Kategori
🛠️
Yaşam tarzıDöküm
00:00Kuzey Kore rejimi gerçekten de korkunç bir sistem.
00:03Düşünün, öyle bir yerde yaşıyorsunuz ki oradan ayrılmayı düşünmek bile sizi hapse ya da daha kötü cezalara çarptırabilir.
00:10Kuzey Kore, dünyada vatandaşlarının hükümet izni olmadan ülkeyi terk etmesinin yasa dışı olduğu tek ülke.
00:17Bu ülkede yaşam koşulları dayanılmaz, televizyonda sadece tek bir kanal var ve 25 milyon insanın internet erişimi bulunmuyor.
00:25Kaçmak sadece zor değil, aynı zamanda hayati riskler barındıran tehlikeli bir girişim.
00:31Çok tehlikeli olsa da kaçmaya çalışanlar hala var ve bu durum hükümeti sınırlardaki güvenlik önlemlerini daha da sıkılaştırmaya yöneltiyor.
00:39Kaçış girişimlerinde bulunanlara verilen ağır cezalar ve mülteci konumuna gelenlerin uğradığı zulüm de bu önlemlerin bir parçası.
00:47Bugün Kuzey Kore'nin özgürlük arayışını nasıl giderek imkansız hale getirdiğinden bahsedeceğiz.
00:53Kuzey Kore, dünyanın en kötü insan hakları sicilini tutan ülke olarak kabul ediliyor.
00:59Vatandaşlar hiçbir muhalefete izin vermeyen totaliter bir rejim altında yaşıyor.
01:04İfade özgürlüğü tamamen yok edilmiş ve tüm medya organları devlet kontrolü altında tutuluyor.
01:10Rejimin kontrolü insanların neler izleyip okuyabileceğinden, ülke içinde nereye seyahat edebileceğine kadar günlük yaşamın her alanını kapsıyor.
01:18Ülke içinde seyahat etmek bile özel izinler ve belgeler gerektiriyor.
01:22İller arası hareket sıkı denetim altında.
01:25Bu arada devletin kapsamlı gözetleme ağı en küçük muhalefet belirtisinin anında bastırılmasını sağlıyor.
01:32Uluslararası Af Örgütü'nün 2017 verilerine göre ülke genelindeki kamplarda yaklaşık 200 bin siyasi tutuklu bulunuyor.
01:40Bu mahkumlar zorla çalıştırılıyor, işkenceye maruz kalıyor ve birçoğu yargısız infaza kurban gidiyor.
01:46Rejimin eylemlerinden dolayı dağılan aileler var.
01:49Özellikle tüyler ürpertici bir örnek vereyim.
01:52Anne ve babası kaçak incil bulundurmaktan ömür boyu hapis cezasına çarptırılan 2 yaşındaki bir çocuk bir başına kalmış durumda.
02:00Kuzey Kore'de yabancı içerikler kesinlikle yasak.
02:03Rejim yabancı içeriklerin kendi anlatısına tehlikeli bir etkisi olabileceğini düşünüyor.
02:08Yabancı film, kitap, müzik cd'si ve benzeri şeyler dağıtırken ya da tüketirken yakalananlar ağır cezalara çarptırılıyor.
02:15Bazıları için bu hapis cezası anlamına gelirken diğerleri için ölümle sonuçlanabiliyor.
02:21Kuzey Kore'de hala halka açık infazlar gerçekleştiriliyor.
02:25Bu uygulama sadece İran, Suudi Arabistan ve Somali gibi birkaç ülkede daha var.
02:30Bu infazlar halka açık bir mesaj niteliği taşıyor.
02:33Devlete itaat edin yoksa sonuçlarıyla yüzleşirsiniz.
02:36Kuzey Kore'ye girmeyi başaran yabancılar rejimin özenle kurguladığı bir sahneyle karşılaşır.
02:42Her adımları takip edilir ve onlara sadece devletin göstermek istediği şeyler gösterilir.
02:47Yabancıların ülke yasalarını herhangi bir şekilde ihlal etmesi ise ağır suçlara yol açabilir.
02:53Amerikalı turist Otto Warmbier'in başına gelenler bunun en acı örneği.
02:572016'da bir propaganda afişini çalmaya çalıştığı gerekçesiyle tutuklandı.
03:0215 yıl hapis cezası aldı ve bir yıl sonra ABD'ye döndüğünde komalık olmuştu.
03:07Kısa süre sonra da hayatını kaybetti.
03:09Onun başına gelenler Kuzey Kore'de yasaları ihlal etmenin,
03:12yabancılar için bile ne kadar ağır sonuçları olabileceğinin trajik bir kanıtı.
03:16Kuzey Kore'den kaçmak büyük bir riski ve tehlikeyi göze almak demek.
03:20Ülkenin coğrafyası zaten doğal bir hapishane oluşturuyor.
03:24Doğu ve batıdaki denizlerde Kuzey Kore donanması sürekli devreye geziyor.
03:28Dolayısıyla denizden kaçmak neredeyse imkansız.
03:30Güneydeki askerden arındırılmış bölge ise binlerce asker ve sayısız mayınla dünyanın en sıkı korunan sınırı.
03:38Buradan Güney Kore'ye geçmek intihar gibi bir şey.
03:41Bu yüzden çoğu kaçak Kuzeye, Çin'e ya da bazen Rusya'ya yönelir.
03:45Kuzey sınırları Güneydekiler kadar sıkı korunmuyor.
03:48Özellikle nehirlerin donduğu kış aylarında ya da suyun azaldığı yaz dönemlerinde geçiş daha mümkün oluyor.
03:54Ne var ki Çin ya da Rusya'ya geçmek güvenliği garanti etmiyor.
03:58Her iki ülkede Kuzey Kore ile anlaşması gereği kaçakları geri gönderiyor.
04:02Onları mülteci değil, yasa dışı göçmen sayıyor.
04:05Geri gönderilenler hapisle, işkenceyle hatta ölümle karşılaşıyor.
04:09Bu yüzden kaçaklar Moğolistan, Tayland veya Vietnam gibi güvenli ülkelere ulaşmaya çalışıyor.
04:15Oradan da Güney Kore'ye geçebiliyorlar.
04:17Güney Kore, Kuzey Koreli sığınmacılara vatandaşlık veren politikası nedeniyle genellikle nihai hedef oluyor.
04:231990'lardan bu yana 34 binden fazla Kuzey Koreli başarılı bir şekilde Güney Kore'ye ulaştı.
04:30Avrupa veya Amerika'ya gidenlerin sayısı ise çok daha az.
04:3490'lı yılların başında Sovyetler Birliği'nin çökmesi Kuzey Kore'yi derinden sarstı.
04:39Ana mali destekçisini kaybeden ülke, ekonomik krize ve korkunç bir kıtlığa sürüklendi.
04:441994-1998 arasında yüz binlerce, belki milyonlarca insan açlıktan öldü.
04:51Bu çaresizlik birçok kişiyi kaçış girişiminde bulunmaya itti.
04:55Kaçakçılar sınırlardan yiyecek, ilaç ve kaçak mal getirmeye başladı.
04:59Kuzey Koreliler böylece ilk kez dış dünyadan bir parça görebildi.
05:032000'li yılların başında her yıl binlerce Kuzey Koreli ülkeden kaçıyordu.
05:082009'da sayı rekora ulaştı.
05:10Yaklaşık 3000 sığınmacı Güney Kore'ye ulaştı.
05:12Ne var ki bu görece özgürlük dönemi.
05:15Kim Jong-un'un iktidara gelmesiyle sona erdi.
05:18Kim Jong-un 2011'de iktidara gelince yeni bir sıkı yönetim dönemi başladı.
05:23Rejim hem kaçaklara hem de kaçakçılara karşı baskıyı artırdı.
05:28Sınır kontrolü sıkılaştırıldı, gözetim artırıldı, cezalar ağırlaştırıldı.
05:33Başarılı kaçış sayıları düştü.
05:35Tüm tehditlere rağmen yine de umut devam ediyor.
05:37Birçok Kuzey Koreli hala dikenli tellerin ve devlet denetiminin ötesinde daha iyi bir yaşam hayali kuruyor.
05:44Onların hayatta kalma ve cesaret öyküleri rejimin gizli tutmaya çalıştığı bir dünyaya pencere açıyor.
05:50Kuzey Kore dünyanın en baskıcı rejimlerinden biri olarak biliniyor ve ağır insan hakları ihlalleriyle gündemde kalıyor.
05:57Ülkede ifade özgürlüğü diye bir kavram yok.
06:00Coğrafi açıdan Kuzey Kore adeta bir kale.
06:03Doğusunda Japon denizi, batısında sarı deniz uzanıyor ve bu sular Kuzey Kore donanması tarafından yakından takip ediliyor.
06:10Güney Kore ile arasındaki askerden arındırılmış bölge duvarlar, çitler ve kara mayınlarıyla çevrili.
06:16Güney'e doğrudan kaçmak, ölümle dans etmek demek.
06:19Çoğu sığınmacı bu yüzden şansını daha az korunan Kuzey sınırından deniyor.
06:23Kuzey sınırı boyunca akan Yalu ve Tumen nehirleri yıllarca küçük bir umut ışığı oldu.
06:28Bu nehirler engebeli arazide, 1200 km boyunca uzanıyor ve buralarda çok az devriye geziyor.
06:35Kış aylarında, donduklarında doğal bir köprü oluşturuyorlar.
06:38Yazınsa düşük su seviyesi, geçiş için başka bir fırsat sunuyor.
06:432014'te Rusya, Kuzey Koreli ilticacıları sınır dışı etmek için anlaşma imzalayarak bu yolu fiilen kapattı.
06:50Çin'de ise gözetleme sistemi genişletildi.
06:522016 Siber Güvenlik Yasası'ndan sonra, o seneden 2020'ye kadar ülkeye 620 milyondan fazla güvenlik kamerası kuruldu.
07:01Bu durum Çinli yetkililerin ilticaları takip etmesini kolaylaştırarak kaçanlar için riski daha da artırdı.
07:08Riskler arttıkça kaçışın bedeli de yükseldi.
07:102007'de Çin'deki bir komisyoncu, Kuzey Koreli bir sığınmacının Tayland ya da Vietnam'a ulaşması için yaklaşık 2000 dolar istiyordu.
07:18Yüksek ama elde edilebilir bir meblağ.
07:20Kim Jong-un'un iktidara gelmesinin ardından 2012'de fiyat 2'ye katlanarak 4000 dolara çıktı.
07:272017'ye gelindiğinde bu rakam 13.000 ila 16.000 dolar arasında değişiyordu ki,
07:32bu yılda 2000 dolardan az kazanan ortalama bir Kuzey Koreli için imkansız bir meblağ.
07:37Artık sadece Güney Kore'de para gönderebilecek aile üyeleri olanların kaçma şansı var.
07:42Diğerleri için tek seçenek, dilini bilmedikleri ve sürekli izlendikleri.
07:47Çin üzerinden yalnız ve tehlikeli bir yolculuk.
07:49Kim Jong-un iktidara geldikten sonra başarılı kaçışların sayısı yıldan yılı azaldı.
07:552019'da sadece 1047 Kuzey Koreli Güney Kore'ye ulaşabildi.
07:59Yani 10 yıl önceki sayının yarısından daha azı.
08:03Durum 2020'de COVID-19 salgını ile iyice kötüleşti.
08:06Kuzey Kore, virüsten korunma bahanesiyle sınırlarını tamamen kapatan ilk ülke oldu.
08:11Tüm uluslararası uçuşları iptal etti, ticareti durdurdu, sınırı kapattı.
08:16Rejim pandemiye ülkeyi daha da izole etmek için bir fırsat olarak baktı.
08:21Kuzey Kore'nin COVID-19'a tepkisi sertti.
08:24Kuzey sınırları boyunca tampon bölgeler kuruldu.
08:26Askerlere geçmeye çalışan herkesi vurma emri verildi.
08:29Sınırlar boyunca yeni duvarlar, çitler ve dikenli teller çekilerek eski kaçış yolları tamamen kapatıldı.
08:36Bu önlemler ve sınırların kapanmasıyla birleşince iltica sayısında dramatik bir düşüş yaşandı.
08:422020'de sadece 229 Kuzey Koreli kaçmayı başardı.
08:47Bu önceki yıllardaki binlerce kişiye kıyasla çok düşük bir rakam.
08:512021 ve 2022'de rakamlar daha da düştü.
08:55Sırasıyla sadece 63 ve 67 başarılı kaçış gerçekleşti.
08:59Kuzey Kore'nin izolasyonu fiziksel engellerle sınırlı kalmıyor.
09:04Dijital alana da yayılıyor.
09:05Ülke, bilgiye erişimin sıkı kontrol altında tutulduğu kapalı bir dijital devlet oluşturmuş durumda.
09:12Kuzey Korelilerin sadece internete bağlanmayan ve uluslararası arama yapamayan devlet onaylı telefonları kullanmalarına izin veriliyor.
09:20Bu telefonlar kullanıcı faaliyetlerini izleyen ve düzenli olarak ekran görüntüsü alan yazılımlarla önceden yüklü geliyor.
09:26Güney Kore dizileri ya da batı filmleri gibi yabancı medya içeriklerini bulundurmak veya izlemek idam cezası ya da uzun süre hapisle cezalandırılıyor.
09:36Aralık 2020'de yürürlülüğe giren girici ideoloji ve kültürü reddetme yasası bu cezaları daha da ağırlaştırdı.
09:43Bunun sonucunda Kuzey Kore'ye yabancı içerik kaçakçılığı neredeyse tamamen durdu.
09:49Ülkenin dijital olarak dış dünyadan koparılması, Kim Jong-un'un Kuzey Kore'yi hem fiziksel hem de dijital açıdan dünyadan tamamen izole edilmiş bir devlete dönüştürme planının önemli bir parçası.
10:01Geçmişte kaçakçılar ve komisyoncular sığınmacıların sınırları aşmasına yardım ederek tehlikeli bir yaşam sürüyorlardı.
10:07Aynı zamanda yabancı medya içeriklerini ve cep telefonlarını da Kuzey Kore'ye sokuyorlardı.
10:14Birçok Kuzey Koreli için bu kaçak telefonlar gerçek anlamda bir can simidiydi.
10:18Kaçmış bir akrabayla iletişim kurmanın ya da dış dünyadan haber almanın tek yoluydu.
10:23Aileler sevdikleriyle telefon konuşması yapabilmek için büyük meblalar biriktiriyorlardı.
10:29Son yıllardaysa durum değişti.
10:30Kuzey Kore yabancı cep telefonu sinyallerini engellemek için sınır boyunca sinyal kesici cihazlar yerleştirdi.
10:38Sınır yakınlarındaki telefon görüşmeleri yakından izleniyor ve rejim kaçışı daha da zorlaştırmak için yeni çitler ve nöbetçi kuleleri inşa ettirdi.
10:46Rusya'nın 2014'te sığınmacıları geri gönderme anlaşması yapması ve Çin'in milyonlarca kamera içeren gelişmiş gözetim sistemi kurması Kuzey sınırından kaçışı neredeyse imkansız hale getirdi.
10:58Şimdi özgürlük için her şeyi göze alan cesur bir Kuzey Koreli askerin hikayesini paylaşacağız.
11:04Yeşil bir askeri jip, askerden arındırılmış bölge yakınlarındaki bir Kuzey Kore nöbet kulübesine doğru hızla yaklaşır.
11:12İçinde güneye sığınmak isteyen Kuzey Koreli bir asker vardır.
11:16Nöbet kulübesine vardığında asker cesur bir hamle yapar ve durmadan sınırı geçer.
11:20Bir nöbetçi onu kovalamaya çalışır ama artık çok geçtir.
11:24Kaçış başlamıştır.
11:25Ortak güvenlik bölgesinin Kuzey Kore tarafına doğru ilerlemektedir.
11:29Burası DMZ boyunca Kuzey ve Güney Koreli askerlerin sadece birkaç adım sonra karşı karşıya geldiği tek yerdir.
11:36Ateşkes köyü olarak bilinen bu son derece hassas bölgede Kore savaşına ara veren 1953 ateşkesi imzalanmıştır.
11:44En son 2007'de bir sığınmacı sınır çizgisini geçmişti.
11:47Ama şimdi tarih yeniden yazılıyordu.
11:50Askerin jipi sınıra çok az mesafe kala çamura takılır.
11:53Zaman tükenmektedir.
11:55Kuzey Kore birlikleri hızla harekete geçer ve silahlarını çekerek olay yerine koşar.
11:59Kaybedecek zamanı olmayan sığınmacı koşarak kaçmaya karar verir.
12:03Kuzey Koreli askerler arkasından ateş açarken araçtan atlayıp Güney Kore sınırına doğru koşar.
12:10Kurşunlar havada uçuşur.
12:11Kuzey Koreli bir asker yere yatıp ateş ederken sığınmacının Güney Kore tarafındaki yola geçtiği görülür.
12:17Kuzey Koreli asker onun peşine düşer ama aniden durup sınırı geçtiğini fark ederek geri döner.
12:23Yoksa bu hareket Kuzey ve Güney Kore arasındaki 1953 anlaşmasının ihlali anlamına gelecektir.
12:29Birkaç kurşun isabet eden sığınmacı Güney Kore topraklarına sadece 55 metre mesafede yere düşer.
12:35Güney Kore ordusundan çavuşlar büyük bir cesaret göstererek sürünerek ona ulaşır ve güvenli bir yere çeker.
12:42En az 5 kurşun yedikten sonra Güney Kore'de bir hastaneye kaldırılan kişi yaşam mücadelesi veriyor.
12:48Şu anda iyileşme sürecinde olan bu kişinin cesur kaçış hikayesi dünya çapında manşetlere taşındı.
12:54Bu olay insanların özgürlük için neler yapabileceğini ve dünyanın en sıkı korunan sınırlarından birini geçmenin ne kadar riskli olduğunu gözler önüne seriyor.
13:03Kuzey Kore'deki gözetleme sistemi sadece kameralar ve polisle sınırlı değil.
13:08Günlük yaşamın her alanına sızan devasa bir ağ.
13:12Ülke, vatandaşlarını izleyen bu sistem de dahil olmak üzere yönetimin her alanını kontrol eden tek parti tarafından yönetiliyor.
13:20İnsanlar evlerinden çıktıkları andan itibaren takip ediliyor.
13:24Kuzey Kore'deki her çalışan sürekli gözetim altında olduğunu biliyor.
13:28Yöneticilerin çalışanları hakkında verimliliklerinden topluma aykırı davranışlarına kadar her şeyi belgeleyip günlük raporlar yazması gerekiyor.
13:37Bu raporlar hiyerarşik olarak yukarıya doğru iletiliyor ve üst düzey yetkililere ulaşarak herkesin hizaya gelmesini sağlıyor.
13:44Tabii sadece yöneticiler izlemiyor.
13:46Herkesin birbirini gözetlemesi bekleniyor.
13:48Çalışanlar, rejime sadakatsizlik sayılabilecek her türlü davranışı not ederek iş arkadaşlarını ihbar etmeye teşvik ediliyor.
13:56Sürekli en yakın iş arkadaşınızın hakkında bir rapor yazıyor olabileceğini düşünerek yaşadığınızı hayal edin.
14:02Kuzey Kore, toplumun her katmanına gizli muhbirler yerleştirerek gözetimi son seviyeye taşımış durumda.
14:08Kabaca her 10-15 kişiye bir muhbir düşüyor.
14:12Bu muhbirler, insanların özel hayatlarında bile ne söylediklerini ve yaptıklarını izliyor.
14:17Bunun yanında rejimi tehdit edebilecek en ufak şeyi bile ortaya çıkarmak üzere eğitilmiş gizli ajanlar var.
14:23Bunlardan da yaklaşık her 20 kişiye bir tane düşüyor.
14:27Gözetim evlerde bile bitmiyor.
14:29Kuzey Kore rejimi her mahallede halk grupları kurmuş.
14:32Her grup 30-40 haneden oluşuyor ve bir lider kendi bölgesindeki aileleri yakından takip ediyor.
14:38Bu liderler her evi kimin ziyaret ettiğini, toplantılardan ne konuşulduğunu, hatta ailelerin ne kadar para kazanıp harcadığını bile izliyor.
14:47Tüm bu bilgiler yetkililere aktarılıyor.
14:49Kuzey Koreliler için devletin gözetiminden kaçmak imkansız.
14:53Bir komşuyu ziyaret etmek ya da günlük sıkıntılar hakkında konuşmak gibi hayatın en sıradan tarafları bile istenmeyen bir ilgiyi üzerinize çekebilir.
15:02Kuzey Kore'de yaşamak sürekli korku içinde yaşamak demek.
15:055 kişi konuşmak için toplandığında içlerinden biri muhtemelen muhbir.
15:09Bu durum ciddi sonuçlarla karşılaşma riski olmadan hükümeti eleştirmeyi ya da şüpheleri dile getirmeyi imkansız hale getiriyor.
15:16Eleştirel açıklamalar yaparken yakalananları korkunç sonuçlar bekliyor.
15:21Aileler bir gecede ortadan kayboluyor, sorguya çekilmek üzere götürülüyor ve bir daha hiç görülmüyor.
15:27Mesaj açık.
15:28Rejimi tehdit eden herkes ağır cezalarla karşılaşacak.
15:31Ve sadece kendileri değil, aileleri de onlarla aynı kaderi paylaşabilir.
15:37Bu sistemin Kuzey Korelilerin yaşamları üzerindeki etkileri yıkıcı.
15:41Gözetim ağına yakalananlar genellikle çalışma kamplarında zorla çalıştırılma, işkence ve bazen ölümle karşı karşıya kalıyor.
15:49Bu kamplarda yaklaşık 200 bin kişinin hapsedildiği tahmin ediliyor.
15:52Ve çoğu yabancı içerik bulundurmak ya da hükümet aleyhinde konuşmak için küçük nedenlerle tutuluyor.
15:58Kuzey Kore liderleri için onaylanmamış her türlü bilgi varoluşsal tehdit olarak görülüyor.
16:05Dışarıdan gelen bilgileri ideolojik kirlilik, otoritelerini zayıflatabilecek bir kanser olarak değerlendiriyorlar.
16:11Onların gözünde örneğin çöp dolu bir balon rejime meydan okumayı temsil edebilir.
16:16Kuzey Kore, propaganda malzemeleriyle dolu balonları, hatta bazen çöpleri sınırdan Güney Kore'ye gönderiyor.
16:22Bu balonlar genellikle Kuzey Kore mesajlarını yaymak ya da Güney Kore hükümetini eleştirmek için tasarlanmış broşürler taşıyor.
16:30Güney Kore buna alışılmadık bir taktikle karşılık veriyor ve bunu bir psikolojik savaşa dönüştürüyor.
16:36Güney Koreli aktivistler de onlara kendi mesajlarını gönderiyor.
16:39Bunun için 6 yıldır kullanmadıkları hoparlörleri bile yeniden devreye sokmuşlar.
16:45Kuzey Kore'de kendi hoparlörlerini kurunca birçok kişiyi tedirgin eden karşılıklı bir atışma yaşandı.
16:50Sonra 2020'de Kuzey Kore, Güney Koreli aktivistlerin sınır ötesine bildiri göndermesine misilleme olarak Koreler arası irtibat bürosunu havaya uçurarak sert bir adım attı.
17:01Tüm endişelere rağmen Güney Koreli aktivistler pes etmiyor.
17:04Bazıları mesajlarla dolu balonlar fırlatma konusunda daha da kararlı hale gelmiş.
17:09Lansmanlarını önceden duyurarak medyanın dikkatini çekiyor ve konuyu gündemde tutuyorlar.
17:14Aktivistler arasında Kuzey Kore'nin yeraltı Hristiyanları olduğu iddia ettiği kişilere incil gönderen Pastor Eric Foley gibi daha sessiz faaliyet gösterenler de var.
17:24Balon fırlatmaların durdurulmasının ilişkileri iyileştireceğine inanmıyor.
17:28Şu anda Kuzey ve Güney Kore arasındaki diplomasi, çöp ve propaganda dolu balon atışmalarına indirgenmiş durumda.
17:35Mevcut durumun üzücü bir yansıması diyebiliriz.
17:38Birçok kişi gerilimin daha da tırmanarak Kore yarımadasındaki ilişkilerin tamamen kopmasından endişeleniyor.
17:45Kuzey Kore'nin tahmini nominal, gayrisafi yıllık hasılasının sadece 25 milyar dolar olduğunu biliyor muydunuz?
17:52Satın alma gücü paritesine göre düzeltildiğinde bu rakam yaklaşık 40 milyar dolara çıkıyor.
17:58Tabii verilerin güvenilmezliği ve ülkenin neredeyse değersiz olan para birimi nedeniyle bu rakamları tam belirlemek zor.
18:05Basitçe söylemek gerekirse Kuzey Kore'nin ekonomisi.
18:08Eminönü'nden bile küçük.
18:10Bu şaşırtıcı rakamlara rağmen gelirinin önemli bir kısmı orduya gidiyor.
18:14Bu da ülkenin içinde bulunduğu durumun ciddiyetini gösteriyor.
18:18Kuzey Kore'nin bugünkü ekonomik krizini anlamak için tarihe bakmak lazım.
18:22Kore Savaşı Temmuz 1953'te sona erdi ve yarımada ikiye bölündü.
18:27Kuzey Komünizmi, Güney Kapitalizmi benimsedi.
18:30Başlangıçta Kuzey Kore, Çin ve Sovyetler Birliği'nden aldığı önemli destekle umut verici bir başlangıç yaptı.
18:36Bu yardım Kuzey'in yeniden yapılanmasına ve hatta kısa bir süre Güney komşusunu geçmesine yardımcı oldu.
18:42Kuzey Kore, hükümetin tüm üretim ve yatırım kararlarını belirlediği komuta ekonomisi altında çalışıyordu.
18:48Savaş sonrası rejim, altyapıyı geliştirmek, tarımsal üretimi artırmak ve askeri kapasiteyi güçlendirmek amaçlı beş yıllık planları uygulamaya koydu.
18:5860'ların ortasına gelindiğinde durum değişmeye başladı.
19:01Kuzey Kore, dördüncü beş yıllık planına girerken iddialı hedeflerinin gerisinde kaldı.
19:07Sovyetler Birliği'nden gelen destek azalmaya başladı.
19:10Ve 1965'te Güney Kore ilk kez ekonomik büyümede Kuzey'i resmen geride bıraktı.
19:161970'lerin sonunda Kuzey Kore tam bir ekonomik krizin içindeydi.
19:20Bütçesinin yüzde 25'ine varan askeri harcamalarını sürdürebilmek için yoğun borçlanmaya rağmen temel altyapıya yatırım yapmamıştı.
19:291980'de Kuzey Kore borçlarını ödemeyerek ekonomisini daha da zora soktu.
19:34Sovyetler Birliği'nin 1991'de çökmesi Kuzey Kore için tam bir felaket oldu.
19:40En önemli müttefikini kaybetmesi ekonomik koşulların daha da sertleşmesine neden oldu.
19:44Yeni bütçe planları yoluyla modernizasyon çabaları, kaynak ve teknoloji eksikliği nedeniyle sekteye uğradı.
19:51İlginç bir şekilde 2009-2013 arası Kuzey Kore yasal belirsizliklerle dolu olsa da sınırlı özel teşebbüse adım attı.
19:592016'ya gelindiğinde bazı yerel işletmeler gelişerek ekonomiye anlamlı katkıda bulunuyordu.
20:05Ancak bu yarı özel işletmelerin bugün hala faaliyette olup olmadığı belirsiz.
20:09Kuzey Kore aşağı doğru giden bir kısır döngünün içinde.
20:13Ekonomisi küçülmeye devam ediyor ve uluslararası yaptırımlara yol açan askeri duruşu durumu daha da kötüleştiriyor.
20:201953'te Kuzey Kore ile aynı noktadan başlayan Güney Kore ise kuzeyden 60 kat büyük dinamik bir ekonomiye dönüştü.
20:28Peki Kuzey Kore nasıl para kazanıyor?
20:31Hepimiz izole bir ülke olduğunu biliyoruz.
20:33Bu yüzden ülkenin para kazanma yollarına bakalım.
20:36Kuzey Kore genel olarak suça yöneldi.
20:37Rejim 1980'ler ve 90'larda sigaradan uyuşturucuya.
20:42Hatta nesli tükenmekte olan hayvanların parçalarına kadar her şeyin kaçakçılığını yaptı.
20:47Ayrıca 100 dolarlık ABD banknotlarının sahtesini yaparak yılda yaklaşık 15 milyon dolar kazanan karlı bir operasyon yürütüyorlardı.
20:55ABD 2000'lerin başında bu işe el koyunca Kuzey Kore yaratıcı olmak zorunda kaldı.
21:00İşte burada hackerlar devreye girdi.
21:022014'te Kuzey Kore siber birimleri Sony Pictures'e hackleyerek manşetlere çıktı.
21:07Sony, Kim Jong-un'la dalga geçen komedi filmi The Interview'ı yayınlamış.
21:12Kuzey Kore'de Sony'nin bilgisayarlarını hackleyerek misilleme yapmıştı.
21:16Utanç verici e-postaları ve hatta yeni James Bond filminin senaryosunu sızdırdılar.
21:22Gel gelelim bu hack buzdağının sadece görünen kısmıydı.
21:25Kuzey Kore'nin asıl hedefi bankalardı.
21:272019'daki bir BM raporu.
21:29Kuzey Koreli hackerların dünya genelindeki bankalardan yaklaşık 2 milyar dolar çaldığını ortaya koydu.
21:35Gerçek rakam bugün muhtemelen çok daha yüksek.
21:38Filipinler, Bangladeş ve hatta Japonya gibi gelişmiş ülkelerdeki bankaları hedef aldılar.
21:43Peki Kuzey Kore bunu nasıl başarıyor?
21:46Genç yaşta eğitime başlıyorlar.
21:48Matematik ve kodlamada yetenekli çocukları seçiyorlar.
21:51Bu çocuklar olimpiyat sporcuları gibi eğitiliyor ve Pyongyang'daki en iyi üniversitelere gönderiliyor.
21:57Çoğu insan için bu.
21:58Nüfusun %1'inden azının internet erişimi olduğu bir ülkede.
22:02Yoksulluktan kurtulmanın tek yolu.
22:04Mezun olduktan sonra birim 180 gibi isimler taşıyan özel siber birimlere katılıyorlar.
22:10Görevleri yurt dışından para çalmak oluyor.
22:13Yaptıkları işlerin çoğu dikkat çekmiyor.
22:15Fidye yazılımlarıyla küçük bankaları hedef alıyorlar.
22:18Hatta 2016'da ABD Merkez Bankası'na karşı soygun gerçekleştirerek ve Swift adlı güvenilir bankacılık sistemini kullanarak 11 milyon dolar çaldılar.
22:282018'de Kuzey Koreli hackerlar Hong Kong'daki bir borsadan 10.800 bitcoin çaldı.
22:34Bu değer o zaman 94 milyon dolar kadardı.
22:37Şimdi yarım milyar doların üzerinde.
22:39Bu hiç kolay bir iş değil.
22:41Bu operasyonların çoğu izlerini kaybettirmek için VPN kullanan ve başka ülkelerden çalışan Kuzey Koreli hackerlar tarafından gerçekleştiriliyor.
22:50Güneydoğu Asya'da zaman geçirerek diğer ülkelerin sistemlerindeki zayıflıkları öğreniyorlar.
22:55Bu arada Kuzey Kore'nin Çin ve Rusya gibi müttefikleri yaptırımlara karşı tampon görevi görerek bankalarının hedef listesi dışında kalmasını sağlıyor.
23:04Özetle Kuzey Kore sert yasalar.
23:06Kapsamlı gözetim ve kapalı dijital devlet yapısıyla vatandaşları için kaçışı sistematik olarak neredeyse imkansız hale getirmiş.
23:14Hükümet istediği olmayınca öfke nöbeti geçiren çocuklar gibi.
23:18Dış yardım için pazarlık kozu olarak kullandığı askeri saldırganlığı artırma döngüsüne hapsolmuşa benziyor.
23:24Bu strateji başarısız olana kadar maalesef önemli bir değişiklik göremeyebiliriz.
23:30Tek yapabileceğimiz barışçıl çözümler ve Kuzey Kore halkı için daha parlak bir gelecek umut etmek.