İstanbul'un mandaları: Erdoğan 'manda yoğurdu' tavsiye etmişti ama İstanbul'da mandacılık bitti

Cumhuriyet

20.10.2024

Kategori

🗞

Haberler

Döküm

Tüm video dökümünü görüntüle

00:00MÜZİK

00:07MÜZİK

00:29Sevgili Cumhuriyet TV'yi izleyenleri hoş geldiniz.

00:32Yeşil Düşün programının dördüncü bölümüyle karşınızdayız.

00:35Bu bölümde biraz İstanbul'un mandalarını konuşacağız.

00:38Yeniköy'deyiz, Arnavutköy, Yeniköy.

00:40Burası aslında İstanbul'da manda yetiştiriciliğinin az da olsa devam ettiği bir yer.

00:45Aslında buranın çevresinde de manda yetiştiriciliği.

00:48Yıllar öncesinde çok ünlüymüş ama yıllar içerisinde izlenen politikalar doğrultusunda elbette

00:54bu işle uğraşan kişiler bu işi bırakmayı istemişler ve öyle yapmışlar.

00:59Yanımda çevre muhabirimiz Şeyda Öztürk var, sözü ona bırakacağım.

01:02Daha ayrıntılı dinleyeceğiz onunla.

01:03Evet İrem senin de az önce bahsettiğin gibi şu an İstanbul'un kuzeyindeyiz

01:06ve burada aslında mandacılık çok popüler bir meslekti.

01:09Fakat sonrasında rant projeleri yani AKP iktidarı ile birlikte,

01:12kuzey ormanlarında yapılan mega projelerle birlikte

01:15mandacılık da bitmeye yaklaştı aslında.

01:18Şu an bulunduğumuz köyde bile çok fazla manda var diyemiyoruz.

01:21Hatta arkamızda şu an İstanbul Havalimanı var.

01:23İstanbul Havalimanı yüzünden birçok köyde mandacılık bitti.

01:27Hatta bunun yanında tarım da çok etkileniyor.

01:29Uçakların salgıladığı belki de madenlerin çıkarttığı tozlarla birlikte tarım da bitmeye yakınlaştı.

01:35Birazdan köylülerle konuşacağız.

01:37Muhtemelen onlar da buna değinecektir ama yani biz muhtarla iletişime geçtiğimiz zaman

01:41köylerinde çok az mandacının kaldığını söylediler.

01:44Birazdan göreceğiz bakalım ne kadar manda var.

01:46Onun yanında şeyini de altına çizmek istiyorum.

01:48Dediğim gibi şu an tam olarak arkamda İstanbul Havalimanı var.

01:51Hemen bu tarafta da daha önceden açılmış ve şu an kapatılmış olmasına rağmen bir maden sahası var.

01:57Maden sahası ne kadar kapatılmış olsa da aslında doğaya yarattığı tahribatı çok güzel görebiliyoruz.

02:02Aslında şeyini de altına çizmek istiyorum.

02:04Biz şu an 3 programdır kuzey ormanlarının altını çiziyoruz sürekli.

02:08İlk olarak kuzey ormanlarındaki madenleri işledik.

02:11Rant projelerinden oradan bahsettik.

02:13Daha sonra Tuzla'ya yapılacak olan organize sanayi bölgesinden bahsettik.

02:16Bu noktada da kuzey ormanlarının altını çizdik.

02:18Şu an burada mandacılığı konuşacağız ve burada da yine kuzey ormanlarının öneminden bahsedeceğiz.

02:23Çünkü kuzey ormanları yok oldukça tarım da etkilenecek, madencilik de etkilenecek.

02:28Mega projelerle su sorunu da olacak.

02:30Mega projelerle birlikte artık insanların yaşam alanları da bir bir yok olacak ve her yer imara açılacak diyebiliriz.

02:35Evet.

02:36Şeyda sen de bahsettin.

02:37Buraya gelmeden evvel Yeniköy Mahalle Muhtarı Timur Çevi'yi aradık.

02:41Burada aslında mandacılığın devam edip etmediğine dair kısa bir ön bilgi de aldık kendisinden.

02:46Yani bitmeye yüz tuttuğunu söylüyor.

02:48Açıkçası bize 11 sene önce gelmeliydiniz dedi.

02:51Burada az da olsa devam eden bir üretim süreci var.

02:54Dinleyeceğiz.

02:55Yıllar içerisinde neler oldu, neler olmuyor, neler yapılmıyor bunları da sizler için anlatacağız.

03:00Şimdi devam edelim o zaman.

03:12Evet.

03:13Ne söyleyeceğiz?

03:17Ormanda özgür bir hayvan.

03:18Doğayı sever ve meradan istifade etmek konusunda gayet iyi bir hayvan.

03:27Kışları dahi önceden havalimanı yapılmazken, ormanda kışları,

03:34doğum yaptığı zaman eve alıyorduk.

03:37Sağıyorduk.

03:39Çok ağır kışlarda eve getirip gene tekrardan meraya salıyorduk.

03:42Ama bugün bu imkanlarımız kalmadı.

03:45Civar köylerimizde de bizden sonra en büyük hayvancılık Işıklar Köyü'ndeydi.

03:50Orada da hayvancılık, mandacılık bitmek üzere.

03:52Bir arkadaşımız da 30 civarı falan bir manda kaldı.

03:56Ağaçlı köyümüz var.

03:57Orada da hayvancılık, mandacılık bitmek üzere.

04:00Bir arkadaşımız da 30 civarı falan bir manda kaldı.

04:03Ağaçlı köyümüz var.

04:05Orada herhalde 300 civarı bir manda kaldı.

04:10Muhtemelen birkaç seneye bizler de artık ufak ufak bu işten uzaklaşacağız, çıkacağız.

04:17Niye diyecek olursanız yem fiyatları çok ağır.

04:21Destek konusunda çok bir desteği yok.

04:25Bu sadece mandacılık için değil.

04:28Sığır besiciliği ve koyun yetiştireceği için de aynısı söylenmekte.

04:33Hava limanı yapılmadan önce bizim ailede yaklaşık 2 bin civarı manda vardı.

04:36Ve tüm köylerde, Taya Kadın Köyü, Işıklar Köyü, İshaniye Köyü, Akpınar Köyü,

04:45hava limanına komşu olan tüm köylerde hem mandacılık, hem sığır, hem koyunculuk vardı.

04:51Tabii ortak olarak kullandığımız bir mera idi burası.

04:55Mera kısıtlanınca bu sefer ne oldu?

04:58İnsanların bakması güçlendi.

05:01Kâr marjları düştü.

05:03Bu yüzden insanlar farklı sektörlere yönelerek hayvancılıktan çıkmak zorunda kaldılar.

05:09Bişer devir burada günde 300-400 dönüm değil mi?

05:12Muhtemelen 200 dönüm bişer devir.

05:17En az 20-25 günde bu işi tamamlıyordu.

05:20Herkes ürünü alıyordu ve mutluydu.

05:23Tabii ki o yıllarda mazot, akaryakıt bu kadar pahalı değildi.

05:28Muhterem iki sene öncesinden bahsederken, ben üç sene öncesine gideyim.

05:32Üç sene, dört sene öncesi kayıtlarda bakılabilir.

05:35Benzin ve mazot 5 liraydı.

05:37Bugün 40-45 lira civarlarında.

05:40Şimdi aradaki farka bakın.

05:42Yani 5 lira mazot, buğday 5 lira 6 lirayken, bugün 50 lira mazot, buğday 7 lira 8 lira.

05:50Yani bunun kurtarılması imkan ve ihtimal yok.

05:53Bir tarlanın ürünü alabilme açısından önce bu aylarda bir sürülmesi lazım.

06:00Yani şu anda tarlalar boş, bir sürülecek.

06:02Sürülükten sonra arkadan bir daha güzel bir sürüm yapılacak.

06:07Bu sürüm yapıldıktan sonra artık toprak çalışır, hale gelmediyse bir sürüm daha yapılacak.

06:12En azından 2-3 sürüm yapılacak.

06:14Bu iki sürümle bunu karşılaştıralım.

06:17İki sürümden sonra bunu tekrar makinelerle ekmeye gireceksin.

06:20O da bir harcıyat, o da bir masraf.

06:22Ve kışın bunun üç sefer gübresini atacaksın.

06:25Yine burada traktöre ve tarım aletlerine ihtiyacım var.

06:28Burada yine bir mazota ihtiyaç var.

06:30Bugün işte rakamlar 8 liralar, 9 liralar.

06:33İnan olun çiftçiye hiçbir şey kalmamaktadır.

06:36Peki yapanlar neden yapıyor?

06:38Yapabileceği başka bir iş yok.

06:39Başka bir iş bilmiyor ki yapsın.

06:41Yani ben başka bir iş bilsem, başka bir işe gireceğim.

06:44Ben bu işi biliyorum, bu işi yapacağım.

06:46Şimdi Tayyar Kadın Köyü'nden geçerken sağıma bakıyorum binlerce otomobil.

06:51Soluma bakıyorum binlerce otomobil.

06:53Diyorum ki bunlar nasıl bir iş acaba?

06:55Benim o işe kafam çalışmıyor ki benim bu işe kafam çalışıyor.

06:58O işe kafası çalışanlar o işi yapacak.

07:00Bu işe kafası çalışanlar bu işi yapacak.

07:02Az evvel havaalanından bahsettiniz.

07:04Tamam havaalanı ülkemizin, ekonomisinin güzel, iyi, hoş, gelirli bir şey olabilir.

07:10Tabii ki orada yüzbinlerce insan çalışmaktadır.

07:13Yüzbinlerce insan çalıştığı zaman her aileyi dört kişi olarak kabul ettiğimiz zaman,

07:18çoluk çocuk, anne baba olarak dörtü kabul ettiğimiz zaman

07:21beş yüz altı yüz bin kişiye oradan bir ekmek çıkıyor, bir ekmek çıkıyor.

07:26Ama bu bölgenin insanların da yöneticilerimizin düşünmesi lazım.

07:30Bu bölgede yaşayan insanlar bu işi yaparken artık bu işler bizim elimizden yavaş yavaş koptuğu zaman

07:36buradaki insanların yaşam hakları nereye gidecek, ne olacak?

07:40Şu anda en büyük problemlerden birisi yem maliyetleri.

07:45Devletin teşviklerinin arttırılması lazım.

07:49Hayvan otlatıcılığının, hayvan bakılan köylerin

07:54MENA tabiri olarak kullandığımız hayvanların otladığı, otlatıldığı, özgürce yaşadığı alanların

08:02hayvanlara bırakılması lazım.

08:05Ama günümüzde bakıldığında hiç böyle bir kıymet yok.

08:08Şurada doksan dört dönüm bir köy MENA'mız vardı.

08:12Birçok MENA'mız vardı da bunlardan bir tanesi.

08:16Topluk Konut İlerlemesi 2014 yılında burasını konut yapma amacıyla,

08:21konuta arazi üretme mayetiyle burasını TOKİ'ye devraldı.

08:29Şu anda bakıldığında bir faaliyet söz konusu değildi düne kadar.

08:34Biz hala hayvanlarımızı burada otlatıyorduk.

08:36Ama bundan birkaç gün öncesi bir özel şirket burasını

08:42kömür ve kum arama madeni olarak kendine tahsis ettirdi ve kiraladı.

08:48Bu şekilde alanlar daraldığı sürece biz bu işi nasıl yapalım?

08:52Vatandaşımız nasıl burada hayvancılık yapsın?

08:54Her gün daralıyoruz, otlak olarak ufalıyoruz.

08:58Yani bu şekilde gittiği sürece inanın ki iki yıl sonra burada bir tane hayvan göremezsiniz.

09:06Bir kişinin faaliyeti tüm köyü zedeliyor.

09:11Tüm bölgeye zarar veriyor.

09:13Burada ikilen kavuna, karpuza, fasulye, bezeli...

09:16Köyümüz çok iyi bir karpuz yetiştiricisi bir köyüdür.

09:19Bu sefer ne oluyor?

09:20Karpuzların çiçeklerine toz olduğu zaman veya fasulyenin, bezelin çiçeğine toz olduğu zaman o gelişir mi? Gelişmez.

09:26Tarım Bakanlığı'nın bu tür faaliyetlere katı sürette izin vermemesi lazım.

09:30Madem günümüzde en önemli besin kaynağı tarım ve hayvancılıksa bakanlığımızın buna sahip çıkması lazım.

09:42Yirmi maliyetlerin artması, mazotun, gübrenin, ilacın artması...

09:47İki yıldır buğdayın fiyat görmemesi, iki yıldır sekiz lira.

09:52Ama iki yıl önce buğdayı biz de ikerken mazotun litre fiyatı 20 TL'lerdeydi, 18 TL'lerdeydi.

09:58Bu yıla iktiğimizde 45 TL'lerdeydi.

10:01Ama biz ne oldu? Mazotu tekrardan aynı fiyata sattık.

10:04Özür diliyorum, buğdayı tekrardan aynı fiyata sattık.

10:07Ne oluyor? Bu sefer eken vatandaş bir dahaki seneye ekmemek istiyor.

10:14Artık gücü kalmıyor, dayanamıyor.

10:16Tarım kooperatiflerinin yeterli destek vermemesi, devletin gübre, mazot, tohum desteğini yeterli vermemesi...

10:24Bu konuda en büyük desteklerden birisi Sayın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanımız Ekrem İmamoğlu sağladı bize.

10:31Hem buğday tohumu, arpa tohumu, mazot desteği, ondan sonra yaş sabze, domates, biber, patlıcan...

10:44Aklınıza gelecek tüm sebzelerini, pidelerini ÇKS'si olan, tarımla uğraşan vatandaşlara bila bedelsiz olarak kapısına kadar getirip hizmet verdi.

10:53Bu tekrardan tarımın canlanmasında bir rol aldı.

10:58Bu desteği bakanlığımız da sağlasa, nispeten girdi maliyetlerini düşürüp çiftçi biraz daha bu işe yönelir.

11:09Köyümüzde yüzlerce aile bu işi yapıyordu.

11:13Öyle insanlar vardı ki burada bir aile 150-200 ton mahsul alabiliyordu.

11:18Mesela biz de 47 ton alıyorduk ama bizden daha büyükleri vardı köyümüzde.

11:23150 tona kadar alan ailemiz vardı.

11:26Bunu 100 aileyle 50 şer tondan koyduğumuz zaman ne yapar, 5000 ton mu yapar?

11:31Öyle bir rakamı bu köyde alıyordu.

11:34Benim sadece bir tek şeyim burada bir şirket var, Cemil Öktem.

11:38Burayı sömürüyor.

11:40Bütün arazilerden kum almaya başladı burada.

11:44Ve aldığı yerde de ot bitmiyor, hayvanlar da yaylanmıyor.

11:47Şirketi?

11:49Kum alıyor.

11:57Bildiğiniz kömür madeni faaliyet gösteriyor.

12:00Maden faaliyet gösteriyor.

12:02Ve bu toz bütün bölgeye iyi olarak hem tarımı hem hayvancılığı hem de yaşamı çok iyi şekilde etkiliyor.

12:08Etkiliyor yani.

12:10Bu kamyonlar, toz içinde duramıyoruz biz orada, yazlıktayız.

12:15Tozdan duramıyoruz.

12:17Hala da çalışıyor konumunda.

12:19Evet, Yeşil Düşün programının 4. bölümünde İstanbul'un mandalarını işlemeye çalıştık.

12:24Arnavutköy, Yeniköy'e geldik.

12:26Sizin için mahalle muhtarı Timur Çevik'le görüştük ve köylülerden de dinledik aslında.

12:30Burada tarım ve hayvancılık neden bitmeye yüz tuttu?

12:33Yapılan projeler, buradaki çalışmaları, tarımı, hayvancılığı nasıl etkiledi?

12:38Sizler için dinledik.

12:40Görünen o ki artık ilerleyen yıllarda manda sütü ve manda yoğurduna ulaşmak bizim için zor ve pahalı olacak.

12:45Öyle değil mi Şeyda?

12:47Evet İrem, burada köylüleri dinledik, muhtarı dinledik.

12:49Kendileri de sürekli bunların altını çizdiler.

12:51Mandacılığın bittiğini, tarımın bittiğini söylediler.

12:53Bunun da en büyük sebebi aslında mega projeler olarak belirtildi.

12:57Aynı zamanda biliyorsun manda yoğurdu bizim siyasi olarak da belimsediğimiz bir şey.

13:02Çünkü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da her akşam ben manda yoğurdu yiyip yatıyorum diyor.

13:06Umarım yurttaşlar da manda yoğurdu yemeye devam edebilirler diyelim.

13:10Bir dahaki programda görüşmek üzere.

13:12Hoşçakalın.

13:15İzlediğiniz için teşekkür ederim.

Önerilen