

14:33sa pagbagsak

14:33ni Lolo sa puno.

14:35Wala na po siya

14:36ng malay agad.

14:37Kaya,

14:39yung iba kong pinsan,

14:40nagsiyahan na po sila.

14:42Natulala po talaga.

14:43Ayon kay Janneka,

14:46may konting salu-salo

14:47doon ang pamilya nila

14:48noong araw na yun

14:49dahil umuwi mula sa Italy

14:50ang isa nilang kamag-anak.

14:52Gusto niya magpa-video

14:54kasi naglalaro po sila

14:55ng mga pinsan

14:56at pamangkin ko.

14:57Tinawag ako ni Tita

14:58sabi niya,

14:59Janneka,

15:00videoan mo nga yung Lolo mo

15:01kasi gusto doon niya mag-shooting.

15:02Hindi naman namin

15:03niyasahan na

15:04ganun yung mayayari.

15:05Mahulong po si Lolo.

15:06Siya po yung tipong Lolo

15:08na masayahin,

15:09mabait.

15:10Alam mo sa kanyang mga apo.

15:15Ang pagkakalaglag sa puno

15:16pwede magdurot ng sakit

15:18sa ating katawan.

15:19Pwede magkaroon ng pasa,

15:20fractures o baling buto,

15:21pati na head injuries.

15:23Ang severity ng head injury

15:25ay nababase sa

15:26taas ng kanyang milaglagan

15:29o kaya yung impact

15:32na natamo

15:33nung area ng kanyang katawan.

15:37Isa sa mga malalapang injury

15:38na pwedeng matamo

15:39ay spinal cord injury.

15:41Kung likod naman ang tinamaan,

15:43pwedeng magtamo

15:44ng spinal cord injury

15:45na maaaring magdulot

15:47ng paralysis

15:47o pagkawala ng kontrol

15:49sa mga bahagi ng katawan.

15:51Pero ang tanong,

15:54kumusta na kaya

15:55si Lolo Orlando?

15:55Ang magandang balita

16:01ay hindi naman daw

16:01napuruhan si Lolo.

16:04Sa katunayan,

16:05pagkagising ay sumayaw sa'yo

16:06parawito.

16:09May ilang sugat lang daw

16:09siyang nakuha

16:10mula sa aksidente.

16:14No, rumang gabon.

16:15Kaluyan sa ginuod.

16:17May mga natamo po ba

16:18kayong sugat o pasa?

16:19Di kayo nagkubod, mayro.

16:22Kuminsan, gagawin natin

16:23ang lahat

16:24para mapasayang ating kapwa.

16:25Pero ano pa man ito?

16:28Safety first pa rin lagi.

16:31Parang moments together natin

16:32kasamang pamilya

16:33ay mapanulang

16:34ng saya

16:35at hindi

16:36ng pangamba.

16:38Ang dami mong alam,

16:39Kuya Kim.

16:40May mga kwento rin ba

16:41kayong viral worthy?

16:42Just follow our Facebook page.

16:43Dami mong alam,

16:44Kuya Kim.

16:45At ishine nyo doon

16:45ang inyong video.

16:46Anong malay nyo?

16:47Next week,

16:47kayo naman ang isasalat

16:48at pang-usapan.

16:50Hanggang sa muli,

16:50sama-sama nating alamin

16:51ng mga kwento at aral

16:52sa likod mga video

16:53nag-viral

16:54dito lang sa

16:55Dami mong alam,

16:56Kuya Kim.

16:57At dapat,

16:57kayo rin.

Lolong umakyat sa puno, nahulog!; Insektong, 'ararawan', puwedeng kainin? | Dami Mong Alam, Kuya Kim!

Category

Transcript

Recommended