- 4 gün önce
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Müzik
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri hoş geldiniz yayınımıza.
00:17İsrail ve İran arasındaki çatışma 5. gününde de devam ediyor.
00:21Dün de İsrail'e İsrail'den İran'a yönelik yoğun saldırılar gerçekleşti.
00:26Şimdiye dek İran'da 224 kişi hayatını kaybederken İsrail'de ise 24 kayıp var.
00:34Bu savaşa dair bir masaya oturulacak mı? Bir ateşkes ve barış anlaşması yapılacak mı?
00:38Henüz çok öyle bir sinyal yok diyebiliriz.
00:41Trump'tan, Netanyahu'dan, Hameney'den ard arda açıklamalar geliyor.
00:45Bugün hepsini değerlendireceğiz.
00:47Sizler için İran'daki sahaya oldukça hakim bir ismi ağırlıyoruz.
00:50Uluslararası İlişkiler Uzmanı Arif Keskin bizimle.
00:53Arif Bey merhaba, hoş geldiniz.
00:55Hoş bulduk, iyi yayınlar İran Hanım.
00:59Şimdi son olarak İsrail yeni atanan genelkurmay başkanını da vurdu İran'ın.
01:05Çok nokta atışı operasyonlar düzenliyorlar.
01:08Birkaç gündür de İsrail isterse İran'ın dini lideri Hamene'yi öldürebilir mi?
01:14Gibi bir gündem var.
01:15Son olarak buna dair bir açıklama da yapıldı.
01:18Netanyahu Amerika Birleşik Devletleri'nde bir televizyon kanalına katıldı.
01:22Orada da sordular kendisine Hameney öldürülebilir mi vs. diye.
01:27Kendisi diyor ki Hameney ölürse bu savaş daha da hareketlenmez.
01:31Aslında biter.
01:32Savaşı bitirecek bir hamle olur bu.
01:35Netanyahu'nun böyle bir hedefi var mıdır?
01:37Planları arasında mıdır?
01:38Ve böyle bir durum olursa Hameney'in ölmesi durumunda İran'da rejim çöker mi?
01:42Şimdi İsrail yaptığı operasyonlarla Hameney'ini de öldürebileceğini öyle bir imkanın olduğunu zaten gösteriyor.
01:55Genelkurmay başkanı devrim muhafızları komutanını öldüren, devrim muhafızları ordu kurumunun başkanlarını öldüren ki zaten Hameney'ini de koruyan bunlar.
02:12Bunu gösteriyor ki İsrail Hameney'in yerini biliyor ve ulaşabilecek bir olanağı var.
02:25Ama Hameney'i vurmuyorlar şimdilik veya en azından bir orada o noktada duruyorlar.
02:34Neden duruyorlar şimdi kanımca ama bu vurulmayacağı anlamına gelmiyor onu da söyleyeyim.
02:43Neden vurmuyorlar?
02:44Vurmamaların en önemli nedeni bence birincisi Hameney'i vurarlarsa İran'la muzakire masası görüşme tam anlamıyla biter.
03:03Ve bu nedenden dolayı Trump bunu istemiyor.
03:08Yani en azından İsrail vuruyor ben en azından masada bir şekilde kazanayım diyor.
03:14Hameney'i vurup öldürdükten sonra daha bu görüşme imkanı daha kalmıyor.
03:20Hameney'in yaşaması bir yönüyle de İran, Amerika, İsrail arasında bir anlaşma ihtimalini canlı tutuyor.
03:29Hameney'i devreden çıkarsa bu anlaşma ihtimali ortadan kalkabilir.
03:37Bu önemli bir unsurdur özellikle de Trump açısından.
03:41Çünkü Trump bunu bir İran'ın teslim olabileceği bir kendisi açısından bir başarı çevirmek istiyor.
03:54Hameney'in ölümü tam bu süreci sekteye uğratabilir.
04:02Diğeri ikinci en önemli husus, Hameney'in ölümü nasıl yankılanır özellikle de ülke içerisinde?
04:13Ve rejimi özellikle de Hameney'e bağlı gruplar ondan sonra nasıl tepkiler verirler?
04:23Bu da meçhul.
04:25Çünkü belki de çok daha sert ve ağır tepki vermeye kalkışabilirler.
04:34Bu Amerika hedeflerini de, onları da hedef olarak seçebilirler.
04:41Hürmüz Boğazı gibi onu da kapatabilirler.
04:45Veya İsrail'e daha ağır füzeler fırlatabilirler.
04:50Yani doğal olarak Hameney'in ölümü İran'ı en azından belli bir süre daha da radikal bir karşı koymaya itebilir.
05:02Üçüncü diğer en önemli mesele, Hameney'in devlet aygıtı özellikle de askeri aygıtı güçlü olduğu bir dönemde genelde lideri öldürmüyorlar.
05:22Yani örnek veriyorum, mesela Hasan Nasrullah'ı ne zaman vurdular?
05:28Hatırlıyoruz değil mi?
05:30Mesela Hasan Nasrullah önce Hizbullah'ı peycir patlamalarıyla, şunla bunla ciddi şekilde zayıflattılar.
05:38Ve sonra da Hasan Nasrullah'ı vurdular.
05:41Yani şöyle diyelim, devrim muhafızlarını zayıflattığın zaman, orduyu zayıflattığın zaman, devleti zayıflattığın zaman, Hameney'i vurduğunda bedel ödetmeye kalkışırlarsa pek fazla etki üretemezler.
05:58Yani o nedenle dolayı belki de İsrail açısından Hameney'in, Hameney'i bu işin sonuna erteliyorlar, sonuna doğru.
06:12Vurduklarında, baktılar ki daha devleti askeri anlamda zayıflatmışlar, kurumsal anlamda şuradan zayıflatmışlar.
06:23O nedenle Hameney'i ortadan kaldırmaları çok büyük bir şeye sonuçlanmaz.
06:30O nedenle dolayı Hameney'i vurabilirler.
06:32Yani bu belki de bir taktik, zamanlama meselesi de olabilir.
06:38Diğer en önemli, yani burada diğer en önemli mesele, yani hala Amerika bir rejim değişikliği konusunda karar vermiş değil.
06:51Yani ve bu Hameney'i öldürmek rejim değişikliği anlamına geliyor.
07:00Köklü bir değişik isteği anlamına geliyor.
07:03Tamam, öldürdüğün takdirde, öldürdüğün buna hazırlar mı?
07:11Bu noktada, buna da, yani özellikle de Amerika açısından en azından bu noktada, bu noktada şey değiller.
07:21Diğer en önemli mesele, şunu görüyorlar, bekliyorlar bence.
07:28Şunu bekliyorlar, Hameney'in teslim olmasını ve şartları kabul etmesini bekliyorlar.
07:37Çünkü Hameney'in teslim olması, kabul etmesinin şartı, kabul etmesi Hameney'in öldürülmesinden onlara daha karlıdır.
07:46Yani, şöyle düşünelim Hameney'ler ki, evet ben nükleerden de vazgeçiyorum, İsrail'le bundan sonra işim olmayacak şeklinde bir tane belgeyi imzalayıp, beyaz bayrak kaldırıp teslim olursa,
08:05bu Amerika açısından da, İsrail açısından da, onun öldürülmesinden daha karlıdır.
08:13Ve o nedenle dolayı, şu anda buraya doğru şey yapıyorlar.
08:19Mesela bugün Trump'ın da açıklaması bunu gösteriyor.
08:24Benim İran'dan beklentim, tam anlamıyla teslim olmasıdır.
08:28Şeklinde, yani bir yönüyle onu bekliyorlar.
08:32Aynı şeyi Hasan Nasrullah'ta da gördük.
08:36Şimdi ne olabilir?
08:37Eğer şimdi, Hameney'i diyelim kabul etmedi.
08:42Kabul etmedi.
08:44Kabul etmediği takdirde anladılar ki daha kabul etmiyor.
08:49Ve teslim olmuyor.
08:50Ve oradan sonra, o da bir ihtimal olarak, Hameney'in öldürülmesi de gündeme gelebilir.
09:01Şimdi mesela Netanyahu'nun tüm söyleşilerine baktığımız zaman,
09:07Hameney'in öldürülmesi konusunda müphem bir, belirsiz bir şey söylüyor.
09:14Yani, öldürmeyeceğiz demiyor ve orada bir açık kapı bırakıyor.
09:22Ve bu ne anlama geliyor?
09:24O bir seçenek olarak masada var.
09:27Yani ellerinde bir seçenek olarak var.
09:30Ve o seçeneği belki zamanlarda olabilir.
09:35Veya başka bir, diyelim şey olarak, Hameney'i ne zaman vurulabilir?
09:41Diyelim ki, İran, çatışmayı İran-İsrail ilişkilerinden daha farklı yerlere yaymaya kalkışarsa.
09:53Örnek vereyim, Hürmüz Boğazı'nı kapatır.
09:56Amerika'nın üstlerine saldırmaya geçerse.
10:01Veya Kızıldeniz'i kapatır.
10:03Mesela o noktaya doğru giderse, evet orada yine de gündeme gelebilir bu Hameney'in vurulması.
10:13Mesela en son öldürülen kişi, siz de söylediniz Genelkurmay Başkanı olarak.
10:22Ki aslında o İran'da biraz daha farklı bir kurumdur.
10:26Yani Türkiye'de veya dünyada öyle bir kurum yok.
10:31Ona göre o aslında şeydir o, Hatem'in, yani merkezi Hatem'in Nebi'ye, Hatem'in Nebi karargahı olarak geçiyor.
10:42Onun başında olan Şahdım Ali'ni öldürdüler.
10:45O zaten onun önceki, o yeniydi.
10:49Bu saldırıda zaten önceki Kulemeli Reşit'ti.
10:52Onu öldürdüler.
10:53Yerine bu geldi.
10:54Bu aslında ordu ve devrim muhafızlarının en üst şeyi İsrail'e göre, İsrail'e yönelik bütün askeri operasyonları o yönetiyor.
11:04Ve o insan da, o şeyde Hameney'nin sak kolu.
11:08Yani bir yönüyle de Hameney'den sonra belki en üst askeri pozisyonu olan bir kişi.
11:15Yani onu öldürdüler.
11:16Ne demek ki?
11:16Yani onun bir adım ilerisi Hameney'dir.
11:18Yani bu anlama baktığımız zaman Hameney'de hedeftedir ama bu veya başka bir şey daha söyleyeyim yine bu bağlamda.
11:28Diyelim ki şimdi İran'ın İsrail'e dronlar ya da füzelerle çok daha ağır şeyler zayiat verdi veya sivil zayiat arttı.
11:45Sivil zayiatı arttığı için bahane eder ve gider vururlar.
11:49Evet, evet.
11:50Yani bu anlamda baktığımız zaman yani bu koşullar olursa.
11:58Evet, peki şimdi hem Trump'tan hem de Netanyahu'dan Tahran'ı boşaltın şeklinde açıklamalar geldi.
12:05Bu noktada biliyoruz aslında kenti terk etmeye çalışan çokça insan var.
12:09Çok ciddi trafikte süreler geçiriliyor bu sebeple.
12:12Ama terk etmek istemeyenler de var.
12:1410 milyonluk bir kentten söz ediyoruz.
12:17Öncelikle orada neler oluyor?
12:20Tahran'ı boşaltılması gibi bir durum mümkün mü?
12:22Ve Tahran'da belli ki kısa bir sürede boşaltılamayacağına göre bu İsrail'in sivilleri acaba hedef almadan önce bir ön alması şeklinde bir açıklama mı?
12:33Ve siz de söylediniz İran sık sık yalnızca ABD de değil bölgedeki Fransa'nın İngiltere'nin üstlerini de vurmakla tehdit ediyor karşı tarafı.
12:43Böyle bir şey olursa da artık küresel bir savaşın içerisinde bulabilir miyiz kendimizi?
12:47Şimdi Tahran ve Tahran nüfusu çok yüksek olan bir başkenttir.
12:56İnsanlar orada ne kadar da çalışsalar da 10 milyon üzerinde nüfusu olan bir kent.
13:04Yani kaç kişi çıkacak ki orada?
13:07Yani sonuç itibariyle 10 milyon hepsi çıkmayacak.
13:10Ve yine de çok büyük bir nüfus orada kalacak.
13:15Ama gelen haberlere ve aldığım bilgilere göre Tahran ve Kereci terk etme şeyi çok yüksek.
13:27İnsanlar Tahran'ı terk etmek istiyorlar.
13:32Çünkü şöyle bir durum oluşmuş İrem Hanım.
13:36Aslında Tahran'a şu an itibariyle bir savaş psikolojisi hakim olmuş.
13:44Yani Tahranlılar bir savaşın içinde olduğunu kabul etmeye başlamışlar.
13:53Ve bunun yarattığı korku ve paniği körüyorlar.
13:58Ve öyle bir haç ki şu anda yavaş yavaş da gündelik hayat da zorlaşıyor.
14:06Mesela ekmek kuyrukları, yakıt kuyrukları, gıda ve şeylerinde ciddi zorluklar yaşanmaya başlıyor.
14:18Ve bu önemli bir unsur.
14:23Ayrıca çok farklı söylentiler ve dedikodular yayılıyor.
14:28Çok farklı söylentiler, dedikodular şu anlamda.
14:33Yani bu buradaki nükleer tesisleri falan vurulursa belki radyoaktif sızıntıları olur.
14:40Tahran'da ciddi bir hastalık yayılabilir.
14:44Veya hatta toplumda şöyle bir panik ve korku da var.
14:50Eğer bu nükleer Kereç'te veya Tahran'daki bu nükleer reaktörler veya nükleer tesisler alırsa deprem etkisi yaratabilir mi?
15:03Farklı etkileri yaratabilir mi şeklinde.
15:06O nedenle dolayı ciddi şekilde de korkuyorlar.
15:10Başka bir korku daha yönetimin kendisinden de korkuyorlar.
15:15Yani yönetimin kendisine de güvenmiyorlar.
15:16Mesela örnek veriyorum, diyorlar ki, halka diyorlar ki sığınaklara gidin.
15:23Sığınak zaten pek fazla yok.
15:25Neresi sığınak?
15:27Mesela okul, cami, metro.
15:29Şimdi mesela bunlara giderseniz bunları vurmayacaklar.
15:34Şimdi...
15:35İsrail mi bunları vurmayacakmış?
15:37Öyle düşünüyor, bir de bunu yönetim söylüyor tamam mı?
15:40Mesela liste yayınlamış, bunları vurmaz diye.
15:43Şimdi, şimdi ama halk ne düşünüyor mu?
15:47Halk İsrail, İsrail korkusuyla değil.
15:51Yönetimin kendisinin korkusuyla oraya gitmiyorlar.
15:54Çünkü diyorlar ki bunlar kendileri de,
15:58vah kayıpı, İsrail sivilleri öldürdü diye kendileri de gelip öldürebilirler.
16:05Yani böyle de bir güven bunalımı var.
16:08Yani yönetimi onları koruyacağına dair de güvenmiyorlar.
16:11Yani bunu yaptılar, hatırlıyorsun 2020'de Ukrayna uçağını düşürdüler.
16:18İnsanı yanlışlık devdiler.
16:21Yani insandır yanlışlık yapabilir diye.
16:25Onlarca kişiyi öldürdüler.
16:28O nedenle dolayı orada bir yönetime yönelikte bir güven bunalımı var.
16:33Bu da önemli bir unsurdur merkez kentlerde.
16:37Başka bir şey daha da var.
16:39O da şudur.
16:41Şu anda toplum şunu net olarak fark etti.
16:45İsrail'in karşısında savunmasızdır, çaresizdir ve korumasızdır.
16:50İsrail istediği zaman istediği yeri vuruyor.
16:52Demek ki sivilleri de vurabilir, her yeri vurabilir.
16:56Yani şunu net olarak gördüler, İran'ın asker sitesi İsrail kendi hava sahasını, halkını koruyabilecek güçte değil.
17:05Evet İsrail'i vurabiliyor o ayrı ama o halkı koruyamıyor.
17:11O halkı koruyamıyor.
17:13Şimdi mesela o halk mesela Taheran'da veya başka yerde yaşayan insanlar bundan eminler ki koruyamıyor ve başımıza bin bela gelebilir.
17:27Yani bu anlamda da ciddi bir güven sorunu var.
17:32Yani aslında çok karmaşık bir psikolojik ortam var orada.
17:39Yani bir tarafta yönetim koruyamıyor, yönetimin kendisi de bunu yapabilir.
17:45Diğer taraftan hava sahasını ele geçirmiş, Tahran'ı boşaltın, Tahran'ı boşaltın deyip yarın da bak bir yeri vurduğu zaman ben size boşaltın demiştim.
17:55Niye boşaltmadınız şeklinde de bir şeyi de oluşturuyorlar değil mi?
18:01Aynı şeyi sizinle de konuştuk.
18:04Lübnan'da yapmadılar mı İrem Hanım?
18:06Değil mi?
18:06Lübnan'da diyorlar şurayı boşaltın, şurayı boşaltın, şurayı boşaltın.
18:10Aynı şeyi de şu anda Tahran'da da yapıyor.
18:13Yani onu fark etti Tahran'dakiler.
18:16Şu fark etti.
18:17Sonuçta başkent, İsrail başkenti felç etmek istiyor.
18:23Evet.
18:23Radyo-televizyon kurumunu vuruyor.
18:27Benzinliği vuruyor.
18:29Her yeri.
18:30Ve oradaki büyük ihtimal bütün devlet kurumlarında vurulmuş.
18:34Hamene'nin de orada beyt diyorlar.
18:37Hamene'nin yaşadığı bölge.
18:40O da Tahran'ın kalbinde.
18:45Diyelim ki her şey orada.
18:47Yani böyle Tahran hem ekonomi, siyasi, askeri, her şeyin merkezi orası.
18:57Yani Tahran'ı felç ettiğin zaman her şeyi felç edebilirsin.
19:04Yani İran'ı felç edebilirsin.
19:05Yani o anlamda İsrail'in Tahran'a yoğunlaşacağını, yönetimin, yani o yönetimin Tahran'ı idare etme kabiliyetini elinden alacağı.
19:18Şimdi şöyle haberler var.
19:20Mesela görüntüler var.
19:22Görüntüleri resmi, İran resmi makamları da onayladı.
19:26Bazı uyuşturucu kamplar, hapishaneler vurmuşlar ve insanlar gitmişler.
19:34Yani orada mahkumlar veya uyuşturucu tedavisi görenler ya orada yani böyle ilginç bir şeye doğru evriliyor.
19:45Sonuç itibariyle bir de İsrail belli bir İran'ın hava sahasını belli bir derecede kontrolünü da ele geçirdiği için sürekli Tahran'da dolaşıyor.
19:59Yani bir tür Tahran bir savaş zede.
20:04Evet.
20:04Kente dönüşüyor.
20:06Evet.
20:06Adım adım.
20:07Evet.
20:08Bahsettiğiniz gibi gerçekten tabii İsrail tarafındaki siviller de aynı korkuyu yaşıyorlardır.
20:14İran'da da çok ciddi, pek çok açıdan bir öngörülemezlik, bir kendini savaşın içinde bulma hali var.
20:21Bugün ben de çok etkilendim.
20:22BBC orada İranlılarla konuşmuş.
20:24Tabii pek çoğu terk etmeyi tercih etmişler kentten ayrılıyorlar ama ayrılmak istemeyenler de var.
20:30Hatta bir İran şöyle söylemiş.
20:34Demiş ki ben yıllarda çok çalıştım.
20:36İşte pandemiydi, enflasyondu yıllarca bir hayat kurdum kendime.
20:39Şimdi artık her şeyi bırakıp gitmek istemiyorum.
20:42Bugünlere kolay gelmedim.
20:43Bir şey olursa da çocuklarımla birlikte burada evimde gitmeyi tercih ederim demiş.
20:48Gerçekten çok üzücü.
20:49Bir yandan insan hikayelerini bazen kenara bırakabiliyoruz savaşları, stratejileri konuşurken ama belli ki de sürecek.
20:56Son noktada tabii şu da merak edilenler arasında zaman zaman belki dezenformasyon belki de bir gerçekliği vardır ama
21:04Rusya'nın, Çin'in ya da İran'ın çeşitli müttefiklerinin resmi bir anlamda olmasa da kendisine destek verdiği yönünde haberler ben görüyorum.
21:13Bir de ilerleyen zamanlarda artık resmileşen bir destekle başlayabilir mi?
21:16Mesela ABD'nin bu çatışmaya dahil olması halinde Rusya ve Çin'i önemli bir aktör olarak görür müyüz bölgede?
21:23Yani aslında İran yalnız bir ülke ve İran yalnız bir ülke ve İran'ı Çin'de Rusya'ya komşularında hiçbirisinin desteği üstünde bir hesabı açmış da değil.
21:37Desteklemeyeceklerini de biliyorlar zaten.
21:39Yani bugüne kadar söyleyelim şu anda İsrail orada, Rusya ve Çin nasıl bir destek verdiler ki?
21:52İrem Hanım biraz daha Suriye'yi hatırlıyoruz değil mi?
21:56Suriye'de İranlıları vuruyordu.
21:59Suriye'de Suriye hava sahası kimin kontrolundaydı?
22:03Rusya'nın kontrolundaydı.
22:05Beşirizat dönüyor ama sürekli İranlıları vuruyordu.
22:08Ama Rusya hiçbir zaman İranlıları korumadı.
22:13Hatta hiçbir zaman İranlılara bilgi de bile vermedi.
22:17İsrail uçakları geliyor da kendinizi koruyun şeklinde bilgi de vermedi.
22:22O nedenle dolayı Beşirizat yenilip ülkeyi terk ettikten sonra bir devrim muhafızlarının ses kaydı yayınlandı.
22:32Hatırlıyorsunuz.
22:33Mesela orada da ciddi bir biçimde Rusya'ya öfkeli olduklarını açık şekilde ifade ediyorlardı.
22:41Veya en önemlisi İran nükleer dosyası, Uluslararası Atom Enerji Kurumu'ndan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne gitti.
22:51Uluslararası Atom Enerji Kurumu'ndan oraya gitmesi için Rusya ve Çin'in de imzası olması gerekiyor.
22:56Onlar da imzaladılar.
22:58Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne gitti.
23:01Ambargo çıktı.
23:02Ambargo'da Çin'in de imzası var.
23:05Rusya'nın da imzası var.
23:06Yani şu anlamda söylüyorum.
23:10Tabi ki Çin ve Rusya, İran karşıtı anlamında söylemiyorum.
23:16Ama onları bir cepha olarak görmek gerçekçi değil.
23:23Çünkü pratikte böyle bir şey söz konusu bile değil.
23:29Hatta İranlılar, Rusya en son bir anlaşma imzaladılar.
23:35Çok kapsamlı bir anlaşma imzaladılar İran Hanım.
23:38Anlaşmanın maddesi biri buydu.
23:40Yani hiçbirimiz üçüncü bir ülke savaşa girdiği zaman
23:45Oradan, yani diyelim ki Rusya savaşa giriyor.
23:52İran daha o savaşa destekleyemeyebilir Rusya'yı.
23:55Öyle yani bunu maddeye koymuşlar.
23:57Yani senin savaşın senindir, benim de savaşım benimdir diye.
24:02Bu, o anlaşmanın bir maddesi.
24:05Yani açık şekilde bunu şey yapmışlar.
24:09Şimdi Amerika'ya devreye girdiği takdirde da ben zannetmiyorum.
24:15Yani Çin'de, Rusya'da, İran'a, yani İran'ın yanında, doğrudan İran'ın yanında
24:22yer almalarını veya savaşın tarafı olmalarını.
24:27Ayrıca, ha, İran'ı destekleyebilirler mi?
24:31Desteklerler şu an itibariyle.
24:34Onu bilmem, istihbaratı destekleyebilirlerdi.
24:37Teknolojik destekleyebilirlerdi.
24:39Şimdi haberler geliyor ki, mesela Çin'den bir kargo uçağı gitmiş.
24:45Orada savaş, askeri araşkere şeyler var sahire.
24:51Yani bu tür belli bir düzeyde, belli bir düzeyde belki bir destek olabilir.
24:57Ama bu destek belirleyici değil.
24:59Yani bu destek, destek İran'ı kurtarmaz tırnak içinde.
25:06Orayı korumaz.
25:08Önemli olan koruyabilmesi.
25:11Önemli olan süreci değiştirebilecek bir desteğin devreye gelmesi.
25:16Amerika'nın desteği nedir?
25:18Vücudur, İsrail'e yönelik ve süreci değiştirebilir.
25:23Kanımca İranlılar, yani İran yönetimini kastediyorum.
25:28Onların Çin'den de, Rusya'dan da böyle bir destek beklemiyorlar.
25:34Çünkü bunun büyük ihtimal gelmeyeceğini biliyorlar.
25:39Bak şu anda bu kadar şey oluyor.
25:41Çin'den ve Rusya'dan böyle etkin ve aktif bir diploması da görülmüyor.
25:47Evet.
25:48Türkiye'ye de ekler misiniz bunların arasına?
25:50Evet, yani Türkiye'ye de gelince şunu söyleyebiliriz.
25:56Biliriz, yani ülkelerin şu an itibariyle gerçekte bu soruna katkı sağlama bağlamında olanakları çok düşük.
26:08Yani evet birçok kişi her şey bizden soruluyor diye iddia edebilirler.
26:15Ama pratikte, pratikte net olarak görüyoruz.
26:19Türkiye'nin İsrail'le ilişkisi yok.
26:23Yani iyi bir ilişkisi yok.
26:25Türkiye'nin ilişkisi diyelim ki şey üzerinde, Amerika üzerinden olabilir.
26:33Değil mi?
26:34Evet.
26:35Yani Amerika üzerinden sürece katkı sağlayabilir.
26:39Yani bu da ne kadar şey yapabilir?
26:43Ayrıca şu olarak da retorik olarak anlamında retorik değil, selogan değil.
26:50Yani seloganik şeyleri biz çok duyuyoruz değil mi?
26:53Ama pratikte, pratikte İran'ın yanında yer alan ve ona belli bir destek veren, ben bir ülke görmüyorum.
27:02Yani öyle bir şeydi.
27:04Herkes bir şekilde çekilmiş bir tarafta duruyor.
27:11Öyle görülüyor.
27:13Yani bir anlamda İsrail zaten öyle bir şey dedi ki bu ülkelerin hiçbirisi söylemleri bir tarafa bırakalım, seloganları bir tarafa bırakalım.
27:30Ya öyle ya böyle İsrail'in önünü kesmek istemiyorlar ve kesmiyorlar ve birçoğu da farklı şekillerde de destekliyorlar.
27:47Yani bu anlamda ve aslında İran'ın yalnızlık sebebinin de, sebebi de ve bu noktaya gelmenin sebebi de birçoğu da kendisine aittir.
27:58Yani şu anlamda.
28:01Yani sonuç itibariyle bu bölgede, bu bölgede, bu bölgede Araplarla düzgün bir ilişki kuramadı.
28:10Kafkasya'da, Azerbaycan'la düzgün bir ilişki kuramadı.
28:13Yani sonuç itibariyle şöyle bir durum değil mi?
28:19Sen İsrail'le sorunun varsa, Amerika'yla sorunun varsa, Avrupa'yla sorunun varsa en azından komşularınla iyi geçin.
28:27Bunu da yapmadı.
28:31Ve bunu da yapmadı.
28:33Özellikle de 2003'ten sonra, yani özellikle de Irak işgalinden sonra, Irak işgalinden sonra İran bölgede güçlendi.
28:45O güçlenmesi nedeniyle, Arap dünyasıyla belli bir derecede gerilim içine girdi ki bu İsrail'e yaradı.
28:57Bugün zaten net olarak İsrail'e yaradığını görmekteyiz.
29:02Yani İran aslında yalnız bir ülke.
29:08Evet.
29:09Peki şimdi burada tabii iki ülkenin askeri kapasitesinin, diplomatik kapasitesinin çokça karşılaştırıldığı günlerdeyiz.
29:17Elbette bazı yorumcuların da böyle İsrail'in kapasitesini ABD desteği olmadan düşünmediği ve çok ciddi abarttığına yönelik eleştiriler var.
29:26İran'a yönelik dalga geçer seviyede artık İsrail'in saldırılarında çokça geride kaldığı, çok kendini savunamadığına yönelik daha sert eleştiriler var.
29:37Ama bir yandan da baktığımız zaman, şimdi bütün aslında Avrupa'nın da desteğini alarak, ABD'nin desteğini ve aynı zamanda askeri desteğini alarak bu savaşı yürüten bir İsrail var.
29:47İran'a göre karşılaştırıldığımız nüfus bakımından da çok daha az insanın yaşadığı bir ülke.
29:53Burada baktığımızda bölgede şimdiye dek İsrail operasyonlar düzenlediği, Hamas gibi, Hizbullah gibi, Husiler gibi bütün güçleri de aslında tamamen tasfiye edebilmiş değil.
30:04Çok ciddi anlamda zayıflattı ama kendisi açısından hiçbir tehdit oluşturmayacak seviyede değiller hala.
30:10O yüzden böyle bir dışarıdan bakıp rasyonel değerlendirme yaptığımızda bu savaş ne kadar uzarsa uzasın, İsrail'in İran'ı bölgede tamamen güçsüz kılması reçetesi buysa eğer mümkün mü?
30:23Şu anda zaten İran bölgede güçsüzleşti.
30:29Zaten bu çatışmadan önce zaten güçsüzleşmişti.
30:34Onu defalarca da sizinle de yorumladık.
30:37Yani Hizbullah, evet Hizbullah'ı yok edemedi, Amas veya diğerlerini yok edemedi ama belli bir derecede zayıflattılar.
30:45Bak bugün bir etkinlik üretemiyor o gruplar.
30:50Ayrı zaman Suriye, İran açısından çok büyük bir kayıptı.
30:54Yani Suriye'de Beşir Asad'ın devrilmesi veya oradaki Beşir Asad'ın gitmesi İran'ın neredeyse Orta Doğu'daki temel dayanağını yok etti.
31:08Çünkü Suriye önemli bir merkezdi İran'ın Orta Doğu siyasetinde.
31:16Onu da kaybetti ve doğal olarak Orta Doğu'da eski bir etkinliği ve gücü söz konusu bile değil.
31:25Ve şimdi zaten İsrail de bundan bu saldırıda yararlanıyor.
31:32İsrail'in bu saldırı evet İran'ı zayıflattı ve daha da fazla zayıflatacak.
31:39Şimdi düşünelim yani ülkenin askeri birçok tahsisi vuruldu.
31:45Nükleer tahsisi vuruldu, komutalar gitti, şu oldu bu oldu.
31:50Biz birçok şeyi de görmüyoruz da bilmiyoruz.
31:52Bunun ekonomik maliyetini vesaire.
31:56Yani şu anlamda İran'ın, İran bu saldırılarda da birlikte ciddi şekilde zayıfladı.
32:08Hatta bana göre İsrail, bunu daha önce de söylemiştim.
32:14İsrail aslında İran'ın yönünü, yörüngesini değiştirdi.
32:21Mesela Mesut Pezleşkiyan'la müzakere eden bir dönem başlatmışlar.
32:30Ama amaçları belli bir derizde nükleer sorunu çözüp ekonomiyi düzeltmek gibi.
32:38Ama bunların hepsi ortadan kalktı.
32:42Ve bir anlamda bir savaşın içerisinde.
32:46Önemli olan bunun zarar etmiş ama şu anda öldürücü bir düzeyde değil.
32:54Yani biraz önce söylediğin şey aynı İran için de geçerlidir.
32:59Hamas'ı zayıflattığı yok edemedi.
33:01İzbullah'ı zayıflattığı yok edemedi.
33:03İran'ı şu anda saldırmış iki tane amacı var.
33:08İki tane amacına da tam anlamıyla İran'ı zayıflattığı halde iki tane amacına da ulaşabilmiş değil şu an itibariyle.
33:15Biri neydi? Nükleer.
33:16Nükleeri tam anlamıyla yok edebilmiş değil.
33:19Evet.
33:19İran nükleerden vazgeçiyorum da dememiş.
33:23Vazgeçmeyeceğim diyor.
33:25Evet diyorum onu da söylememiş.
33:27Ayrıca Orta Doğu'da şuradan şunu desteklemeyeceğim de demiyor.
33:33Yani aslında veya füze teknolojisini yok etiyordun onu da yok edebilmiş değilsin.
33:40Yani o anlamda zayıflatmış ama nihayet amacına ulaşmış değil.
33:44Şimdi o nedenle dolayı Amerika'yı devreye sokmak istiyor.
33:51Amerika'yı çağırıyor.
33:53Çünkü Amerika geldiği takdirde nihai sonucu alabilir.
33:59İstediği sonucu alabilir.
34:00Evet başardım diyebilir.
34:03Ama şu anda onu diyemiyor.
34:05Ama zayıflatma konusunu konusunda zayıflatmış.
34:10O ayrı bir konu ekonomi şu anda İran'da belli bir süre sonra zaten fabrikalar çalışmayacak.
34:16Belli bir süre sonra üretim merkezi duracak.
34:19Para gelmeyecek.
34:21Para kaçacak.
34:23Vesaire.
34:24Ama bu savaş uzun sürerse İran açısından yani İran İslam Cumhuriyeti yani oradaki o rejim açısından çok kötü bir şey anlamına geliyor.
34:36Onun uzun sürmesi İran'a ciddi şekilde zarar verir.
34:44Para birimi zaten kötü, ekonomik kötü, enflasyon yükselir ve yüzlerce çok daha farklı sorun ortaya çıkabilir.
34:56O nedenle dolayı şu anda mesela bu diyelim ki çatışma bu haliyle biterse İran çok zayıflamış ama teslim olmamış diye bir şeyde.
35:11Bu da İsrail'in başarılı olduğu anlamına gelmez ama zayıflamış olur.
35:17Ama uzun süre devam ederse çöker.
35:21İsrail her anlamda başarılı olmuş olur.
35:26Yani o anlamda, o anlamda mesela İran o nedenden dolayı müzakireye açık kapı bırakıyor.
35:35Kategorik olarak müzakire etmiyor.
35:37Çünkü onun durması gerek.
35:39Durduğu takdirde şu an durduğu takdirde İsrail bu kadar zarar vermesine rağmen ama yine İran en azından belli bir süre sonra kendini toparlar.
35:58Ama uzun sürerse bir de Amerika devreye girerse tabii ki orada her şey değişir.
36:06Yani şöyle bakmayalım yani duygusal şey olarak bakmayalım.
36:11Şu anda İsrail İran hava sahasının önemli bir şeyini kırmış vaziyette.
36:17Ve belli bir etkinlik üretmiş biçimde.
36:21Bunu bırakmayacak.
36:22Bunu bırakmayacak.
36:24Hadi sizinle de konuştuk net olarak.
36:26Lübnan'a ne yaptı?
36:28Suriye'ye ne yaptı?
36:29Beşer Asak gittikten sonra Suriye'nin tüm altyapısını yok etti.
36:33Evet.
36:34Değil mi?
36:34Hiçbir şey bırak.
36:38Aynı şeyi şu anda İran'a da yapabilir.
36:45O fırsatı doğmuş vaziyette.
36:47O nedenle dolayı yani bunun durması, bu çatışmanın durması bugünkü yönetim açısından en doğru şeydir.
37:00O nedenle dolayı bazıları diyor ki, nükleer nedir ki bu kadar direniyorsunuz?
37:09Yani ne önemi var diye soranlar da var.
37:13Ya Hizbullah'a destek vermesen ne olacak ki?
37:15Yani şimdi şöyle de eleştiriler de başlamış.
37:20Diyorlar ki 1979 İran devriminin hatta kurulan İslam Cumhuriyeti'nin özetini, amaçlarını, ilkelerini neden nükleere bağladınız?
37:34Neden mesela getirip de Orta Doğu'ya bağladınız?
37:39Daha farklı ilkeleri, amaçları varken niyet daralanına sıkıştırıp ve o bütün onur, bütün öz kavgasına dönüştürerek devrimin diğer hedeflerine de zarar verebilecek noktaya ittiniz bunu.
37:57Bomdudur şu anda ciddi bir biçimde eleştiriyor.
38:00O devrim sadece, o devrim sadece, tabii devrimin bir hedefleri İsrail karşılığıydı.
38:08Ama sadece İsrail karşılığı mıydı?
38:10Devrimin hedeflerinde nükleer yoktu ki.
38:12Yani bu anlamda da diyorlar ki aslında bunlardan vazgeçmek, bunlardan vazgeçmek çok da böyle şey değil, bunlardan vazgeçmek devrinin yok oluşu da değil diyenler de var.
38:30Peki burada bu eleştiriyi haklı buluyor musunuz diye de bitirmeden bir sormak isterim.
38:34Sonuçta İran bağımsız bir ülke.
38:36Bir anlamda ABD'nin ve İsrail'in bölgedeki reçetesine uymak istemiyor.
38:40Kaldı ki İsrail'in de bir nükleer güç geliştirdiğine dair, hatta bunu bir silah olarak kullanabileceğine dair haberler vs. var.
38:49Ama İsrail'deki eğer böyle bir çalışma varsa uluslararası denetime de açık değil İran'da olanın tersine.
38:55Dolayısıyla bu eleştiri haklı mıdır? Nasıl bakmak gerekir?
38:58Yani ben şöyle düşünüyorum yani aslında İran'daki devlet itiminin temel amacı kendi vatandaşının, yurttaşlarının rifahı, özgürlüğü, demokrasisi ve onurlu bir yaşam sürmesi gerekiyor.
39:19Yani şöyle diyelim 1979'dan bu tarafa dini ilkelere iddiasıyla toplumun tüm alanını baskı altında tutmuşlar.
39:32İnsanların, kadınlar ne giyip ne giymeyecek, satış şu kadar gözüktü mü gözükmedi mi?
39:38Yani bütün eğlence yerleri kapat.
39:40Şimdi şöyle bir durum söz konusu, söz konusu.
39:46Yani Amerika'nın veya İsrail'in reçetesine uymasın ki o ayrı bir konu.
39:54Ama toplumun da, toplumu da farklı bir ideolojinin, ideolojisinin maskı altında ezmesin.
40:04Örnek veriyorum, kadınların saçını sokakta kontrol etmek, Amerika reçetesine uymamak mı?
40:19İnsanların özel hayatına mudahile etmek, mudahile edip sen neden şurada oturuyorsun demek İsrail karşılığı mı?
40:28Amerikan karşılığı mı?
40:31Yani bu nedenle dolayı uzun süredir özellikle de İran solu, İran'da solun en önemli meselesi buydu ki gerçekten İran İslam Cumhuriyeti anti-emperyalist mi?
40:46Gerçekten Amerikan karşılığı mı?
40:48İsrail karşılığı mı?
40:50Amerikan karşılığı, emperyalizm karşılığı bu ideolojiyle mümkün mü?
40:55Dincilik ideolojisiyle mümkün mü?
40:57Zaten bunlar Yeşil Kuşak Projesi'nin bir ürünü değil mi?
41:07Gibi bir sürü tartışmalar da var orada.
41:12Yani seloganla, söylemle, üç tane Amerika ölüm seloganı söylemek Amerikan karşılığı mı söylüyor?
41:19Yani şunu da bu anlamda kendi halkının özgür iradesini gasp edip onların seküler yaşam iradesini elinden almakla o şey arasında ciddi bir çelişki oldu.
41:42Yani buradaki temel mesele nedir biliyor musunuz?
41:45Temel mesele de dış politikada ne yapıp ne yapmadığından daha çok toplum ona da şey yaptı.
41:53Hatırı 1979 devriminde yani devrim başarılı olmadan Amerika ölüm seloganı diyorlardı.
42:00Amerika büyükelçiliği basıldı.
42:02O devrimin amaçlarından biri oydu.
42:05Ama şu anda İran toplumunda böyle bir duygu var mı?
42:10Neden olmadı?
42:11Çünkü o devrim kendisini sadece belli ilkeler üzerine odaklayıp diğer alanları bıraktı.
42:20Refahı bıraktı, özgürlüğü bıraktı.
42:22İnsanların özel hayatına, dini ilkeler nedeniyle şeydi.
42:27Hala şu anda böyle, şu anda böyle, sizinle konuştuğumuz arada insanlar Tahran'dan arabayla terk ediyorlar.
42:38Bütün yollarda kontrol var.
42:40Açıyorlar arabayı sen satını niye atmışsın diye.
42:44Ona takılıyorlar ya.
42:46Şimdi böyle bir yönetimin, yönetimden bahsediyoruz.
42:54Yani ve bu aslında o nedenle dolayı bir tür çelişki, tutarsızlık, bir bütünlüğü olmayan çerçevede eleştiriyorlar.
43:06Evet.
43:07Çok haklısınız.
43:08Dediniz ya İran'ın nasıl yapması gereken kendi halkının refahını, demokrasisini ve özgürlüklerini geliştirmek diye.
43:14İran'daki mevcut rejimin bunu herhalde yaptığını kimse iddia edemez.
43:18Sizlerle de sıkça konuşuyoruz, sık sık eleştiriyoruz.
43:20Tabii dediğiniz gibi bir çelişkiler burada Molla rejimine karşıt olmakla, emperyalistlere karşıt olmak aynı anda gerçekleşemediği için çokça da tartışma yürüyor.
43:30Biz de böyle geniş kapsamlı konuşmuş olduk.
43:33Çok teşekkür ederim vakit ayırdığınız için.
43:35Rica ederim.
43:36Çok sağ olun İran Hanım.
43:38Hoşçakalın.
43:39Sevgili izleyenler sizler için İsrail-İran çatışmasını yorumlamaya çalıştık efendim.
43:44Uluslararası ilişkiler uzmanı Arif Keskin bizimleydi.
43:47Çatışmalar sürüyor.
43:48Bugün beşinci gün iki taraftan da özellikle sivillerin öldürüldüğünü ve tablo değişmezse ölmeye devam edeceklerini söylemek mümkün.
43:56Bugün bu anlamda tabii az önce de söylediğim gibi tarafgirlik yapanlar var.
44:01Bir tarafı destekleyen, diğer tarafı yeren açıklamalar yapanlar var.
44:05Bir yandan bir masaya oturmak ve anlaşmak kısa vadede gerçekleşmeyecek gibi gözüküyor.
44:10Bütün bunlar olurken insanlar ölmeye devam ediyor.
44:13Biz de buradan savaşa hayır diyerek bitirmiş olalım efendim.
44:16Belli ki daha çok su kaldıracak.
44:18Biz de çok daha konuşacağız.
44:19İyi günler.
44:20Hoşçakalın.
Önerilen
0:32
|
Sıradaki
0:26
0:41