Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00MÜZİK
00:13Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, hoş geldiniz yayınımıza.
00:17Dün itibariyle Şam düştü diyebiliriz.
00:1912 gündür süren HTŞ ilerleyişi son olarak başkentte son buldu.
00:24Beşer Esad Suriye'den ayrıldı, Rusya'da olduğu söyleniyor.
00:28Tabii buradan sonra neler olacaksa merak konusu.
00:31Özellikle yıllardır Suriye'deki politikalarla ilgili önemli girişimleri bulunan ve ciddi bir sığınmacı akınına da uğrayan ülkemiz.
00:40Bundan sonra hangi gelişmeler egemen, neler yapılacak, neler yapılmalı hepsini değerlendireceğiz.
00:46Konuğumuz, yazarımız Ergin Yıldızoğlu, hoş geldiniz.
00:49Hoş bulduk, buyurun.
00:51Efendim biliyorsunuz aslında çok hızlı bir ilerleyişten söz ediyoruz.
00:55Hatta yıllardır yapılamayan 12 günde yapıldı şeklinde yorumlar duyuyoruz.
01:00Tabii bu durumu da biraz burada demek ki bir plan değişikliği oldu.
01:05Rusya'nın da, ABD'nin de belki İsrail'in belki Türkiye'nin de dahil olduğu yeni bir denklem var diyenler var.
01:12Siz de böyle düşünüyor musunuz? Başlayalım dilerseniz bu soruyla.
01:15Olur.
01:17Bu hızlı hızlı çöküşün içinde tabii ki bir Suriye dışında yapıştırılmakta olan bir takım görüşmelerin etkisi olduğuna dair işaretler var.
01:31Yani Ukrayna üzerinden bir takım görüşmelerin yapıldı.
01:36Çünkü Trump geldikten sonra Ukrayna'da bir anlaşma sürecine girileceğine dair bir beklenti var.
01:43İsrail'in Golan Tepeleri üzerindeki hareketi ve de bir takım Suriye bölgelerini bombalaması
01:50ve böylece ilerleyen güçlerin önünü açması ya da kolaylaştırması bir hesapların sürmekte olduğunu
02:01ve bir takım destekçilerinin özellikle Rusya'nın eskisi kadar destek vermeyeceğine
02:09kendi kaderine bırakacağına dair Esad'ı bir hava oluşmaya başlamıştı.
02:14Ama bir başka yan da var göz önüne alınması gereken o da Esad rejiminin içinin boşalmış olması.
02:23Esad rejimi hem teknik olarak hem olanakları açısından hem de ideolojik ve kültürel olarak
02:30karşısındaki güçlere herhangi bir dayanma olanağı kalmamıştı.
02:36Şöyle ifade etmek mümkün askerlerin üniformalarını çıkarıp gittiler.
02:42Savaş saflarında hiç subay kalmadığına dair askerlerin yaptıkları paylaşımlarda ben okudum bugün.
02:51Son haftalarda aylarda yaptığı paylaşımları okudum.
02:56Komutanlar nerede diye onlar bir şekilde çekip gitmişler.
03:00Direnmek için gereken bir anlatısı kalmamış rejimin.
03:06Ne bekliyor halkın nereye götürecek.
03:09Gelir dağılımında bozukluk var.
03:12Ordu içindeki ilişkiler bozulmuş.
03:16Mafyalaşmanın etkisiyle büyük bir para hareketi var ama halka yansımıyor bu para hareketi.
03:23Dolayısıyla bu faktörler de çöküşü hızlandırdı ya da direniş olanağını ortadan ortadan kaldırdı.
03:31Esad'ın gitmesi de beraber tabii.
03:34Şimdi iki gündür konuşulan başlıklar şöyle kim en çok kazançlı çıktı?
03:40Kim en çok zararlı çıktı?
03:42İşte İsrail ne yapıyor?
03:44Türkiye ne yapıyor?
03:46Kürtlere ne olacak?
03:48Vallahi bu soruların cevaplarını herkes kendine göre veriyor ama
03:55bakın benim çok sevdiğim bir sık sık da aktardığım bir çirkin hikayesi vardır.
04:02Bekleyin görelim biçiminde.
04:06Yani adamın atı kayboluyor gidiyor.
04:09Köylüler çok üzülüyorlar.
04:11Zen ustası diyor ki bekleyin görelim.
04:13Ertesi gün at geliyor yanında 4-5 tane yabancı atla.
04:16Adamın çocuklarından biri atı tedavi etmiyor.
04:20Yabani atlardan birini ehlileştirmeye çalışırken düşüyor ayağını kırıyor.
04:27Herkes çok üzülüyor.
04:29Zen ustası diyor ki durun bakalım ne olur bundan sonra diye.
04:32Bu böyle devam ediyor.
04:34Savaş çıkıyor.
04:36Bu çocuğa kim kız verir artık?
04:38Topal kaldı diyorlar.
04:40Bir savaş çıkıyor.
04:42Bütün sağlam adamları götürüyorlar.
04:44Belki tek damat adayı olarak kalıyor köyde bunun sonucu.
04:47Bu kıssanın hissesi şu.
04:49Böyle durumlarda bir adım sonrasına karar vermeden önce beklemek gerekiyor.
04:55Görmeye çalışmak gerekiyor.
04:57Bir toz duman yerleşsin diye.
05:00Şimdi Türkiye çok kazançlı çıktı deniyor ama
05:03bu Suriye içinde gelişecek dinamiklere bağlı bir şey.
05:06Ve Kürtlerle ilişkili dinamiklere bağlı bir şey.
05:10İsrail çok şanslı çıktı, kazançlı çıktı.
05:13Bu arada Golan Tepelerinde yeni bir alanı ele geçirdi deniyor ama
05:18kurulacak rejimin doğası ne olacak?
05:23Bu rejim içindeki radikal İslamcılar ve cihatçı örgütlerin
05:28İsrail'e sınır olduğunu göreceğiz biraz sonra.
05:31Bir devlet olarak.
05:33İkincisi bir başka durum.
05:35Yine Türkiye açısından.
05:37Türkiye büyük bir etki kazandı.
05:39Doğru.
05:40Çünkü rol oynadı bu yıkılma sürecinde.
05:43Ama öbür taraftan bölgede büyük sünni Arap devletleri var.
05:47Körfez emirlikleri var.
05:52Ürdün var orada.
05:54Aşağıda Mısır var.
05:56Ve bunlar Türkiye'nin Suriye üzerinde bu kadar büyük bir etki kazanması konusunda
06:00çok istekli değiller.
06:04Dolayısıyla kendi politikalarını bu yönde izleyeceklerinden konuşuluyor.
06:11Bu anlamda resim çok karışık.
06:14Yeni rejimin acaba nasıl bir şey olacağını ilişkin sorulara baktığımızda da
06:21ümitli olmak çok zor.
06:24Çünkü çok parçalı bir muhalefet var burada.
06:28Çok etnik grup var.
06:30Dürziler var.
06:32Aleviler var.
06:33Sünniler var.
06:34Kürtler var.
06:35Hristiyan gruplar var.
06:37Hristiyan grupların birkaç çeşidi var bu arada.
06:40Şimdi bütün bunları bir arada tutmak nasıl mümkün olacak?
06:44Tabii ki çoğulcu bir şey olması gerekiyor.
06:47Yani seçimler olması gerekiyor.
06:49Bunların temsil edilmesi gerekiyor.
06:51Bunların bir arada durması gerekiyor.
06:53Böyle bir rejimi taşıyacak ne bir kültürel birikim var orada.
06:58Ne bir ekonomik koşul var.
07:00Çünkü demokratik koşullar ekonomik destek olmadığı zaman
07:06hemen hızla kaynak kavgaları üzerinden otoriter rejimlere
07:11ya da gruplar arasındaki savaşlara dönüşüyor hemen arkasında.
07:15Bu anlamda o da ne tarafa doğru rejimin gideceği de belli değil.
07:24Böyle bir durum var diye düşünüyorum yani şu anda.
07:27Evet.
07:28Siz aslında bekleyip görmek lazım dediniz ama
07:31bir yandan da Türkiye'nin olaya bakış açısı çokça bazı uzmanlar tarafından eleştiriliyor da.
07:37Neden?
07:38Bir kere 2011'den bu yana uygulanan politikanın baştan yanlış olduğunu söyleyenler var.
07:42Bir biçimde Türkiye için de özellikle iktidar kesiminin
07:46bunu bir zafer olarak gördüğünü bir devrim olarak gördüğünü bu kelimeyi kullananlar da çok.
07:51Ve desteklediğini görüyoruz.
07:53Erdoğan diyor ki Şam rejimi Türkiye'nin uzattığı elin kıymetini bilmedi.
07:58Tabiri caizse biz sana el uzatmıştık bak şimdi ne oldu gibi bir söylem var.
08:03Burada ileride ne olacağını elbette bilemeyiz ama siz genel politikayı
08:08yıllardır uygulanan politikayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
08:12Şimdi Suriye üzerinde uygulanan politika gerçekten çok nasıl söyleyeyim
08:20gerçekçi olmayan zemin üzerinde ilerledi.
08:23İşte bir stratejik derinlik diye başladı ve ilk dalgasında başarısızlıkla sonuçlandı.
08:29Tamam şimdi ikinci dalgasında başarılı olmuş gibi gözüküyor
08:33ama bu işin sonunda doğan bebeğin doğası belli değil.
08:37Türkiye'nin ise buradaki tasarrufu ve buraya yönelik askeri ekonomik yatırımları
08:44nasıl olacak ve bunu karşılayacak kaynak nereden gelecek gibi bir sorun var.
08:49Şimdi şöyle çok iyimser bir yaklaşım.
08:51Şimdi bu ülkeyi yeniden yapmak gerekiyor.
08:53Türkiye'nin destekli, Türkiye tarafından desteklenen güçler iktidara gelmek durumunda.
08:59Dolayısıyla Türkiye'nin sadece diplomatik askeri değil
09:02aynı zamanda bir de böyle büyük ekonomik kazancı olacak ifade ediliyor.
09:07Yine tekrarlamak istiyorum.
09:10Bunların büyük bir kısmı hayal olabilir diye düşünüyorum.
09:15Çünkü sade Türkiye o oyuncu değil burada.
09:20Burada uzaktan ve yakından uluslararası büyük güçlerin ve bölgedeki güçlerin hesapları var bunun üzerinde
09:31ve İsrail'in hesapları var.
09:33Nasıl götürecek Türkiye bunu, hangi dış politika kaynaklarıyla bunu biraz daha öteye götürecek
09:39ve aslında ne yapmak istiyor o da henüz belli değil.
09:42Hani rejim yıkıldı peki ne oluyor bundan sonra?
09:45Bir anlamda rejimi yıkarken hareket edenlere destek verdiğiniz zaman
09:50zaten siz oyunun parçası haline gelmiş oluyorsunuz.
09:53Yıkıldığı zaman da ben de bu kadar destek verdim.
09:56Dolayısıyla dedikten sonraki devam eden cümle ne?
10:00Yani ne olacak ondan sonra?
10:02Emevi Camii'nde geldik namaz kıldık bir şey değil.
10:04Olabilir artık herkes gidip orada namaz kılabilecek durumda.
10:08Ama Türkiye'nin hedefi ya daha doğrusu Türkiye'yi yöneten siyasal İslam rejiminin hedefi
10:16bölgedeki hegemonyasını geliştirmek.
10:20Bölgede giderek Osmanlı bakiyesi üzerinde tasarruf etmeye çalışmak bunu.
10:27Ama bunu yapabilmek için de kaynaklara sahip olmak gerekiyor,
10:32hizmet sunmak gerekiyor ve birçok konuda sorun çözücü olmak gerekiyor.
10:38Şimdi olabilir mi?
10:40Olamaz demek zor.
10:42Bu dışarıdan alacağı desteklere bağlı.
10:45Türkiye'den kim hangi ittifaklarla orada yararlanacak,
10:48yararlanmak istiyor diye düşünülebilir.
10:51Ama bütün bunların olabilmesi için bir sorun daha var.
10:55Bakın ben özellikle pazartesi yazımda iç dinamiklere önem verdim.
11:03Çünkü ne kadar dış kaynaklar beslenirse beslensin,
11:07esas problem bir ülkenin içindeki dinamiklerle ilişkili.
11:12Yani toplumsal bütünselliğiyle, toplumsal dokusunun sağlamlığıyla,
11:17anlatacak hikayesinin ve bu hikayeyi kabul eden nüfusun çoğunluğuyla,
11:22bu nüfusu destekleyecek ve hoşnut tutacak ekonomik yapısıyla
11:27ve yine adalet dağılımı ve de hukuk dağılımı ile ilişkili
11:32ve tabii ki sonunda da geldiğimiz nokta yine güvenlik güçlerine
11:36ve askerinin devletle ilişkilerinin istikrarlı olmasına bağlı bir şey.
11:41Bütün bir paket bu.
11:44Suriye'de bu paket dağıldı zaman içinde.
11:47Dağıldıktan sonra da bir anlamda bütün direnç güçlerini kaybetti Suriye
11:54dışarıdan gelen basınç karşısında.
11:57Bu anlamda Türkiye'nin çok ciddi sorunları var.
12:00Önemli bir göçmen nüfusu var ve bu göçmen nüfusunu entegre etmekte zorlanıyor.
12:07Entegre edebiliyor olsa Türkiye'de Suriyelilerin olması sorun değil,
12:11Arapların olması sorun değil.
12:12Önemli olan entegre edilmiş olması.
12:14Yani bunların bir nevi Türkiye'li olması burada.
12:17Bunu yapamıyor.
12:19Bunun için kaynak gerekir, eğitim gerekir, okul sistemi gerekir,
12:24yerleşim kolaylıkları gerekir.
12:27Bunların ülkeye dağılmasının demografinin planlanması gerekir.
12:32Hepsini bir yere toplarsanız ne onlara yarar ne kimseye yarar entegrasyon konusunda.
12:37Bu konuda da bir plan programı olduğunu ben zannetmiyorum.
12:41Daha doğrusu belki vardı da ben bilmiyorum.
12:44Suriye'deki işler sarpa sarmaya başlarsa aradaki geçirgenlikten dolayı
12:53bu nüfus da kendine yeni olanaklar, seçenekler aramaya başlar ülkede.
12:59Bu da tabii ki çok daha zorlaştırır sorunları.
13:03Aslında siz de değindiniz.
13:05Sığınmacı sorununun artık çözülebileceğine dair bir görüş oluştu.
13:09İşte bugün gelen fotoğraflarda, yayınlarda görüyoruz ki
13:12sınır kapıları da artık bir dönüşün başlama hali de var.
13:16İçerideki hiçbirimizin de net olarak sayı veremediği o kalabalık durumu düşündüğümüzde
13:22burada bir düzen kurmuş olanlar belki gitmek istemeyenler olabilir.
13:26Ya da tam tersi Suriye'ye dönüş yapmak yerine Avrupa'ya gitmek isteyenler olabilir.
13:30Burada biliyorsunuz bir geri kabul anlaşması engeli var.
13:33Artık bundan sonra Türkiye sığınmacı sorununu biz çözeceğiz gibi bir iddiayla yola çıkıp
13:39belki Suriye'yi yeniden yapmak, Suriye'de istikrarı Avrupa'daki güçlerle birlikte sağlamak isteyip
13:46geri kabul anlaşmasında tartışmayı açabilir mi?
13:50Ya bu konuda benim uzmanlık alanıma girmiyor açıkçası.
13:55Yani çalıştığım çalıştığım bir alan değil.
13:57Ama bu Türkiye'nin sınırlarını kapatıp da gelenlerin Avrupa'ya gitmek,
14:03yani gitmek isteyenlerin gitmesini engellemesini ben en azından insan haklarına uygun bulmuyorum.
14:09Gitmek istiyorlarsa gitmek istiyorlar.
14:11Bizim bunları burada durdurmamış demek
14:15haklarına kullanmalarını engellememiz anlamına geliyor.
14:20Geri dönme söz konusu olunca da şimdi çocuğu okula gidiyor,
14:26dükkan kurmuş, iş yapıyor.
14:28Bu insana kalkıp da hayır sen şimdi geri gidiyorsun demek de adaletli bir şey değil.
14:33Yani bir ekonomik kültürel öya olmuş,
14:36Türkiye'nin parçası olmaya başlamış birisine de kalk git demek mümkün değil.
14:40Diyelim birileri geri de gitmeye başladı.
14:44Suriye'nin durumu belli değil.
14:46Tekrar gelmek istedikleri takdirde ne olacak bu bir sorun.
14:50Bir de bu arada yaşayanların durumu hala belirsiz.
14:53Yani ucuz iş gücü olarak kullanmıyorlar.
14:55Tamam birileri bu işten memnun da statülerinin ne olduğu belli değil.
14:59Vergi vermiyorlar.
15:00Sosyal sigorta durumları belli değil bu insanların.
15:02Hasta oldukları zaman baştan öne gelecek.
15:05Ev sorunları çıktığı zaman bunu nasıl çözecekler.
15:08Bütün bunlar belirsiz ve ciddi bir insani bir krizden bahsediyoruz aslında.
15:13Yani sadece bir taraftan bakınca bir göçmenler sorunu ama
15:16bir taraftan bakınca da insani bir kriz var burada.
15:20Birileri bundan memnun, birileri de bundan başka bir hesapla
15:24işte gitsinler falan diye bir şeyler anlatıyor ve
15:27bir anlamda şöven milliyetçiliği buradan kışkırtıyor.
15:30Ama sorun çok daha karmaşık.
15:32Bu kadar basit değil yani bu sorun.
15:34Peki son olarak aslında Rusya'nın hava desteği verdiğini biliyoruz süreçte ama
15:39geçtiğimiz dönemde olduğu gibi Esad rejimini doğrudan koruyamaması
15:44diyeyim ya da belki korumaması.
15:46Ukrayna cephesinde yıllar içerisinde yıpranmış olmasını mı bağlarsınız bunu
15:51yoksa Ukrayna'nın NATO'ya üye olmayacağı üzerinden
15:54ABD ile batılı güçler ile belki bir mutabakada da varılmış olabilir mi kapalı kapılar ardında?
16:01Ben ikincinin daha uygun olabileceğini düşünüyorum.
16:04Çünkü Suriye'de 3-4 tane uçağı harekete geçirip 4-5 tane yeri bombalayıp
16:11ciddi bir zarar vermek yürüyen, hareket eden güçlere o kadar maliyetli bir hareket değil
16:17Rusya açısından diye düşünüyorum.
16:19Öbür taraftan Suriye'den çıkıyorsa Rusya iki şey yapmak durumunda.
16:26Birincisi Doğu Akdeniz'deki üstlerinin geleceğini güvenceye almak zorunda.
16:35Bunun için birileriyle anlaşma yapmak zorunda.
16:38Yani bu anlaşma konusunda İsrail olması lazım, bunun Amerikalılar olması lazım
16:43ve de işte isyancı güçleri kontrol eden artık rejim halinde gelmeye hazırlanan güçleri
16:50kontrol ederken üzerinde etkisi olan güçlerle bir anlaşma yapılmış olması lazım.
16:55Bir bunu göz önüne alması gerekiyor.
16:57Ama ikincisi Suriye devreden çıktığı takdirde Ukrayna'nın önemi katlanarak artmaya başlıyor.
17:03Rusya'nın kendi güvenlik anlayışı açısından.
17:07Bu anlamda Ukrayna'ya ekonomik kaynak, askeri kaynak aktarma kapasitesidir bilemeyeceğim ama
17:15kendi jeopolitik hesapları içinde Ukrayna'nın önemi tek başına kaldığı için daha da artacak
17:24ve Rusya'nın orada taviz verme, geri çekilme olasılığı daha da azalır diye düşünüyorum.
17:30Ama tabi ki bunlar rasyonel olarak yürütülen denklemler kafamızda.
17:36Gerçekten Rus dış politikası oturup da hangi değerler üzerinden neyin hesabını yapıyor
17:44bunu bilmek mümkün değil.
17:46En azından mümkün değil ama dışarıdan böyle olursa böyle olur diye akıl yürütüyor.
17:51Zaten şu anda dikkat ederseniz yazılan çizilenlere 3 aşağı 5 yukarı temalar belirlenmiş.
17:57Genel olarak parametreler herkesin kafasında belirlenmiş.
18:01Herkesin çeşitli parametreleri bir denklemin içinde böyle kurarsa böyle olur, böyle kurarsa böyle olur diyor.
18:07Pek bir şey aslında bilmiyoruz.
18:10Sahada olanlar da pek bir şey bilmiyorlar çünkü hareket halindeki güçler çok karmaşık güçler
18:17ve bir de kültürel olarak nasıl söyleyeyim kolay anlaşılabilecek güçler değil.
18:23Yani niyetlerinde bunların konuştuğunuz zaman anlayabilecek güçler değil.
18:28İçinde yaşıyor olmanız lazım.
18:30Tartışmalarının parçası olmanız lazım.
18:32Bu da tabi ki henüz bu aşamada çok az kimseye becerebildiği bir şey.
18:39Sizin de söylediğiniz gibi Orta Doğu'da bir günde o kadar fazla şey olabiliyor
18:43ve o kadar şaşırtıcı bir şey olabiliyor ki belki de bu aşamada analiz yapmak ne olursa olsun çok sağlıklı olmayacaktır.
18:49İlerleyen günlerde bunları konuşmaya devam edeceğiz elbette.
18:52Gelişmeler de olur.
18:53Çok teşekkür ediyorum vakit ayırıp katıldığınız için.
18:55Rica ederim.
18:56Çin hikayesindeki gibi bekleyelim görelim bundan sonraki tercihimiz ne olacak.
19:01Bir daha bekleyelim görelim sorusuna gelmeden önce.
19:04Evet efendim tabi temennimiz de bizim açımızdan olumlu gelişmelerin olması yönünde.
19:10Hiç değinmedik ona birkaç tane olumlu gelişme var aslında.
19:14Örneğin işte rejimin devri teslim yapmaya niyetli olduğunun ortaya çıkması.
19:22Gelenlerin de devri teslim sürecini yürütmeye niyetli oldukları anlaşılıyor.
19:28Bu tabi ki Libya ve Irak deneyimlerinden farklı bir şey.
19:34Devlet dairelerinin korunma altına alındığına dair bir takım anlaşma ifadeler var.
19:41Bu demektir ki devlet yapısının bir kısmı tutulacak.
19:44Korunacak büyük bir kısmı.
19:46Kaçanların peşinden gitmeyin ve de intikam almaya kalkmayın açıklamaları gelen rejimin liderliğinin.
19:55Bunlar da önemli açıklamalar.
19:58Gelenler var olan yapıya kullanmak durumunda kalacaklarını ve bu yapıyı kullanmak isteyeceklerini ifade ediyorlar.
20:06Bu tabi ki Suriye halkının içine düşeceği kaosu azaltabilir bu.
20:14Ama tabi ki düşünürsek var olan yapı aslında çok baskıcı ve kontrolcü bir yapıydı.
20:21Bu anlamda var olan devlet kurumlarının ne dereceye kadar yeni gelenlerle entegre olabileceğini de göreceğiz.
20:29Ama en azından böyle bir ihtimal var şu sırada.
20:33Bu bölünme tehlikesini azaltıyormuş gibi gözüküyor.
20:38Ülkenin parçalanma tehlikesini ama tabi ki ortadan kaldırmıyor.
20:42Evet.
20:43Sayın Yıldızoğlu çok teşekkür ediyorum.
20:45Teşekkür ederim.
20:46Hoşçakalın.
20:48Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri.
20:50Yazarımız Ergin Yıldızoğlu sizler için yorumladı.
20:53Suriye'de her geçen gün gelişmeler devam ediyor.
20:55Dünkü gelişme belki de son haftanın gündemiydi efendim.
20:58Şam artık resmen düştü.
21:00Esad Reşimi yıkıldı.
21:02Yıllardır süren Suriye İç Savaşı'nda yeni bir safhaya girildi artık.
21:06İlerleyen günlerde ne olacak?
21:08Türkiye açısından ne gibi gelişmeler olabilir?
21:10Olumlu ya da olumsuz?
21:12Bir uğraştığımız sığınmacı sorunu var.
21:14Buna dair neler olabilir?
21:16Şimdi sizler için konuştuk.
21:17Şimdilik noktalayalım.
21:18İlerleyen günlerde yine konuşuruz.
21:20Hoşçakalın.