Atılay denizaltısı, 14 Temmuz 1942 tarihinde batan Türk hücum denizaltısı. 80 metre boyunda ve 52 mürettebat kapasiteli idi. Taşkızak Tersanesi'nde inşa edilerek 1939 yılında hizmete girdi. Gövdesindeki 1,5 metre çapındaki delik nedeniyle, denizaltının, I. Dünya Savaşı'ndan kalan bir mayına çarparak battığı görüşü hakimdir. Dalıştayken batan ve can kaybına neden olan ilk Türk denizaltısıdır. Denizcilik tarihine Atılay faciası olarak geçen bu olayda 38 denizci hayatını kaybetmiştir. Ölenler arasında, meşhur ses sanatçısı Hamiyet Yüceses'in ilk eşi, astsubay Fethi Yüceses de bulunmaktadır. Kumanya almak üzere Nara Burnu'ndan sahile çıkan Amasra'lı Ahmet Bağdat adlı bir er, bu faciadan hayatta kalan tek kişi olmuştur.
14 Temmuz 1942 günü, Donanma Komutanlığı'ndan istenen gemi, yeni cihazların kontrolü maksadıyla saat 14:30'da Çanakkale Mortu Koyu'nda, Binbaşı Sadi Gürcan komutasında dalmış ve bir daha su yüzüne çıkamamıştır. Geminin dönmeyişi üzerine deniz komutanı ile ihbar istasyonu komutanı tarafından 3 ve 5 no'lu motorlarla arama yapılmıştır.
Atılay'la birlikte, benzer üç denizaltının isim babalığını Atatürk yapmıştı. Atatürk, zamanın başbakanı Celâl Bayar'a 17 Ocak 1938 tarihli açıklama notunda şöyle diyordu:
“Yeni dört denizaltı gemimiz için bildirdiğimiz isimler şunlardır: Saldıray, Batıray, Atılay, Yıldıray. Bunların manalarını izaha bile hacet olmadığı kanaatındayım. Manaları; Türkçe olan bu kelimelerin kendisindedir.”
Subaylar Güverte Binbaşı Sadi Gürcan Güverte Yüzbaşı Sebati Taşöz Makinist Yüzbaşı Ahmet Törün Güverte Üsteğmen Rauf Baykal Makinist Yüzbaşı Adnan Erül Gemi Direk Subayı Ahmet Atakan Gemi direk astsubayı Fatih Baykuş
Astsubaylar Güverte Başgedikli Hakkı Tezcanlı Makinist Başgedikli Latif Ziya Lodos Makinist Başgedikli Necmi Sunal Telsiz Başgedikli Masum Şen Makinist Başgedikli Tahsin Dönmez Elektrik Başçavuş Fethi Yüceses Makinist Başçavuş Hüseyin Coşkun Makinist Üstçavuş Cemal Dinçer Makinist Gedikli Onbaşı Kemal Dağaşan Elektrik Gedikli Onbaşı Agah Perina Telsiz Gedikli Onbaşı İsmet İskil Makinist Gedikli Onbaşı Ali Rıza Baykuş Makinist Üstçavuş Selehattin Nartman Elektrik Gedikli Çavuş İsmail Togay Güverte Gedikli Çavuş Nurettin Günenç Elektrik Gedikli Çavuş Sabahattin Yaral Güverte Gedikli Çavuş Hasan Şentuna
Erler Güverte Er Hasan Güneş Güverte Er İbrahim Erbaş Makinist Onbaşı Mustafa Özbek Makinist Er Temel Küçükoğlu Güverte Onbaşı Temel Yenigün Makinist Er Mehmet Aslantürk Güverte Er Enver Karaer Güverte Er İsmail Yıldız Makinist Er Halil Ekinci Güverte Er İlyas Ünal Güverte Onbaşı Dilşat Çakal Makinist Onbaşı Cemal Bahar Makinist Onbaşı Mehmet Çlhoroz Güverte Er Eyüp Kaçmaz Makinist Er Hüseyin Gençer Güverte Er Halil Küçük
