00:00Ngayong araw mga ka-RSP, makasama po natin ang Gen Z author na hindi lang lumili ka, kundi nag-aalab ang puso para buhayin ng children's literary scene sa ating bansa.
00:10Si Ange Kayabyaba ay isa sa mga kabataang manunlat na nagsisulong ng mga kwentong pambata, mga librong nagbibigay ng saya, aral at inspirasyon sa kabataan.
00:21Kaya para ibahagi ang kanyang nakaka-inspire na journey, ay makakakwentuhan natin ang Gen Z author na si Ange Kayabyaba.
00:27Magandang umaga at welcome sa Rise and Shine Pilipinas, Ange.
00:30Hello po, magandang umaga po.
00:32Good morning.
00:32Thanks for having me.
00:34Paano ba nagsimula sa pagsusulat? Because I heard na ikaw ay graduate ng mathematics. Tell us more.
00:40I think yung pre-conditioning po on writing started when I was young.
00:45Kasi I was listening to my lola's kwento, mga about sa mga alamat, ganyan.
00:50Pero yung simula talaga ng writing journey ko began in college kasi I was invited to submit a story for a National Adoption Awareness Month campaign para sa isang sector-based org po sa university namin.
01:04And thankfully naman, nakuha yung libro ko para, I mean yung story ko para gawin nilang libro.
01:09Tapos after five years, nakakilala din ako ng mga iba't ibang mga publishing companies, ganyan.
01:15Tapos yung network din ng mga writers na nakilala ko, medyo strong siya. So nagkaroon ako ng foundation when it comes to writing.
01:21Tapos yun, in-invite ulit ako na mag-submit ng story. Tapos yun, natatanggap ulit siya. Tapos ngayon, meron na po akong three books.
01:30Oo, Ange. Ano yung libro or kwento na naisulat mo, na paborito mo? At bakit tumatak sa'yo yun?
01:38Parang feeling ko yung question na yun, medyo unfair siya for me.
01:40Kasi parang it's like asking me kung sino yung paborito kong anak doon sa mga tatlong anak ko, ganyan.
01:47So you got three books na?
01:48Three so far, yeah.
01:49Okay. Pero usually, ano bang klaseng kwentong pambata yun, madalas na tampok sa'yo yung mga libro?
01:56Yung tatlong libro naman, meron siyang kanikanyang part kasi na naging part na din ng sarili ko.
02:02Tapos ako yung sarili ko na impart ko na din doon sa mga libro na yun.
02:05So yung unang libro ko po, si Annie ang bayani. Tungkol siya sa isang bahayampunan.
02:10Tapos si Annie, ayan, siya yung parang kabayani ng pagkakaibigan.
02:16So yung pagkakaibigan yung tema ng kwentong yan.
02:19Tapos yung kukurap-kurap naman ay tungkol sa identity yan.
02:23Ito yung mga book niya, Propie.
02:25Yes.
02:25Tukol sa?
02:26Sa identity. Tapos yung pag-assert mo ng identity para mag-kae sa kayong lahat, ganyan.
02:32Ayun.
02:32Tapos yung We Are Coming Home naman, tungkol naman yan sa mga pamilya, sa pamilya tuwing Pasko.
02:38Kasi actually yung dalawang libro na yan ay mga children's stories siya tungkol sa Pasko.
02:43Eh kasi malaki sa Pilipinas, di ba yung celebration ng Pasko natin talaga, centered towards family.
02:50So yun yung parang, ano man tawag dito, parang uniting factor ng libro na dito.
02:57Pero in fairness ha, ang galing din ang illustrator mo.
03:00Oo naman.
03:00Ang ganda, di ba?
03:01Si ano yan, si Miss Kat, tapos si Miss Pergie Acuna.
03:05Makalaga kasi yun, Propie, para catchy sa mga bata.
03:07Mas mainggang yung mga bata na magbasa ng libro.
03:10And if you're going to see the content of the books, meron siyang version for English and for Tagalog.
03:16Yes.
03:16Ayan, maganda yan, lalo sa mga kabataan ngayon.
03:18Sa mga bata ngayon ha, madalas talagang English speaking na talaga yung kanilang lengguahe.
03:23Ay, kailangan magbasa po kayong ganito at makatulong ito para mas maging matatas ang ating pagsalita ng wikang Pilipino.
03:30Yes.
03:30Oo.
03:31O wikang Tagalog.
03:32So, Ange, ano yung mga kumbaga hamon na pinagdaanan mo sa pagsusulat at paano mo yung nalampasan?
03:40Siguris sa mga challenge bilang isang Gen Z writer, yung pagkakaroon ng tinatawag natin na parang imposter syndrome.
03:46Okay.
03:47Kasi, syempre, pag magsisulat ka, wala ka pang masyadong, hindi mo alam kung paano ikakritik yung sarili mo kasi ikaw nagsulat doon.
03:55Yes.
03:55So, hindi mo alam kung kailan ang kwento ay isa ng kwento o magiging kwento pa lang.
04:00Kwentong may kwento.
04:01Oo.
04:02Sa mga panahon na wala kang tiwala sa sarili mo, siguro magtiwala ka na lang doon sa publisher mo at siguro bigyan mo ng tiwala yung mga mambabasa mo para maintindihan yung mga bagay na nais mo iparating sa kanila.
04:12Or kung meron man silang sariling interpretation doon sa atat.
04:15Hindi madali magsulat.
04:17How do you extract your creative juices to produce books like this?
04:22That's a wonderful question.
04:24Actually, parang minsan mahirap eh.
04:26Kasi diba, sa sobrang dami ng mga pwede nating sulatin, mahirap kung alin doon yung pwede nating ilagay sa papel.
04:32Especially ngayon na sobrang condensed din ng environment.
04:37Na sobrang hirap tiliin kung alin talaga yung para sa mga particular type ng mambabasa natin.
04:43Pero sa tingin ko, malaking tulong para sa akin yung aking publisher na humihingi talaga sila ng specific types ng content.
04:51At yun yung parang nagiging guide ko rin para sa uri ng kwento na isusulat ko.
04:56Maari mo bang ibahagi yung Karnasan sa iyong debut sa iyong Philippine Book Festival?
05:02At paano yung karera bilang isang manan na lahat?
05:06Ah, ano, natutuwa ko.
05:08Kasi parang I was like a little girl.
05:09Kasi at that time, parang I met with yung mga idol ko na writers before.
05:14Like si Doc Louise Got My Tan.
05:16If you're familiar, si Doc Sir Rickie Lee.
05:19Tapos yung iba pang mga writers.
05:20Na dati binabasa ko lang sila.
05:22Tapos nung timeline, super amazed talaga ako.
05:25Kasi I got to take a photo and converse with them and tell them how inspired I was.
05:29And that I also started my writing journey.
05:33And yun.
05:34Tapos super overwhelmed din ako sa support coming from my friends.
05:38Kasi dumayo pa para lang puntahan yung book fair.
05:41At the same time, natuwa din ako na maraming mga mambabasa pa talaga sa Pilipinas.
05:47O sa Pilipinas yung interested sa children's literature.
05:51And yun, nakakatuwa lang.
05:52Kasi it's so super inspiring yun.
05:54Kasi parang alam mo na madami pang interested dun sa libro.
05:59Kaya it keeps you from moving forward or like writing more stories.
06:03Pero you still practice yung applied mathematics journey?
06:07I just actually finished my master's degree.
06:10I'll be graduating this Friday.
06:12Congratulations!
06:13Thank you po.
06:15Yun.
06:16And yeah, I'm planning to go to banks.
06:18Pero at the same time, I love writing.
06:20That's why I will keep writing.
06:22So, Anja, ano na lang yung mensahe mo sa mga magulang
06:25na para suportahan yung mga anak nila na gusto rin magsulat?
06:30Siguro sa mensahe para sa magulang,
06:32malaking magandang exposure yung panatilihin natin na
06:37yung mga bata ay exposed dun sa mga ganitong klase ng libro.
06:41So, pagbasahin lang natin sila ng pagbasahin.
06:44Tapos, ano, minsan, kung gusto nila magsulat,
06:47i-encourage natin sila na magsulat sa isang papel ng tig-isang word.
06:51At ganyan, kasi yung mga tinatanim natin yung mga salita na ito,
06:55dahan-dahan magiging pangungusap na siya hanggang sa tumubo na siya pa
06:59at magiging isang makabulong kwento.
07:00Palata, kwento, yan.
07:02Eto, napakaganda nito.
07:04Libro patungkol sa Pasko para mabawasan yung lungkot na mga bata.
07:08Kapag Pasko, magbasa po tayo at ma-inspire na laging maging masaya araw-araw.
07:12At that note, maraming salamat sa pagbabahagi mo sa amin
