Ülkede her konuda söz onun! İran Dini Lideri Hamaney kimdir?

CNN TÜRK

4 gün önce

ABD Başkanı Donald Trump, İsrail'in İran'ın Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney'e suikast düzenleme planını reddetti. İsrail Başbakanı Netanyahu ise "Hamaney'in öldürülmesi çatışmayı sonlandırır" dedi. Peki, İran'ın en güçlü ismi olan Dini Lider Ali Hamaney kim? Ne kadar yetkiye sahip? İşte detaylar...

Kategori

🗞

Haberler

Döküm

Tüm video dökümünü görüntüle

00:00İNTRO

00:0019 Nisan 1939'da Meşet kentinde doğan Ali Hameney'in ailesi Aslen Tebrizli ve baba tarafı İran Türklerinden.

00:24Hameney'in Türkçe'yi iyi bildiği iddia ediliyor ancak kamuoyu önünde nadir konuşuyor.

00:31Hameney'in babası din adamıydı. O da babasının izinden gidip çocuk denecek yaşta din adamı oldu.

00:38Meşet'te ve Irak'ın Necev kentinde din eğitimi aldı.

00:41İran'ın dini merkezi Kum kentinde gelecekte İslam devrimine liderlik edecek Ayetullah Humeni ile tanıştı.

00:50Hameney'in hayatının 40 yılı Şah döneminde geçti.

00:54İran'da İslam devleti kurmak isteyen Humeni Şah'ın bir numaralı düşmanıydı.

00:59Hameney, Humeni'nin Paris'te sürgünde olduğu yıllarda onun fikirlerini yaymak için çalıştı.

01:06Şah'ın polisi tarafından 6 kez gözaltına alındı, işkence gördü.

01:111979 yılı hem İran hem de Hameney için dönüm noktası oldu.

01:16Şah geniş halk kitlelerinin isyanıyla devrildi.

01:19Sürgünden dönen Humeni, İslam rejimini kurdu.

01:23Artık ülkeyi Mollalar yönetecekti.

01:26Hameney de o Mollalardan biriydi.

01:2940 yaşındaki Hameney, dini liderin yakın çevresindeki isimlerden biri oldu.

01:34Devrim konseyinde görev aldı.

01:36Milletvekili oldu ve savunma bakan yardımcılığı yaptı.

01:39İran'ın en etkili kurumlarından biri olan devrim muhafızlarının kuruluşuna yardım etti.

01:44Başkent Tahran'da cuma namazlarında imamlık yapmaya başladı.

01:51İslam rejiminin önde gelen biri haline gelen Hameney, 1981'de suikast girişimine uğradı.

01:59Camide konuşma yaparken kasetçaların içine gizlenen bomba infilak etti.

02:03Saldırıda ağır yaralanan Hameney'in sağ kolu felçli kaldı.

02:07Suikast girişiminden dini yönetimine karşı çıkan Furkan grubu sorumlu tutuldu.

02:12Hameney kurtuldu ama 2 ay sonra Cumhurbaşkanı ve Başbakan peş peşe suikaste kurban gitti.

02:2042 yaşındaki Ali Hameney suikast girişiminden 4 ay sonra %95'in üzerinde oy alarak Cumhurbaşkanı seçildi.

02:28Hameney'in Cumhurbaşkanlığı dönemi 8 yıl süren İran-Irak savaşıyla geçti.

02:40Savaş yaklaşık 1 milyon kişinin ölümüne, 2 milyon kişinin yaralanmasına ve her iki ülkede de ağır hasara yol açtı.

02:491989 yılı hem dünya hem de İran için dönüm noktası oldu.

02:54Amerika ile Sovyetler Birliği arasındaki soğuk savaş biterken İran İslam rejimi liderini kaybetti.

03:0049 yaşındaki Hameney, uzmanlar meclisi tarafından oy birliğiyle Hümeyni'nin yerine dini lider seçildi.

03:10Hameney bir gecede Ayetullah ilan edildi.

03:16Anayasa da değiştirildi.

03:17Dini lider karşısında Cumhurbaşkanı'nın yetkileri arttırıldı.

03:21Aslında Hameney İslam rejimi içinde sıradan hatta silik bir isimdi.

03:26Attığı en önemli adım İran-Irak savaşı sonrasında devrim muhafızlarını güçlendirmek oldu.

03:32Böylece rejim içindeki konumunu güçlendirdi.

03:35Her dönemde son sözü söyleyen güçlü bir lider haline geldi.

03:40Hameney döneminde Orta Doğu savaşlara ve büyük altüst oluşlara sahne oldu.

03:52İran-Irak savaşını, 1991'de Körfez savaşını, 2003'te Irak'ın işgalini izledi.

03:582011'de Arap ülkelerinde Hameney'in İslami uyanış olarak nitelediği halk ayaklanmaları başladı.

04:05Ayaklanmalar İran'la Suudi Arabistan arasında uzun süredir devam eden jeopolitik rekabeti arttırdı.

04:12İslam rejiminin gözünde Amerika ve İsrail büyük şeytandı.

04:16Hameney döneminde İran, Amerikan yönetiminin ve İsrail'in bölgedeki etkisine karşı bir direniş ekseni oluşturdu.

04:22Telaj-i mezbuhane, bera'yı ferar ez-i kabus est.

04:28Hareket-i nuzuli ve rube-i zavali rejim-i düşman-i sahyunisti ağaz şudu.

04:35Devrim muhafızları eliyle oluşturulan eksen, aynı zamanda İran'ın bölgedeki etkisini bir hayli genişletti.

04:42Lübnan'daki Hizbullah, Yemen'deki Husiyeler, Irak'taki Şii milisler ve Filistin'deki Hamas ve İslami cihat direniş ekseni içinde yer aldı.

04:51Hameney'in 10 yıllara dayanan iktidarı protestolara da sahne oldu.

05:02En büyüklerinden biri Mahmut Ahmet Dineşat'ın 2009'da Hameney'in desteğiyle yeniden Cumhurbaşkanı seçilmesiyle patlak verdi.

05:10Seçimlerde hile yapıldığı gerekçesiyle başlayan gösteriler, güvenlik güçlerinin kanlı müdahalesiyle bastırıldı.

05:212017 ve 2019'da bu kez ekonomik sıkıntıları protesto için gösteriler yapıldı.

05:282022'de ise başörtüsü zorunluluğu ve polis şiddeti gençleri sokağa döktü.

05:3422 yaşındaki Mahsa Ameney düzgün örtülmediği gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetti.

05:42Ameney'in polis şiddetiyle öldüğü iddiaları üzerine başlayan ve tüm ülkeye yayılan gösteriler aylarca sürdü.

05:50Gösteriler sırasında Hameney karşıtı sloganlar da atıldı.

05:56Ayetullah Ali Hameney 10 yıllardır süren iktidarında hiç ülke dışına çıkmadı.

06:016 çocuk babası olan Hameney'in şiir okumayı ve bahçeyle ilgilenmeyi sevdiği biliniyor.

06:07Bugünkü genç İranlıların tamamı yalnızca onun yönetimi altında yaşadı.

06:14Ülkenin siyasi yapısında pek çok farklı güç merkezi bulunmasına rağmen Hameney bu yapıların tam merkezinde yer alıyor.

06:21Kamu politikaları üzerinde veto etkisine sahip olan tini lider kimin hangi göreve getirileceğine karar verebilir.

06:28Devlet başkanı ve aynı zamanda İran silahlı kuvvetlerinin yani devrim muhafızları da dahil

06:34başkomutanı olan Hameney neredeyse sınırsız bir gücə sahip.

Önerilen