- 5/27/2025
Aired (May 25, 2025): I Juander, bakit nga ba mahalagang pag-aralan at ingatan ni Juan ang mga pahina ng ating kasaysayan? Panoorin ang video.
Hosted by veteran journalists Susan Enriquez, ‘I Juander’ uncovers the truth behind widely-accepted Filipino customs, beliefs, and questions.
Watch 'I Juander' every Sunday, 8:00 PM on GTV. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes. #iJuanderGTV
Hosted by veteran journalists Susan Enriquez, ‘I Juander’ uncovers the truth behind widely-accepted Filipino customs, beliefs, and questions.
Watch 'I Juander' every Sunday, 8:00 PM on GTV. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes. #iJuanderGTV
Category
😹
FunTranscript
00:00May tuturing ng pinakamakasaysayang buwan para sa ating mga Pinoy ang paparating na buwan ng Hunyo.
00:11Dito kasi natin nakamit ang ating kalayaan ilang isang bansa.
00:16Kaya ang buhay naman ng kwento namin mga kawander, ilang yugto sa kasaysayan na di masyadong napagtutuunan ang pansin.
00:25Pero di matatawaran ang halaga.
00:30Tulad ng kwento ng batang ito na nakashort at sandu lamang, bakit nga ba nasa pera?
00:36Ang ating mga katipunero may pasaporte rin bitbit kahit bibiyahi lang sa mga probinsya?
00:44At nakalulungkot lang isipin ang kawala ng pagpapahalaga ng ilang tao sa nakaraan, sukdu lang ibenta ang ating kasaysayan.
00:51I wonder, siya sa atin at himayin, mga hindi mabibiling ambag ng kasaysayan.
01:00Ang mga madamdaming tagpo sa 1986 People Power Revolution o EDSA People Power 1
01:19Nakaukit din sa ating unang versyon ng tig limandaang pisong perang papel.
01:28Sa harapan ng larawan ni dating Sen. Ninoy Aquino, pangunahing mukha ng oposisyon.
01:33Sa likod na bahagi ng pera, makikita ang isang babaeng may dalang basket ng bulaklak.
01:40At isang batang lalaking nasa dalawang taong gulang lamang, nakashorts lang at puting sandu.
01:46May hawak na isang rosas at iniaabot sa isang sundalo.
01:50Pero ang larawan ng bata, hindi lang paglalarawan o kathang isip.
01:551986, February yun, nagkaroon ng snap presidential elections.
02:00Pinagtalunan yung resulta nung eleksyon na yun, si Sen. Butz Aquino.
02:05Pinatawag nila yung mga supporters nila.
02:07Pumunta na kayo sa EDSA.
02:09Inaharag nila yung mga bus, inaharag nila yung mga kotse.
02:13May mga photojournalists na kinukuhanan ng pictures yung paligid.
02:18Mayroong isang babae na may dalang basket na nagpapamigay ng bulaklak.
02:22So kaya nasama yung bata doon na nagbibigay ng bulaklak.
02:26Kasi yun yung isa sa mga simbolo ng people power revolution.
02:32Nagumpay ng Pilipino at ng buong mundo.
02:35I wonder, sino nga ba ang batang ito?
02:38At bakit siya nasa gitna ng revolusyon sa EDSA?
02:43Nagsimula ang aming pagsasaliksik sa internet hanggang madaanan namin ng isang post sa social media.
02:49Naumaang kayo sa katauhan ng bata sa larawan sa likod ng limandaang piso.
02:57Ang nagpost sa social media?
03:00Ang Filipino nurse sa Amerika na si Angelo.
03:0538 taong gulang.
03:07Hindi raw malinaw sa isip ni Angelo ang mga nangyari noon,
03:11pero buhay na buhay sa kanyang alaala ang makasaysayang tagpo.
03:15Mag-53 years old ako noong time na yun.
03:17To be honest, wala akong natatandaan na specifically about the event.
03:20Pero mas nauunawaan ko yung nangyayari kung bakit ako napunta ng 500,
03:23ano yung story ah.
03:24On the way doon sa Pasig, sa EDSA,
03:26yung mga magulang ko, nag-decide sila na bumaba kami,
03:30makiisa sa pagsasama-sama ng mga tao.
03:33Hindi nila namalayan na nakawala ako sa pagkakahawak sa akin ng nanay ko.
03:37At one point nakita nila ako na nag-aabot ng bulaklak.
03:40Ang mga inosenteng hakbang ni Angelo, matatala pala sa mga pahina ng kasaysayan ng ating bansa.
03:47Wala man sa aking meaning yung pag-aabot ng bulaklak ng bata ako.
03:51Pero habang lumalaki ako, nauunawaan ko na may impact pala yung action na yun.
03:56Si Angelo mayroon daw isang hiling na makitang muli at makilala
04:00ang sundalong nakaharap niya sa revolusyon sa EDSA.
04:04Although alam ko that that's historical, pero para sa akin, the history is not yet complete
04:09kasi hindi ko pa ulit nakikita yung sundalo.
04:11Kumusta na kaya yung sundalo?
04:13Kumusta na kaya yung photographer?
04:16Nasaan na ang sundalo?
04:23Makalipas ang halos apat na dekada,
04:26buhay na buhay pa rin ang mga imahe ng EDSA
04:28sa mga larawang kuha ng yumaong litratistang si John Chua.
04:32Pagtatapat ng kanyang may bahay,
04:35hindi raw nila inasahan na magiging bahagi ng kasaysayan
04:38ang imahe ng EDSA people power na kuha ni John.
04:42He would shoot kasi meskila hindi assignment.
04:46He shot, he covered the people power revolution on his own.
04:51So he liked it because he saw this boy giving flowers to a soldier.
04:57Ang orihinal na larawan sa pera,
05:00tila bakas ng kasaysayan na malinaw pa rin ang mensahe.
05:04That simple image gives a great message to the world.
05:08Evidence ito.
05:10Kahit magkagulo-gulo tayo,
05:12may hope na mabuting tao ang mga Pilipino.
05:17Mabilis na kumalat sa social media ang pagkahanap ni Angelo.
05:20At ang tila missing in action na sundalo,
05:25nasa Sambuang Garaw.
05:27Nung time na yun na nagpost ako about 500,
05:29may mga kamag-anak siya na nagpost din na
05:32makukontakt mo si Mar Abanes sa ganitong account, mga ganyan.
05:37Nung na-discover ko na si Sir Mar yung nag-comment dun sa
05:39pinost ko sa social media,
05:41kinontakt ko siya.
05:42Ang pinaka-reason sa pag-uwi ko is
05:46this is 39 years in the making.
05:49We are making history in our own little ways.
05:51Para sa akin, itong pangyayaring ito na magkikita kami uli,
05:54isang pananariwa ito,
05:56kung ano man yung nangyari 39 years ago.
06:00Ang pinaniwalaang sundalo sa 500 pisong papel,
06:04si 2nd Lieutenant Mario Abanes
06:06na bagitong sundalo lang noon.
06:12Ito na, si Tatay Mario ngayon.
06:1765 taon na.
06:20Retiradong Marine Officer mula sa 5th Marine Batalyon.
06:24Nung time na yan,
06:26ang batalyon ay assigned ng tawi-tawi.
06:30And then, ako na dito sa Sambuangga rin,
06:35yung kumpanya namin.
06:37Dumaan yung batalyon dito,
06:38kinuha kami at sumagay kami ng
06:40si 1.30 dahil
06:43nagkakagulo na rao sa Manila.
06:46So, yun na,
06:47deploy kami doon sa EDSA.
06:50Sa Sambuangga,
06:52namamalagi si Tatay Mario kasama ang pamilya.
06:55Pero kahit wala na rao siya sa servisyo,
06:57at saan man daw siya mapunta,
06:59kasakasama rao niya ang ala-ala
07:01ng bata sa EDSA.
07:03Mumingiti yung bata eh.
07:05Bulaklak po, sabi niya.
07:07Yan ang ano,
07:08hinawagap ko pa yung ulo niya eh.
07:11Then,
07:12makita ko na lang na
07:13naghahanap yung nanay niya na
07:15tatakbo doon,
07:16papunta sa bata na
07:17katabi ko na yung bata.
07:19Pemilis siguro bago
07:20nakarating yung nanay.
07:23Nung nakita namin itong
07:25liman daang piso,
07:26yung picture na ito,
07:28look alike talaga si Mario Abanes.
07:31Kasi,
07:31matagal ko lang kasama siya.
07:34Pip-Marine Batalyon po.
07:37Ang mission namin is to
07:38maintain peace and order.
07:41Wala kami dapat saktan,
07:42wala kami dapat sigawan.
07:44Parang yung bata na yun,
07:45sa tingin ko,
07:46parang
07:46ibubuis niya rin talaga
07:48yung buhay niya
07:49para sa paggagawa ng peace
07:51sa panahon na yun.
07:53Nagkataon naman na
07:54sa grupo namin,
07:56si Abanes
07:57ang
07:57nabibigyan niya.
08:00Nang malamang gusto siya
08:01makilala ng bata
08:02sa larawan na si Angelo,
08:07agad naganda si Tatay Mario
08:09para sa kanilang muling pagkikita.
08:11Makalipas ang halos
08:12apatnapung taon.
08:21Mula sa Buanga,
08:22bumiyahe pa Maynila
08:23si Tatay Mario.
08:25Si Angelo naman,
08:26nagbalikbayan mula Amerika
08:27para dugtungan
08:31ang kanilang kasaysayan.
08:33Nalalamig yung kamay ko,
08:34nagbabasa yung kamay ko,
08:35sa totoo lang,
08:36kasi yung 39 years,
08:38hindi ko alam na mangyayari pa.
08:40Hindi ko alam na
08:40mangyayari yung pagkikita.
08:42Pagkakaroon tayo
08:43ng pagkakataon na
08:44yung ilan
08:45sa mga nasa likod
08:47nitong 500 piso,
08:48ang ilan sa kanila
08:49ay pagkakaroon tayo
08:50ng pagkakataon na
08:51makilala
08:53at makita sila.
08:55Ito yung unang pagkakataon
08:56na makahaharap sila
08:57sa publikod.
08:58Ito siya ngayon,
08:59si Sinong Mario Abanes
09:01siya po ay retired na
09:02sa kanyang servisyo.
09:04Nakakasama din natin
09:05yung pong
09:06kumuha
09:08ng larawan.
09:08Ito yung asawa niya
09:09kasi itong kumuha
09:10ng larawan na si
09:11John Chuwak
09:12ay sumakabilang buhay na.
09:14Kaya ang makakasama
09:15mo natin
09:16ay yung kanyang
09:17mismong asawa
09:19na si Harvey Chuwak.
09:21Siyempre masaya-masaya
09:22talaga ako.
09:24Kasi nung time na yun
09:26nung nag-retrain
09:27kami dito sa Manila,
09:29bumili yung kasama ko
09:30si retired na rin ma'am
09:32si Master Sergeant
09:33Roli Baldo.
09:34Yung ano ma'am,
09:35People's Power Book
09:36tayo malaki talaga.
09:37Nung una sinabi niya,
09:38Saan si ikaw ito?
09:40Nakita niya yung picture.
09:42Hindi rin ako maniwala man.
09:44Pero nung tinignan ko,
09:47ay ako nga pala.
09:48Ma'am, kayo ba?
09:48Ano ba kailang daw niyo po
09:49na yung kuha ng asawa niyo?
09:52Eh, ginamit ho
09:53dito sa ating limandaan piso.
09:54We're proud naman
09:56that ginamit
09:57our gift to our country.
10:00Makikita din mo natin dito
10:01kung may hawa kayong
10:02naglilimandaan piso
10:04sa mga oras nito.
10:05May bata ho dito eh.
10:06May bata talaga sa harap niyo.
10:07Anong ginagawa nung bata?
10:093 years old siya, ma'am.
10:113 years old siya.
10:12Anong ginawa?
10:12Nang hihingi ng pera?
10:13Nagbigay ng bulaklak?
10:15Nakapulot ng bulaklak, ma'am.
10:17Rose ngayon, ma'am.
10:18Dalawang pula na yung rose
10:20tapos isang puti.
10:22Sa mga oras na ito,
10:23wala kaming kaalam-alam
10:24ni Tatay Mario
10:25na si Angelo
10:25hetot muling binuhay
10:27ang kanilang makasaysayan tagpo.
10:34Oh my God!
10:36Ayan!
10:36Ito yung bulaklak!
10:40Pakalipas ang halos apat na dekada,
10:42ang bata at sundalo
10:43naging simbolo ng revolusyon
10:44muling nagkita.
10:46Tumatayo naman na balahibo ko dito
10:54sa pagtatakbong ito.
10:56Parang gusto kumaiyak.
10:58Mataiyak naman to.
10:59Bakit saan to doon?
11:00Ay batang-bata ka.
11:02Opo.
11:02Bale,
11:03nasa biyahe po kami,
11:04naabutan po kami ng traffic
11:05tapos sabi po doon sa balita,
11:07sabi ng kwento ng nanay ko na
11:08papayapa naman po yung gathering
11:10ng mga tao doon sa EDSA.
11:12Bumaba na lang kami.
11:13Makiisa kami sa mga tao.
11:14Tapos,
11:15nawala po ako sa site
11:16nung parents ko po.
11:17Nawala ako.
11:17Nakita nila,
11:18malayo na ako.
11:19Nag-aabot ako ng flowers sa ground.
11:21Tapos inaabot ko po
11:21yung bulaklak sa mga sundal.
11:23At talaga?
11:23At yun po yung aktong
11:24nakunan po ng asawa po ni mga harpy.
11:26Nakerekollect ko na lang po.
11:27Habang lumalaki ako,
11:28napakagandang pangyayari po pala
11:29yung nangyayari noong 1986.
11:32Si Tatay Mario,
11:33walang pagsidla ng tuha.
11:35Siyempre masaya-masaya ako
11:37dahil nakita ko ma'am.
11:38Kasi that time
11:38nung nangyayari yun
11:40yung said sa
11:4126 years old ako
11:43kasi 3 years old.
11:44Oo nga, oo, oo, oo.
11:46Tapos,
11:47tinanggap mo naman yung
11:47inyabot niya sa'yo
11:48bulaklak, di ba?
11:49Ato.
11:49Tapos,
11:50sinawagan ko yung buhok niya noon.
11:52Ikaw.
11:53Sina malala ko talaga, ma'am.
11:54Oo, ikaw, Jelo.
11:55Parang ano siya,
11:56mission accomplished ka ngayon.
11:57Hindi po ako makapaniwala
11:58na magagana po itong
11:59pagkakataon na ito
12:00na makikita po kami.
12:01Because for so long po
12:02ang iniisip ko,
12:03kumusta na po kaya
12:04yung sundalo
12:05na nakita ko po
12:0639 years ago.
12:07Ang unang fear ko po noon,
12:09buhay pa po kaya siya.
12:10Oo, oo, oo.
12:10Di ba po?
12:11Kasi anything can happen po,
12:12sundalo po yun.
12:12May chance pa kaya
12:13na magkita kami.
12:14So, tatay mo yung nakita mo.
12:15Opo, yun naman yun.
12:19Naging espesyal pa
12:20ang makasaysayang
12:21muling pagtatagpo
12:21dahil nagpadala rin
12:23ng regalo
12:23ang Banko Sentral
12:24ng Pilipinas.
12:26Kopya
12:26ng lumang 500 piso
12:28kung saan bumida
12:28si na Angelo at Mario.
12:33Si Aramichua,
12:33binigyan din ang espesyal
12:34na kopya
12:35ng original
12:35na larawan ng dalawa.
12:37I hope we don't forget
12:39the gains
12:40we got
12:40from the people's box.
12:42Yes, ma'am.
12:43Thank you very much, ma'am.
12:46Thank you, ma'am.
12:46Thank you, ma'am.
12:47Thank you, ma'am.
12:48Thank you, ma'am.
12:52Para mas sulit
12:53ang pagkikita,
12:55binisita rin
12:56ni na Angelo
12:56at tatay Mario
12:57ang may bahay
12:58ng litratistang
12:59si John Chua
13:00na kumuha
13:01ng kanilang larawan.
13:02Kasama ang matalik
13:03na kaimigan
13:04ni John
13:04o si Tonette Rivera.
13:06Nice to meet you.
13:07So,
13:07this is the original photograph
13:09that John took.
13:12So, that's you.
13:14So, kung
13:14nahuli lang si John
13:15ng konti
13:16sa pagkuhan
13:16ng picture na ito,
13:18hindi na natuloy
13:19yung picture na ito
13:20at saka picture na ito
13:21at saka picture sa libro
13:23dahil
13:23susunduin ka na nung nanay.
13:25Yes, po.
13:25Si Angelo
13:27bumalik rin agad
13:28sa California
13:29para sa graduation
13:30sa kanyang degree
13:31na Master of Science
13:32at Nursing.
13:34Habang si Tatay Mario
13:35ikinuwento sa amin
13:37na may kailangan pa raw
13:38siyang ayusin sa Maynila
13:39tungkol sa kanyang
13:41pagre-retiro
13:42sa servisyo.
13:44Tatay Mario,
13:45una,
13:45kumusta po kayo?
13:46Okay lang, ma'am po.
13:48Tapos,
13:48may isa raw kayong hiling
13:49na dekada na
13:51sa inyong pagiging sundalo.
13:53Ano daw yung hiling nyo ngayon?
13:54Mga awards ko sana
13:55kung pwede pang
13:58yung mga makuha nyo?
14:01Yes.
14:01Ano ba yung mga awards nyo?
14:03Dalawang gold cruces,
14:04mga military merit medal.
14:06Ngayon po,
14:07mayroon pong
14:07simpleng regalo
14:08ang I-Wonder
14:09sa inyo.
14:12Ay, laki na ito ah.
14:13Ati, tayo tayo ah.
14:15O, laki na ribbon.
14:17Tay, buksan mo ito.
14:18Ito'y
14:18amunting pagkilala
14:20ng I-Wonder
14:21sa inyo.
14:22Tirahin mo tayo.
14:23Sirahin mo na yan.
14:27Ay, ano ba yan?
14:32Ay, salamat Lord.
14:34At,
14:36nabigay din pala sa akin.
14:47Ano tayo,
14:48kumpleto na ba
14:49ang iyong pagiging sundalo?
14:51Ma'am,
14:52kumpletong kumpleto.
14:53Maraming salamat.
15:04Madalas,
15:04hindi napapansin
15:05sa mga pahina
15:06ng kasaysayan
15:07ang malilit na pangyayari
15:08pero may mahalaga pa lang
15:09ambag at aral.
15:11Ang kasaysayan
15:12ng isang bansa
15:13ay di lamang dapat
15:14nasusulat
15:14sa pagkapanalo
15:15o pagtalo
15:16sa isang laban,
15:17kundi sa bawat
15:18hakbang
15:19ng mga taong
15:19umukit nito
15:20pag-alala
15:21na walang
15:22katumbas
15:22na halaga.
15:23Sa panahon ngayon,
15:30hindi na mahirap
15:31ang pagbiyay
15:31sa iba't-ibang lugar
15:32lalo na
15:32kung dito lang
15:33sa atid.
15:37Di tulad
15:37nung unang panahon
15:38na pahirapan
15:39bago makapagpalipat-lipat
15:40ng lugar
15:41lalo na
15:42ng panahon
15:43ng gira.
15:45Kailangan muna
15:46ng safe contact
15:47pass
15:47ng mistulang
15:48pasaporte
15:48para makabiyahe.
15:51Panahon ng
15:52himagsikan,
15:54nagkakaroon sila
15:55ng maraming
15:56checkpoint
15:56and then
15:57inalabas mo
15:57yung passport
15:59pero hindi
15:59ibig sabihin niya
16:00na babiyahe ka
16:01sa abroad.
16:02Actually,
16:02from lalawigan,
16:03from town to town,
16:05bayan to bayan,
16:06kailangan mong
16:07pakita yung
16:08katibayan.
16:10So actually,
16:10this is like
16:11a form of a visa.
16:13Ito mga visa
16:13requirements niya
16:14na meron siyang
16:15position noon
16:19or current
16:21position
16:21within the
16:22revolutionary forces.
16:25Ang mga
16:25safe contact
16:26paso
16:26o mga
16:27pasaporting ito
16:28nagsasaad
16:28ng pangalan
16:29ng may-ari,
16:30lugar na
16:31pinanggalingan
16:31at pupuntahan,
16:32mga pecha
16:33at lagda,
16:34may tuturing
16:34na mahahalagang
16:35pahina ng
16:36kasaysayan
16:36kaya mainit
16:37sa mata
16:38ng mga
16:38kawataan.
16:39The
16:39Philippine
16:40insurrection
16:40records,
16:42sometime
16:42ng mga
16:431980s,
16:44yung mga
16:44malaking
16:45nakawan
16:45nangyari
16:46dito
16:47sa National
16:47Library.
16:48In fact,
16:49ang estimate
16:50is 10,000
16:51documents
16:52were taken
16:53out
16:53maybe over
16:545 years,
16:555 to 10 years.
16:56Unti-unting
16:57pinupuslit
16:58yung mga
16:58document.
17:00Nung unang
17:01pinag-aralan
17:02ang dokumentong
17:03ito,
17:04inakalang
17:04isa lang
17:04itong papel
17:05naggamit
17:05sa eleksyon,
17:07kung saan
17:07halal
17:07ang isang
17:08Policarpio
17:08Buenavides
17:09bilang kapitan.
17:13Pero sa
17:14patuloy
17:15na pag-aaral
17:16na pag-alamang
17:17wala pala
17:17itong
17:17koneksyon
17:18sa eleksyon
17:18at isa pala
17:20itong
17:20pasaporte.
17:23Sa mga
17:24mahihilig
17:25mag-chapping
17:25dyan,
17:26imamind ko
17:27ba agad
17:27kung
17:27ang inilala
17:28ko online?
17:29Mga
17:29pahina
17:30ng ating
17:30kasaysayan?
17:33Tulad ng
17:34dokumentong
17:34ito
17:34mula
17:35pa
17:35naong
17:351896,
17:37panahon
17:37ng
17:37revolusyon
17:38laban
17:39sa
17:39Espanya.
17:40At
17:40tukad na
17:41ba
17:41agad
17:41agad?
17:43Pero tila
17:44di pa
17:45naman
17:45huli
17:45ang
17:45lahat.
17:46Nitong
17:46abril lang,
17:48may
17:48nagmagandang
17:48loob
17:49para
17:49sinupi
17:49ng
17:50isang
17:50yaman
17:50ng
17:50ating
17:51kasaysayan.
17:53Sa
17:53pakikipagtulungan
17:54ng NHDP
17:55o National
17:55Historical
17:56Commission
17:56of the
17:57Philippines,
17:58ang isang
17:59dokumentong
17:59pagmamayari
18:00ng isang
18:00nagngalang
18:01Policarpio
18:02Buenavides,
18:04ang
18:04pecha
18:05at lugar
18:05na nakasaad
18:06sa dokumento,
18:07ikasampunang
18:08Enero
18:08taong
18:081896
18:09mula
18:10pa sa
18:11Malasiki,
18:11Pangasinan.
18:13Na
18:13ibalik
18:14ito
18:14sa
18:14pambansang
18:15aklatan.
18:20Unfortunately,
18:22yung mga
18:22bumibili
18:23ng mga
18:23dokumento
18:24ay hindi
18:24mga
18:24historian.
18:26Wala
18:27silang
18:27interest
18:28para
18:29malaman
18:29yung
18:30kasaysayan
18:30ng
18:31Pilipinas.
18:32Ang
18:32interest
18:32nila
18:33yung
18:33autograph,
18:34yung
18:35lagda,
18:35pero
18:35care
18:36nila
18:36kung
18:36ano
18:37yung
18:37laman
18:37ng
18:37mga
18:38documents.
18:39Ang
18:40mga
18:40ganitong
18:40dokumento,
18:42mabibili
18:42raw
18:42online
18:43sa
18:43halagang
18:4350
18:44US
18:44dollars
18:45o
18:45mahigit
18:462,000
18:46piso
18:47kada
18:48piraso.
18:50Lahat
18:50ito
18:51were
18:52discovered
18:52by
18:53Dr.
18:53Richardson,
18:54our
18:55foremost
18:56expert
18:56on
18:56the
18:57Katipunan,
18:58in an
18:58online
18:59selling
18:59platform.
19:00Ito
19:00yung
19:00pinaka
19:01recent
19:01retrieval
19:04ng
19:04National
19:04Library
19:05also
19:06was
19:07found
19:09out
19:09by
19:10Professor
19:11Richardson
19:11and
19:12the way
19:13he found
19:14out
19:14was because
19:15of this
19:15highly,
19:16very faint
19:17pencil outline,
19:19pencil numbers,
19:21that prove it is part of the
19:22Philippine insurrection
19:23records.
19:24Para alamin pa
19:27ang ibang detaly
19:28ng pasaporte
19:29at makilala
19:30si Policarpio
19:31Buenavides,
19:32to the rescue
19:33naman
19:33ang historian
19:34is the
19:34Professor Melchor
19:35Orpilla
19:35ng Pangasinan
19:36State University.
19:39Napaka-importante
19:40na
19:41makatagpo,
19:44makakita
19:45ng mga
19:46pruweba
19:47na may mga
19:48lokal
19:48na mga
19:49tao
19:49sa
19:49Pangasinan
19:50na sumali
19:52ng
19:521897
19:53sa
19:54Katipunan
19:54na itinatag
19:56ni
19:56Bonifacio.
19:59Pero pag-amin
20:00ni Professor
20:00Orpilla,
20:01hindi rong matunog
20:02ang pangalan
20:03ni Policarpio
20:03Buenavides
20:04sa Pangasinan
20:05kahit pa ito
20:06nanungkulan
20:06bilang kapitan.
20:07Meron akong
20:08nahanap
20:09na
20:09pangalang
20:11Don Policarpio
20:12Buenavides
20:13pero siya
20:14ay taga
20:14Sampalo
20:15at ang record
20:16na nahanap
20:17ko ay
20:17isang
20:18census
20:19noong
20:201881
20:21sa
20:22lugar
20:23na Sampalo
20:24sa Maynila.
20:27Hindi man
20:27nabigyan lino pa
20:28ang pagkataon
20:29ni Policarpio
20:30Buenavides,
20:31tuloy pa rin daw
20:31ang pagsasaliksik
20:32sa kanyang
20:33ambag
20:33sa kasaysayan.
20:35Gamit ang
20:36kanyang lumang
20:36pasaporte,
20:37pabalik
20:38sa nakaraan.
20:42Sa pamamagitan
20:44ng kasaysayan,
20:45muli natin
20:45nasusuli pa
20:46ng nakaraan
20:47at nagkakaroon
20:48ng gabay
20:49sa kinabukasan
20:50kaya dapat
20:51i-preserva
20:52at pangalagaan.
20:54Sa ating
20:55pambansang aklatan,
20:57pagpasok pa lang
20:57sa Filipiniana section,
20:59hubungan agad
21:00ang iba't ibang
21:00dokumentong
21:01naglalaman
21:01ng mga
21:02mahalagang kwento
21:03ng ating kasaysayan.
21:05Meron po
21:05yung kopya
21:06ng microfilm
21:07na ginawa
21:07sa US
21:08bago isa-huli.
21:10So,
21:11pagka may
21:11itsura lang,
21:13pwedeng
21:13ikumpara
21:14dun sa ating
21:15microfilm.
21:16Meron din po yan
21:17yung tinatawag
21:18na index
21:19o listahan.
21:21Nandun po
21:21nakalagay
21:21kung ano yung
21:22laman,
21:23ano yung
21:23sukat.
21:25Bula sa
21:25masusing
21:25pagsusuri,
21:27mabusisi
21:27naman
21:27ng paglilinis
21:28sa mga
21:28makasaysayang
21:29papeles.
21:30Kinaka rin pala.
21:32Yung una po
21:32natin gagawin,
21:33ma'am,
21:33ay dry cleaning.
21:35Para bago natin
21:36siya
21:36incapsulate,
21:37malinis yung document.
21:39Okay?
21:39So,
21:40ganito po siya
21:40yung paggawa,
21:41ma'am.
21:42Lagi siyang
21:42palabas,
21:43outward po,
21:44pero gentle
21:45stroke lang po
21:46ng brush.
21:47So,
21:47dapat maano
21:48yung hawak
21:49dito?
21:49Yes po,
21:50parang soft lang siya,
21:51tapos gano'n lang siya.
21:52Pagano'n lang.
21:53Yes po.
21:54Tapos laging siyang
21:55palabas
21:56para hindi po
21:57bumalik sa atin
21:58yung
21:58ano yung
21:59inaalis dito?
22:00Yung maalikabok niya.
22:03Pagkatapos malinisan,
22:05sunod na ibinabalot
22:06ang dokumento
22:07sa polyester film,
22:08isang klase
22:08ng plastic na acid-free
22:10para maiwasang
22:11masa.
22:12Kailangang isil
22:13ng mabuti
22:13ang bawat sulok
22:14at magiiwan lang
22:15ng maliit na buta
22:16sa bandang itaas
22:17para makapasok
22:19ang hangin
22:19at hindi
22:20dumikit
22:20ang papel.
22:22Sild na sild na yan?
22:23Apo, yan.
22:23Na-encapsulate na bali natin.
22:25Encapsulated na yan?
22:26Yes po.
22:27Anong susunod dyan?
22:28Ang ginagawa namin,
22:29binabarcode
22:31namin siya.
22:32Pag i-display nyo,
22:34ganyan?
22:34Ganito na siya ma'am.
22:36Panawagan ng
22:37National Library
22:38sa mga kolektor
22:39ng mga lumang dokumento.
22:40Maaari ninyong
22:41isoli lahat
22:42ng mga dokumento
22:43na missing,
22:44na padala na lang ninyo
22:46anywhere,
22:47leave it,
22:48at wala nang
22:48magka-question sa inyo.
22:49Tungkulin ang bawat
22:52isa sa atin
22:53ng pag-aaral
22:54at pagtuturo
22:55ng ating kasaysayan.
22:57Yan ay ating
22:58pagkakakilandan.
22:59Kung may pagkakataon
23:03at kakayahan,
23:05tumulong tayo
23:06sa digital preservation
23:07ng ating kasaysayan
23:08at kultura.
23:10Gamitan ng social media
23:11sa pagpapalaganap
23:12ng tamang kalaman.
23:17At labanan
23:18ng anumang uri
23:19ng historical revisionism
23:21o pagbago
23:22sa mga tunay
23:23na pangyayari
23:23sa nakaraan.
23:24At ipaglaban
23:25ng makatarungan
23:26at makatotohan
23:27ng versyon
23:28ng kasaysayan.
23:33Mga ka-Wander,
23:34kung may mga topic po kayo
23:35na gusto pag-usapan,
23:36mag-email lang po kayo
23:37sa iWanderGTV
23:38at gmail.com.
23:39Ako po si Susan Enriquez.
23:41I-follow nyo rin po
23:42ang aming mga
23:42social media accounts.
23:44Paano po magkita kita po tayo
23:45tuwing linggo ng gabi
23:46sa GTV?
23:47At ang mga tanong ni Juan,
23:49ibigay namin
23:49ng kasagutan
23:50dito lang sa
23:51iWander!
23:52Pag-uander!
Recommended
59:54