Borsa’da açığa satış yasağı! Ekonomi yazarı Ünsalan’dan flaş çıkış! “O defter kapandı”

Cumhuriyet

24.03.2025

Kategori

🗞

Haberler

Döküm

Tüm video dökümünü görüntüle

00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri hoş geldiniz efendim.

00:15Bildiğiniz üzere çok ama çok hareketli günlerden geçiyoruz.

00:18Yurt genelinde Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanmasına ilişkin eylemler sürüyor.

00:22Bugün beşinci gün diyebiliriz.

00:24Bir yandan da ekonomideki yansımaları tabii ki çok konuşuluyor.

00:28Çünkü TL çok ciddi bir değer kaybı yaşadı.

00:31Hepimizin cebindeki para eridi.

00:33Borsada çok ciddi sorunlar var.

00:35Son olarak da dünya cenneti ekonomist Steve Hank şöyle söylemiş.

00:39Açığa satış yasaklandığında büyük sorunların kapıda olduğunu biliriz.

00:42Borsada açığa satış yasaklandı.

00:45Bugün şimdi konuşacağız.

00:46Ekonomide neler olacak?

00:47Bu yaşananların ekonomiye maliyeti ne oldu?

00:50Birkaç günde aslında ne kadar yoksullaştık ve daha ne kadar yoksullaşabiliriz?

00:54Sizler için ekonomi yazarı Çetin Ünsalan'a danışacağım.

00:58Hoş geldiniz.

01:00Hoş bulduk. İyi yayınlar olsun.

01:02Öncelikle bir meslektaş olarak kolaylıklar dileyerek başlayacağım.

01:05Hepimiz için çok zor günler, çok yorucu günler.

01:08Sizler de yoğunsunuzdur.

01:10Şimdi şu açığa satış yasağı kararıyla başlayalım dilerseniz.

01:14Dedim ya Steve Hank, çok büyük sorunların kapıda olduğunu bilirsiniz böyle bir karar alındığında demiş.

01:19Siz neler düşünüyorsunuz? Neler olabilir borsada?

01:23Bir kere genel anlamda baktığımızda rutinin dışındaki her hareket dünyanın her yerinde

01:29ekonomilerde risk olarak nitelendirilebilecek başlıklardan birini oluşturur.

01:34Bunun altını çizmek lazım.

01:36Belki ilk güne gitmek gerekiyor bu aşamada.

01:40Yani ilk gün aslında bütün mesele olduğu,

01:43işte doların 41'leri gördüğü, avronun 45'leri gördüğü,

01:48borsanın çöktüğü iki kere kapanış yani kesik yediği o gün.

01:53Ondan sonra baktığımızda yani bugün pazartesiye geldiğimizde

01:57mesela doların 37'ler civarında ilerletini görüyoruz.

02:00Şimdi bu bir stabilizasyon gibi gözüküyor olabilir.

02:03Umarım da öyledir.

02:05Ama asıl bizim burada sormamız gereken sorun şu.

02:09Döviz, borsa normal rutininde mi stabilizasyona girdi

02:16yoksa müdahale ile mi buralarda tutuluyor?

02:20Çünkü bu sorunun yanıtı şu açıdan çok kritik.

02:23Biz burada sabitleyebilmek açısından ne bedel ödüyoruz?

02:29Çünkü bugün yaptığınız harcamanın bedeli daha sonra önünüze fatura olarak çıkacaktır.

02:36Şimdi genel anlamda birazcık ekonomiyi okur ve piyasaları,

02:42hatta real piyasaları da sadece piyasaların değil biraz göz atarsanız

02:46aslında yani stabilizasyonun biraz müdahale ile elde edilebildiği gözüküyor ki

02:52bu bir anlamda para yatmak demek.

02:55Ben o gün yani bu olay olduktan sonra ertesi gün bir yazı yazdım.

03:00Bakın işin içeriğini bir kenara koyalım.

03:03Her şeyden önce şu konuda bir kere hemfikir olmamız gerekiyor.

03:09Gerçekten yabancı yatırımdan bahsediyorsak o defter kapandı.

03:14Yani o gün yaşananların içeriğinden ari olarak söylüyorum bunu.

03:20Hatta bir adım öncesinde gidip TÜSİAD ile başlayan tartışmalarla birlikte okumak gereken bir süreç bu ekonomi açısından.

03:29Şimdi TÜSİAD meselesi çok popüler gündem olarak tartışıldı ama

03:33asıl orada mesele neydi? Kayyum tartışmasıydı.

03:38Yani şirketlere, TMSF kanalı ile kayyuma asıl problem buradan başladı.

03:44Diğer kaygı duyulan noktalar başka bir biçimde tartışıldı.

03:50Şimdi aynı şeyin burada da yaşamımıza girdiği dıştan bir yatırımcı olarak baktığınızda buna

03:56bir tarafta şirketler için bir tarafta seçimle gelen belediyeler için

04:02gerekçesi ne olursa olsun bu tip bir hamle yapıyor olmanız orada kaygıları arttırır.

04:09Orayı öngörülebilir bir nokta olmaktan çıkarır.

04:12Nitekim hemen carry tradeçilerin ki bunlar genellikle para kazanmayı seven ve bu riskle piyasalara giren yatırım türleridir.

04:22Pek de çok da sevmediğimiz yatırım türleridir. Onlarda hemen bir çıkış olduğunu gördük.

04:30Tabi cevaplanması gereken sorular da var.

04:33Mesela 41'den 37'ye tekrar döndüğünde 41'den kim bozdurdu?

04:3937'den kim aldı? Acaba bunlar araştırılıyor mu?

04:43Bence bunlar da kritik başlıklarının neticesinde.

04:47Ama düz yatırımcı baktığınızda zaten çok sığ piyasada işleyen bir borsa,

04:53zaten müdahaleli giden bir kur endeksi hem dolar hem avro için baktığınızda

05:00bugün geldiğimiz noktada soru işaretlerini arttırmıştır.

05:04Kritik soru doların kaç olduğu değil.

05:08Burada kendiliğinden mi durup durmadı?

05:12Çünkü Merkez Bankası'nın hamlelerine bakıyorsunuz,

05:17dün Türkiye Bankalar Birliği ile yapılan toplantılara bakıyorsunuz.

05:21Belli ki bir müdahale çabası var.

05:24Doğru yanlış bu ayrı bir konu ama eğer müdahale ile buralarda duruyorsa

05:29bu bizim önümüzdeki süreçte bütçe açıklığı, kuru riski vs. vs.

05:34arka arkaya dizilecek ve tabi bizim hayatımıza da zam olarak yansıyacak bir fotoğrafı bize anlatır.

05:40Özetle bu.

05:41Evet şimdi bu döviz rezervlerinin biraz toparlanmasıyla övünülüyordu bir süredir.

05:47Ne kadarlık bir kayıp yani ne kadarlık bir döviz yakma söz konusu aşağı yukarı

05:52ya da böyle biraz somutlaştırarak örnekleyebileceğimiz bir rakam var mı tespit ettiğimiz?

05:58Ortaya atılan rakamlar var.

06:01Biraz resmi kaynaklara baktığınızda 10 milyar doların biraz üzerinden bahsediliyor.

06:06Gayri resmi kaynaklara baktığınızda 20 milyar doların üzerine çıkan bir noktadan bahsediyoruz.

06:12Ama burada kritik nokta şu, biz zaten kendi içinde carry trackçilere birazcık alan açarak

06:20çektiğimiz bu paralar zaten başlı başına riskli.

06:23Sadece şu olay bile bize yapımızda bir problem olduğunu ortaya koyuyor.

06:29Yani ani çıkışta eğer siz elinizde avucunuzdakini satarak bir şekilde orada kur stabilizasyonu

06:37yaşamayı elde ediyorsanız ki nakit olarak bakmak lazım.

06:42O açıklanan rezervlerin bir bölümü, büyük bir bölümü işte kağıtta vesaire şurada burada.

06:49Asıl sizin kasanızda nakit ne var onu çok iyi bilmiyoruz.

06:5420 milyar doları 25 milyar dolar arasında gezen bir rakam.

06:58Şimdi bunun onu çok daha büyük etki eder.

07:02Bu açıdan baktığımızda da aslında önümüzdeki süreçte işler biraz daha duranlaştıktan sonra

07:09kurum geleceği seviye bize ödediğimiz maliyetle ilgili de daha net bir fikir verecektir.

07:16Buralarda tutmanın maliyeti bence mercek altına alınmalı.

07:21Peki şimdi bir yandan da ekonomi yönetiminden tabii açıklamalar geliyor.

07:26Külliyeden Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın söylediği tüm kurumlarımız,

07:30piyasaları ve dönemsel gelişmeleri takip etmekte gerekli adımları atmaktadır diyor.

07:35Mehmet Şimşek de benzer bir şey söylüyor.

07:37Elimizde yeterli araç var programın uygulanmasına ilişkin.

07:40Hiçbir tereddüt yok demiş ama siz de şimdi az önce bahsettiniz.

07:44Bunlar bize cebimizden daha fazla para çıkması olarak yansıyacaksa durum çok kötü.

07:49Zaten berbat bir haldeydik.

07:51Zaten çok kötü zamlar yapılmıştı.

07:53Türk lirası da bu kadar değer kaybedince şimdi bir yandan da yurttaşın nasıl etkileneceğine bakmak lazım.

07:59Neler söylersiniz?

08:01Önce Sayın Yılmaz'ın ifadesinden bir iki cümle yapayım.

08:06Sonra yurttaşa bakayım.

08:08Şimdi evet bunda hemfikirim.

08:10Yani bizim şu anda en azından bugünü atlatacak kaynağımız olduğu gözüküyor.

08:14Müdahaleyle de belki doğru belki yanlış.

08:17Zaten bir kuru beklentisi vardı ama kendi içerisinde tutarla.

08:21Buna bir şey diyemem.

08:22Ama programın devamında katılmıyorum.

08:25Çünkü ortada ben bir program olduğunu düşünmüyorum.

08:28Yani sadece rakam tutturmak üzerine bir ekonomi kurgunuz varsa orada bir program değil.

08:33Değil sportotodan bahsedebilirsiniz ancak.

08:36Diğer tarafa geldiğimizde biz vatandaş nezdinde aslında bunu çok net görüyoruz.

08:41Bakın hafta sonunda yaşanan bütün bu gelişmeler, işin adli tarafı soruşturması vs.

08:47Onlardan ari olarak ortaya konulan tepkilerin ana temasına baktığımızda

08:52mesele sadece İmamoğlu meselesi olmadığı anlaşılıyor.

08:56Yani insanların itiraz ettikleri noktada bir birikmişliğin taşıması da var.

09:01Yani insanlar orada o meydanda mevzu belki başkayken geçinemediklerinden bahsediyorlar.

09:08Emekli maaşlarından bahsediyorlar.

09:10Öğrenciler gelecek kaygılarından bahsediyorlar.

09:13Hatta diploma krizinden bahsediyorlar.

09:16Baktığınızda aslında bir birikimin yansıması olduğunu görmek lazım.

09:20Burada bence hükümete düşen bir kere bir ekonomi programı yapma zorunluluğu.

09:26Yani biz şu gerçeklerle yüzleşip bir ekonomi programı gerçek anlamda yapmamız gerekiyor.

09:32Bu bir. İkincisi yaklaşık 15 milyon oydan bahsediliyor değil mi?

09:37Yani yuvarlarsak 15 milyona.

09:39Burada 1.650.000'i bir kenara koyuyorum.

09:42Onlar zaten partili ve doğal olarak gittiler partilerine, adaylarına, başkanlarına sahip çıktılar.

09:49Burada asıl yeri kalan 13 milyonun ne dediğine bakmak lazım.

09:54Ve 13 milyonun bence külliyen siyah ya da beyaz diye tartışmak yerine

09:5913 milyonun rahatsızlıklarını doğru okumayan bir yönetim bizi daha büyük sorunlara itecektir.

10:07İktisadi olarak da, toplumsal olarak da asıl bence burada okunması gereken partili olmayan,

10:13dayanışma sandığına giden 13 milyonun ne demek istediği.

10:18Orada da zaten geçinemiyoruz, huzursuzuz, güvenliğimiz yok gibi gibi altta altta listeye sıralanabilecek.

10:26Aslında toplumsal olarak da, iktisadi olarak da risk teşkil eden unsurların bir araya geldiği bir fotoğraf var.

10:34Bunun nasıl okunacağı aslında bundan sonra sürecin, iktisadi sürecin nasıl gideceğinde ana belirleyicisi olacaktır.

10:42Evet yani şimdi burada ben de orayı biraz soracaktım.

10:46Bahsettiğiniz şey bir anlamda bu taleplere yanıt vermek,

10:49işte ortalığı biraz durduracak belki demokratik sayılabilecek adımlar atmak gibi bundan mı bahsediyorsunuz?

10:56Çünkü bir andan da eylemler sürüyor.

10:58Şimdi bugün de devam edecek.

11:00Hatta belki bu hafta boyunca, çünkü ben de gidip takip ediyorum,

11:04oradaki kalabalık uzun zaman boyunca oraya gelip tepki gösterebilecek bir enerjiyle dolu.

11:09Yani yeni bir karar alınmazsa, bir şeyler değiştirilmezse, bu taleplere yanıt verilmezse peki,

11:14daha da bir çöküş bekliyor mu bizi?

11:20Bu olaylar riski arttırabilir tabii ki.

11:23Ama şuna altını özellikle çizmek istediğim bir nokta var.

11:28Bütün bunlar riski arttırmakla birlikte.

11:31Eğer yaşadığımız ya da yaşayacağımız her şeyi buraya bağlarsak, büyük bir ıskalama yaratırız.

11:38Yani bizim zaten ekonomik olarak sorunlarımız var.

11:43Bizim zaten toplumsal olarak çözmemiz gereken meseleler var.

11:47Aksi takdirde şuna dönüyor, ne yazık ki bunun çok örneklerini gördük.

11:51Bakın gördünüz mü, öyle oldu böyle sonuçlandı.

11:56Hayır, bunlardan ağır iyi bakmak lazım.

11:59Orayı ayrıca okuyalım, ayrıca kulak kabartalım, ihtiyaçlara bakalım.

12:05Tamam, orası başka ama sanki hiçbir sorun yokmuş ortada.

12:10Ve sadece İmamoğlu'yla ilgili yaşanan süreç ve ona gösterilen tepkiler nedeniyle

12:15bir takım ekonomik karşılıklar aldığımız düşüncesi bence çok büyük bir yanılgı olur.

12:21Bunu defaten yaptık, bir takım olayları bahane ederek.

12:25Hiçbir zaman gerçeğimizle yüzleşmediğimiz için 2025 geldiğimiz nokta,

12:32açlık sınırının altında yaşayan milyonlar, bir yıl içerisinde bulmamız gereken 260-270 milyar dolar para,

12:422.1 trilyon bütçe açığı gibi gibi bunları saymıyorum, şimdi uzatmayayım.

12:48Bizim zaten ekonomik ve toplumsal sorunlarımız var, halletmemiz gereken.

12:53Bunu sadece bugün gösterilen tepkiye bağlamak,

12:58bence tepkiyi gösterenlere de, ekonomiyi yönettiğini düşünenlere de

13:04bu ekonominin yönetiminden rahatsızlık duyup sıkıntı yaşayanlara da haksızlık olacaktır.

13:12Bu bir risk arttırıcı faktör olabilir ama sorunun kendisi ve gerekçesi nedeni değildir.

13:19Türkiye'nin çok ciddi bir ekonomi yönetimi sorunu var. Bunun altını çizmek isterim.

13:24Burayı vurguladığınız için çok teşekkür ederim.

13:27Gerçekten hepimiz etrafımıza bakalım, gencinden yaşlısına biliyorsunuz,

13:3170 yaşında inşaatlarda ölen insanlar var.

13:33Çok çalışıyoruz, çok üretiyoruz ama bir türlü bir nefes alamıyoruz.

13:37Zaten bu da biraz onun tepkisi. Çok teşekkür ediyorum katıldığınız için.

13:41Bakalım neler olacak.

13:42Ben çok teşekkür ediyorum. İyi yayınlar olsun.

13:44Kolay gelsin size de.

13:46Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, ekonomi yazarı Çetin Ünsalan bizimle birlikteydi.

13:50Bildiğiniz üzere Ekrem İmamoğlu'na yönelik gözaltı kararının verildiği 19 Mart günü

13:55ekonomi ve borsa içinde çok ciddi bir düşüş oldu.

13:57Öyle bir düşüş oldu ki 15 Temmuz darbe girişiminde bile borsa böyle çakılmamıştı.

14:02O günden bu yana da hareketlilik sürüyor.

14:0519 Mart'ta iki kez devre kesici uygulanmıştı.

14:08Ekrem İmamoğlu'na tutuklama kararı çıkacağını tahmin ettiğimiz günlerde de

14:12yine iki kez borsanın devre kesici uyguladığını gördük.

14:15Son olarak da bir açığa satış yasağı geldi.

14:19Bugün değerlendirdik borsada neler olacak, ekonomide neler olacak,

14:23dolardaki, eurodaki hareketliliği tutmak için Merkez Bankası'nın yapmış olduğu gireşimler

14:28bizlere neler kaybettiriyor. Bütün bunları konuştuk.

14:31Son olarak yayını bitirirken Sayın Ünsalan'ın vurguladığı nokta çok çok önemliydi.

14:35Ben de bir kez daha altını çizmek isterim.

14:37Sanki bütün bunlar oldu, insanlar sokaklarda bir biçimde protestolar yaptı diye

14:42ekonomide bir sorun yaşanmış gibi davranmayalım dedi.

14:46Çünkü zaten ekonomide çok büyük sorunlar vardı.

14:49Bir ekonomi yönetimi sorunu vardı.

14:51O yüzden aslında biraz da bu tepki yalnızca Ekrem İmamoğlu'yla ilgili değil

14:55bütün bu sorunlarla ilgiliydi dedi.

14:57Efendim ilerleyen günlerde ekonomideki gelişmeleri ve gündemdeki gelişmeleri yeniden konuşuruz.

15:02Şimdi hoşçakalın diyorum.

Önerilen