00:00Update naman tayo sa search and retrieval operations sa mga diumanoy na wawalang sabongero sa Taal Lake.
00:05Ating aalamin kasama si Captain Noemi Kayab-Yab, ang tagapagsalita ng Philippine Coast Guard.
00:10Captain Kayab-Yab, magandang tanghali po.
00:13Yes, good afternoon po. You said, Marge, Asik, Albert, and Sir George po at sabi ko mga tagapag-in.
00:19Yes ma'am, ano po ang update at sa search and retrieval operations natin na ginagawa ng PCG divers sa Taal Lake at ilang sako na po ang ating nakuha?
00:27As of the moment po, ongoing pa rin po ang ating diving operations, to date-to-date po yun.
00:34So from day zero hanggang ngayon po, naka-recover po tayo a total of five sacks.
00:40Captain, hanggang kailan po ba isasagawa ang operasyon na ito?
00:45As of the moment, wala pa po tayong natatanggap na timeline.
00:49Pero we will maximize po, no?
00:51Since nakakakuha po tayo ng mga sacks, mga suspicious objects,
00:55ay tuloy-tuloy po ang ginagawa po ang diving operations.
00:58And we will just wait po for the advice kung kailan po ang termination from the lead agency.
01:04Captain Kayab-Yab, para po sa kaalaman ng lahat,
01:07paano po tinitiyak ng ating Philippine Coast Guard divers na mitikuloso ang strategiya
01:12sa paghahanap ng mga nawawalang sabongero?
01:15Ano po bang paraan ng paghahanap ang ginagawa nila?
01:18As of the moment, we fully understand, sir, na medyo malawak po ang ating search area.
01:25So we have identified location based from the intelligence information that we have received from the lead agency.
01:31So dyan po ngayon, nakatutok ang ating mga divers.
01:36So pagdating naman po sa proseso, ang ginagawa naman po natin dyan,
01:39ay may kinatawag po tayong JAX space search.
01:42Yan po yung paglalagay po ng rope o ng linya na yun po ang tutulong sa ating mga technical divers.
01:50Na masinsin po yun lang sisisirin itong search area po natin.
01:54Because from day zero, ang nagiging feedback po sa atin ng mga technical divers
01:59ay yung visibility underwater.
02:02So malabo po talaga ng zero visibility and maburak po yung ilanong po.
02:07So we use this search strategy po para makapaghanap pa po tayo ng mga possible evidences
02:14na makakatulog po sa investigasyon na ito.
02:17So for the past few days, we are using this JAX space search po as our search and retrieval strategy po.
02:25Yes, Captain Noemi.
02:27Liwanagin lang po natin dahil sa social media.
02:29Maraming mga nagkokomento ng netizens na parang mabilis daw po na hanap itong mga sako na ito.
02:34Pero para lang po din po sa kalaman ng publiko, pwede niyo po bang pakipaliwanag
02:38gaano po ka-efektibo yung ginagawa natin yung proseso para makita natin agad yung ating hinahanap
02:42sa ilalim nitong tali?
02:44Well, ang pinaka-importante po siguro is yung pagbigay po sa amin ng location.
02:51So we receive intelligence information and this is from our lead agency.
02:56So imagining po natin na yung lawak ng tali, kung yan po ay sisisirin ng ating technical divers,
03:02it would take years, sir, para matapos po yan.
03:05So mas maganda po na naibigay po sa atin yung posibleng lokasyon
03:09at itong limang sako po na na-retreat po natin ay nakuha po within that area.
03:14So kaya ginagamit po natin itong JAX space search na strategy
03:18kasi ito po talaga ang tutulong despite of all the complexities and characteristics po ng water
03:24na maging masinsin po ang ginagawang pagsisit po ng ating mga technical divers.
03:29Captain Crebyab, na-mention niyo nga po yung mga hurdles katulad po nung zero visibility, ma'am.
03:36Ma'am, paano po niyo isinasaalang-alang ang kaligtasan po ng ating mga PCG divers?
03:42Well, before po tayo mag-dive, ma'am, meron naman po tayo mga partner agencies.
03:47Again, this is not only the operation of the Philippine Boards Court.
03:50We are just part of this operation and this is a full-of-the-government approach.
03:54First, we also consider yung mga technical advice po ng mga experts po natin.
04:00And for the safety of our technical divers, meron naman po tayong hyperbaric doctors na on board po
04:06na tumitingin at nagsisigurado na sa bawat driving operation, before and after,
04:13ay tinitingnan po at sine-check yung mga kondisyon po ng ating technical divers.
04:16Again, the topmost priority of the Philippine Coast Guard is our operators.
04:21So, kailangan po siguraduhin yung kabuang kapakanan po nila sa bawat operasyon po natin.
04:27Captain Kayab-Yab, dabanggit niyo po yung termino na technical divers.
04:31So, pakipaliwanag lang po sa ating mga manonood,
04:34anong pinagka-eben ito sa yung diver na narinig natin?
04:38Nabanggit niyo rin yung sinabi niyo yung hyperbaric doctors.
04:41Nangyayari rin ba dyan yung mga nitrogen bends na sinasabi yung mga gas natin?
04:45Ano po yung mga ibang hamon o challenges ang kinakaharap ng ating mga technical divers?
04:51Well, malaki po ang pagkakaibaan yung tinatawag po natin na recreational divers and yung technical divers.
04:58So, una po is yung training and pangalawa yung gamit pong equipment
05:03and pangatlo po yung dalin po na kaya po nilang abutin.
05:07So, these past few days nag-range po tayo ng halos 50 to 70 feet in depth po.
05:13So, kung wala pong kaukulang training, ang ating mga divers na ibinababa ay maaari pong magkaroon ng insidente.
05:20So, mga possible na po dito yung kung hindi po tama ang pag-akyat because of this,
05:25yung depth po ng kanilang search area ay maaari pong pumutok ang kanilang eardrum
05:32or mas worse na po ang mangyari doon.
05:35Kaya meron po tayong hyperbaric doctor na mag-de-insure po ng kaligtas na titigin po sa kanila.
05:41And from day zero naman po, in-identify na rin po natin yung mga possible facility
05:46na pwede po natin pundahan in case na meron po tayong ma-report ng insidente dito.
05:51Yes, Captain. Meron po naging pahayaga si Dr. Raquel Fortun, isa pong forensic pathologist
05:58na hindi daw po dapat inilalatag yung mga buto once na ma-retrieve yung mga sako.
06:02Pero pakipaliwanag po, paano po ba ang proseso kapag may nakikita tayong sako
06:06at sino po ang nagbe-beripika at kanino po itiniturn over ito pag-ahol?
06:11Yes, so we take to po lahat po ng comments and suggestions po natin
06:16at every day naman po, right after the operation, ay nagkakaroon naman po tayo ng post-assessment
06:22to further improve yung ating operations.
06:25But as to the process, I believe naibabag pa rin po natin yung isang retrieval operation
06:30na ginawa po ng Coast Guard na kung saan ito nga po yung visibility underwater ay medyo malako po.
06:37So ang ginagawa po yan ay halos ka pa talaga ang ginagawa ng ating divers
06:41sa pag-determining po ng mga suspicious objects na yan or suspicious items.
06:46And once na may nakapa po na medyo, yun nga po, parang kakaiba,
06:52nilalagyan po natin yung nang tale and floating marks po.
06:56And then aakit po sila.
06:58And then we informed the lead agency and then the SOCO.
07:01And then once we received a go signal na pwede na po i-retrieve
07:05kasi yung location po, yung item na yun or yung subject na yun
07:10would be part of the investigation.
07:13So once we get an approval, dyan po natin nire-retrieve.
07:17But then again, since ito pong SOCO na na-recovered,
07:20hindi po natin alam po gano'n na pupatagal sa ilag na tubig.
07:23And there may be possibility na ito po ay butas o sira na.
07:27We don't want to compromise as well the integrity, yung mga bagay na makukuha po natin.
07:33So kung mapapansin po natin, naging speculation rin po yung mga saks na nabanggit po ay bago.
07:39So ito pong saks sa ilalim, itong mga suspicious material na ito,
07:46once we get an approval from the SOCO to retrieve it,
07:49nilalagay po natin yan sa 5-match net.
07:51Kasi imagine po natin, music and aspect na kung i-aakyat natin 50 to 70 feet
07:57itong sako na butas o sira, may possibility po yan na matatapon.
08:02And again, we don't want to compromise the integrity.
08:06Ito po na kukuha natin mga ebidensya.
08:08So iaakyat po natin yan, ilalagay po natin yan sa 5-match net
08:12para hindi po tumalak or matapon.
08:15Then pagdating po sa surface, nandyan na po yung ating mga SOCO.
08:19So we automatically and immediately turn over all those retrieve evidences
08:25para ma-insure po yung chain of custody of the evidences that were gathered.
08:31So ganyan po ang proseso po natin.
08:33And then the SOCO would bring those subjects po sa kanilang staging area
08:37for quite a bit of repetition.
08:40Captain, may ibang paraan o strategy po ba na gagawin ang technical divers natin
08:45sa mga susunod po na araw?
08:47As of now, naging iba-iba naman po yung ating search pattern.
08:52Depending po yan.
08:53So ngayon po, ang ating search area, yung ina-extend po natin from the day zero
08:58na ibinigay po sa atin, ina-extend po natin 10 meters to 20 meters.
09:03And then this day, so ina-expect rin po natin using an asset
09:07ang pagdating po ng aming underwater remotely operated vehicle.
09:12So isa po ito sa makakatulong sa atin din.
09:14Kasi it has the capacity po to see yung bottom hanggang 1,000 feet.
09:20So at least may risk po yung danger pagdating po sa mga technical divers.
09:26At medyo lalawak po yung ating monitoring kung ano po yung nasa ilalim ng lakebed.
09:31And it has also the capacity po to pick up an object hanggang 10 kilograms.
09:36So malaki po itong tulong para sa Pilipin po sa araw-araw po na diving operation po namin.
09:41Captain Noemi, kitang-kita po namin sa mga monitor na yung equipment
09:46at yung professionalism ng ating na-Filipina Coast Guard.
09:49Bigay po namin sa inyo ang pagkakataon.
09:51Maikling mensahe po o paalala ninyo na lang po sa ating mga kababayan
09:55na nakatutok sa mahalagang usapin na ito. Captain.
09:59Yes, maraming salamat po.
10:00So ang Philippine Coast Guard po, katulong po ng lead agency po natin
10:05sa indistribution mo ito.
10:06I rest assured po na we will do our diving operations every day with all professionalism.
10:13And ang layunin naman po natin dito is makapagbigay po ng justisya at katotohanan
10:18lalala po sa mga pamilya.
10:20Kaya sinisigurado po namin dahil ang bawat sisid at bawat baba po
10:25ng aming mga technical divers ay kanila po buhay ang nakasalalay dito.
10:30Kaya rest assured po na ang bawat pagkasagawa po namin
10:33ng mga diving operations, ito po ay tapat at atas po.
10:39Maraming maraming salamat po sa inyong oras.
10:41Captain Noemi Kayabyab, ang tagapagsalita ng Philippine Coast Guard.
10:46Yes, maraming salamat po siya. Magandang habang po.
