Aired (June 1, 2025): Samahan si Doc Nielsen Donato sa Bayawan Nature Reserve sa Negros Oriental upang mas kilalanin ang Big 5 ng Negros— ang Visayan tarictic hornbill, Negros bleeding-heart dove, Visayan spotted deer, rufous headed hornbill, at Visayan warty pig! Panoorin ang video.
Born to be Wild’ is GMA Network’s groundbreaking environmental and wildlife show hosted by resident veterinarians Doc Nielsen Donato and Doc Ferds Recio. #BornToBeWild #GMAPublicAffairs #GMANetwork
Watch it every Sunday, 9 AM on GMA Network. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes.
01:06Ang Bayawan Nature Reserve sa Negros Oriental, isang semi-forested area.
01:12Dito inaaral at sinusubok ang paramihin ng Grupong Talara Foundation, isang non-government organization na nangangalaga sa mga wild animals sa Visayas.
01:23Lalo na ang mga critically endangered na hayop, kabilang na ang Negros Big Five.
01:30Ito yung pinaka-sangtuary ngayon ng mga endangered species natin dito sa Negros.
01:39And i-introduce ko sa inyo yung mga champions natin ng mga Negros Wildlife Endemic.
01:462010 nang simulan ng Grupo Nina Justin na pag-aralan ang Negros Big Five.
01:52Kung di kukumpara sa kilala natin at sura ng baboy, ang Visayan Wartipid ay may maitmin na balinggo.
02:02Mayroon ding warts o umbrok sa muka ang lalaking Wartipid.
02:06Pero tila sineswerte ang grupo ng Talara Foundation dahil nakunan nila ang isang pamilya ng Visayan Wartipid.
02:20Para maparami ang mga baboy at iba panghayop, tinututukan nina Justin ang pangangalaga sa mismong tahanan ng Negros Big Five.
02:29What we did when we came over, when we took over the place is, we replanted certain areas para maging better habitat for the animals in the future.
02:40Ang malawak na observation laboratory, nina Justin may lawak na 300 hectare.
02:47So I see there are also mga enclosures pa rin. Ito yung mga pamisok.
02:52Yes.
02:53Yes.
02:54That's the good thing about dito sa reserve.
02:56Yung animals namin, despite being inductivity for so long, nag-revert back into your basic instincts.
03:06So hindi sila lumalapit sa tao.
03:09Bilang isang veterinaryo, mahalaga sa akin na makita ang mga dalmbuhalang kayot na ito.
03:16Dahil bukod sa pagiging mailap, kakaunti na rin ang kanilang bilang.
03:23Ang dalawang Visayan Spotting Pier, tila nag-aagawan sa kanang teri.
03:35Sinusuwag ang sungay sa isa't isa.
03:39Matira ang matibay.
03:41Samantala, ang Visayan Tarik di Cornbeal na ito, caught on camp sa pagkain ng prutas.
03:56Pero mas mapapalingon ka sa ganda ng guhit nito sa tuka.
04:10Habang ang Rufus Headed Hornbeal tila sumisilip sa kamera.
04:15Sa ganda ng mga hayop na ito, madalas itong nabibiglima para ibenta.
04:27Sa lupa naman, naaktohang naghahabulan ang ground-dwelling birds na Negros Bleeding Heart.
04:38Kirap ito magparami.
04:39Kaya ang makikita sa gubat, mag-asa ang binibigay kina Justine.
04:50Sa aming pag-iikot sa gubat, may nakita kaming mga bakas.
05:00Ito ang wardipig ito.
05:02Ito po daw, ito yung sinyal na auto wardipig.
05:06Ito yung dalasan na ginagigit ang katawan nila.
05:09Pag nangangati sila, parang ganito.
05:12Pag nangangati yung likod ko, parang,
05:14parang tao ginagalan.
05:16Pati yung mata niya ba pumipikit kasi nasasarapan.
05:20That's why trees are very important for the wildlife
05:23kasi kailangan nilang kamutin yung kanilang katawan.
05:29Susubukan namin sundan ang mga bakas.
05:32Ito po yung look na ano, yung wardipig na...
05:36Bakit siya binabangaw?
05:38Look at the, pati magay ito,
05:40kabisadong kabisado ng mga trackers natin.
05:43Parang kanila lang umaga yan.
05:45Kaninang umaga lang.
05:46Ito po yun o.
05:47Oo.
05:48Malambot pa nga.
05:54Sa tulong ng camera trap,
05:56nakukunan at mapag-aaralan muna Justin
05:59ang pag-ugali sa mga mga kalilang.
06:02Taraan nila ito para maghindihan
06:04at may saripa ang populasyon ng Negro Speed 5.
06:08Ito ang tinatawag na feeding station.
06:14At doon ito umano itong dayuhin
06:17ng Visayan spotted deer at Visayan wardipig.
06:20Ang kanilang pwesto sa kainan.
06:24Agawan.
06:25Ang nag-oji sa kainan.
06:30Ang mga paboy.
06:34Ang mga paboy.
06:44Bahay makapal at magaspang na panibo
06:47ang Visayan wardipig.
06:49Kapansin-pansin rin ang kailangan
06:51ang silang magkulis na panib.
06:56Ang lalaking Visayan wardipig.
06:58Maporma.
07:00Dahil ang malamohok style na buhok nito,
07:03gumatayo raw tuwing mating season
07:05o panahon ng pagpaparami.
07:08Paraan nila ito para maipakita
07:10na dominante sila sa ibang lalaking baboy.
07:13Pero hindi raw lahat ng Visayan wardipig ay mailap.
07:21Ibahin niyo raw ito si Anna Kim.
07:23Isa ito sa pinag-aaralan ng mga eksperto.
07:26At kalaunan ay natuto ng makisalamuhan sa mga tao.
07:35Good boy.
07:36Good boy.
07:37Good boy.
07:38Oh, can you show me your belly?
07:40Ha?
07:41Pakita mo may belly mo?
07:42Uy, yung mata niya wala pa kahamo.
07:48Slow mo.
07:51Slow mo siya.
07:52Here's your belly rub, ha?
07:54You like that?
07:55You like that, little boy?
07:57Dahil loktural o mas aktibo sa gabi
07:59ang mga Visayan wardipig,
08:02naatay namin magdilim bago ituloy ang pagsunod sa mga pakas.
08:08Hanggang sa...
08:09May lumapit sa kubo at tila naghahanap ng pagkain.
08:14Omnivore ang Visayan wardipig.
08:19Kaya, pangkadahon o karnit ay nitong kainin.
08:29Okay, so...
08:30nang-relax na itong binabantay natin.
08:32Umupula siya doon.
08:35Ang ginawa niya is...
08:37gagukay-ukay mula siya gamit yung muso niya.
08:40That's why...
08:41wild boars have this long snout.
08:43Is because they use it to search for food.
08:46Ayan o.
08:48Became comfortable already in that position.
08:56Inalaw niya tayo na i-document siya.
09:00Dati, hindi pa kilala itong mga archive na ito, no?
09:03Pero ngayon, dahil sa mga work
09:07ng mga founding members
09:09nitong nangangalaga sa Big Five,
09:13eh, mas lalo natin naiintindihan
09:16dahil sa patuloy na pag-aaral ng mga researchers.
09:19Sa lumilit na tahanan ng buhay ilang,
09:23pwesto at pagkain ang kailang pinag-aagawan.
09:32At ang pagkakaroon ng mga hayop
09:34na pinatawang na Big Five sa isang lugar.
09:38Isang indikasyon kung gaano kahalaga ang ating kagubatan.
09:42Maraming salamat sa panunood ng Born to be Wild.
09:45Para sa iba pang kwento tungkol sa ating kalikasan,
09:50mag-subscribe na sa JMA Public Affairs YouTube channel.
