Santorini deprem fırtınasıyla beraber gündeme gelen volkanik hareketlilik, Türkiye'yi de volkan gerçeği ile karşı karşıya getirdi. İki tanesi çok büyük risk taşıyor. Basıncı giderek artan magma odaları keşfedilmiş. Bunlardan biri deprem beklenen Karlıova’ya çok yakın... Güven İslamoğlu, bilim insanları ile aktif hale gelmesi muhtemel volkanlar üzerine konuştu. Riskli yanardağlar, Yeşil Doğa'da ekrana geldi.
07:51Bilim insanları kalderasının 4 santimetre yükseldiğini söylüyor.
07:56Santorini volkanın haritası.
07:58Bunun altında bir mağma odası var.
08:01İlk çıktığı nokta burası olması lazım.
08:04Burası patlamış içe çökmüş değil mi?
08:05Burası aslında bu şey kısım ada gibi görünen kısım Santorini volkanının en son faaliyetlerinden bir tanesi.
08:14Bunu önce Santorini volkanını kenarlarından itibaren yükselen bir strata volkan gibi düşünelim.
08:24Yani normal bir ağır dağ gibi düşünelim.
08:26Nazlıavuş şöyle bir şey olacak.
08:28Kesinlikle böyle bir volkandı.
08:29Eğer çok yüksek hacimde kül boşaltırsa mağma odasından, boşaltmanın ardından mağma odasında bir hacim farkı olacaktır.
08:42Ve koninin üstü çökecektir.
08:45Bu durumda krater olur.
08:47Yani telden.
08:48Şu anda mı çökmüş hal.
08:49Çökmüş hal.
08:49Ama genelde Nemrut'da olduğu gibi, burada da olduğu gibi insanlar biraz farklı düşünüyorlar.
08:57Sanki tek seferde olmuş gibi.
08:59Örneğin Nemrut'ta bu süreç 8-10 kilometrelik o kaldıra 10 farklı patlama sonucu oluşmuş.
09:05Burada da en az 10 farklı patlama var.
09:09Dolayısıyla her püskürme, her patlama ürünü bir küçük çöküntü alanı yaratıyor.
09:16Biz de bunun en son olarak kaldır olarak görüyoruz.
09:2024.000 yıl önce buradaki büyük kaldır oluştu.
09:23En son?
09:24M.Ö. 1650 yılından binimen uygarlığını yok eden büyük püskürme oldu ve artık bu görünme karışmış.
09:31Püskürme buradan mı olur, yanlardan mı olur?
09:35Belli değil o.
09:36Evet o belli değil.
09:38Yani buradaki ana bacanın biz merkez olduğunu tabii ki burada söyleyebiliriz.
09:45Fakat etrafında da bunun farklı bacalar olduğunu denizaltı çalışmalarından biliyoruz.
09:51Nemrut Krater Gölü de muhteşem güzelliğe sahip bir volkanik çöküntü.
09:56Santorini'ye çok benziyor.
09:58Altına Mağm Odası var ama durumu belli değil.
10:01Nemrut'un çok yakınında Türkiye'de en son faaliyete geçen bir volkan konisi var.
10:06Devamı Van Gölü'ne kadar uzanıyor.
10:09Burası yaklaşık 2247 metre göl yüksekti.
10:13Burası da 3000 metrelerdi.
10:15Dolayısıyla 800 metrelik yaklaşık 70-80 derece çok dik olan bir kaldıra.
10:22Döndürebilir miyiz bunları?
10:24Tabii şöyle döndürelim.
10:26Bunun içine girdiğimizde bu kaldıra yaklaşık 300 bin yıl önce faaliyetine başladığını düşünüyoruz.
10:35Tamamen suyla dolduktan sonra burada daha sonra yine faaliyet gösteriyor.
10:42İçinde şu anda kara parçası olan kısım.
10:46Hatta bazen sıcak soğuk sular.
10:48Tabii burada göller var sıcak su olan bölgeler.
10:50Burada Türkiye'nin en son volkanik faaliyeti ve lav faaliyeti burada olmuştur.
10:57İşte burası.
10:59Burada meşhur bir fay var, kırık var.
11:01Nemrut kırığı.
11:03Yerel olarak buraya Nemrut Kan Taşı ismini veriliyor.
11:07Burada da görüldüğünüz kırık aslında gözümüzde görebiliyoruz.
11:11Görülüyor.
11:13Bu çatlaklar Nemrut'tan itibaren.
11:15Bu çatlaklara lavlar dolmuş.
11:17İki farklı lav var ama biz şu siyah renkli bazaltik lavların milattan sonra 1441 yılında küskürdüğünü kesinlikle biliyoruz.
11:27Dolayısıyla 600 sene önce burada bir volkanik faaliyet oldu.
11:33Ve 5 koldan, buradan, buradan, şuralardan.
11:37Burada mı bir volkan konisi?
11:39Burada bir volkan konisi ve şurada.
11:41Yani burada da görüldüğü gibi bir kırıktan biz bir volkanik faaliyetin nasıl olduğunu bir laboratuvar gibi olan bir Nemrut'ta burada görebiliyoruz.
11:51Kişede Van Gönü'nde olduğu bir şey var.
11:53Evet.
11:55Ona bakabiliriz.
11:57Hemen yanında çünkü.
11:59Evet.
12:01Şimdi buranın hemen güneyine gittiğimizde Tatvan'ın doğusuna doğru yolculuk yaptığımızda belki de 3-4 kilometredir.
12:08Burada yoldan geçildiğinde çok fazla fark edilmeyen bir krater var.
12:14Burası.
12:16Burası faaliyetine Van Gönü'nün içinde başlıyor.
12:18Van Gönü'nün seviyesinden itibaren yaklaşık burada bir 500-600 metre kadar yükseliyor.
12:26Burası içinde de bir köy var buranın.
12:28Aslında iki tane krater var.
12:30Ana krater burası.
12:32Daha sonra da burada çok fark ediliyor mu bilemiyorum.
12:36Bir krater de şu an gölün içinde.
12:38Şurada bir krater var.
12:40Dolayısıyla burası peki yaş olarak yani bildiğimiz kadarıyla yaklaşık 80 bin yıl önce faaliyetine başlamış.
12:48Tıpkı Santorini'de gördüğümüz şekilde hidrovolkanik küskürmelerin yaşandığı bir örnek olarak karşımıza çıkıyor.
12:58Peki bu Nemrut ve burayı baz alırsak böyle bir şey mümkün mü?
13:04Son depremlerden sonra böyle bir şey söylemek mümkün mü?
13:08Altında bir mağama odalarını inceledik mi?
13:10Aktiviteleri ne durumda?
13:12Onu ne söyleyebiliriz?
13:14Bu bölge için bizlerin ve başka grupların çalışmaları halen devam ediyor.
13:18Biz burada özellikle Nemrut'un altında bir magma odası olduğunu kesinlikle biliyoruz.
13:24Ve bu magma odası sığ.
13:26Sığ bir magma odası.
13:28Yüzeye yakın derenliklerde olduğunu kesinlikle biliyoruz ki
13:331441 yılında burada biraz önce gösterdiğim faaliyet gerçekleşmiş.
13:39Ve ayrıca çeşitli gaz çıkışları var.
13:43Ama pek bilmiyoruz herhalde.
13:45Ama burada faaliyet olmuş.
13:47Faaliyet olmuş tabi.
13:49Peki diğer volkanlarda var mı?
13:53Evet var.
14:03Türkiye depremler gibi aynı zamanda bir volkanlar ülkesi.
14:07Bu volkanların bir çoğu hayatlarına da çok yakın.
14:10Sismik hareketler bunları faaliyete geçirebilir.
14:13Son 20 yıl içinde arda arda faaliyete geçen volkanlar,
