Türkiye'nin turizm cenneti, deniz çölüne dönüştü

Haber3.com

16.09.2024

Türkiye'de "yaz tatili" denince ilk akla gelen noktalardan olan Muğla'nın Bodrum ilçesinin en eski deniz süngeri toplayıcısı Aksona Mehmet "denizin altı çölleşiyor" diye uyardı.

Kategori

🗞

Haberler

Döküm

Tüm video dökümünü görüntüle

00:00Hem şişe kabarı ve insan vücudunu bu doğal demir suyunu

00:25kadar hiçbir şey güzel temizlemez.

00:34Ya yaptılar benim için. Ben severim.

00:55Olmuyor muyuz?

01:25Ne?

01:46Çocukluğum Denizkıyı'nda geçince hep derin maviliklerin o

01:52gizemini merak etmişimdir. On üç yaşında çocukken kıyıda çok

01:57kıymetli bir değerli büyüğümün maskesiyle rica etti,

02:01müsaade istedim. Dinlenmeye çıkmıştı kıyıya. Oltanan

02:05Iskaroz deriz. Yengeç takıyordu avlıyor görerek. Eee onunla

02:10göbeğime kadar dalıp on üç yaşında denizin altına bir

02:13baktım, bakışı bakış o derin mavilik gizemi öyle çekti ki

02:17beni. Akıllara durgunluk ver. Ondan sonra hep onun hayalinle

02:21yaşadım. Bodrum'a inerdim. Tabii buralar hep süngerci

02:24teknesi. Turizm murizm yok o zaman. Herkes süngerden ekmek

02:28yiyor. Geldim vitrinde Ahmet Nalbant olan bir şampiyon

02:33Fransızla maske görüyordum. Kırk lira yazıyor üzerinde. Ona

02:36göz diktim ama param yok. Anam rahmetliye kişilerimiz

02:40koyunlarımız var. Bir tane oğlak sattırdım. Ağlaya ağlaya.

02:44Kırk liraya bir maske aldım. İlk yedim. Kıyılarda dalmaya

02:46başladım. Ondan sonra on beş yaşında süngerciliğe başladım.

02:52Çünkü on beş yaşında bu çocuğu yasal olarak daldıramasın. O

02:54zaman bunlar sünger işçisi olarak aldılar. Karakolman

02:57Biki'ye de aldım. Bugün hala sağdır. Köprü olsa üstünden

03:02geçmem. Muzaffer abim vardır Muzaffer Cengiz. Ali Cengiz'in

03:06yeğenlerinden ünlü sünger tüccarı Mustafa Cengiz'in

03:09oğludur Muzaffer abi. Onunla süngere başladık. Başlayış o

03:14başlayış o günden sonra o derin muhabbetlerine büyük bir

03:19açla tutuldum. Sevdalandım. Ekmeğimi oradan kazanmaya

03:23başladım. Devam ettik bin dokuz yüz seksen yı ııı bir

03:28yılında burada çok güzel bir trandil vardı ufak trandil.

03:32Torba balıçı barınağına bağlı çok sevdiğim bir arkadaşımın

03:36ismi Şafak ııı teknenin ııı tekne sahibi de Mustafa Dolugöl

03:41Köyü'nden satılı gitti tekneyi vurgun yedi de vazgeçti. Ben

03:45gittim aldım onu düşündüm düşündüm ne koyayım bunun adını

03:48aksona koydum. Öyle tescillettim. Çünkü aksona

03:51kelimesi bir süngerciler için hayati öneme sahip. Yüzyıllardır

03:56süngercilik yerinde kullanılan vurgun yememek için o dinlenme.

03:59Aşağı daldığın zaman falan karışan azotu atmamak için

04:03vücuttan dinlenme yerlerine aksona verilmiş süngercilik

04:06yerinde. Ondan sonra da benim adım aksona Mehmet olarak kaldı.

04:10Çalıştık, çabaladık, kazandık. Çok şükür çok onlarca adam

04:14yetiştirdim sıfırdan. Güzel ülkem denizciliğine kazandırdım.

04:18Çünkü Dalıvişlar sünger avcılarından çok iyi kaptan

04:22olur. Bu Bodrum'da da zaten bu bugün mavi oyunu denen markayı

04:27da yaratan o derin mavinin isimsiz karhananları sünger

04:31avcılarıdır. Yüzyıllardır usta çırak öğretisiyle süregelen

04:36muhteşem bir deniz kültürüdür bu. Onun için hakları ödenmez.

04:40Bu insanlar yaşlı süngercilerden dinledim burada.

04:43Yunanistan'da da dinledim Yunanlı süngercilerden. Buradan

04:48yelken kürekle motor çıkmazdan Binga filolar halinde Bingazi

04:53kıyılarına, Tunus kıyılarına, Kuzey Afrika kıyılarına gidip

04:56tonlarca sünger çıkartıp getirirler. Ülke ekonomisine

05:00katı koyarlarmış. Tonlarca sünger. Çünkü sünger iç

05:04tüketimi olmayan bir malzeme. Antik şahılardan bu yana da

05:08eee insanoğlunun kullandığı eee bir ürün eee doğanın bize

05:15verdiği bir ürün ihracat malı eee böyle bir eee şey sünger.

05:22Şimdi böyle bir şey, böyle bir kültür, deniz kültürü. Bugün

05:26Bodrum'un denizciliğinin temelinde, kaledeki o dünya

05:29ünlü su altı, arka cümlenin temelinde o derin mavinin

05:34isimsiz kahramanları sünger avcıları vardır. Bu insanları

05:38ne hakkı öder ne bir şeye iyi ki o kültürün içinde yetiştim,

05:43yuğruldum, ökubulum ve öğretmenim. Deniz diyelim her

05:46zaman. Onun için onları o muhteşem deniz kültürü

05:51gelecek nesillere aktarmak için çaba sarf ediyorum. Ama

05:55süngerler bin dokuz yüz seksen altı yılında bir hastalık

05:59buldu. Bütün Egevi Akdeniz'de, Tunus'tan, Türk, Yunan

06:03odalarında. Veba gibi bir şey süngerler kırıldı. Bu sefer

06:08dalıyorsun tabii suç için dalmıyor ki insanlar ekmek

06:12parası için çalıyor. Bankadan kredi alıyor, devlet teşviği

06:15var. Ondan sonra her bir süngerci teknesi ruhsatlıdır.

06:19Hayalet değildir. Içeride çalışanlar da ruhsatlıdır.

06:23Devlet teşvik eder bunu. Ucuz kredi verir sübvensiyonlu. Eee

06:27bunların ha ne yapsın? Ekmek parasını çıkamayınca ne olacak?

06:30Bizi buradan Süngerciler Adası'na iki arkadaşı Ankara'ya

06:33gönderdiler. Onlarla genel yetkililerle herkesle

06:37görüştük. Su ürünleri genel müdürü de İrfan Şahin'di. Dedik

06:41ki bu süngerci tekneleri bizim bir okuldur. Denizci

06:44okulda. Lütfen bunları koruyalım birkaç tekne öyle veya böyle.

06:47Çünkü ekmeği kazanamayınca süngerden yavaş yavaş turizm de

06:51başladığı için turizme geçmeye başladı süngerciler. Süngerci

06:54tekneleri bitmeye başladı ondan sonra. Bodrum'da şu an

06:58minimum söylüyorum. Yirmi beş otuz seneden bu yana süngerci

07:03ve süngerci teknesi yok. Seksen yedi yılında başka bir on

07:07iki metre tekne yaptırarak tabii sünger işi bitince turizme

07:11geçtim. Aynı zamanda dalış turizminden birlikte eee bu

07:16deniz turizmiye dalış turizmi sünger kültürünü birleştim.

07:19Dalış turizmi de çevirdiğim için mavi yolculuktan birlikte

07:23denizden kopmadım denizin altından. Altmış yıldan beri eee

07:27Kebboğlu'mdan doğukta Sicilya kanalından Kızkalesi'nden

07:32Çanakkale'ye Egev Akdenizi Yunan Adaları dahil Girit Merit

07:36Yunanlılarla da çalıştığım için onlara daldım. Yakından

07:39gözlemliyorum. Deniz altındaki değişimi. Şimdi iki bin eee

07:46den sonra işte bir seksen altıdan sonra belli bir süre iki

07:51bin eee yıllarından sonra sünger gelişmeye başladı. Her

07:55yer sünger olmaya başladı gene bizim kıyılardan. Ama sünger

07:58yasak. Şu bilinçsizce konulmuş bir şeydir bu yasak. Çünkü

08:02yeryüzünde hiçbir gücün insan olarak insanoğlunun olumluya

08:09olumsuz süngere müdahalesi mümkün değildir. Şimdi böyle

08:12bir şey sünger. Doğa onu veriyor. O sünger doluydu her

08:17taraf. Çıkarıyordum bir şey yapıyordum. Fakat iki bin on

08:20birde tekrar gene bir hastalık geldi. Girit'ten başladı bu.

08:24Ondan sonra süngerler tekrar hastalandı. Yok oldu. Zaten

08:28süngerci yok. Süngerci tek. Ama şimdi bir de şu iklim

08:32değişikliği denen olay var. Denizlerin altını ben şimdi

08:35altmış yıldır altmış yıldır kopmuyorum bu işin içindeyim.

08:39Denizlerin altı şu an çölleşiyor. Süngerler öldü.

08:43Pina sıfır şu an denizin altında. Istiride sıfır.

08:47Turska deriz bir şey var. Sıfır. Denizin altı böyle

08:52fakirleşti, yok oldu. Onu izliyorum, içim sızlıyor,

08:57paramparça oluyor. Gene kurtarma mümkün değil.

09:00İnsanoğlunun bunu kurtarması yok ben yasaklıyorum şunu

09:04koruyayım falan böyle bir şey mümkün değil. Bak indim ben

09:07oraya altmış metreye kadar aldım. Kompüterle gösterdim

09:11yolunda. Otuz metreye kadar olan yirmi beş otuz metreleri de

09:15şu an olan su sıcaklığı ne biliyor musunuz? Yirmi altı

09:19derece. Çok sıcak. Da altmışa falan indiği zaman elliye

09:24geçince on altı derece. On sekiz derece on sekiz derece.

09:27Su sıcaklığı. Şimdi burada bir şey olur mu? Bir şey yok.

09:32Başta işte araştırdım araştırdım bir tane sünger

09:35çıkarayım da göstereyim diye. Işte bir tane sünger bulabildim

09:39orada çıkardım onu misafirlere göstereyim dışarı hani çekim

09:42yapalım diye. Bir tane de hasta sünger çıkardım. O da çürümüş

09:45köpek leşi gibi işte öyle ölüyor. Yok olup gidiyor onlar

09:48öyle. Ona üzülüyorum. Hastalık geçmedi henüz. Bir şey kalmadı

09:52şu an. Ama umarım dilerim yani ileride düzelir bu. Bununla da

09:59ne yapıyorum? Mavi yolculuk ve bu deniz turizminden yani sünger

10:05kültürünü birleştirdim. Dalış turizmi de yapıyorum. Gelen

10:08misafirlere ama üst düzey profesyonel. Dalış yaptırıyorum.

10:12Çekimler yapıyoruz. Bilmem ne yakından keşfediyorum işte

10:16ara sıra böyle bir şeyler yapıyorum. Gözlemiyorum. Denizin

10:19altını paylaşıyorum. Böyle kazanıyorum ekmek paramı. Şu

10:23an Bocağı'da açıklarındayız. Gördüğünüz gibi bunlar

10:26infişatör. Dünyanın en kaliteli süngeri. Bakın. Yaşlanmış

10:32sünger yemiş kendi kendini çürümüş. Bak bu sünger de

10:36hastalık bulmuş şu an. Fil kulağı bu. Bakın şu güzelliğe

10:40bakın şu güzelliğe. Ama bak

11:16o

Önerilen