TBMM Adalet Komisyonu'nda, "etki ajanlığı" düzenlemesinin de yer aldığı 23 maddelik Noterlik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin görüşmeleri devam ediyor. CHP Aydın Milletvekili Süleyman Bülbül ile AKP İstanbul Milletvekili Şengül Karslı arasında tartışma yaşandı. Bülbül, "Saraydan talimat alan savcı, hakim istemiyoruz. Bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının geleceği bir savcının, hakimin vereceği siyasal karara bağlı olmamalı. Ekrem İmamoğlu gibi yüzlerce vatandaşımız var" dedi. Karslı ise, "Beğenmediğiniz dava sonuçları üzerinden nasıl yargının tarafsızlığını eleştiriyorsunuz" ifadelerini kullandı.
00:00Bizim için en büyük endişe yargının siyasallaşmasıdır.
00:02Yargının siyasallaşması demek, örneğin Akın Gürli'nin bakan yardımcılığına gelmesi,
00:10bakan yardımcılığından sonra İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'na gitmesi demektir.
00:14Yargının siyasallaşması demek, Hasan Yılmaz'ın SBK'nın tedbir kanalında talebi bulunan bir başsavcı,
00:20İstanbul Başsavcılığı Hekimi'nin daha sonra bakan yardımcılığına getirilmesi,
00:26SBK kaçtıktan sonra, daha sonra bakan yardımcılığından yardımcıları yerine getirilmesi demektir.
00:31Yani bu çerçevede bir gerçek var. Yargın siyasallaşıyor.
00:35HSK'da bu siyasallaşmanın içerisinde bir kurum.
00:38Bunu ortak kaldırmanın yollarını oluşturmamız gerekiyor.
00:41Yani somut nedenler açık verelim.
00:44Şimdi bizim Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde verilerimiz var.
00:48Bu verilere göre şu Şubat 2024 sonu itibariyle ayında bekleyen her 100 davadan
00:5435'i Türk vatandaşlarının yaptığı başvurular oluşturuyor.
00:59Şöyle baktığımız zaman, burada Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde bekleyen dosya sayılarının oranları var.
01:06Bizim 100 davadan 35.
01:08Rusya 16, Ukrayna 12.9, Romanya 6, Yunanistan 3.6, İtalya 3.6,
01:15Sirmistan 2.3, Azerbaycan 3.1, diğer 37 ülke ise 13.2.
01:21Şimdi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde bir 16.9 ülke çerçevesinde düşündüğümüz zaman,
01:26bu 100 davadan 35 dava Türkiye'deki yargıdan adil yargılanma hakkının ilan edildiğini açıkça ortaya koyar.
01:34Türkiye yine ayın verilerine göre 2023 yılında en çok adil yargılanma hakkının ilali ve güvenlik ve özgürlük hakkının ilali konularında mahkum edilmiş durumda.
01:44Yani 2023 yılında en çok adil yargılanma hakkının ilali konusunda bir hak ilali varsa,
01:54demek ki yargıda bir şeyler ters gidiyor.
01:56Bu ters giden şeyler neler?
01:58Yine bir Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin 2023 yılı itibariyle en çok emsal karar verdiği ülke Türkiye arkadaşlar.
02:06Emsal karar verilen ülke Türkiye.
02:08Uluslararası camiada 124 emsal dava Türkiye kararı olarak veriliyor.
02:14Şimdi bir, 100 davadan 35'i.
02:16İki, adil yargılanma hakkının ilali ve güvenlik ve özgürlük hakkının ilali Türkiye'nin 2023 yılında ayında.
02:23Üç, en çok emsal karar verildiği ülkede Türkiye.
02:28124 Türkiye emsal kararı.
02:31Bunu niye gerektiriyor?
02:32Demek ki bizim ilk derece yargı ve üstte yargı, tacdan üstte gibi kurumlarda verilen kararların adil yargılanma hakkının ilalinde,
02:43yani iç hukuk yolunda hakkını alamayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları var.
02:48Hakkını alamıyor.
02:50Nereye gidiyor?
02:51Yargının en üst noktası, Anayasa Mahkemesi'nde bireysel başvuru hakkını kullanıyor.
02:55Bireysel başvuru hakkını kullanmadan Türkiye 100 bini aşmış durumda.
03:00100 bin davayı aşmış durumda.
03:02Bu çerçevede de Arap Bakanlığında çözümler ağırlanıyor bireysel başvuru hakkında.
03:06Demek ki bir sorun var.
03:08Bu sorunun nedenlerini araştırdığımız zaman, tabii ki, yargının siyasallaşması.
03:16İlçe başkanlıklarının ya da il başkanlıklarının ya da belli partilerin siyaset içerisinde bulunanların yargıyı etkilemediğini kim söylüyordur?
03:25Biz 25. dönemde ve 26. dönemde TSK'nın yapısıyla ve hakim ve savcıların yapısıyla ilgili yaptığımız dönüşümlerde
03:33bir partiye üye olan avukatın, bir siyasi partiye üye olan bir avukatın, hukuksuz mevzunun hakim savcı olanlarının geçebilmesini sağlamadık mı?
03:44Sağlamadık.
03:45Nasıl oluyor bu iş?
03:47Bir hakim savcı belediye başkan adaylığına ya da milletvekiline aday olduğu zaman kazanamazsa geri dönüşmesi kolay oluyor mu?
03:54Olmuyor.
03:55Hemen hemen geri dönemiyor.
03:56Ama bir siyasi partinin belediye meclis üyesi, bir siyasi partinin üyesi, bir siyasi partinin il ve ilçe yöneticisi çıkıyor, sınava giriyor hakim sınavına.
04:05Ondan sonra mülakattan sonra hakim savcı oluyor.
04:07İşte bizim endişelerimiz bunlar.
04:09Siz siyasi geçen dönemde yine seçim kurullarının oluşmasında hakim ve savcıların kurayla kıdemli hakim yerine getirilmesi konusunda da bizim endişelerimiz vardı.
04:23Bu endişelerimizin başında ne vardı?
04:25Bu siyasi parti üyesi olan hakim savcıların başvurusu ve kuray yoluyla ya da kıdem esasını bir kenara bırakarak seçim kurullarının başına getirilmesiydi endişemiz.
04:37Oradaki endişelerimizin aynı tekrarıdır.
04:39Yani yargı siyasallaşmıştır.
04:41Hakim savcıların bir bölümü belirli siyasi parti üyeliklerinden gelen hakim savcılardır.
04:47Ve artık hakimler, savcılar kararlarını özellikle siyasi ve muhalif davalarda saraya bakarak karar vermektedir.
