Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00İNTRO
00:00Sevgili izleyiciler, Cumhuriyet ekranlarına hoş geldiniz.
00:15Ekonomi gündemiyle karşınızdayız.
00:17Dün Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Mayıs ayı enflasyon rakamları açıklandı ve
00:22Temmuz'da yaklaşıyor emeklinin asgari ücretlerinin gözü yapılacak zamlarda bunları değerlendireceğiz.
00:29Ekonomist, doçent, doktor Oğuz Demir konuğumuz.
00:32Oğuz Bey merhabalar, hoş geldiniz.
00:34Hoş bulduk, yayınlar dilerim.
00:36Teşekkür ediyorum.
00:37Şimdi öncelikle bir enflasyonla başlayalım istiyorum.
00:41Mayıs ayı enflasyon oranı TÜİK'in açıkladığına göre tüketici üzerinden aylık %1,53, yıllık %35,41 olarak açıklandı.
00:52Bu enflasyon verilerini bir ekonomist olarak ve mevcut politikalar içerisinde nasıl değerlendirmektesiniz?
01:01Valla açık söylemek gerekirse artık TÜİK'in verilerini değerlendirmeli miyiz çok emin olamıyorum.
01:06Tek bir gerekçeyle değerlendiriyoruz.
01:08İşte milyonlarca insanın, emeklinin, memurun hayatını etki eden verileri Türkiye İstatistik Kurumu açıklıyor.
01:13O yüzden değerlendiriyoruz.
01:15Yoksa onun dışında yani hepimizin gündelik yaşamında pahalılığı hissetmeye devam ettiği, fiyat artışlarının yaşanmaya devam ettiği,
01:25İstanbul Ticaret Odası'nın %2,5'ün üstünde, Türk İş'in gıda enflasyonu %4'ün üstünde,
01:31işte İPA'nın İstanbul Planlama Ajansı'nın yaşam maliyetini %2'ye yakın bulduğu bir ortamda %1,53'lük bir enflasyonu nasıl değerlendirmeliyiz sorusunun yanıtı bende pek yok.
01:43Erdem Bey yani çünkü şöyle de bir şeffaf olmayan durum var biliyorsunuz.
01:48Yayınlanan veriler, fiyat verileri vesaire vardı.
01:512021 yılına kadar TÜİK bunları yayınlıyordu.
01:54Onu da kesti 2021 yılından bu yana.
01:57Dolayısıyla verdikleri analizin ya da işte ortaya çıkarttıkları sonucun hangi veriye dayanarak çıktığını göremediğimiz için
02:04sadece gerçeklerle ve benzeri araştırmalarla olan uyumsuzluğu üzerinden bir değerlendirme yapmaya çalışıyoruz.
02:12Onun dışında %1,5 enflasyon gerçekten Türkiye için Mayıs ayında yaşandı mı, kime sorsanız yaşanmadı.
02:20Dediğim gibi İTO da yaşanmadı diyor, İPA da yaşanmadı diyor, TÜİK işte yaşanmadı diyor, ENAK da yaşanmadı diyor.
02:27Böyle bir ortamda TÜİK'in %1,5 bulmuş olması bana iki tane soruyu aklıma getiriyor.
02:35Birincisi özellikle 19 Mart sonrası Türkiye'de kırılmış bir piyasa yapısı var, finansal piyasalar yapısı.
02:4419 Mart öncesinde bir faiz indirimi beklentisi olduğu için biraz daha umutluyduk.
02:49Ama 19 Mart'ta beraber bu faiz indirimi beklentisi uzunca bir süre rafa kalkmıştı.
02:53Yani faizin yüksek olduğu bir dönemde, işte işsizliğin, durgunluğun arttığı bir dönemde, faiz indirimi gelir mi?
03:04İşte ertelendiği için, Merkez Bankası bu koşulların oluşmadığını düşündüğü için bırakın indirmeyi faiz arttırdı biliyorsunuz son toplantıda.
03:11Ama bir yandan da piyasa boğulmuş durumda ve iktidar bununla ilgili ciddi sıkıntı yaşıyor.
03:16E faizi indirebilmen için enflasyonun düştüğünü göstermeniz lazım.
03:21TÜİK sanki bu faiz indirimini, özellikle Haziran'ın 19'unda yapılacak olan Merkez Bankası'nın para politikası kurulu toplantısının öncesinde bir ortam hazırlamış gibi gözüküyor.
03:31Maalesef bunu söyleyebiliyorum.
03:33Yani başka bir elimde veri yok.
03:34İkincisi ise şu, tabii bir bütçe disiplini uygulaması olduğu söyleniyor ama biz bunun çok da böyle
03:40sahaya yansıdığını, bütçe verilerine yansıdığını görmüyoruz.
03:44Burada önemli kalemlerden biri emeklilere yapılan ödemeler, sosyal güvenlik harcamaları ve memur ve memur emeklilerine yapılan bütçeden maaş ödemeleri.
03:53Yani biz her Aralık ayına doğru yaklaşırken bir enflasyonda TÜİK eliyle, tırnak içerisinde söylüyorum, bir zayıflama görüyorduk.
03:59Benzer bir şey bu sene Haziran ayında da, Mayıs Haziran'da da yapar oldular.
04:03Yani bu düşüşün bir nedeni fiyatların düşmesi değil, fiyatların düşmesine olan iktidarın ihtiyacı.
04:12Öyle geliyor bana yani.
04:13Ben gerçekten burada rasyonel bir şey yapmak isterim, analiz yapmak isterim ama ortada bir rasyonel analiz yapabileceğimiz veri yok.
04:23O verinin sonucu rasyonel gelmiyor, görünmüyor.
04:26O zaman siyasi bir analiz yapıyorsunuz.
04:28Bir faiz indirimi için sanki Merkez Bankası'na alan açıyor.
04:32İki, bütçe disiplinini tutturabilmesi için Mehmet Şimşek'in maaş zamlarının düşük kalması adına bir başka hamle yapmış oluyor gibi gözüktü bana.
04:42Şimdi somut bir rasyonel bir veri yok ancak sanırım elimizde somut rasyonel bir cümle var.
04:49O da Mehmet Şimşek'ten bahsettik, Hazine ve Maliye Bakanı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.
04:55Şunu söyledi, devam eden dezenflasyonla birlikte yatırım ortamı iyileşecek, üretkenlik artacak, sürdürülebilir yüksek büyümeyle refah artışı sağlanacaktır dedi Hazine ve Maliye Bakanı.
05:09Peki bir ekonomist olarak bu cümlelere sizin inancınız var mı?
05:13Gerçekten Türkiye'de refah artışı sağlanabilir mi?
05:17Benim inancımın olmasından öte toplumun inancının olması lazım.
05:21Yani toplum inanacak ki bu sözlere ona göre hareket etsin ve o beklentilerde ülke ekonomisinde arzu ettiğimiz seviyelerin ortaya çıkmasına katkısı olsun.
05:31Ama toplumda bunun bir inandırıcılığının olmadığını gözlemleyebiliyor.
05:35Yani iktidarlık ve fiyatlama davranışlarında hala iktidarın ve merkez bankasının beklediğimiz otobüsünde bir mesafe kaydedilemiyor.
05:45İktidarın beklediğimiz otobüsünde fiyatlama davranışlarındaki bozukluk devam ediyor.
05:49Öte taraftan vatandaş geleceğe dair tüketici güven endeksinde çok böyle ilişkisi düştü süreçler yaşansa da vatandaşın geleceğe dair beklentileri çok olumlu değil.
05:59Hal böyle olunca da Mehmet Üçey'in beklentiler tarafından arzu ettiği iyileşmenin geciktiğini ya da gerçekleşmediğini söyleyebiliriz.
06:06Şimdi bir de Temmuz ayı geliyor.
06:11Yani emeklinin, asgari ücretlinin, düşük gelirlinin gözü Temmuz ayında işte asgari ücrete bir ara zam yapılacak mı?
06:19Emekli maaşlarına ne kadar zam gelecek?
06:21Şu anki ekonomik tabloya baktığınızda bu son açıklanan verilerle birlikte ne kadarlık bir zam bekliyor sizce?
06:28Yani bir öngörü paylaşmanızı istesem.
06:30Yani daha elimizde somut veri olan taraf memur, memur emeklisi ve emekliler.
06:37Yaklaşık işte %15 civarı, 15-16 civarı bir zam yapılacakmış gibi gözüküyor.
06:43Bunu yani ilk 5 ay enflasyon üzerine bir de Haziran gelecek.
06:47Dolayısıyla 3 aşağı 5 yukarı tahmin edebiliyoruz.
06:49Ancak yeterli mi derseniz ya da gerçekten enflasyon bu mu derseniz
06:5314.560 lira maaş alan birinin hayatında 2.000 lira bile, 1.000 lira bile çok önemlidir.
07:00Ama kaybetti zaten, kaybettiğini geri almış olmuyor.
07:04Sadece birazcık işte çok kaybettim biraz az kaybede geliyor.
07:09Asgari ücretli için durum daha vahim.
07:11Yani asgari ücrette böyle bir yasal zorunluluk yok biliyorsunuz ara dönem zam yapılması.
07:16İktidarı daha da ötesi Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı ikna etmeye çalışan bir işçi grubu var, emekçi grubu var.
07:23Ama hem patronlar tarafı hem de baktığınızda Mehmet Şimşek tarafı buna çok da sıcak bakmıyor.
07:31Evet koşullar çok zor.
07:32Muhalefet bir taraftan, sendikalar bir taraftan bu %30'a yakın bir zam ya da işte bir düzeltme olması için bir çaba sarf ediyor ama
07:41yani ben Mehmet Şimşek buna geçit vereceği kanaatinde değilim Erdem Bey.
07:45Belki bir %5'lik, %10'luk hani tamam ya işte zam istediler biz de yapmış olduk demek için yapabilirler.
07:50Ki bunu da çok muhtemel görmüyorum çünkü masa kurulduğunda tartışılacak rakamlarla %5-10 hiçbir şekilde tatmin edici bir şey vermez.
07:59O masayı kurmamak iktidar açısından daha anlamlı gelir.
08:02O yüzden de ben yani üzgünüm bunu söylerken ama işçinin bir ara zam, asgari ücret ara zamının mucizelere bağlı olduğunu düşünüyorum.
08:12Peki şu anki durumu bir baktığımızda şöyle işte pazara markete baktığımızda ne kadar zam almalı?
08:19Emekli de, asgari ücretli de şu anda ne kadarlık bir ücrete emeklerini harcıyor, vakitlerini harcıyor olmalılar?
08:28Ya Erdem Bey tabii bunu yapabilmek çok kolay değil ama özellikle emekli ve işte emekliler açısından şunun yapılması söz konusu olabilir.
08:38Sonuçta bu ülkede bir asgari geçim standardı var.
08:40Bu asgari geçim standardını işte açlık sınırı var, yoksulluk sınırı var, belirli bir çizgiye oturtup şunu söylemek mümkün olabilir.
08:50Yani 4 kişilik bir ailenin bugün eğer yoksulluk sınırı 80 bin liraysa, 2 kişi için bunu 40 bin lira olarak görebiliriz değil mi kabaca?
08:59Yani 40 bin lira açlık sınırı bu arada, özür dilerim 40 bin lira yoksulluk sınırı 2 kişi için doğru söyledim.
09:04Yani en azından özellikle işte o hanede 2 tane emekli varsa en azından bir 40 bin liranın üzerine çıkabilecek bir minimum maaş seviyesinin belirlenmesinde yarar vardır.
09:15Hani ben % şu olmalıdır, % bu olmalıdır artık gelirde bıraktığımızı, insani yaşam koşullarını baz alan ve o insani yaşam koşullarına göre bir gelir seviyesi emeklilere taahhüt etmemiz gerektiğine inanan bir iktisatçıyım.
09:32O yüzden hani %30 da olsa olur, 40 da olsa olur, 50 de olsa olur, bu değil artık yani geldiğimiz yer.
09:38Farklı gelir gruplarına sıkışmış emeklilerimiz, farklı gelir gruplarına sıkışmış çalışanlarımız var bizim.
09:44Burada minimumu belirlerken, en düşüğü belirlerken dayanacağımız yerin asgari bir yaşam standartı olması gerektiği konusunda artık hemfikiriz.
09:53Ve bu asgari yaşam standartlarıyla en düşük emekli maaş ya da onun biraz üstünde kazananlar, en düşük asgari ücretli ve onun biraz üstünde kazananlar arasındaki fark bir hayli açılmış durumda.
10:04Bir gözden geçirmenin acilen yapılması ve bu ülkenin kaynaklarının bu ülkenin yurttaşlarıyla paylaşılmasını sağlayabilecek bir mekanizmanın kurulması gerekli düşünüyorum.
10:14Peki Sayın Demir çok teşekkür ediyorum. Emeklinin, asgari ücretlinin aslında hepimizin birinci önceliği, ekonomi, hepimizin gözü kulağı ekonomide atılacak adımlarda.
10:24Siz de bugün bizi kırmadınız, programa katıldınız, ağzınıza sağlık iyi ki katıldınız.
10:29Ben teşekkür ederim, iyi yayınlar dilerim.
10:32Evet sevgili izleyiciler, ekonomist, doçent, doktor Oğuz Demir konuğumuzdu.
10:36Hem TÜİK'in açıkladığı Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı enflasyon verilerine baktık.
10:42Hem de Temmuz ayı için bir çıkarım yapmaya çalıştık.
10:45Emekliyi, asgari ücretliyi nasıl zam bekliyor, ne kadarlık zam bekliyor ya da belki asgari ücretliyi zam bekliyor mu?
10:52Biz ekonomi gündemini takip etmeye sizlere aktarmaya devam edeceğiz.
10:56Ancak bu programı artık burada noktalıyoruz.
10:58Başka bir programda yeniden görüşmek üzere efendim.