- 03.06.2025
Siyasi kimliği çok tartışıldı ama şiirleri Türk edebiyatının en güzel örneklerindendi. Memleketine hasret öldü. Nazım Hikmet Ran'sız 62 yıl geçti.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Memleketim, memleketim, ne kasketim kaldı senin ora işi, ne yollarını taşımış ayakkabım, son mintanın da sırtımda paralandı çoktan, şile bezindendi.
00:17Sen şimdi yalnız saçımın akında, infarktında yüreğimin, alnımın çizgilerindesin memleketim.
00:30Memleketim, memleketim.
00:39Ömrünün yarısı parmaklıklar ardında, diğer yarısı sürgünde geçti.
00:44Siyasi kimliği çok tartışıldı.
00:46Ama şairliğine diyecek yoktu.
00:49Memleketine hasret kaldı Nazım Hikmetran.
00:51Acısından, sevdasından beslendi şiirleri.
00:54Sesi dünyada yankı buldu.
00:56Hem tek bir insana, hem milyonlara seslenen şiirler yazdı.
01:00Salkın söğütler yıkıyordu suda saçlarını, yanan yalın kılıçları çarparak söğütlere, koşuyordu kızıl atlılar güneşin battığı yere.
01:14Hep tutkuyla, incelikli, adeta görsel bir ziyafet hazırlarcasına seçti kelimelerini.
01:27Şiirlerini okurken veya dinlerken ruhumuzda estirdiği rüzgar, sade insanları bir kahramanlık boyutuna taşıdı.
01:34Hikmet Bey ve Celile Hanım'ın tek oğluydu Nazım Hikmet.
01:38Masmavi gözlerini 1902 yılı Ocak ayının ilk yarısında Selanik'te dünyaya açtı.
01:44Memur bir baba, sanatçı bir annenin göz bebeğiydi Nazım.
01:48Sanatçı ruhu ailesinden geliyordu.
01:50Mevlevi şairi olan büyük babası Nazım Paşa'nın şiirli toplantılarında büyüdü.
01:55Dedesinin ve onun arkadaşlarının tasavvuf ve edebiyata ilişkin konuşmalarını can kulağıyla dinledi.
02:01Henüz 11 yaşındayken ilk şiiri Feryadı Vatanı yazdı.
02:09Küçük yaşta Bahriye Nazırı Cemal Paşa tarafından fark edildi.
02:13Şiirden etkilenen Cemal Paşa, Nazım'a Bahriye'li olmasını teklif etti.
02:17Bir yandan eğitimine başladı, diğer yandan sarı yapraklı defterine çizdiği portrelerle yazdığı şiirlerine devam etti.
02:25Yazdığı şiirlerden biri Çanakkale Savaşı'nda şehit düşen dayısına, diğeri ise kız kardeşinin kedisineydi.
02:32O dönem ders aldığı Yahya Kemal, sen bu uyuz kediyi bile bu kadar övüyorsan şair olacaksın diye takılırdı kendisine.
02:39Dediği gibi de oldu.
02:411918'de Yeni Mecmua dergisinde Mehmet Nazım imzasıyla ilk şiiri yayınlandı.
02:46İlk kez o an seslendi tanımadığı insanlara.
02:481920'de Bahriye Mektebi'ni başarıyla tamamlayan Nazım, stajyer subay oldu.
03:14Ama geçirdiği zatüre peşini bırakmadı.
03:17Sağlığı elverişte olmadığı için orduyu bıraktı, sağlık kurulu raporuyla çürüye ayrıldı.
03:22Şiir yazmaya devam etti.
03:23Alemdar gazetesinin düzenlediği yarışmada birinciliği göğüsledi.
03:27İtilaf devletlerinin İstanbul'u işgali Nazım'ın hayatının dönüm noktalarından biri oldu.
03:32Nazım'ın kalemi vatan sevgisini anlatıyordu.
03:34Sen şimdi yalnız saçımın akında, infartımda yüreğimin, alnımın çizgilerindesin memleketim, memleketim, memleketim.
03:46Yerinde duramayan yeni yetme genç, milli mücadeleye katılmak için birkaç arkadaşıyla Anadolu'ya gitti.
03:52Sağlığı nedeniyle cepheye gidemeyince Ankara hükümetinin görevlendirmesiyle Bolu'da öğretmenlik yaptı.
03:58İnsanları milli mücadeleye çağıran şiirler yazdı.
04:00Yazdığı şiirler öyle büyük bir etki yarattı ki Mustafa Kemal Atatürk'le tanıştırıldı.
04:06Bir ucu bir kuyuda kaybolan rüzgarlı bir şosede bana doğru yaklaşıyor kavuşma saatimiz yalmayak.
04:16Yüzü saçlarıyla örtülü kavuşma saatimizin bir de ağır yürüyor ki deli olmak işten değil.
04:23Bana doğru yaklaşıyor kavuşma saatimiz yalmayak.
04:26Sonraları daha sol bir çizgiye kaydı edebiyatı.
04:31Moskova'ya gidip Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi'nde ders almaya başladı.
04:35Nazım burada Rus fütüristlerden etkilendi.
04:38Yazdığı şiirler Yeni Hayat ve Aydınlık dergilerinde yayınlandı.
04:421924'te yurda döndüğünde Aydınlık dergisinde çalışırken Şeyh Zahid isyanı başladı.
04:47Takrir-i süküm kanunuyla birçok gazete ve dergide kapatıldı.
04:51O da çalıştığı dergi yüzünden cezaevine yollanan yazarlardan biri oldu.
04:5515 yıl hapsinin istendiğini öğrenen Nazım Hikmet yurt dışına çıktı.
04:591928'de çıkarılan afla birlikte yurda bir kez daha döndü.
05:03Aynı yıl Bakü'de ilk şiir kitabı Güneş İçenlerin Türküsü yayımlandı.
05:10Türkiye'ye döndüğünde yazdığı yazılar ve şiirler yasaklandı.
05:14Defalarca yargı önüne çıktı.
05:16Sayısız kere kısa süreli hapis cezaları aldı.
05:19İdamı bile istendi.
05:20Şiirleri ders kitaplarına girse, oyunları devlet tiyatrolarında oynansa dahi o,
05:25kovuşturmalardan kurtulamadı.
05:27Kitleleri etkileyen şiirleri bazılarını korkuttu.
05:30Büyük insanlık gemide güverete yolcusu.
05:38Trende üçüncü mevki, şosede yayan büyük insanlık.
05:43Büyük insanlık sekizinde işe gider, yirmisinde evlenir, kırkında ölür büyük insanlık.
05:50Bu dönemde ilki Sovyetler Birliği'nde görevli bir Türk ailesinin kızı olan Nusret Hanım,
05:58ikincisi Rus doktor Lena ile olmak üzere iki evlilik yaptı.
06:02İstanbul'a döndüğünde ise büyük aşkı Piraye Altınoğlu ile evlendi.
06:06İki çocuğu vardı Piraye'nin.
06:07Geçimlerini sağlamak için gece gündüz çalıştığı lazım.
06:11Mavi gözlü bir devdi.
06:13Minnacık bir kadın sevdi.
06:16Kadının hayali minnacık bir evdi.
06:20Bahçesinde Ebruli, Hanım Elaçan Bey.
06:24O yıllarda kitapları da peş peşe yayımlanıyordu.
06:27Ben yanmasam, sen yanmasan, biz yanmazsak nasıl çıkar karanlıklar, aydınlar?
06:43Nazım Hikmet 1938 yılında orduyu ve donanmayı isyana teşvik iddiasıyla çıktı hakim karşısına.
06:50Toplam 28 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırıldı.
06:53İstanbul, Ankara, Çankırı ve Bursa'daki cezaevlerinde hapis yattı.
06:58En güzel şiirlerini hapishanede gökyüzüne hasretken yazdı.
07:03İster memleket veya sevgili aşkı, ister uzaklaştığı akrep veya serçi gibi çözemediği insanlar
07:11ya da evrensel hedefleri etrafında yazdığı şiirlerde her şeye karşın unutmama, vazgeçmeme ve özlem vardı.
07:20Örnek aldığı Mustafa Kemal Atatürk'e mektup yazdı.
07:23Türk ordusunu isyana teşvik ettiğim iddiasıyla hapis cezası giydim.
07:27Türk inkılabına ve senin adına an içerim ki suçsuzum.
07:30Askeri isyana teşvik etmedim.
07:32Senin eserine ve sana aziz olan Türk dilinin inanmış bir şairiyim diyordu.
07:37Ama Mustafa Kemal bu mektubu göremeden yaşamını yitirdi.
07:40Dünyada başta Aragon, Pablo Neruda ve Brett,
07:44yurttaysa Orhan Veli, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat gibi yüzlerce kişi destekledi onu.
07:49Nazım'ın affı için imza kampanyaları başlatıldı.
07:53Tarih 8 Nisan 1950'yi gösterdiğinde yeniden özgürlüğüne kavuşabilmek için
08:00canımı pul yerine kullanıyorum diyerek açlık grevine başladı.
08:04Bu Türkiye tarihinin ilk açlık greviydi.
08:07Bugün pazar, bugün beni ilk defa güneşe çıkardılar.
08:13Ve ben ömrümde ilk defa gökyüzünün bu kadar benden uzak,
08:18bu kadar mavi, bu kadar geniş olduğuna şaşarak, kımıldamadan durdum.
08:24Sonra saygıyla toprağa oturdum.
08:27dayadım sırtımı duvara.
08:31Bu anda ne düşmek dalgalara, ne baş aşağı, ne baş yukarı.
08:37Bu anda ne kavga, ne hürriyet, ne karım.
08:41Sade toprak, güneş ve ben.
08:47Bu anda yeter bana bu kadar.
08:50Bahtiyar.
08:50Nazım bu eylemine başladıktan kısa bir süre sonra Türkiye seçime gitti.
08:5614 Mayıs 1950'deki seçimi Demokrat Parti kazandı.
09:00Hükümetin kurulması gecikince muhatap bulamayan Nazım Hikmet, ölüm orucuna ara verdi.
09:05Temmuz ayında kabul edilen genel af yasasıyla Nazım, 13 yıl sonra tahliye edildi.
09:1048 yaşındayken askerliğe çağrıldı.
09:12Nazım, çareyi Sovyetler Birliği'ne gitmekte buldu.
09:15Ardında o zamanki karısı münevveri ve 3 aylık bebeği Mehmet'e bıraktı.
09:20Karşı yalı memleket.
09:24Sesleniyorum Varnadan, işitiyor musun Mehmet, Mehmet?
09:29Karadeniz akıyor durmadan, deli hasret, deli hasret.
09:34Oğlum sana sesleniyorum, işitiyor musun Mehmet, Mehmet?
09:4125 Temmuz 1951'de ise Bakanlar Kurulu kararıyla Türk vatandaşlığından çıkarıldı.
09:47Nazım, dünyaya tanıttı kendisini.
09:49Şiirleri 50'den fazla dile çevrildi.
09:5220. yüzyılın en önemli şairlerinden biri olarak gösterildi.
09:56Ünlü Shostakovich'e, Şarlon'un yaratıcısı Charlie Chaplin'e ve Fransız parlamentosu başkanı Edward Eriot'a uluslararası barış ödülünü veren jürinin başkanlığını yaptı.
10:05İster hasretini çektiği vatanın bir zeytin ağacı gölgesi, ister büyük aşklarından piraye, ister yolunda yürüdüğü sosyalizm, belki dünyanın düzeni kolay değişmeyecekti.
10:17Ama Nazım hep kalbine ve hissettiği kıvılcımlara inandı, o yolları seçti.
10:23Dört evlilik sığdırdı ömrüne.
10:29Onlarca kadın girdi hayatına.
10:30Öyle ki onlara yazdığı şiirlerle romantik devrimci diye anıldı edebiyat dünyasında.
10:35Sen eşirliğim ve hürriyetimsin, çıplak bir yaz gecesi gibi yanan ettimsin, sen memleketimsin, sen ela gözlerinde yeşil hareler, sen büyük, güzel ve muzaffer ve ulaşıldıkça ulaşılmaz olan hasretimsin.
11:03Cezaevi yıllarından yadigar kalan kalp hastalığı peşini bırakmadı.
11:07Yorgun, yaralı ve memleket hasretiyle dolu olan yüreği 3 Haziran 1963'te durdu.
11:15Naaşı Anadolu'daki bir küy mezarlığına değil, Yazarlar Birliği'nin düzenlediği bir törenle Novo Deviçi mezarlığına defnedildi.
11:22Yakın dostu, ressam Abidin Dino, siyah bir granit üzerine şairin meşhur şiirlerinden biri olan rüzgara karşı yürüyen adam figürünü kazıdı.
11:361938'de hapse girmesiyle yasaklanan şiirleri, Türkiye'de ölümünden 2 yıl sonra basıldı, Türk okuyucusuyla buluştu.
11:46Şiirleri Cem Karaca, Fuat Saka, Ezgi'nin Günlüğü, Fikret Kızılok, Zülfü Livaneli gibi sanatçılar tarafından bestelendi.
11:53Ben bir ceviz ağacıyım, gülhane parkında, ben bir ceviz ağacıyım, gülhane parkında, ne sen bunun farkındasın, ne de polis farkında.
12:041951 yılında Türk vatandaşlığından çıkarılan Nazım Hikmetran, tam 58 yıl sonra 10 Ocak 2009'da vatandaşlığa iade edildi.
12:15Nazım bugün yaşasaydı ne yapardı, nasıl düşünürdü?
12:19Her türlü bağımsızlık karşıtı, ülkemizin mutluluğuna karşı olan her şeye karşı çıkardı.
12:27O memleketine kavuşamasa da şiirleri memleketinde kitlelerin duygularına, mutluluklarına, hüznüne tercüman oluyor.
12:35Bütün yolculuk boyunca hasret ayrılmadı benden.
12:40Gölgem gibi demiyorum.
12:42Çünkü hasret yanımdaydı, zifiri kalanlıkta da.
12:46Ellerim ayaklarım gibi de değil.
12:49Uykudayken itirirsin elini, ayağını.
12:52Ben hasretliyim, uykuda da itirmiyor muyum?
12:55Dört nala gelip uzak Asya'dan, Akdeniz'e bir kısrak başı gibi uzanan bu memleket bizim.
13:04Bilekler kan içinde, dişler kenetli, ayaklar çıplak ve ipek bir halıya benzeyen toprak.
13:11Bu cehennem, bu cennet bizim.
13:14Kapansın el kapıları, bir daha açılmasın.
13:16Yok edin insanın insana kulluğunu.
13:19Bu davet bizim.
13:21Yaşamak, bir ağaç gibi tek ve hür ve bir orman gibi kardeşçesine bu hasret bizim.
13:29Yapraklarım gözlerimdir, şaşarak bakarım.
13:34Yüz bin gözle seyrederim seni, ustam bulu.
13:39Yüz bin yürek gibi çarpar, çarpar yapraklarım.
13:44Ben bir ceviz ağacıyım, gülhane farkında.
13:47Ne sen bunun farkındasın, ne polis farkında.
Önerilen
0:31
|
Sıradaki
1:58
1:09
3:45
5:10
10:00
12:27
8:00
9:22
7:58