Dün öğle saatlerinde Bingöl'de olan 4,4 ve 3,6'lık depremlerin ardından akşam saatlerinde Antalya Körfezi'nde de 4,0 büyüklüğünde bir deprem oldu. Haliyle akıllarda hemen "Bu depremler öncü mü?" sorusu yankılanmaya başladı. Deprem uzmanı Profesör Doktor Tuncay Taymaz değerlendirdi.
00:00Burada levha sınırlarımız yok ama bu genelde bizim güneyde Arabistan levhası dediğimiz Doğu Anadolu fayı zonu boyunca hareket eden fayın batıya doğru hareketi Kuzey Anadolu fayıyla birlikte oluşturdu küçük faylar.
00:13Dolayısıyla Karlova'dan itibaren bu Bingöl Kığı depremleri bilinen bir fay ama ana hareket Arabistan levhası burada.
00:20Güneyde ise Kıbrıs'ın güneyinden itibaren Afrika levhasının hareketiyle oluşan üst tabakada, litosferde bizim Anadolu dediğimiz levha üzerinde oluşan küçük depremler.
00:29Yani çok korkulacak depremler değil ama buradaki tektonik hareketliliği gösteren standart levha tektoniğinin bir davranışını izliyoruz.
00:38Şimdi Bingöl deyince biraz endişeleniyoruz değil mi hocam?
00:40Evet.
00:41Çünkü burada tam da nerede hocam? Hangi buradaki beklenilen o büyük fay hattı?
00:45Tamam.
00:45Bingöl 4,4,3,4,6,3,6 bunlar peş peşe yaşadınca acaba o büyük depremler mi sorusu hepimizin aklına geliyor.
00:55Evet şöyle yapalım. Bir sonraki görselimizi alacak olursak basit bir tektonik harita bir ne olur?
01:01Şuraya bakalım. Siz soruyu sorduğum için Bingöl bu haritada hemen hemen ortalarda bir yerde.
01:06Burada K harfiyle gösterdiğimiz bizim Karlova dediğimiz büyük bir faiz donumuzun başlangıçı.
01:10Üçleklem noktası boydan boya İskenderun Körfezi. Bu bizim Doğu Anadolu faiz donumuz.
01:15Bu faiz üzerinde oluşuyor büyük depremler. En sonunda zaten 6 Şubat 2023 depreminde Karamanmaraş'ta yaşadık.
01:22Kaç biriktiriyor hocam? En büyük dediğimiz kaç biriktiriyor?
01:24Burada şimdi kırılmayan bölgelerimiz var. Yani buradaki levha hareketlerini büyük oklarla görüyoruz.
01:30Burada da tarihsel depremler oluyor. Bingöl'ü sorduğunuz için 22 Mayıs 1971'den beri büyük bir deprem olmadı burada.
01:3617.4'e kadar ulaşan bir depremde 7.2'lik.
01:39Burada sismik boşluklarımız var. 2003'te küçük bir deprem var. Tekrar Erzincan'a kadar uzanan bölge üzerinde boşluklarımız var.
01:46Buradaki her fay parçasını, kırıntısını, segment dediğimiz kırıntıları tek tek konuşabiliriz.
01:52Bunlar zaten bir irili ufaklı depremleri oluşturuyor. Her fayın bir boyu var. O boyutuna uygun üretebileceği deprem ölçeğimiz var.
02:00Derinliğimiz belli. Büyüklüğünü ölçebiliyoruz. Ve eğer deprem varsa bir aktif kırık vardır.
02:05Kırık varsa deprem üretiyordur. Üretmiyorsa bile bugün izlemiyorsa bile ileride aynı yerde bir deprem üretecek.
02:11Ya da üretme potansiyeli var anlamına geliyor. Dolayısıyla bizim Bingöl üzerinde ya da bu Karlova üçgeninde Tunceli'ye doğru oluşan bölgedeki deprem hareketleri bu şekilde.
02:22Yani burada soracağınız özel sorular olursa tartışabiliriz.
02:24Hocam şunu merak ediyorum. 1971'de en son 7, kaç oldu?
02:297.2 diyelim. 7'in üzerinde büyük bir deprem.
02:31Kaç yıl da bir tekrarlanmış bu bölgede?
02:33Buradaki tekrarlanma aralıkları fayın boyuna göre değişik ama kırılmayan boylar var.
02:37İstanbul'da mesela 200 yılda bir şey gerçekleşmiş. Buradaki mesela ortalama...
02:43Her fayın uzunluğuna göre farklı. Orada biz 2000 yıllık bir kataloğu değerlendirerek onları söyledik.
02:49%60 olasılıkla vs. Burada da tarihsel depremler var. Bir sonraki de göreceğiz ama bu makaleler benim 90'lı yıllarda yaptığım çalışmada
02:56ve özellikle 24 Ocak 2020'deki Doğanyol-Malatya depremiyle alakalıydı sarı depremiyle beyaz yıldızlarla işaretlediğimiz faylar.
03:08Bunların sıkıştırdığı bölgelerde bir sonraki...
03:10Hocam korkmalı mıyız?
03:11Evet tabii ki. Bir sonrakine gidelim o zaman.
03:13Ün gölde büyük bir deprem bekliyorsunuz.
03:15Evet bekliyoruz.
03:16Ve bu 4,3'den korkmalı mıyız?
03:17Hayır. Ama onlar küçük kırıntılar.
03:20Küçük fayda aynı fayda üzerinde değil.
03:21Ama o küçük kırıntılar büyüğü mesela tetikler mi?
03:23Tetikleyebilir. Şimdi siz tarihsel depremi sorduğunuz için 22 Mayıs 71'de 85'te vs. var.
03:294,4 yaşandı. Bu Bingöl'deki o büyük depremi tetikleyebilir.
03:37Hayır. O kadar tetikleyecek ölçüde değil. Bizim coğrafyamızda 5,5'dan büyük depremler tehlike yaratıyor.
03:445'lik depremler, 5,5 hatta 6'ya varan depremler bir sonrakini tetikleyemiyor.
03:48Dolayısıyla 4'lük, 5...
03:49İstanbul için de aynı şey değil mi?
03:50Aynen.
03:51Peki o geçen gün yaşadığımız...
03:5220 Nisan...
03:5320 Nisan geçti mi?
03:55Geçti. 21 Mayıs itibariyle bir aylık dönemini tamamladı.
03:59Bir ay mı?
03:59690-700 tane deprem üretti.
04:02590 tanesini tekrar analizini yaptık.
04:06Çözümlerini ürettik.
04:07Şu anda uluslararası bir makale yazıyoruz bu konuda.
04:09Dolayısıyla 4'lük, 5'lik depremlerden pek tabii yakınsanız faya yakın.
04:13Sallanabilirsiniz binanıza göre, yumuşak zemine göre hissedebilirsiniz.
04:18Ama bunlar büyük bir depremi tetikleyecek potansiyele sahip depremler.
