Mustafa Armağan: Yeniden fethettiğimiz Halep’i nasıl bırakmıştık?

Yeni Akit Gazetesi

14.12.2024

Yeni Akit Gazetesi Yazarı Mustafa Armağan, 'Yeniden fethettiğimiz Halep’i nasıl bırakmıştık?

Kategori

🗞

Haberler

Döküm

Tüm video dökümünü görüntüle

00:00Yeniden fethettiğimiz Halep'i nasıl bırakmıştık? Hatay düğümü 1939 yılında dünyanın bir büyük

00:11savaşa gitmekte olduğu ortamda çözülmüştü. Şimdi yeni bir dünya savaşı arifesinde

00:17bayrağımızın Halep'ten Mümbiç'e doğru bir kılıç gibi uzanmasına şaşmamak gerekir.

00:22Bundan 106 yıl önce, 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Ateşkesi'nin imzalandığı

00:28Suriye cephesindeki durum şuydu. Hatay-Halep-Cerablus hattı, Osmanlı-Cingiliz sınırını

00:35oluşturuyordu. Misak-ı Milli'de ilan edilen sınır da bu hat olacaktı. Nitekim Mustafa

00:42Kemal Paşa'nın bir gün önce geldiği Ankara'da yaptığı ünlü konuşmasında,

00:4628 Aralık 1919, Antakya-Cerablus-Kerkek hattı, E-Güney sınırımız Z olarak vurgulanacaktı.

00:53Ancak İstiklal Savaşı'nın ilk yılında Suriye sınırı belirsizliğini korumaktaydı.

00:59Sakarya galibiyeti üzerine, Fransa uzlaşma çareleri aramaya başlar. Görüşmeler sonunda

01:06Türkiye-Güney sınırında Fransızlara tavizler verecekti. Buna göre Misak-ı Milli'ye dahil

01:13bulunan Antakya-Halep-Cerablus hattındaki ısrardan vazgeçilmekte, Antakya hariç bugünkü

01:18sınırlar aynen kabul edilmekteydi. Daha ilginci, Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal,

01:24Dengirşenk, Mayın tartışmasındakine benzer bir şekilde antlaşmaya protokol olarak eklenen

01:30bir mektupta Fransa'ya Harşit Vadisi'ndeki demir, karbon ve gümüş madenlerinde 99 yıl süreli,

01:35Türk sermayesinin %50 oranında katılacağı ayrıcalık hakkı. Ayrıca ileride başka

01:41imtiyazlar da verecekleri vaadinde bulunuyordu. Ankara İtilaf Namesi, Ekim 1921, adı verilen bu

01:49şekilde Fransızlar yılda 500 milyon frenk akıttıkları ve 5000 asker bağladıkları Kilike

01:54bölgesinin yükünden kurtuluyor, Kemalistler ise ilk defa varlıklarını işgalci cepheye tescil ettirmiş

02:00oluyordu. Bu sayede büyük taarruz öncesinde Fransa'dan yüklü miktarda silah aldığımızı,

02:06Fransızların giderken top ve uçaklarını bize bıraktıklarını ekleyelim. İyi, güzel de, bu

02:13antlaşma sınırı e-geçici ev olarak belirlenmişti, yani ileride yapılacak barış antlaşmasında Güney

02:19Ankara'nız yeniden masaya yatırılacaktı. Ne var ki Lozan'da Fransa heyeti Ankara'da bir şekilde

02:25kabul ettirdikleri Suriye sınırını tartışmaya açmadı ve İtilaf namede belirlenen geçici sınırlar

02:30Lozan'ın 3. maddesinde kalıcılık kazandı, Antakya, Hatay'ın ana vatana katılmasına

02:36kadar da varlığını korudu. Ancak hem 1921 Ankara, hem 1923 Lozan antlaşmalarının çizdiği sınırlar,

02:43EBMM'de Ankara antlaşmasının hazırlık sürecinde meclisin haberdar edilmediği eleştirileri yapıldı.

02:49En ağır eleştirilerden birini, Mehmet Akif'in dostu Hasan Basri, Çantay, getirecekti. Ona göre

02:58Ankara İtilaf Namesi bizim milli haysiyet ve şerefimize yakışmayan bir hüsran ve esaret

03:03belgesidir. Bunun üzerine Mustafa Kemal Paşa kürsüye çıkar ve gayet sert bir cevap verir

03:10Çıkarlarımıza azami derecede uygun olarak çizdirebileceğimiz sınır hangisi ise, işte o

03:17milli sınırımız olacaktır. Misak-ı Millimizde belirli ve tespit edilmiş bir hat yoktur.

03:22Kuvvet ve kudretimizde tespit edeceğimiz hat, sınır hattı olacaktır. Sonuç olarak söylersek,

03:31Suriye sınırımızı belirleyen ve Halep'i bizden koparan Ankara İtilaf Namesi Misak-ı Millî

03:36sınırlarına aykırıydı. Gariptir, Lozan'da bu açık aykırılığa rağmen herhangi bir değişiklik

03:42yapılmadan onaylanmıştır. 21 Ağustos 1923 tarihindeki müzakerelerde mecliste Lozan

03:49antlaşmasını yerden yere vurmuş olan Mersin Mebusu, Niyazi Bey Ankara İtilaf Namesi'nin

03:548. maddesinin Türkiye'nin başına bela olduğunu söyleyecekti. Keza Lozan'ı eleştiren büyük

04:00şairimiz Urfa Milletvekili Yahya Kemal ise, meclis kürsüsünden güney sınırımızın bir yara,

04:06ceriha, gibi kanayacağını iyi haykırmıştı. Büyük şairimiz mezarında müsterih olabilir artık.

04:12O cerihaya ikinci müdahale büyük bir ustalıkla gerçekleşti.

04:17Vakit, Lozan'ın yaralarını sarma vaktidir.

Önerilen